Hai n¨m 2004-2005
VI. S¶n phÈm cña dù ¸n
-
B¸o c¸o tæng hîp
-
B¸o c¸o tãm t¾t
-
B¸o c¸o 2 chuyªn dÒ
-
B¶n ®å hiÖn tr¹ng sö dông ®Êt n¬ng rÉy
-
B¶n ®å quy ho¹ch sö dông ®Êt n¬ng rÉy
PhÇn thø nhÊt
Kh¸i qu¸t vÒ ®iÒu kiÖn tù nhiªn, kinh tÕ- x· héi
vïng Trung Du MiÒn Nói B¾c Bé
I. §Æc ®iÓm tù nhiªn
1. VÞ trÝ ®Þa lý
Vïng TDMNBB gåm 15 tØnh víi tæng diÖn tÝch tù nhiªn trªn 10 triÖu ha (chiÕm 33% diÖn tÝch c¶ níc), d©n sè kho¶ng 12 triÖu ngêi.
Lµ vïng cöa ngâ phÝa B¾c cña Tæ Quèc víi gÇn 2.200 km ®êng biªn giíi quèc gia, vïng TDMNBB cã vÞ trÝ rÊt quan träng trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ – x· héi, An ninh Quèc phßng cña c¶ níc. Vïng cã nhiÒu cöa khÈu quèc tÕ víi nh÷ng ®Çu mèi xuÊt nhËp khÈu lín nhÊt cña c¸c tØnh phÝa B¾c. Vïng chÞu t¸c ®éng trùc tiÕp cña tam gi¸c kinh tÕ ®éng lùc §ång b»ng s«ng Hång.
Víi vÞ trÝ nh trªn, chØ mét sè ®Þa bµn ven vïng §ång b»ng s«ng Hång vµ biªn giíi cã lîi thÕ trong ph¸t triÓn n«ng nghiÖp hµng ho¸, cßn l¹i ®¹i ®a sè l·nh thæ cña vïng giao lu ®i l¹i vµ trao ®æi hµng ho¸ rÊt khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ c¸c vïng s©u, vïng xa, vïng biªn giíi. §©y lµ mét trong nh÷ng nh©n tè ®· h×nh thµnh vµ tån t¹i ph¬ng thøc canh t¸c n¬ng rÉy, mang tÝnh tù cung tù cÊp tõ l©u ®êi.
2. KhÝ hËu
§Æc ®iÓm næi bËt khÝ hËu vïng TDMNBB lµ tÝnh ®a d¹ng: ®ã lµ khÝ hËu NhiÖt ®íi ë vïng thÊp; «n ®íi ë vïng cao. Sù ®a d¹ng cña khÝ hËu cho phÐp vïng TDMNBB ph¸t triÓn mét tËp ®oµn c©y trång vËt nu«i phong phó vµ ®éc ®¸o mµ Ýt vïng cã ®îc. Mét sè s¶n phÈm nh chÌ cæ thô, cµ phª chÌ, c¸c lo¹i c©y ¨n qu¶ vËt nu«i cã nguån gèc «n ®íi: ®µo, mËn, lª, bß s÷a Hµ Lan ... lµ nh÷ng s¶n phÈm kh«ng ph¶i bÊt cø vïng sinh th¸i nµo còng cã ®îc. §©y lµ mét lîi thÕ mµ quy ho¹ch sö dông ®Êt n¬ng rÉy cÇn lu ý.
BÊt lîi cña khÝ hËu trong vïng lµ lîng ma t¬ng ®èi lín, l¹i tËp trung, kÕt hîp víi ®é dèc lín , ®Þa h×nh chia c¾t nªn g©y xãi mßn röa tr«i, ¶nh hëng nghiªm träng tíi s¶n xuÊt n¬ng rÉy. Ma lín cßn g©y ra lò quÐt lµm thiÖt h¹i vÒ ngêi, gia sóc, nhµ cöa, c¬ së h¹ tÇng vµ mïa mµng cña nh©n d©n. Sù kiÖn x¶y ra t¹i Hµ Giang, Lµo Cai vµ S¬n La n¨m 2004 vµ gÇn ®©y lµ hËu qu¶ cña c¬n b·o sè 6 vµ sè 7 trong th¸ng 9/2005 g©y thiÖt h¹i nÆng nÒ vÒ ng¬× vµ cña ë V¨n ChÊn (Yªn B¸i), V¨n Bµn (Lµo Cai) vµ ë Phó Thä…lµ mét thùc tÕ ®iÓn h×nh. Mét bÊt lîi n÷a lµ vÒ mïa kh« lîng ma thÊp, lîng bèc h¬i cao nªn g©y ra hiÖn tîng h¹n h¸n vµo c¸c th¸ng mïa kh«. V× vËy, s¶n xuÊt n¬ng rÉy hÇu hÕt chØ trång 1 vô vµo mïa ma.
Ngoµi ra, s¬ng muèi, giã kh« nãng vÒ mïa kh« còng g©y h¹i cho c©y trång.
