Më ®Çu I. TÝnh cÊp thiÕt cña dù ¸n

Qua b¶ng trªn, ta thÊy ®Êt dèc thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp (cÊp 2) chØ chiÕm 4,2% , tõ cÊp 2 ®Õn cÊp 5 ph¶i sö dông c¸c biÖn ph¸p n«ng – l©m kÕt hîp, cÊp 6 chØ sö dông cho môc ®Ých l©m nghiÖp.

Ký hiÖu tªn ®Êt	§Æc ®iÓm ®Êt
	SÐt (%)	H÷u c¬ (%)	PHKCL	CEC	Cu	Zn	Co	Mn
Hs Hv Hq Fs Fv Fq Fa					-	-	-	-

Ghi chó: - Tö sè lµ ®Æc ®iÓm ®Êt cña S¬n La, mÉu sè lµ ®Æc ®iÓm ®Êt ë §iÖn BiÖn – Lai Ch©u

• 
  CEC tÝnh b»ng meq/100 g ®Êt
  
• 
  C¸c nguyªn tè vi l­îng Cu, Zn, Co, Mn tÝnh b»ng mg/kg ®Êt
  
• 
  §Êt vµng ®á trªn ®¸ macma axit trªn đất n­¬ng rÉy chØ phæ biÕn ë Lai Ch©u
  

Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, vïng TDMNBB ®· ®¹t ®­îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trong ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi. Tèc ®é t¨ng tr­ëng kinh tÕ n¨m 1995 – 2005 ®¹t trªn 10%, cao h¬n b×nh qu©n cña c¶ n­íc. §êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña ®¹i bé phËn d©n c­ ®­îc c¶i thiÖn ®¸ng kÓ. N«ng nghiÖp cã b­íc ph¸t triÓn kh¸, tèc ®é t¨ng tr­ëng n¨m 2000 – 2005 cña vïng ®¹t 7,7%. §Æc biÖt tõ n¨m 2001, l­¬ng thùc b×nh qu©n ®Çu ng­êi toµn vïng ®· ®¹t 300 kg, ®Õn n¨m 2003 hÇu hÕt c¸c tØnh ®· ®¹t vµ v­ît møc an ninh l­¬ng thùc. §©y lµ mét ®iÒu kiÖn quan träng ®Ó c¸c tØnh chuyÓn sang s¶n xuÊt hµng ho¸ vµ h¹n chÕ dÇn canh t¸c n­¬ng rÉy.

Tuy nhiªn, do ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp nªn vïng TDMNBB vÉn lµ vïng kÐm ph¸t triÓn so víi c¸c vïng kinh tÕ kh¸c. GDP b×nh qu©n ®Çu ng­êi chØ b»ng 65% - 70% b×nh qu©n chung cña c¶ n­íc, ë vïng s©u vïng xa thu nhËp ch­a ®Õn 1 triÖu ®ång/ng­êi/n¨m, tû lÖ nghÌo ®ãi cao nhÊt n­íc 14,3%, cã ®Þa ph­¬ng tû lÖ nghÌo ®ãi 20 – 25%. Tuy nhiÒu tØnh ®· ®¹t møc an ninh l­¬ng thùc nh­ng ph©n bè kh«ng ®ång ®Òu. NhiÒu vïng kh«ng cã ruéng hoÆc vïng s©u vïng xa vÉn thiÕu l­¬ng thùc, v× vËy ng­êi d©n vÉn ph¶i canh t¸c n­¬ng rÉy ®Ó ®¸p øng l­¬ng thùc hµng ngµy. §©y lµ mét thùc tÕ khã cã thÓ gi¶i quyÕt trong t­¬ng lai.

Qua ®iÒu tra, tû träng thu nhËp tõ ®Êt n­¬ng rÉy rÊt kh¸c nhau, tuú tiÓu vïng, tØnh, khu vùc khã kh¨n vµ møc ®é giao th«ng ®i l¹i. ë mét sè ®iÓm ®iÒu tra tiÓu vïng §«ng B¾c, tû lÖ thu nhËp tõ ®Êt n­¬ng rÉy trong tæng thu nhËp cña hé giao ®éng 5 – 15 %, tiÓu vïng Trung t©m 20 – 30%, trong khi tiÓu vïng T©y B¾c 50 – 80%, thËm chÝ ë nhiÒu th«n b¶n lµ 100%.

1. 
   VÒ thuû lîi:
   

Trong nh÷ng n¨m qua, b»ng nguån vèn cña Nhµ n­íc, vèn cña ®Þa ph­¬ng vµ n­íc ngoµi th«ng qua c¸c ch­¬ng tr×nh 135, ®Þnh canh ®Þnh c­, kiªn cè ho¸ kªnh m­¬ng.... toµn vïng ®· x©y dùng thªm nhiÒu c«ng tr×nh thñy lîi lín nhá, mang l¹i lîi Ých thiÕt thùc cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ sinh ho¹t cña d©n c­ ®· gãp phÇn më réng diÖn tÝch canh t¸c lóa, mµu vµ c©y c«ng nghiÖp, chuyÓn ®æi ®­îc hµng chôc ngh×n ha ®Êt 1 vô sang 2 vô, biÕn nhiÒu diÖn tÝch ®Êt n­¬ng rÉy, ®Êt hoang hãa thµnh diÖn tÝch trång lóa n­íc, hoa mµu vµ c©y l©u n¨m

HiÖn nay, nhiÒu c«ng tr×nh thuû lîi trong vïng xuèng cÊp nghiªm träng, n¨ng lùc t­íi tiªu thÊp, chØ ®¹t kho¶ng 50% c«ng suÊt thiÕt kÕ. Ngoµi nguyªn nh©n kh¸ch quan do rõng ®Çu nguån bÞ tµn ph¸, thêi tiÕt thuû v¨n bÊt th­êng, cßn cã nguyªn nh©n chñ quan ë kh©u quy ho¹ch, thiÕt kÕ thi c«ng, qu¶n lý, b¶o d­ìng nªn ¶nh h­ëng kh«ng nhá ®Õn hiÖu suÊt c«ng tr×nh.

Qua ®iÒu tra thÊy r»ng, vïng nµo lµm tèt c«ng t¸c thuû lîi, t¨ng vô vµ n©ng cao n¨ng suÊt lóa th× gi¶m ®­îc viÖc trång c©y l­¬ng thùc trªn n­¬ng rÉy.

Nh÷ng n¨m gÇn ®©y, tèc ®é ®Çu t­ x©y dùng c¸c c«ng tr×nh thuû lîi vïng TDMNBB kh¸ lín nh­ng cßn thÊp so víi yªu cÇu thùc tÕ cña vïng.

VÒ thuû lîi trªn ®Êt n­¬ng rÉy, ®Õn nay ch­a cã gi¶i ph¸p mang tÝnh hÖ thèng v× phô thuéc rÊt lín vµo ®Þa h×nh nguån n­íc. HiÖn nay, ®a sè ®ång bµo sö dông biÖn ph¸p thuû lîi nhá. Víi sù hç trî vèn cña Nhµ n­íc vµ ®Þa ph­¬ng, ng­êi d©n lîi dông nh÷ng nguån n­íc khe, r¹ch ®Ó c¶i t¹o ®Êt n­¬ng rÉy thµnh ruéng bËc thang trång lóa n­íc. §©y lµ gi¶i ph¸p ®· ®i vµo cuéc sèng ®­îc ng­êi d©n h­ëng øng v× dÔ lµm, rÊt hiÖu qu¶, phï hîp víi ®Þa h×nh vµ ®iÒu kiÖn thùc tÕ cña ng­êi d©n.

Trong vïng cã hÖ thèng quèc lé nèi c¸c tØnh víi thñ ®« Hµ Néi vµ gi÷a c¸c tØnh trong vïng còng nh­ tíi c¸c cöa khÈu quèc gia, quèc tÕ trªn bé nh­ quèc lé 1A, 1B, 2, 3, 4A, 4B, 4C, 4E, QL7, 618, 70, 279, 32.v.v... Nèi víi c¸c tuyÕn quèc lé lµ hÖ thèng ®­êng tØnh lé, huyÖn lé ®Õn ®­îc trung t©m, c¸c huyÖn trong vïng. Nh÷ng n¨m gÇn ®©y hÖ thèng quèc lé vµ nhiÒu tuyÕn tØnh lé, huyÖn lé ®· ®­îc Nhµ n­íc ®Çu t­ n©ng cÊp, ®Æc biÖt víi c¸c tuyÕn quèc lé 1A (Hµ Néi - L¹ng S¬n), quèc lé 18 (B¾c Ninh - Qu¶ng Ninh), quèc lé 2 (Hµ Néi - Hµ Giang), quèc lé 4A (Qu¶ng Ninh - L¹ng S¬n - Cao B»ng), quèc lé 3 (Hµ Néi - Cao B»ng), quèc lé 6 (Hµ Néi - Lai Ch©u), v.v... ViÖc n©ng cÊp, c¶i thiÖn hÖ thèng c¸c trôc giao th«ng huyÕt m¹ch trªn ®Þa bµn ®· t¹o thuËn lîi vµ thóc ®Èy tÝch cùc qu¸ tr×nh l­u th«ng ph¸t triÓn Kinh tÕ - X· héi gi÷a c¸c tØnh trong vïng vµ gi÷a vïng víi c¸c Trung t©m Kinh tÕ lín cña c¶ n­íc vµ quèc tÕ (Trung Quèc, Lµo,...).

Tuy ®· ®­îc ®Çu t­ nhiÒu nh­ng vïng TDMNBB vÉn lµ vïng giao th«ng ®i l¹i khã kh¨n nhÊt c¶ n­íc, thÓ hiÖn ë c¸c ®Æc ®iÓm sau:

- Thø nhÊt, giao l­u tõ ®ång b»ng lªn c¸c tØnh trong vïng hÇu nh­ chØ cã ®­êng quèc lé ®éc ®¹o, l¹i qua ®Þa h×nh hiÓm trë, quanh co nªn thêi gian l­u hµnh th­êng gÊp 1,5-2 lÇn vïng b»ng. HiÖn nay, c¸c tuyÕn quèc lé nµy ®ang ®­îc nhµ n­íc ®Çu t­ n©ng cÊp.

- Thø hai, do trë ng¹i cña ®Þa h×nh nªn giao th«ng trùc tiÕp gi÷a c¸c tØnh, huyÖn trong vïng theo h­íng §«ng – T©y rÊt khã kh¨n.

- Thø ba, hÇu hÕt c¸c x· cã ®­êng « t« tíi trung t©m nh­ng chÊt l­îng ®­êng xÊu, cã x· chØ ®i ®­îc vµo mïa kh«.

- Thø t­, c¸c lµng b¶n, c¸c ®iÓm d©n c­ vµ c¸c ®Þa bµn s¶n xuÊt, ®Æc biÖt lµ ®Êt n­¬ng rÉy rÊt ph©n t¸n nªn ¶nh h­ëng rÊt lín ®Õn s¶n xuÊt chØ ®¹o s¶n xuÊt còng nh­ vËn chuyÓn n«ng s¶n vµ vËt t­ ph©n bãn.

Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cña giao th«ng vïng TDMNBB ®· h¹n chÕ ®¸ng kÓ kh¶ n¨ng s¶n xuÊt hµng ho¸. §©y còng lµ nguyªn nh©n mµ ë c¸c vïng s©u vïng xa chñ yÕu vÉn lµ s¶n xuÊt tù cung tù cÊp víi canh t¸c n­¬ng rÉy truyÒn thèng. Thùc tÕ cho thÊy r»ng: vïng nµo thuËn lîi giao th«ng ®i l¹i th× vïng Êy s¶n xuÊt hµng ho¸ ph¸t triÓn, h¹n chÕ s¶n xuÊt n­¬ng rÉy.

Thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n, ®Õn nay cã tíi 85% sè x· cña tiÓu vïng Trung T©m vµ §«ng B¾c, trªn 60% sè x· vïng T©y B¾c cã ®iÖn l­íi vÒ trung t©m x·. NhiÒu ®Þa ph­¬ng nh­ Phó Thä, Tuyªn Quang....100% sè x·, 90 – 95% sè hé ®­îc dïng ®iÖn l­íi quèc gia. Ph¶i nãi r»ng, ch­¬ng tr×nh ®iÖn khÝ ho¸ n«ng th«n thùc sù gãp phÇn lµm thay ®æi ®¸ng kÓ bé mÆt n«ng th«n miÒn nói. §©y lµ ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn c¸c ngµnh nghÒ, dÞch vô n©ng cao ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña céng ®ång d©n téc miÒn nói. HiÖn nay, nhiÒu vïng s©u vïng xa cña c¸c tØnh biªn giíi nh­ S¬n La, §iÖn Biªn, Lai Ch©u, Lµo Cai, Hµ Giang, Cao B»ng vÉn ch­a cã hÖ thèng ®iÖn l­íi quèc gia.

Trong vïng cã c¸c c¬ së chÕ biÕn chÝnh nh­: chÕ biÕn chÌ 98 c¬ së, tæng c«ng suÊt 1.200 tÊn bóp t­¬i/ ngµy (kho¶ng 230 - 240 ngh×n tÊn bóp t­¬i/n¨m), chÕ biÕn mÝa ®­êng (12 c¬ së, tæng c«ng suÊt 26.000 tÊn mÝa/ngµy ), chÕ biÕn qu¶ (3 c¬ së, tæng c«ng suÊt 2.660 tÊn s¶n phÈm/ n¨m), chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc cã c«ng ty CP – VN Group ViÖt Nam (liªn doanh víi Th¸i Lan) ®Æt t¹i tØnh Hoµ B×nh, ®©y còng lµ nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i lín nhÊt n­íc ta hiÖn nay (c«ng suÊt 340 ngh×n tÊn/ha), ngoµi ra cßn cã c¸c c¬ së chÕ biÕn cµ phª ( ë thÞ x· S¬n La ), chÕ biÕn s÷a (Méc Ch©u, S¬n La ),..v.v…

ChÕ biÕn l©m s¶n cã c¸c c¬ së s¶n xuÊt giÊy (trªn 25 c¬ së, tæng c«ng suÊt h¬n 100 ngh×n tÊn/n¨m), chÕ biÕn gç (trªn 100 c¬ së víi tæng c«ng suÊt kho¶ng 70.000m³/n¨m…Ngoµi ra cßn cã c¸c c¬ së chÕ biÕn tre tróc (chiÕu, mµnh, ®òa….) ë B¾c K¹n, Cao B»ng, Th¸i Nguyªn, L¹ng S¬n..v.v…

HÇu hÕt c¸c c¬ së c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n ch­a ®¸p øng víi yªu cÇu nh­ c«ng nghÖ cò, hiÖu suÊt thÊp, s¶n phÈm ®¬n ®iÖu ë d¹ng th«, søc c¹nh tranh kÐm, kh«ng ®¸p øng víi nhu cÇu thÞ tr­êng ngµy cµng ®ßi hái kh¾t khe c¶ vÒ chÊt l­îng vµ mÉu m· s¶n phÈm.

Bªn c¹nh hÖ thèng chÕ biÕn, vÊn ®Ò b¶o qu¶n n«ng s¶n còng ®ang ®Æt ra cÊp thiÕt, ®Æc biÖt víi mét sè nhãm n«ng s¶n chñ lùc nh­ ng«, qu¶…HiÖn nay, ë c¸c vïng ng« lín, víi c¸c gièng cao s¶n, tû lÖ hao hôt do h­ háng sau thu ho¹ch cã n¬i lªn tíi 20-30%. ë c¸c vïng qu¶ tËp trung nh­ B¾c Hµ, B¾c Quang, Lôc Ng¹n, Méc Ch©u… nhu cÇu b¶o qu¶n, h¹n chÕ tû lÖ h­ háng lµ cÇn thiÕt nh»m kÐo dµi thêi gian cã mÆt cña s¶n phÈm qu¶ t­¬i trªn thÞ tr­êng, ®Æc biÖt lµ thÞ tr­êng phÝa Nam. Thêi gian qua, ®· cã hiÖn t­îng ng­êi d©n dïng cac lo¹i ho¸ chÊt ®éc h¹i bÞ cÊm sö dông nh­ DDT, 666, Gastoxm, c¸c ho¸ chÊt nhËp lËu tõ Trung Quèc… ®Ó b¶o qu¶n s¶n phÈm ®· g©y t©m lý bÊt æn trªn thÞ tr­êng tiªu thô. GÇn ®©y trong vïng ®· chó träng tíi sö dông hÖ thèng lß sÊy ®èi víi ng« v¶i, nh·n vµ mét sè ph­¬ng ph¸p b¶o qu¶n kh¸c an toµn vµ hiÖu Ých h¬n nh­ sö dông c¸c chÕ phÈm gi÷ cho v¶i t­¬i dµi ngµy trªn c©y … B­íc ®Çu, c¸c ph­¬ng ph¸p b¶o qu¶n nµy ®· thÓ hiÖn ®­îc t¸c dông, h¹n chÕ tû lÖ h­ háng sau thu ho¹ch.

3. ThÞ tr­êng tiªu thô n«ng s¶n

Nh­ ®· nªu, s¶n xuÊt ®Êt n­¬ng rÉy hiÖn nay mang tÝnh tù cung tù cÊp nªn c¸c s¶n phÈm ®Êt n­¬ng rÉy hiÖn nay mµ chñ yÕu lµ ng«, lóa n­¬ng, s¾n, ®Ëu t­¬ng tr­íc nhÊt ®Ó ®¸p øng nhu cÇu l­¬ng thùc thùc phÈm trong vïng. NhiÒu x· vïng s©u vïng xa thuéc c¸c tØnh S¬n La, §iÖn Biªn, Lai Ch©u, Hµ Giang ng« ®­îc xem nh­ c©y l­¬ng thùc chÝnh. Ngoµi ra c¸c s¶n phÈm trªn cßn lµm thøc ¨n ch¨n nu«i, ®¸p øng nhu cÇu kho¶ng 500– 600 ngh×n tÊn/n¨m.

S¶n phÈm hµng ho¸ trªn ®Êt n­¬ng rÉy ph¶i kÓ ®Õn ng«, s¾n c«ng nghiÖp vµ ®Ëu t­¬ng. Ngoµi nhu cÇu tiªu thô néi vïng, c¸c s¶n phÈm cßn cung cÊp cho c¸c nhµ m¸y chÕ biÕn tinh bét s¾n, nhµ m¸y chÕ biÕn thøc ¨n gia sóc nh­ ®· nªu trªn.

HiÖn nay, nguyªn liÖu cho chÕ biÕn thøc ¨n ch¨n nu«i ë n­íc ta, trong ®ã chñ yÕu lµ ng«, ®Ëu t­¬ng cßn ph¶i nhËp tõ n­íc ngoµi (ng« nhËp 300.000 tÊn, ®Ëu t­¬ng 300– 500 ngh×n tÊn) nªn thÞ tr­êng c¸c s¶n phÈm trªn ®Êt n­¬ng rÉy cßn rÊt lín.

- Tæng d©n sè toµn vïng n¨m 2005 kho¶ng 12 triÖu ng­êi, trong ®ã kho¶ng 6,7 triÖu lµ d©n téc Ýt ng­êi, d©n sè n«ng th«n chiÕm trªn 80%, tèc ®é t¨ng d©n sè kho¶ng 2,1%/n¨m, mËt ®é d©n sè 113 ng­êi/km².

- D©n sè trong ®é tuæi lao ®éng trªn 6,1 triÖu ng­êi (chiÕm 51% d©n sè), trong ®ã lao ®éng n«ng nghiÖp lµ 5,1 triÖu ng­êi, chiÕm 84% tæng sè lao ®éng.

- Tr×nh ®é lao ®éng trong vïng cßn thÊp, tû lÖ lao ®éng cã kü thuËt chØ chiÕm kho¶ng 10% (vïng T©y B¾c 7,6%); lao ®éng cã tr×nh ®é ®¹i häc, cao ®¼ng trë lªn chiÕm 2,5% (vïng T©y B¾c 1,7%).

Trong sè lao ®éng ngµnh n«ng l©m nghiÖp th× lao ®éng trång trät lµ chñ yÕu, v× vËy thêi gian dµnh cho s¶n xuÊt chØ chiÕm 1/2 – 2/3 thêi gian trong n¨m, ®Æc biÖt trong s¶n xuÊt n­¬ng rÉy th× thêi gian n«ng nhµn sÏ lín h¬n do ®Êt n­¬ng rÉy chñ yÕu trång 1 vô trong n¨m.

2. D©n téc vµ tËp qu¸n canh t¸c

- Vïng TDMNBB lµ ®Þa bµn c­ tró cña 40 d©n téc anh em, lµ vïng cã nhiÒu d©n téc nhÊt c¶ n­íc (trªn 70%). Tuy mçi d©n téc cã phong tôc tËp qu¸n kh¸c nhau nh­ng sèng xen kÏ, hoµ ®ång.

NÕu xÐt ph©n bè theo ®é cao ®Þa h×nh th× cã thÓ ph©n lµm 3 nhãm:

+ Vïng thÊp lµ n¬i c­ tró cña ng­êi Kinh, Tµy, Nïng, M­êng, Th¸i, Hoa.

+ Vïng gi÷a lµ n¬i c­ tró cña ng­êi Cao Lan, S¸n, D×u, Pµ ThÎn, Tr¹i.

+ Vïng cao lµ n¬i c­ tró cña ng­êi M«ng, Dao, L« L«, Kh¬ Mó, D¸y.

- VÒ tËp qu¸n canh t¸c: Ph¶i nãi r»ng, hÇu hÕt céng ®ång d©n téc thiÓu sè vïng TDMNBB ®Òu cã tËp qu¸n canh t¸c n­¬ng rÉy tõ l©u ®êi. TËp qu¸n canh t¸c nµy lµ chäc lç bá h¹t vµ th­êng cã chu kú ®Êt nghØ phôc håi víi thêi gian dµi nªn t¸i t¹o ®­îc ®é ph×.

HiÖn nay, do søc Ðp d©n sè, do diÖn tÝch rõng ®­îc qu¶n lý chÆt chÏ nªn ph­¬ng thøc canh t¸c n­¬ng rÉy truyÒn thèng cã sù thay ®æi c¨n b¶n nh­ thêi gian ®Êt nghØ rÊt ng¾n. N«ng d©n còng ®· cã thãi quen bãn ph©n. Mét bé phËn sö dông c¸c biÖn ph¸p nh­ xen canh, dïng vËt liÖu phñ, b¨ng xanh ®Ó h¹n chÕ xãi mßn, röa tr«i. §Æc biÖt, ë nh÷ng n¬i cã nguån n­íc, bµ con c¸c d©n téc cã kinh nghiÖm lµm ruéng bËc thang trång lóa n­íc, mang l¹i hiÖu qu¶ râ rÖt. N«ng d©n vïng nói còng tÝch luü ®­îc nh÷ng kinh nghiÖm ch¨n nu«i ®¹i gia sóc, th©m canh c©y l©u n¨m nh­ chÌ, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶, ®Æc biÖt lµ mét sè c©y b¶n ®Þa ®Æc s¶n vµ c©y d­îc liÖu.

Bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc nªu trªn, phong tôc vµ tËp qu¸n canh t¸c cña céng ®ång d©n téc thiÓu sè còng béc lé nh÷ng h¹n chÕ ¶nh h­ëng rÊt lín tíi s¶n xuÊt n­¬ng rÉy:

- TÝnh ®Þa ph­¬ng rÊt cao nªn khã ¸p dông nh÷ng tiÕn bé KHKT míi vµo s¶n xuÊt vµ ®êi sèng.

Vïng TDMNBB lµ vïng cã vÞ trÝ chiÕn l­îc quan träng, song nÒn kinh tÕ trong vïng cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, c¬ së h¹ tÇng kÐm ph¸t triÓn. Nhµ n­íc ®· ban hµnh nhiÒu chÝnh s¸ch hç trî ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, ®Æc biÖt lµ c¸c ®Þa ph­¬ng vïng s©u, vïng xa, vïng ven biªn giíi. Trong néi dung cña c¸c chÝnh s¸ch nµy lu«n cã néi dung vÒ c¶i t¹o vµ sö dông hiÖu qu¶ quü ®Êt n­¬ng rÉy.

Mét sè chÝnh s¸ch tiªu biÓu trong giai ®o¹n 2000 – 2005:

- NghÞ quyÕt sè 37-NQ/TW ngµy 01/7/2004 cña Bé ChÝnh trÞ vÒ ph­¬ng h­íng ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ ®¶m b¶o Quèc phßng An ninh vïng Trung du MiÒn nói B¾c Bé ®Õn n¨m 2010.

- QuyÕt ®Þnh sè 79/2005/Q§-TTg ngµy 15/4/2005 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ ban hµnh ch­¬ng tr×nh hµnh ®éng cña ChÝnh phñ thùc hiÖn NghÞ quyÕt sè37-NQ/TW trªn.

- NghÞ quyÕt sè 06 - NQ/T¦ ngµy 10/11/1998 cña Bé chÝnh trÞ vÒ mét sè vÊn ®Ò ph¸t triÓn n«ng nghiÖp vµ n«ng th«n.

- NghÞ ®Þnh 03-N§/CP ngµy 02/2/2000 cña ChÝnh phñ vÒ kinh tÕ trang tr¹i.

- QuyÕt ®Þnh sè 432/2000/Q§ - NHNNI ngµy 22/9/2000 cña Thèng ®èc ng©n hµng Nhµ n­íc vÒ chÝnh s¸ch tÝn dông ng©n hµng ®èi víi kinh tÕ trang tr¹i.

- QuyÕt dÞnh sè 225/1999/Q§ - TTg ngµy 10/12/1999 cña Thñ T­èng chÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt ch­¬ng tr×nh gièng c©y trång vËt nu«i vµ gièng c©y l©m nghiÖp thêi kú 2000 - 2005.

- QuyÕt ®Þnh sè 43/1999/Q§ - TTg ngµy 10/3/1999 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ kÕ ho¹ch s¶n xuÊt chÌ ®Õn n¨m 2005 - 2010.

- QuyÕt ®Þnh sè 182/ 1999/Q§ - TTg ngµy 3/9/1999 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ vÒ viÖc phª duyÖt ®Ò ¸n ph¸t triÓn rau, qu¶ vµ hoa, c©y c¶nh thêi kú 1999 - 2010.

- QuyÕt ®Þnh sè 135/1998/Q§ - TTg ngµy 31/7/1998 cña Thñ t­íng ChÝnh phñ phª duyÖt ch­¬ng tr×nh kinh tÕ x· héi c¸c x· ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói vµ vïng s©u vïng xa.

- QuyÕt ®Þnh sè 186/2001/Q§ - TTg ngµy 07/12/2001 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ vÒ ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi 6 tØnh ®Æc biÖt khã kh¨n miÒn nói phÝa B¾c thêi kú 2001 – 2005. Trong v¨n b¶n nµy cã chÝnh s¸ch hç trî x©y dùng ruéng bËc thang 5 triÖu ®ång/ha, t¹o n­¬ng cè ®Þnh 2 triÖu ®ång/ha; hç trî gièng c©y trång vËt nu«i (kÓ c¶ nhËp gièng) cã hiÖu qu¶ kinh tÕ cao nh­ chÌ chÊt l­îng cao, c©y ¨n qu¶ «n ®íi, c©y ¨n qu¶ ®Æc s¶n, tre tróc lÊy m¨ng, b¹ch ®µn lµm nguyªn liÖu giÊy, gièng bß s÷a vµ c¸c lo¹i c©y con quý hiÕm kh¸c.

- QuyÕt ®Þnh sè 120/2003/Q§ - TTg ngµy 11/06/2003 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ vÒ viÖc phª duyÖt chiÕn l­îc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi tuyÕn biªn giíi ViÖt – Trung ®Õn n¨m 2010. Trong quyÕt ®Þnh nµy ®· n©ng møc hç trî khai hoang lªn 7 triÖu ®ång/ha, t¹o n­¬ng bËc thang cè ®Þnh lªn 3 triÖu ®ång/ha ®èi víi c¸c ®iÓm æn ®Þnh d©n c­ trªn tuyÕn biªn giíi.

- QuyÕt ®Þnh sè 190/2003/Q§ - TTg ngµy 16/09/2003 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ vÒ chÝnh s¸ch di d©n thùc hiÖn quy ho¹ch, bè trÝ d©n c­ giai ®o¹n 2003 – 2010. §©y lµ chÝnh s¸ch chung cho c¶ n­íc, tuy nhiªn vïng TDMNBB cã hÇu hÕt c¸c ®èi t­îng ®­îc ¸p dông. VÒ hç trî x©y dùng ®ång ruéng hoÆc n­¬ng cè ®Þnh tõ 2 – 5 triÖu ®ång/ha. Nh÷ng hé di d©n tù do ®ang ë trong c¸c khu rõng tù nhiªn, rõng ®Æc dông, rõng phßng hé cÇn di chuyÓn sÏ ®­îc hç trî nhiÒu kho¶n trong ®ã cã mua l­¬ng thùc gièng c©y, ph©n bãn, n­íc sinh ho¹t.... møc hç trî kh«ng qu¸ 3 triÖu ®ång/hé.

- QuyÕt ®Þnh sè 134/2004/Q§ -TTg ngµy 20/07/2004 cña Thñ T­íng ChÝnh Phñ vÒ mét sè chÝnh s¸ch hç trî ®Êt s¶n xuÊt, ®Êt ë, nhµ ë vµ n­íc sinh ho¹t cho ®ång bµo d©n téc thiÓu sè nghÌo, ®êi sèng khã kh¨n. T¹i quyÕt ®Þnh nµy, møc giao ®Êt s¶n xuÊt tèi thiÓu mét hé thuéc diÖn chÝnh s¸ch lµ 0,5 ha ®Êt n­¬ng rÉy hoÆc 0,25 ha ®Êt ruéng lóa n­íc 1vô hoÆc 0,15 ha ®Êt ruéng lóa n­íc 2 vô. VÒ hç trî ®Ó t¹o quü ®Êt s¶n xuÊt, ng©n s¸ch Trung ­¬ng hç trî khai hoang, ®Òn bï khi thu håi ®Êt.... víi møc b×nh qu©n 5 triÖu ®ång/ha.

Thùc tÕ ®· kh¼ng ®Þnh r»ng: C¸c chÝnh s¸ch trªn ®· thùc sù mang l¹i lîi Ých cho céng ®ång d©n téc vïng ®åi nói. NhiÒu diÖn tÝch khai hoang, diÖn tÝch ruéng bËc thang ®­îc h×nh thµnh. C¸c tØnh ®Òu trÝch ng©n s¸ch ®Þa ph­¬ng ®Ó cïng víi nguån ng©n s¸ch Trung ­¬ng nh»m thùc hiÖn tèt môc tiªu cña c¸c chÝnh s¸ch. NhiÒu tØnh cã chÝnh s¸ch riªng vÒ chuyÓn ®æi ®Êt n­¬ng rÉy hiÖu qu¶ kÐm sang trång c©y l©u n¨m, trång cá ®Ó ch¨n nu«i bß thÞt, bß s÷a hoÆc chuyÓn mét phÇn diÖn tÝch ®Êt n­¬ng rÉy trång c©y l­¬ng thùc sang trång c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy.

Nh÷ng kÕt qu¶ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch nªu trªn ®· cã t¸c dông tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt n­¬ng rÉy trong vïng: HiÖu qu¶ s¶n xuÊt n©ng cao râ rÖt, s¶n phÈm hµng ho¸ cã tÝnh c¹nh tranh cao, tµi nguyªn ®Êt ®­îc b¶o vÖ.

5. 
   nhËn xÐt chung
   

MÆt kh¸c, ®iÒu kiÖn tù nhiªn ®· t¹o cho vïng cã lîi thÕ ph¸t triÓn m«t tËp ®oµn c©y trång vËt nu«i hµng ho¸ mang tÝnh c¹nh tranh cao nh­ c©y ¨n qu¶, chÌ, cµ phª chÌ, c©y ®Æc s¶n, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, ch¨n nu«i ®¹i gia sóc vµ trång c©y l©m nghiÖp. ThÕ m¹nh nµy ®· vµ ®ang ®­îc khai th¸c trong viÖc chuyÓn ®æi ®Êt n­¬ng rÉy tr­íc ®©y còng nh­ sau nµy, n©ng cao ®­îc hiÖu qu¶ kinh tÕ vµ t¨ng kh¶ n¨ng b¶o vÖ ®Êt.