3. §Þa h×nh, ®Êt ®ai
3.1. §Þa h×nh
Vïng TDMNBB cã ®Þa h×nh cao dèc vµ bÞ chia c¾t phøc t¹p nhÊt níc ta. §é dèc trung b×nh 25 – 30o, cã n¬i b×nh qu©n trªn 45o.
§Þa h×nh bÞ chia c¾t vµ ®é dèc lín ®· h¹n chÕ trùc tiÕp ®èi víi s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, nhÊt lµ ¸p dông c¸c biÖn ph¸p th©m canh vµ øng dông c¸c tiÕn bé KHKT. §Êt n¬ng rÉy trong vïng chñ yÕu cã ®é dèc trªn 150, l¹i canh t¸c c©y ng¾n ngµy nªn hiÖn tîng xãi mßn röa tr«i lµ phæ biÕn.
Mét bÊt lîi n÷a lµ do ®Þa h×nh cao vµ bÞ chia c¾t nªn rÊt khã kh¨n trong viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng nh ®êng giao th«ng, c¸c c«ng tr×nh thuû lîi. SuÊt ®Çu t cho c¸c c«ng tr×nh thêng rÊt cao, hiÖu qu¶ kinh tÕ mang l¹i thÊp.
Sau ®©y lµ tæng hîp diÖn tÝch c¸c lo¹i ®Êt theo ®é dèc cña c¸c nhãm ®Êt vïng Trung du miÒn nói B¾c Bé.
B¶ng 1 : Tæng hîp diÖn tÝch ®Êt theo ®é dèc vïng TDMNBB
Nhãm ®Êt
|
Tæng sè
|
§é dèc I
(0 – 80)
|
§é dèc II
(8 – 150)
|
§é dèc III
(15 – 250)
|
§é dèc IV
(> 250)
|
Tæng sè
|
9.632.557
|
342.489
|
651.585
|
1.739.823
|
6.371.976
|
Trong ®ã: I. Nhãm ®Êt c¸t
|
11.170
|
4.170
|
|
|
|
II. Nhãm ®Êt mïn
|
30.251
|
30.251
|
|
|
|
III. Nhãm ®Êt phÌn
|
4.086
|
4.086
|
|
|
|
IV. Nhãm ®Êt phï sa
|
252.387
|
241.147
|
11.079
|
160
|
|
V. Nhãm ®Êt lÇy vµ than bïn
|
2.680
|
2.680
|
|
|
|
VI. Nhãm ®Êt x¸m b¹c mµu
|
49.370
|
43.328
|
5.240
|
694
|
108
|
VII. Nhãm ®Êt ®en
|
14.550
|
7.108
|
3.418
|
2.465
|
1.564
|
VIII. Nhãm ®Êt ®á vµng
|
6.880.082
|
430.018
|
608.257
|
1.440.546
|
4.401.259
|
IX. Nhãm ®Êt mïn vµng ®á trªn nói
|
1.290.571
|
10.804
|
16.616
|
294.105
|
1.969.045
|
X. Nhãm ®Êt thung lòng
|
77.728
|
68.897
|
6.980
|
1.853
|
|
XI. Nhãm ®Êt xãi mßn trªn xái ®¸
|
26.683
|
|
|
|
|
Nguån : ViÖn Quy ho¹ch vµ TKNN
HiÖn nay cha cã b¶n ®å ®é dèc cho riªng ®Êt n¬ng rÉy. C¨n cø vµo sè liÖu ph©n cÊp ®Þa h×nh theo c¸c lo¹i ®Êt cña toµn vïng vµ c¸c tØnh (ViÖn Quy ho¹ch vµ TKNN), kÕt hîp víi viÖc ®iÒu tra ®iÓm, diÖn tÝch c¸c cÊp ®é dèc cña ®Êt n¬ng rÉy ®îc tÝnh to¸n sơ bộ b»ng c¸c tû lÖ sau ®©y :
B¶ng 2 : Tû lÖ c¸c cÊp ®é dèc ®Þa h×nh ®Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBB
§¬n vÞ : %
Vïng/tiÓu vïng
|
CÊp ®é dèc ®Þa h×nh
|
§é dèc cÊp I
(0 – 80)
|
§é dèc cÊp II
(8 – 150)
|
§é dèc cÊp III
(15 – 250)
|
§é dè cÊp IV
(> 250)
|
Toµn vïng
|
5
|
38
|
31
|
26
|
- TiÓu vïng T©y B¾c
|
3
|
37
|
30
|
30
|
- TiÓu vïng trung t©m
|
6
|
40
|
35
|
19
|
- TiÓu vïng §«ng B¾c
|
7
|
43
|
35
|
15
|
Nguån: Tæng hîp tõ b¶n ®å ®é dèc, ViÖn Quy ho¹ch vµ TKNN
Qua biểu trên, đất nương rẫy có độ dốc trên 150 chiếm tới 57%. Đây là một thực tế và là bất lợi lớn nhất trong canh tác đất nương rẫy hiện nay.
3.2. §Êt ®ai
§Êt n¬ng rÉy vïng TDMNBB chñ yÕu gåm 2 nhãm ®Êt sau:
- Nhãm ®Êt ®á vµng: §©y lµ nhãm ®Êt chiÕm tû lÖ lín nhÊt, ph¸t triÓn t¹i chç víi qu¸ tr×nh h×nh thµnh ®Æc trng cña vïng nhiÖt ®íi Èm – qu¸ tr×nh feralit. Do ®Þa h×nh dèc nªn qu¸ tr×nh nµy diÔn ra trong ®iÒu kiÖn c¸c silicat bÞ röa tr«i vµ c¸c hîp chÊt s¾t, nh«m ®îc tÝch luü. Vá phong ho¸ giÇu «xit vµ hydroxit s¾t h×nh thµnh c¸c lo¹i ®Êt cã mµu ®á vµng.
Trªn ®Êt n¬ng rÉy, nhãm ®Êt nµy cã c¸c lo¹i ®Êt chÝnh sau: §Êt ®á vµng trªn ®¸ sÐt vµ biÕn chÊt (Fs), ®Êt ®á vµng trªn ®¸ macma axit (Fa), ®Êt vµng nh¹t trªn ®¸ c¸t (Fq), ®Êt mïn n©u vµng trªn ®¸ v«i (Fv).
Nhãm ®Êt nµy thÝch hîp víi nhiÒu lo¹i c©y nh c©y l¬ng thùc vµ mµu, c©y c«ng nghiÖp, c©y ¨n qu¶.
- Nhãm ®Êt mïn vµng ®á trªn nói: Nhãm ®Êt nµy còng ph¸t triÓn t¹i chç. Trªn ®Êt n¬ng rÉy, nhãm ®Êt nµy cã c¸c lo¹i ®Êt chÝnh sau: §Êt mïn vµng ®á trªn ®¸ sÐt vµ biÕn chÊt (Hs), ®Êt mïn vµng nh¹t trªn ®¸ c¸t (Hq), ®Êt mïn vµng ®á trªn ®¸ macma axit (Ha),.
§©y còng lµ nhãm ®Êt thÝch hîp víi hÇu hÕt c¸c lo¹i c©y trång còng nh c©y l¬ng thùc, c©y c«ng nghiÖp ng¾n ngµy, c©y ¨n qu¶ vµ c©y l©m nghiÖp.
Møc ®é thuËn lîi, khã kh¨n cho s¶n xu¸t n«ng nghiÖp ®îc thÓ hiÖn th«ng qua h¹ng (cÊp) ®Êt. Cã thÓ ph©n toµn bé ®Êt s¶n xuÊt n«ng nghiÖp lµm 6 cÊp :
-
CÊp 1 : RÊt thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
-
CÊp 2 : ThuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
-
CÊp 3 : Ýt thuËn lîi cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp.
-
CÊp 4 : Kh«ng thÝch hîp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt cho ®ång cá ch¨n th¶.
-
CÊp 5: Kh«ng thÝch hîp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt theo ph¬ng thøc n«ng – l©m kÕt hîp.
-
CÊp 6 : Kh«ng thÝch hîp cho s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®ång cá ch¨n th¶, n«ng – l©m kÕt hîp, chØ cã kh¶ n¨ng s¶n xuÊt l©m nghiÖp hoÆc phôc håi tù nhiªn.
Theo tiªu chuÈn trªn th× ®Êt dèc kh«ng cã cÊp 1. Theo kÕt qu¶ ph©n cÊp cña ViÖn Thæ nhìng N«ng ho¸ th× ®Êt dèc vïng TDMNBB cã diÖn tÝch tõng cÊp nh sau :
B¶ng 3: DiÖn tÝch c¸c nhãm ®Êt dèc ph©n theo cÊp ®é ph× nhiªu
vïng TDMNBB
§¬n vÞ : triÖu ha
CÊp ®é
|
Tæng diÖn tÝch
|
Vïng TDMNBB
|
Tæng sè
|
TV T©y B¾c
|
TV trung t©m
|
TV §«ng B¾c
|
Sè §V§
|
DiÖn tÝch
|
Sè §V§
|
DiÖn tÝch
|
Sè §V§
|
DiÖn tÝch
|
Sè §V§
|
DiÖn tÝch
|
- CÊp 2
|
3,33
|
39
|
0,41
|
16
|
0,09
|
11
|
0,21
|
12
|
0,11
|
- CÊp 3
|
1,60
|
50
|
0,52
|
9
|
0,05
|
21
|
0,14
|
20
|
0,33
|
- CÊp 4
|
0,91
|
21
|
0,28
|
6
|
0,02
|
7
|
0,05
|
8
|
0,21
|
- CÊp 5
|
2,06
|
72
|
0,76
|
28
|
0,25
|
25
|
0,38
|
19
|
0,13
|
- CÊp 6
|
16,93
|
152
|
7,88
|
60
|
2,90
|
45
|
3,27
|
47
|
1,71
|
Tæng sè
|
24,83
|
334
|
9,85
|
119
|
3,31
|
109
|
4,05
|
106
|
2,49
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |