Lêi nãi ®Çu
III. C¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch quèc gia vÒ ngo¹i th¬ng
tải về 1.24 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- 2. Mét sè khÝa c¹nh thùc tiÔn cÇn xem xÐt khi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng
- 3.ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i
- 3.3.1. Mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n
- 3.3.2 ChÝnh s¸ch cô thÓ
- 3.3.2.2.ChÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt khÈu dÞch vô
- 3.3.2.3.ChÝnh s¸ch thÞ trêng
- 3.3.C¬ héi vµ th¸ch thøc do tù do ho¸ ®em l¹i
- 3.3.2. Khã kh¨n vµ th¸ch thøc
III. C¨n cø lý luËn vµ thùc tiÔn cña chÝnh s¸ch quèc gia vÒ ngo¹i th¬ng1.C¨n cø lý luËn cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc giaVÒ nguån gèc, c¨n cø ®Ó xuÊt hiÖn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng lµ hiÖn tîng ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt s¶n phÈm gi÷a c¸c quèc gia. Nhê sù kh¸c biÖt vÒ tÝnh chÊt, chÊt lîng, nh·n hiÖu, chñng lo¹i s¶n phÈm vµ gi¸ c¶ gi÷a c¸c níc mµ xuÊt hiÖn nhu cÇu c d©n cña níc nµy muèn ®æi nh÷ng hµng ho¸ cña m×nh víi nh÷ng hµng ho¸ cña níc kia, tõ ®ã thóc ®Èy ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu. Lóc ®Çu trao ®æi hµng ho¸ gi÷a c¸c níc mang tÝnh ngÉu nhiªn, do c¸c th¬ng gia bu«n b¸n lu ®éng gi÷a c¸c níc tiÕn hµnh trªn c¬ së trao ®æi nh÷ng ®Æc s¶n cña níc nµy cho níc kh¸c. Ph©n c«ng lao ®éng lóc ®Çu còng mang tÝnh ngÉu nhiªn lÖ thuéc vµo tr×nh ®é, tËp qu¸n, thãi quen vµ ®iÒu kiÖn tù nhiªn ë mçi níc. VÒ sau nµy khi CNTB ph¸t triÓn m¹n, søc s¶n xuÊt t¨ng nhanh míi xuÊt hiÖn nhu cÇu xuÊt khÈu nh mét tÊt yÕu kh¸ch quan. Song kh«ng ph¶i ngay tõ ®Çu ngo¹i th¬ng ®· ®îc hiÓu ®óng vµ vËn dông ®óng. Thêi kú ®Çu cña CNTB, chñ nghÜa träng th¬ng do quan niÖm sù giµu cã chØ lµ tÝch luü ®îc nhiÒu vµng b¹c (lµ tiÒn lóc bÊy giê) nªn cho r»ng ngo¹i th¬ng chØ thuÇn tuý lµ b¸n, lµ xuÊt khÈu. TÊt nhiªn ®©y chØ lµ quan niÖm phiÕn diÖn v× tÊt c¶ c¸c níc ®Òu b¸n th× cßn níc nµo mua. MÆc dï chñ nghi· träng th¬ng ®· nhËn ra vai trß cña ngo¹i th¬ng ®èi víi viÖc thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc song hä cha t×m ra ®îc c¸i cèt lâi quyÕt ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña ngo¹i th¬ng víi t c¸ch lµ mét ho¹t ®éng kinh tÕ kh¸ch quan cña con ngêi. Víi lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi , A.Smith ®· ph¸t hÖn ra ®éng lùc trùc tiÕp cña ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. ¤ng cho r»ng tù nhiªn, lÞch sö, v¨n ho¸ vµ nhiÒu yÕu tè kh¸c ®· lµm cho mçi vïng, mçi quèc gia cã ®iÒu kiÖn kh¸ch quan cho phÐp s¶n xuÊt ra mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã víi chi phÝ thÊp h¬n nh÷ng vïng, quèc gia kh¸c. Do vËy nÕu nh mçi vïng, mçi quèc gia chØ chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt nh÷ng hµng ho¸ cã lîi thÕ nhÊt vµ ®em trao ®æi lÉn nhau th× víi m«t sè lîng lao ®éng nh nhau, chuyªn m«n ho¸ vµ ngo¹i th¬ng sÏ lµm cho cña c¶i ®îc t¹o ra vµ tiªu dïng nhiÒu h¬n, tøc lµ ai còng cã lîi h¬n nhê ngo¹i th¬ng . Cho ®Õn nay, lý thuyÕt vÒ lîi thÕ tuyÖt ®èi cña A.Smith vÉn tá ra ®óng ®¾n vµ ®îc nhiÒu trêng ph¸i lý thuyÕt còng nh giíi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch sö dông. Tuy nhiªn lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña A.Smith míi chØ gi¶i quyÕt ®îc mét phÇn vÊn ®Ò. Trong trêng hîp trao ®æi ngo¹i th¬ng gi÷a 2 níc A vµ B mµ A cã lîi thÕ tuyÖt ®èi víi mäi lo¹i hµng ho¸ so víi B th× lý thuyÕt nµy tá ra bÊt lùc. KÕ thõa lý thuyÕt lîi thÕ tuyÖt ®èi cña A.Smith, Ricardo ®· hoµn thiÖn thªm b»ng lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña m×nh. Theo «ng ngo¹i th¬ng gi÷a c¸c níc ®em l¹i lîi Ých ngay c¶ khi níc A cã lîi thÕ tuyÖt ®èi ë tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ so víi B. Bëi v× khi ®ã quy luËt ph¸t triÓn kh«ng ®Òu còng nh do ®Æc ®iÓm tù nhiªn, kinh tÕ, x· héi quy ®Þnh trong mét níc còng cã lîi thÕ vµ chi phÝ lao ®éng kh¸c nhau gi÷a c¸c ngµnh s¶n xuÊt. VÝ dô níc A s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ quÇn ¸o mÊt 2 ®¬n vÞ lao ®éng vµ s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ l¬ng thùc mÊt 4 ®¬n vÞ lao ®éng; Níc B s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ quÇn ¸o mÊt 3 ®¬n vÞ lao ®éng vµ s¶n xuÊt 1 ®¬n vÞ l¬ng thùc mÊt 5 ®¬n vÞ lao ®éng. Nh vËy níc A cã lîi thÕ tuyÖt ®èi h¬n so víi B c¶ vÒ s¶n xuÊt quÇn ¸o vµ l¬ng thùc. Gi¶ ®Þnh A vµ B cã nhu cÇu s¶n xuÊt 2 ®¬n vÞ hµng ho¸ mçi lo¹i, khi ®ã: Níc A ph¶i: s¶n xuÊt 2 ®.vÞ quÇn ¸o x 2 ®.vÞ lao ®éng =4 ®.vÞ lao ®éng 2 ®.vÞ l¬ng thùc x 4 ®.vÞ lao ®éng = 8 ®.vÞ lao ®éng Níc B ph¶i: s¶n xuÊt 2 ®.vÞ quÇn ¸o x 3 ®.vÞ lao ®éng = 6 ®.vÞ lao ®éng 2 ®.vÞ l¬ng thùc x 5 ®.vÞ lao ®éng = 10 ®.vÞ lao ®éng Tæng lao ®äng chi phÝ = 16 ®.vÞ lao ®éng NÕu níc A chuyªn s¶n xuÊt quÇn ¸o, níc B chuyªn s¶n xuÊt l¬ng thùc, th× kÕt qu¶ sÏ lµ: Víi 12 ®¬n vÞ lao ®éng níc A s¶n xuÊt ®îc 12:2=6 ®¬n vÞ quÇn ¸o Víi 16 ®¬n vÞ lao ®éng níc B s¶n xuÊt ®îc 116:=3,2 ®¬n vÞ l¬ng thùc B ®em b¸n 1,2 ®¬n vÞ l¬ng thùc cho A ®îc 1,2 x 4= 4,8 ®¬n vÞ lao ®éng vµ mua ®îc 4,8 : 2=2,2 ®¬n vÞ quÇn ¸o. Nh vËy ngo¹i th¬ng lµm cho B cã lîi h¬n 0,4 ®¬n vÞ hµng ho¸ (quÇn ¸o). Níc A còng cã lîi khi b¸n 4 ®¬n vÞ quÇn ¸o ch« B thu ®îc 4x3=12 ®¬n vÞ lao ®éng vµ mua ®îc 12:5=2,4 ®¬n vÞ l¬ng thùc, t¨ng 0,4 ®¬n vÞ l¬ng thùc so víi møc cò. Nh vËy víi lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh D.Ricardo ®· gi¶i quyÕt døt ®iÓm lîi Ých cña ngo¹i th¬ng. Tõ thêi «ng trë ®i, vÊn ®Ò më réng ngo¹i th¬ng ®· t×m ®îc ®iÓm dùa lý luËn cña nã. Tuy nhiªn khi nghiªn cøu lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh, Ricardo còng ®Æt ngo¹i th¬ng trong nh÷ng ®iÒu kiÖn nhÊt ®Þnh. Thø nhÊt, «ng gi¶ ®Þnh mét sù trao ®æi s¶n phÈm tù do theo gi¸ trÞ (gi¸ trÞ lao ®éng ), kh«ng tÝnh ®Õn søc Ðp gi÷a c¸c quèc gia, ®iÒu nµy khã ®¹t ®îc trong ®iÒu kiÖn thùc tiÔn; Thø 2, «ng còng gi¶ ®Þnh mét sù chuyÓn ®æi tiÒn tÖ ngang gi¸, tù do. §· cã thêi kú CNTB ®· ®¹t ®îc møc ®é gÇn nh thÕ víi chÕ ®é b¶n vÞ vµng vµ hÖ thèng Breton Wood, song ngµy nay, ®iÒu nµy còng khã cã thÓ thùc hiÖn ®îc do sù bÊt æn cña nhiÒu quèc gia. Nhng dï sao D.Ricardo còng cã c«ng to lín trong viÖc t×m ra lý thuyÕt khëi nguån cho sù ph¸t triÓn nÒn th¬ng m¹i thÕ giíi dùa trªn sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ theo lîi thÕ so s¸nh nh»m t¹o ra mét nÒn kinh tÕ toµn cÇu cã hiÖu qu¶. Sau «ng, díi nh÷ng gãc ®é nghiªn cøu kh¸c, M¸c vµ Lªnin còng ®· ®Ò cËp ®Õn tÝnh tÊt yÕu cu¶ ngo¹i th¬ng. XuÊt ph¸t tõ nghiªn cøu ®éng c¬ bßn rót gi¸ trÞ thÆng d, M¸c ®· chØ ra r»ng: Sù ph¸t triÓn cña CNTB trong ®iÒu kiÖn cÊu t¹o h÷u c¬ t¨ng vµ gi¸ trÞ hµng ho¸ cã xu híng gi¶m tÊt yÕu ph¶i ®Én tíi ph¶i më réng ngo¹i th¬ng víi t c¸ch nh lµ ph¬ng tiÖn t¨ng quy m« s¶n xuÊt ®Ó t¨ng khèi lîng gi¸ trÞ thÆng ® tuyÖt ®èi. ñng hé quan ®iÓm nµy cña M¸c, Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng “mÆc dï vÒ mÆt chÝnh trÞ c¸c níc t b¶n muèn cÊm vËn níc Nga X« viÕt nhng vÒ mÆt kinh tÕ hä sÏ kh«ng thÓ lµm ®îc ®iÒu ®ã v× chÝnh lîi Ých kinh tÕ cña hä còng nh v× lîi thÕ so s¸nh cña níc Nga”. Ngµy nay c¸c lý luËn gia hiÖn ®¹i mét mÆt kÕ thõa vµ ph¸t triÓn lý thuyÕt lîi thÕ so s¸nh cña D.Ricardo ®Ó x©y dùng nªn c¸c hÖ thèng lý thuyÕt ngo¹i th¬ng kh¸ hoµn chØnh vµ ®å sé, c¸c lý thuyÕt nµy dï kh¸c nhau vÒ nhiÒu vÎ song ®Òu héi tô díi tªn gäi: Trêng ph¸i mËu dÞch tù do. Mét nh¸nh kh¸c dùa trªn chÝnh sù ph¶n b¸c gi¶ ®Þnh cña D.Ricardo vÒ mét sù trao ®æi hµng ho¸ tù do b×nh ®¼ng ngang gi¸ còng nh mét hÖ thèng tiÒn tÖ æn ®Þnh, chuyÓn ®æi tù do nhÊn m¹nh tÝnh khèc liÖt, nh÷ng søc Ðp phi kinh tÕ gi÷a níc m¹nh vµ níc yÕu ®Ó dÒ ra chÝnh lý thuyÕt th¬ng cã kiÓm so¸t trªn c¬ së b¶o hé. §ã lµ lý luËn cña chñ nghÜa b¶o hé.Hai trêng ph¸i nµy lu«n tån t¹i ®ång thêi vµ ®Êu tranh víi nhau. Quan ®iÓm chñ yÕu cña trêng ph¸i MËu dÞch tù do lµ cÇn ph¶i më réng cöa tÊt c¶ biªn giíi cña c¸c quèc gia theo híng san b»ng tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn vÒ thuÕ quan , b·i bá c¸c hµng rµo phi thuÕ còng nh sù ph©n biÖt ®èi sö gi÷a hµng ho¸ cña c¸c níc kh¸c nhau trªn cïng mét thÞ trêng. Do vËy chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña mét níc nµo ®ã cho phÐp nhµ níc can thiÖp b»ng c¸c c«ng cô b¶o hé lîi Ých cho m×nh mµ l¹i h¹i cho ngêi th× sÏ kh«ng tr¸nh khái ph¶n øng d©y chuyÒn lµm cho níc ®ã kh«ng tr¸nh khái bÞ thiÖt h¹i h¬n khi kh«ng b¶o hé. Tuy nhiªn trêng ph¸i nµy còng thõa nhËn r»ng kinh tÕ thÞ trêng tù th©n nã kh«ng thÓ g¶i quyÕt ®îc hÕt c¸c vÊn ®Ò. Do ®ã cÇn cã mét sù hîp t¸c chung trong lÜnh vùc ngo¹i th¬ng, gièng nh sù can thiÖp cña mét nhµ níc toµn cÇu vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi. Tõ chç thõa nhËn nh thÕ, hä cæ vò cho c¸c lÜnh vùc hîp t¸c ngo¹i th¬ng cã tÇm cì nh HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ th¬ng m¹i (GAAT) vµ b©y giê lµ Tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO)…MÆc dï trêng ph¸i mËu dÞch tù do dùa trªn mét nÒn t¶ng v÷ng ch¾c lµ tÝnh tÊt yÕu cña ngo¹i th¬ng trong xu thÕ ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ toµn cÇu, song nã còng chøa ®ùng nhiÒu yÕu tè ¶o tëng vµ bÞ c¸c níc m¹nh lîi dông. Thø nhÊt trêng ph¸i nµy ®Æt vÊn ®Ò tù do trao ®æi mét c¸ch ¶o tëng trªn nÒn c¹nh tranh m·nh liÖt gi÷a c¸c níc cã søc m¹nh hÕt søc chªnh lÖch nhau. Do vËy tù do th¬ng m¹i mËu dÞch biÕn thµnh tù do tuån hµng c«ng nghiÖp s¶n xuÊt hµng lo¹t cña c¸c níc ph¸t triÓn vµo c¸c níc kÐm ph¸t triÓn h¬n, vµ hä l¹i mua nguyªn liÖu cña c¸c níc nµy víi gi¸ rÎ m¹t lµm cho c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ cña c¸c níc yÕu lu«n ë trong t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi vµ hä trë thµnh con nî th©m niªn cña c¸c níc kh¸c. Bëi v× khi chøng minh lîi Ých th¬ng m¹i dùa trªn lîi thÕ so s¸nh, D.Ricacdo ®· gi¶ ®Þnh níc yÕu h¬n(B) lu«n b¸n ®îc hµng cho níc m¹nh h¬n(A) theo ®óng gi¸ trÞ ®Ó cã tiÒn mua ®îc hµng cña A. Song trong thùc tÕ th¬ng m¹i thÕ giíi, vÊn ®Ò b¸n lu«n khã h¬n mua. Thø hai, thÞ trêng hèi ®o¸i ®· hoµn toµn thay ®æi, ngµy nay kh«ng nh÷ng kh«ng cã tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh mµ trong chõng mùc nhÊt ®Þnh tû gi¸ hèi ®o¸i cßn lµ mét ph¬ng tiÖn trong tay nhµ níc ®Ó phôc vô cho nh÷ng môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ kh¸c nhau. Do vËy trêng ph¸i mËu dÞch tù do kh«ng cßn xuÊt hiÖn nh nguyªn nghÜa cña nã mµ ®îc söa ®æi Ýt nhiÒu ®Ó phï hîp víi thùc tiÔn. Ngîc l¹i víi trêng ph¸i mËu dÞch tù do lµ trêng ph¸i (hay chñ nghÜa) b¶o hé. Chç dùa c¬ b¶n cho trêng ph¸i nµy lµ lîi Ých vµ chñ quyÒn quèc gia. Hä cho r»ng lîi thÕ so s¸nh lµ tiÒm n¨ng, cã thÓ hiÖn ®îc tiÒm n¨ng ®ã hay kh«ng cßn phô thuéc vµo vÞ thÕ vµ tiÒm lùc cña mçi níc. Mét níc nhá, l¹c hËu th× khã cã thÓ len vµo ®îc thÞ trêng cña c¸c níc lín, cßn mét níc lín l¹i cã thÓ dÔ dµng ®Ì bÑp nÒn s¶n xuÊt cña níc nhá b»ng quy m« ®å sé vµ c¸c lîi thÕ kh¸c cña m×nh. Quy luËt trao ®æi ®¬n gi¶n lµ ®Ó mua th× ph¶i b¸n ®îc hµng, nÕu hµng kh«ng b¸n ®îc mµ tµi nguyªn l¹i bÞ v¬ vÐt, khai th¸c hÕt th× cßn g× ®Ó tham gia vµo thÞ trêng tù do. Do vËy, theo trêng ph¸i nµy, ngo¹i th¬ng ph¶i phô thuéc vµo chiÕn lîc ph¸t triÓn trong níc chø kh«ng thÓ phã mÆc cho thÞ trêng thÕ giíi ®iÒu tiÕt. Hä chñ tr¬ng sö dông mäi c«ng cô cã thÓ ®Ó n©ng cao tiÒm lùc kinh tÕ quèc gia, kÓ c¶ b¶o hé b»ng thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®èi víi c¸c ngµnh non yÕu trong níc . B»ng mäi c¸ch ph¶i t¹o ra khu an toµn cho c¸c nhµ s¶n xuÊt néi ®Þa cho dï c¸c ngµnh nµy kÐm hiÖu qu¶ so v¬Ý níc kh¸c. Trêng ph¸i b¶o hé còng mang tÝnh hai mÆt lµ tÝch cùc vµ tiªu cùc. MÆt tÝch cùc thÓ hiÖn ë chç nã ®Ò cao vai trß chñ ®éng cña nhµ níc trong viÖc ®a nÒn kinh tÕ quèc gia theo ®óng lé tr×nh. NÕu bá qua vai trß nµy, c¸c quèc gia sÏ tù ph©n t¸n nguån lùc vµ bÞ c¸c thÕ lùc c¹nh tranh trªn thÞ trêng lµm cho nhÑ th× suy tho¸i, mÊt æn ®Þnh, nÆng th× bÞ ph¸ s¶n. Ngoµi ra trêng ph¸i b¶o hé cßn ®îc sù ñng hé tõ phÝa t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm, gi¶m thÊt nghiÖp trong níc. MÆt tiªu cùc cña trêng ph¸i nµy thÓ hiÖn ë sù h¹n chÕ tÝnh hiÖu qu¶. ChÝnh s¸ch b¶o hé ®· t¹o ra vµnh ®ai kh¸ an toµn trong ®ã cã t×nh tr¹ng kÐm hiÖu qu¶ do kh«ng chÞu søc Ðp thay ®æi cña sù c¹nh tranh, ®Æc biÖt lµ ë c¸c níc chËm ph¸t triÓn, thêng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ hay ë t×nh tr¹ng ®éc quyÒn hoÆc kÐm cái cÇn ®îc kÝch thÝch m¹nh míi tho¸t khái tr× trÖ. Do tÝnh hai mÆt cña nã nªn trêng ph¸i b¶o hé còng kh«ng cßn lµ c¬ së duy nhÊt cho chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ngay c¶ c¸c quèc gia b¶o thñ nhÊt. Ngµy nay chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña c¸c quèc gia ®Òu dùa trªn sù pha trén cña c¶ lý thuyÕt b¶o hé lÉn mËu dÞch tù do. Tuy r»ng còng cã sù kh¸c biÖt nhÊt ®Þnh do níc nµy th× thiªn nhiÒu h¬n vÒ mËu dÞch tù do dï kh«ng tõ bá nh÷ng kh©u, lÜnh vùc, trêng hîp nµo ®ã; níc kh¸c l¹i thiªn vÒ b¶o hé h¬n tuy r»ng vÉn tiÕn hµnh nhiÒu ho¹t ®éng trao ®æi tù do…ViÖc thiªn vÒ phÝa nµy hay phÝa kia kh«ng chØ do ý ®inh chñ quan cña c¸c chÝnh phñ mµ cßn do yªu cÇu thùc tiÔn ®ßi hái. 2. Mét sè khÝa c¹nh thùc tiÔn cÇn xem xÐt khi ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng2.1. ChiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi cña mét quèc giaChÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng lµ mét bé phËn h÷u c¬ n»m trong tæng thÓ c¸c chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi, chÝnh trÞ cña mét quèc gia, trong ®ã chiÕn lîc KT-XH gi÷ vai trß chñ ®¹o. Kh«ng thÓ t¸ch dêi chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng theo kiÓu th¶ næi hoµn toµn cho thÞ trêng tù ph¸t, còng kh«ng thÓ kiÓm so¸t hoµn toµn bëi nhµ níc v× trong thùc tÕ nh÷ng m« h×nh kiÓu ®ã ®Òu ®· thÊt b¹i. VÊn ®Ò lùa chän m« h×nh KT-XH-CT nh thÕ nµo cã ¶nh hëng to lín ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. VÒ mÆt m« h×nh kinh tÕ, cho ®Õn nay ®· xuÊt hiÖn hai lo¹i chiÕn lîc cã ¶nh hëng s©u s¾c ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc gia. §ã lµ chiÕn lîc thay thÕ hµng nhËp khÈu vµ chiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu. ChiÕn lîc thay thÕ hµng nhËp khÈu kh¸ thÞnh hµnh ë nhøng níc ®ang ph¸t triÓn vµo kho¶ng nh÷ng n¨m 50,60 cña thÕ kû XX. ChiÕn lîc nµy ph¶n ¸nh xu híng muèn ®éc lËp vÒ kinh tÕ cña c¸c níc yÕu kÐm, ®a phÇn võa tho¸t khái lµ níc thuéc ®Þa. VÒ b¶n chÊt, chiÕn lîc nµy h¬i nghiªng vÒ phÝa b¶o hé linh ho¹t, phï hîp víi thùc tÕ lµ c¸c níc dï muèn ®éc lËp vÒ kinh tÕ ®Õn ®©u th× còng ph¶i tham gia vµo sù ph©n c«ng chuyªn m«n ho¸ ë ph¹m vi thÕ giíi vµ do ®ã kh«ng thÓ phô thuéc lÉn nhau. Phï hîp víi chiÕn lîc nµy, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ®îc ho¹ch ®Þnh theo híng khuyÕn khÝch nhËp nguyªn liÖu, m¸y mãc, thiÕt bÞ phôc vô trùc tiÕp s¶n xuÊt trong níc, h¹n chÕ nhËp c¸c mÆt hµng mµ trong níc cã thÓ vµ cè g¾ng s¶n xuÊt thay thÕ ®îc. §©y lµ mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng bÞ ®éng, kh«ng hiÖu qu¶,mÆc dï nã ®· gãp phÇn to lín trong viÖc h×nh thµnh n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. TÝnh kh«ng hiÖu qu¶ vµ bÞ ®éng ë chç nã Ýt dùa trªn lîi thÕ so s¸nh mµ cã xu híng co vÒ s¶n xuÊt tù cÊp tù tóc trong níc. MÆt kh¸c hËu qu¶ cña chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng nµy lµ t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ, ®Èy nhiÒu quèc gia vµo c¶nh nî nÇn, bÕ t¾c. ChiÕn lîc híng vÒ xuÊt khÈu cã u ®iÓm so víi chiÕn lîc thay thÕ hµng nhËp khÈu ë chç nã tù t×m thÊy c©n ®èi thanh to¸n quèc tÕ trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. VÒ c¬ b¶n, chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng phï hîp víi chiÕn lîc nµy lµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng tÝch cùc, võa khai th¸c lîi thÕ so s¸nh, do ®ã mµ cã hiÖu qu¶, võa tËn dông ®îc thuËn lîi cña thÞ trêng thÕ giíi nh c¬ héi më réng thÞ trêng tiªu thô,kÝch thÝch c¶i tiÕn kü thuËt do c¹nh tranh còng nh sù liªn kÕt liªn doanh më réng tiÒm n¨ng s½n cã. Tuy nhiªn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng híng vÒ xuÊt khÈu còng cã h¹n chÕ. Thø nhÊt, do nhiÒu khi ph¶i b¸n hµng díi chi phÝ (do kh«ng cã lîi thÕ tuyÖt ®èi) nªn nÕu xuÊt khÈu kh«ng ®îc sù hç trî cña nhËp khÈu th× ngµnh ngo¹i th¬ng kh«ng t×m thÊy ®éng lùc kinh doanh; Thø hai ®Ó xuÊt khÈu ®îc th× vÊn ®Ò më réng thÞ trêng xuÊt khÈu nhÊt lµ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ cuéc c¹nh tranh kh«ng c©n søc gi· ngêi míi, kÎ cò. Do vËy nh÷ng níc míi héi nhËp quèc tÕ kh«ng thÓ tr¸nh ®îc nhiÒu thua thiÖt kh«ng ®¸ng cã… Ngµy nay hiÕm thÊy mét níc nµo chØ ¸p dông m¸y mãc mét trong hai m« h×nh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng trªn, ®a phÇn lµ m« h×nh hçn hîp trong ®ã ®Èy m¹nh xuÊt khÈu cã vai trß chñ ®¹o. Ngoµi ra m« h×nh chÝnh trÞ-x· héi mµ mçi quèc gia lùa chän còng ¶nh hëng ®Õn chÝnh s¸ch quèc gia vÒ ngo¹i th¬ng. Tríc hÕt lµ ¶nh hëng ®Õn quan hÖ ngo¹i giao tõ ®ã ¶nh hëng ®Õn quan hÖ th¬ng m¹i. VÝ dô sù lùa chän chñ quyÒn quèc gia vµ quan hÖ l¸ng giÒng mét c¸ch cøng r¾n ®· lµm cho Irac l©m vµo t×nh tr¹ng bÞ cÊm vËn nhiÒu n¨m. HoÆc chÝnh s¸ch dung dìng c¸c gi¸o ph¸i, lùc lîng khñng bè còng lµm xÊu ®i quan hÖ gi÷a mét sè níc, do ®ã chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng còng kh«ng thÓ ®iÒu ®iÒu chØnh theo. Råi c¸c chÝnh s¸ch kh¸c nh tiÒn l¬ng,vÒ trî cÊp s¶n phÈm xuÊt khÈu còng ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng vµ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. 2.2. VÞ thÕ vµ tiÒm n¨ng cña mét quèc gia trªn thÞ trêng quèc tÕ. ¶nh hëng nµy biÓu hiÖn rÊt râ ë chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. T¹i sao trong vßng ®µm ph¸n Seatle vÒ më réng tù do ho¸ th¬ng m¹i, c¸c níc l¹i kh«ng thÓ thèng nhÊt víi nhau? §ã lµ vÞ thÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn kh¸c biÖt nhau, do ®ã hä kh«ng thÓ ¸p dông chung mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. §èi víi c¸c níc m¹nh (Mü, EU) th× mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng thiªn vÒ mËu dÞch tù do sÏ cã lîi cho hä bëi hä cã c¸c c«ng ty lín, hµng ho¸ cã chÊt lîng, gi¸ rÎ vµ ®ang cÇn thÞ trêng tiªu thô. ChÝnh s¸ch mËu dÞch tù do cña c¸c níc kh¸c sÏ ®em l¹i lîi thÕ cho hä vÒ mäi mÆt. Ngîc l¹i, ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, n¨ng lùc s¶n xuÊt thêng nhá h¬n, c«ng nghÖ l¹c hËu h¬n, chi phÝ cao nªn khã ®¸nh b¹i ®îc ®èi thñ c¹nh tranh ®Ó t×m ®îc thÞ trêng ë c¸c níc ph¸t triÓn . V× lîi Ých quèc gia, v× c«ng ¨n viÖc lµm, c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh«ng thÓ më cöa hoµn toµn cho mäi hµng ho¸ cña c¸c níc ph¸t triÓn. V× thÕ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña hai khèi níc nµy lu«n trong t×nh tr¹ng võa phô thuéc võa m©u thuÉn nhau. Cã thÓ cã ngo¹i lÖ khi xÐt riªng vÒ lîi Ých tõng quèc gia th× mét sù kh«n khÐo, linh ho¹t khai th¸c tèt m©u thuÉn nµy cã thÓ ®em l¹i c¬ héi ph¸t triÓn cho mét quèc gia dï nhá yÕu (Thuþ §iÓn lµ mét vÝ dô cho chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng linh ho¹t ®ã). Nhng nh×n chung chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña hai khèi níc nµy kh«ng thÓ gièng nhau. C¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn cã xu híng thi hµnh mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng bµnh tríng nh»m më réng tèi ®a thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm cho hä nh»m t¨ng søc m¹nh xuÊt khÈu t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ vµ trªn hÕt lµ t¨ng ¶nh hëng kinh tÕ, chÝnh trÞ, ngo¹i giao trªn thÕ giíi. §i liÒn víi chÝnh s¸ch bµnh tríng ngo¹i th¬ng ®¬ng nhiªn lµ sù nhîng bé cã ®iÒu kiÖn trong viÖc më cöa cña thÞ trêng néi ®Þa cho hµng ho¸ cña níc kh¸c. VÒ ph¬ng diÖn nµy c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn triÓn khai kh¸ dÌ dÆt so víi ho¹t ®éng ®a diÖn ®Ó më réng xuÊt khÈu cña hä. Vµ chÝnh lËp trêng dùa trªn lîi Ých quèc gia nµy, mÆc dï lµ hä hÕt søc che dÊu, lµ nguån gèc t¸i sinh m©u thuÉn kh«ng dÔ gi¶i quyÕt gi÷a c¸c quèc gia kh¸c nhau khi ®µm ph¸n vÒ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn nghiªng nhiÒu h¬n vÒ thi hµnh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng më cöa cã ®iÒu kiÖn. §iÒu kiÖn thø nhÊt lµ ph¶i ph¸t triÓn b»ng ®îc ngµnh s¶n xuÊt néi ®Þa non trÎ cña hä. Tr¶i qua hµng tr¨m n¨m thuéc ®Þa, phô thuéc c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thÊu hiÓu s©u s¾c vai trß tiÒm n¨ng s¶n xuÊt t¹o nªn tiÒm n¨ng ngo¹i th¬ng. §Æc biÖt ngµy nay khi khoa häc vµ c«ng nghÖ ®· ph¸t triÓn ®Õn tr×nh ®é cao lµm cho c¸c thÕ m¹nh vÒ tµi nguyªn cã vai trß ngµy cµng gi¶m trong TMQT th× mét sù më cöa tù do thiÕu thËn träng, thiÕu c©n nh¾c sÏ dÇn ®Õn hËu qu¶ lµm ph¸ s¶n hµng lo¹t c¬ së s¶n xuÊt trong níc vµ ®Èy nh©n d©n ra hÌ phè. V× nh÷ng lý do hiÓn nhiªn nh vËy nªn ngay trong c¸c v¨n b¶n hîp t¸c TMQT nh "HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch" (GATT) còng cho phÐp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã ®Æc quyÒn ®¬n ph¬ng b¶o hé cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt trong níc (®iÒu 18). §iÒu kiÖn thø hai lµ ®ßi mét sù c«ng b»ng vµ trËt tù míi trong trao ®æi th¬ng m¹i gi÷a c¸c níc, ®Æc biÖt lµ gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn vµ ®ang ph¸t triÓn. Bëi v× vÒ mÆt lÞch sö, tÝch luü nguyªn thuû cña c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn thêi kú ®Çu c«ng nghiÖp ho¸ lµ dùa nhiÒu vµo v¬ vÐt vµ bãc lét c¸c níc thuéc ®Þa. Do vËy, viÖn trî, gióp ®ì, trao ®æi nghiªng vÒ cã lîi cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn (®Æc biÖt lµ vÊn ®Ò nî) kh«ng ph¶i lµ sù cho kh«ng cña c¸c níc ph¸t triÓn mµ chØ lµ sù "tr¶ nî cò" mµ th«i. H¬n n÷a kh«ng thÓ ¸p dông cïng mét thø "nguyªn t¾c thÞ trêng tù do" nh nhau víi c¶ c¸c níc ph¸t triÓn vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Kh«ng nh÷ng cÇn chèng ®éc quyÒn, chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh cña c¸c c«ng ty lín tõ c¸c níc ph¸t triÓn, mµ cßn ph¶i cã nh÷ng u ®·i nhÊt ®Þnh cho c¸c c«ng ty cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn khi c¸c c«ng ty nµy ®ang g¾ng søc më ®êng vµo thÞ trêng c¸c níc ph¸t triÓn, mét sù u ®·i nh vËy ph¶i ®îc coi nh lµ nghÜa vô cña c¸c níc ph¸t triÓn. Ngoµi ra c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cßn ph¶i tranh ®Êu chèng l¹i sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ s¶n phÈm s¬ chÕ, ®Êu tranh b¶o vÖ lîi thÕ so s¸nh vÒ tiÒn c«ng rÎ tríc vò khÝ tù do, d©n chñ, nh©n quyÒn gi¶ hiÖu cña c¸c níc lín. Tãm l¹i, tríc mét vÊn ®Ò ngo¹i th¬ng, nÕu kh«ng nhËn thøc s©u s¾c ¶nh hëng chi phèi cña vÞ thÕ vµ tiÒm lùc quèc gia, cho¸ng ngîp tríc sù c¸m dç cña tù do mËu dÞch sÏ dÉn ®Õn nhiÒu hËu qu¶ kinh tÕ - x· héi, chÝnh trÞ khã lêng. Ngµy nay, xu híng liªn kÕt khu vùc m¹nh mÏ, vÞ thÕ lín hay nhá cña mét quèc gia cã thÓ Ýt ¶nh hëng h¬n ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng so víi tríc kia. Nhng ¶nh hëng cña tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, c«ng nghÖ, chÊt lîng hµng ho¸ vÉn cßn nguyªn gi¸ trÞ. BiÓu hiÖn râ nhÊt cña ¶nh hëng nµy lµ sù chªnh lÖch gi¸ t¬ng ®èi gi÷a s¶n phÈm c«ng nghiÖp chÕ t¹o vµ nguyªn liÖu, n«ng s¶n, khai kho¸ng th« suèt nh÷ng n¨m qua cha ®îc gi¶m ®i mµ cßn cã xu híng t¨ng lªn, hoÆc mét cuéc khñng ho¶ng nî cña c¸c níc Ch©u Mü la tinh thËp niªn 80 cña thÕ kû 20 hay cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ Ch©u ¸ gÇn ®©y còng chøng minh r»ng mét níc nhá m¹o hiÓm më cöa hoµn toµn sÏ høng chÞu tai ho¹ nh thÕ nµo. 2.3. ¶nh hëng cña c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc gia. Khëi ®Çu tõ sau chiÕn tranh thÕ giíi, víi hÖ thèng tiÒn tÖ thÕ giíi Breton Wood vµ sau nµy lµ mét lo¹t c¸ tæ chøc kh¸c nh: HiÖp ®Þnh chung vÒ thuÕ quan vµ mËu dÞch (GATT); quÜ tiÒn tÖ quèc tÕ (IMF); tæ chøc c¸c níc s¶n xuÊt dÇu má (OPEC); khèi thÞ trêng chung Ch©u ¢u (EU); héi nghÞ cña liªn hiÖp quèc tÕ vÒ th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn (UNCTAD); Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ (ICE).. . C¸c tæ chøc quèc tÕ ®iÒu phèi hîp t¸c kinh tÕ nãi chung, hîp t¸c th¬ng m¹i nãi riªng gi÷a c¸c quèc gia ngµy cµng cã ¶nh hëng to lín ®Õn chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña mét níc. Tuú theo tÝnh chÊt cña tõng tæ chøc mµ ¶nh hëng cña chóng còng kh¸c nhau. Hai tæ chøc cã vai trß ®iÒu tiÕt chung réng lín lµ GATT (nay ®æi thµnh tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi WTO) vµ UNCTAD. V¨n b¶n cña WTO cã vai trß gièng nh mét thø luËt quèc tÕ bëi nã cã qui ®Þnh kh¸ cô thÓ nh÷ng ®iÒu kho¶n thi hµnh vµ trõng ph¹t. UNCTAD cã tÝnh hiÖp th¬ng, khuyÕn nghÞ nhiÒu h¬n. IMF chñ yÕu hç trî ngo¹i th¬ng b»ng viÖc cho vay ®Ó æn ®Þnh tiÒn néi ®Þa. ICE lµ c¬ quan träng tµi, hoµ gi¶i c¸c tranh chÊp ph¸t sinh… C¸c tæ chøc kh¸c lµ sù hîp t¸c khu vùc nh»m t¹o ra mét thÞ trêng tù do h¬n trong néi bé ®ång thêi b¶o hé víi bªn ngoµi hoÆc hîp lùc ®Ó c¹nh tranh víi bªn ngoµi… VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ víi sù xuÊt hiÖn cña c¸c tæ chøc ®iÒu tiÕt th¬ng m¹i quèc tÕ nh thÕ th× chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng cña mét níc sÏ chÞu sù chi phèi nh thÕ nµo? cã thÓ thÊy sù chi phèi ®ã díi mét gi¸c ®é nh sau: Thø nhÊt ph¹m vi tù quyÕt cña mçi quèc gia vÒ chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng sÏ bÞ thu hÑp ë nh÷ng ph¹m vi nhÊt ®Þnh tuú thuéc quèc gia ®ã tham gia vµo nh÷ng tæ chøc nµo. VÝ dô khi tham gia vµo WTO mét quèc gia kh«ng thÓ tuú tiÖn thay ®æi c¸c lo¹i thuÕ hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu n»m trong biÓu thuÕ chung (trõ trêng hîp c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã ®îc sù ®ång ý cña toµn thÓ c¸c níc thµnh viªn), hoÆc tù do ®Æt ra c¸c hµng rµo phi thuÕ. ChÝnh v× thÕ khi xem xÐt viÖc gia nhËp mét tæ chøc nµo ®ã, mçi quèc gia cÇn c©n nh¾c lîi h¹i phï hîp víi chiÕn lîc ph¸t triÓn vµ tõ ®ã mµ ®Þnh híng ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng. Thø hai, søc Ðp cña c¸c thÕ lùc kh¸c nhau ®øng ®»ng sau c¸c tæ chøc quèc tÕ lµ mét ®iÒu kh«ng thÓ chèi c·i. ChÝnh v× thÕ tríc khi tham gia vµo mét tæ chøc quèc tÕ nµo ®ã th× chÝnh phñ cÇn xem xÐt ®îc mÊt cho ho¹t ®éng kinh tÕ, ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®Ó quyÕt ®Þnh cã nªn tham gia hay kh«ng th× sau khi tham gia tæ chøc quèc tÕ ®ã viÖc duy tr× ®îc hay kh«ng ®îc mét chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc gia v× lîi Ých d©n téc cßn tuú thuéc sù nh¹y c¶m, lËp trêng kiªn ®Þnh vµ sù linh ho¹t kh«n khÐo cña tõng chÝnh phñ còng nh sù hiÖp lùc cña c¸c chÝnh phñ theo c¸c khèi kh¸c nhau. ChÝnh v× vËy nöa cuèi cña thÕ kû 20 lµ sù në ré c¸c tæ chøc hîp t¸c khu vùc kh¸c nhau nh: ASEAN, EU, NAFTA.. Thùc tÕ nµy lµm cho quan hÖ th¬ng m¹i ph¸t triÓn tõ song ph¬ng sang ®a ph¬ng lång ghÐp lÉn nhau do ®ã TMQT ngµy cµng trë thµnh lÜnh vùc phøc t¹p, nh¹y c¶m vÒ chÝnh trÞ kinh tÕ. Thø ba, dï r»ng th¬ng m¹i vµ hîp t¸c kinh tÕ quèc tÕ cã ph¸t triÓn m¹nh mÏ nh hiÖn nay th× ®éng lùc cña nã vÉn lµ lîi Ých quèc gia trong ®ã lîi Ých cña c¸c tËp ®oµn kinh tÕ lín, c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn quèc gia lµ chñ ®¹o. Tríc søc c¸m dç cña lîi nhuËn siªu ng¹ch hay tríc thùc tÕ lîi Ých bÞ x©m ph¹m, c¸c c«ng ty ®a quèc gia vµ xuyªn quèc gia cã tr¨m ph¬ng ngµn kÕ ®Ó v« hiÖu ho¸ c¸c qui ®Þnh chung cña c¸c tæ chøc hîp t¸c quèc tÕ. Thªm n÷a víi t×nh h×nh hiÖn nay lµ m©u thuÉn gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn víi c¸c níc ph¸t triÓn, gi÷a c¸c níc ph¸t triÓn víi nhau…. ®· dÉn ®Õn mét mÆt vÉn tån t¹i mét sù cam kÕt chung mang tÝnh ph¸p lý nhng nhiÒu khi l¹i rÊt h×nh thøc vµ mÆt kh¸c lµ sù vËn ®éng , cä x¸t, tranh chÊp. K×m h·m lÉn nhau mét c¸ch kÝn ®¸o díi vá bäc quyÕt ®Þnh cña c¸c tæ chøc nµy nä. ChÝnh v× thÕ cã thÓ nãi ngµy nay chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng ngµy cµng phøc t¹p, ®«i khi hoµ lÉn c¶ chÝnh s¸ch ngo¹i giao vµ chÝnh trÞ phi hiÖu qu¶ chung. Tãm l¹i chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng quèc gia lµ mét tæng thÓ thÝch hîp trong nã c¶ tÝnh khoa häc vµ nghÖ thuËt, c¶ vÒ ®èi ngo¹i, ®èi néi, c¶ c¸c vÊn ®Ò kinh tÕ lÉn chÝnh trÞ x· héi…. Do ®ã chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng kh«ng ph¶i chØ cøng nh¾c, ho¹ch ®Þnh mét lÇn lµ xong, mµ ngîc l¹i nã ph¶i cã sù linh ho¹t, nhng ph¶i æn ®Þnh vµ cã ®Þnh híng râ rµng. Ho¹ch ®Þnh tèt chÝnh s¸ch ngo¹i th¬ng sÏ lµ ®éng lùc kÝch thÝch nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn cã hiÖu qu¶ 3.ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i cña ViÖt Nam trong xu híng tù do ho¸ th¬ng m¹i§Ó thùc hiÖn ®îc chÝnh s¸ch th¬ng m¹i trong xu thÕ héi nhËp KTQT ®¹t ®îc c¸c môc tiªu ®· ®Þnh th× cÇn ph¶i tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh. C¸c nguyyªn t¾c nµy dùa trªn c¬ së kh¸ch quan cña quy luËt vµ ®iÒu kiÖn héi nhËp, kÕt hîp v¬i ®iÒu kiÖn chñ quan vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña quèc gia. §Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c nµy sÏ gióp cho mét quèc gia ®Æc biÖt ®èi víi ViÖt Nam, khi héi nhËp chóng ta cã rÊt Ýt kinh nghiÖm vµ rÊt nhiÒu ®iÒu míi mÎ. Chóng ta ch thÓ héi nhËp mét c¸ch t do mµ ph¶i tõng bíc, kiªn ®Þnh theo nh÷ng nguyªn t¾c ®Ò ra, tr¸nh bÞ chÖch híng vµ gÆp thÊt b¹i. 3.3.1. Mét sè nguyªn t¾c c¬ b¶n:Thø nhÊt, kiªn tr× vµ u tiªn cho ®Þnh híng xuÊt khÈu kÕt hîp víi b¶o hé thay thÕ nhËp khÈu cã ®iÒu kiÖn. Thø hai, chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi trªn c¬ së gi÷ v÷ng ®éc lËp tù chñ, víi kÕ ho¹ch tæng thÓ vµ lé tr×nh còng nh c¸c bíc ®i hîp lý, phï hîp víi tr×nh ®é ph¸t triÓn cña ®Êt níc còng nh c¸c quy ®Þnh cña c¸c tæ chøc mµ ViÖt Nam tham gia. Thø ba, lÊy viÖc ph¸t huy néi lùc, ®Èy m¹nh sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ®æi míi c¬ chÕ qu¶n lý; hoµn chØnh hÖ thèng ph¸p luËt; n©ng cao hiÖu qu¶ vµ søc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp còng nh cña toµn bé nÒn kinh tÕ lµm kh©u then chèt, cã ý nghÜa quyÕt ®Þnh ®èi víi viÖc më réng kinh doanh xuÊt nhËp khÈu, héi nhËp quèc tÕ. Thø t, g¾n kÕt thÞ trêng trong níc víi thÞ trêng ngoµi níc; võa chó träng thÞ trêng trong níc võa ra søc më réng vµ ®a d¹ng ho¸ thÞ trêng ngoµi níc. Thø n¨m kiªn tr× chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ tham gia ho¹t ®éng XNK, trong ®ã kinh tÕ Nhµ níc gi÷ vai trß chñ ®¹o. Thø s¸u, kÕt hîp hµi hoµ nh÷ng nguyªn t¾c, yªu cÇu cña c¸c tæ chøc quèc tÕ ®èi víi chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc tÕ cña c¸c quèc gia thµnh viªn (tèi huÖ quèc, ®èi xö quèc gia, gi¶m dÇn tiÕn tíi xo¸ bá c¸c hµng rµo phi thuÕ quan, thèng nhÊt biÓu thuÕ quan, c«ng khai vµ minh b¹ch ho¸ chÝnh s¸ch ...) víi c¸c nguyªn t¾c, ph¬ng ch©m cña ViÖt Nam khi tham gia héi nhËp quèc tÕ . 3.3.2 ChÝnh s¸ch cô thÓ3.3.2.1.ChÝnh s¸ch mÆt hµngVÒ mÆt ng¾n h¹n, khuyÕn khÝch, huy ®éng mäi nguån lùc hiÖn cã ®Ó ®Èu m¹nh xuÊt khÈu, t¹o viÖc lµm, ®¹t t¨ng trëng cao vµ thu ngo¹i tÖ, ®ång thêi kiÓm so¸t cã tÝnh to¸n hµng nhËp khÈu theo híng khuyÕn khÝch thay thÕ nhËp khÈu ®èi víi nh÷ng mÆt hµng cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh trong t¬ng lai trªn thÞ trêng trong níc .VÒ mÆt dµi h¹n, tÝch cùc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p chiÕn lîc nh»m chñ ®éng gia t¨ng c¸c s¶n phÈm chÕ biÕn, chÕ t¹o, dÞch vô, t¨ng hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ xuÊt khÈu. Trong chÝnh s¸ch nhËp khÈu, tríc søc Ðp cña c¸c biÖn ph¸p héi nhËp ®· cam kÕt, chñ ®éng ®iÒu chØnh c¸c biÖn ph¸p chÝnh s¸ch võa phï hîp víi c¸c cam kÕt héi nhËp võa ®¹t c¸c môc tiªu ph¸t triÓn c¬ cÊu ngµnh vµ c©n ®èi nguån lùc trong vµ ngoµi níc. *¦u tiªn ph¸t triÓn nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt xuÊt khÈu C¸c biÖn ph¸p u bao gåm tõ u ®·i vÒ ®Çu t, bè trÝ nguån lùc ®Õn c¸c gi¶i ph¸p th¬ng m¹i khuyÕn khÝch XK. C¸c biÖn ph¸p khuyÕn khÝch ë ®©y theo ph¬ng ch©m khuyÕn khÝch tÊt c¶ c¸c ngµnh hµng XK nhng vÒ l©u dµi ph¶i u tiªn c¸c ngµnh cã lîi thÕ tuyÖt ®èi vµ lîi thÕ so s¸nh "®éng" (lîi thÕ sÏ ®îc t¹o ra hoÆc h×nh thµnh trong t¬ng lai do qu¸ tr×nh ph¸t triÓn s¶n xuÊt, xuÊt khÈu vµ c¹nh tranh quèc tÕ). VÒ mÆt hµng c¨n cø vµo c¸c yÕu tè: hiÖu qu¶ s¶n xuÊt vµ XK, t¹o viÖc lµm, mèi quan hÖ ®Çu vµo vµ ®Çu ra víi c¸c ngµnh kh¸c, kh¶ n¨ng c¹nh tranh vµ ph¸t triÓn c«ng nghÖ, kh¶ n¨ng sö dông nguyªn liÖu trong níc, t¸c ®éng ®Õn c¸n c¸n thanh to¸n... *B¶o hé hîp lý vµ cã thêi h¹n kÕt hîp u tiªn ®Çu t ph¸t triÓn c¸c ngµnh thay thÕ nhËp khÈu Cã thÓ gäi ®ã lµ c¸c ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ, nã cÇn thiÕt cho nÒn kinh tÕ nhng cßn kÐm søc c¹nh tranh vÒ gi¸ c¶, mÉu m·, c«ng nghÖ cã nguy c¬ ph¸ s¶n nÕu thùc hiÖn tù do ho¸ nhËp khÈu. Trong giai ®o¹n tíi ViÖt Nam dÜ nhiªn vÉn ph¶i tiÕp tôc sö dông c¸c c«ng cô b¶o hé ®Ó ph¸t triÓn mét sè ngµnh c«ng nghiÖp quan träng, tuy nhiªn viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p nµy lµ cã thêi h¹n. Do vËy vÊn ®Ò lµ ViÖt Nam sÏ lùa chän nh÷ng ngµnh nµo vµ b¶o hé ë møc nµo. VÒ ngµnh hµng cÇn b¶o hé, ®ã lµ nh÷ng ngµnh mµ thÞ trêng néi ®Þa cã triÓn väng nhu cÇu kh¸ cao, ®ñ søc ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ cã søc c¹nh tranh. VÝ dô nh ngµnh s¾t thÐp, läc dÇu, ho¸ dÇu, ph©n bãn, xi m¨ng, s¶n xuÊt phô tïng « t« vµ xe m¸y…Tuy nhiªn ®©y l¹i lµ nh÷ng ngµnh mµ n¨ng lùc s¶n xuÊt còng nh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cßn kÐm, muèn ph¸t triÓn trong dµi h¹n l¹i ®ßi hái vèn ®Çu t lín. MÆc dï vËy kh¶ n¨ng ph¸t triÓn lµ hiÖn thùc v× nhu cÇu tiÒm n¨ng cña thÞ trêng néi ®Þa lín. VÒ biÖn ph¸p b¶o hé, trong ng¾n h¹n (mét vµi n¨m tíi) vÉn cÇn kÕt hîp c«ng cô thuÕ quan víi c«ng cô giÊy phÐp vµ h¹n ng¹ch. Trong dµi h¹n sÏ ph¶i b·i bá c¸c c«ng cô phi thuÕ quan vµ c¸c h×nh thøc biÕn tíng cña chóng, do vËy chØ cßn c«ng cô thuÕ quan víi møc thuÕ suÊt gi¶m dÇn theo tiÕn tr×nh héi nhËp . Chóng ta cÇn x©y dùng ®îc chiÕn lîc b¶o hé cho tõng ngµnh hµng, mÆt hµng cô thÓ vµ chó ý ®Õn c¸c cam kÕt cña c¸c tæ chøc mµ ViÖt Nam ®·, ®ang vµ sÏ tham gia. VÒ biÖn ph¸p ®Çu t, b¶o hé ph¶i ®i ®«i víi viÖc ®Çu t thÝch ®¸ng.N¨ng lùc vÒ vèn ®Çu t tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ c¸c doanh nghiÖp cña ViÖt Nam cßn rÊt h¹n hÑp mµ c¸c ngµnh hµng cÇn ®îc b¶o hé cña ta ®a sè lµ nh÷ng ngµnh cÇn nhiÒu vèn. Do ®ã ph¶i ho¹ch ®Þnh ®îc c¸c biÖn ph¸p ®Çu t sao cho ®¶m b¶o ®ñ vèn cho c¸c ngµnh nµy, ®ång thêi ph¶i cã c¬ chÕ qu¶n lý, ®iÒu hµnh, lùa chän ph¬ng ¸n ®Çu t …®¶m b¶o cho ho¹t ®éng ®Çu t thùc hiÖn ®îc theo ®óng kÕ ho¹ch, cã tÝnh khoa häc vµ mang l¹i hiÖu qu¶ tèi u nhÊt. 3.3.2.2.ChÝnh s¸ch ®èi víi xuÊt khÈu dÞch vô*TËp trung mäi nguån lùc n©ng cao søc c¹nh tranh cña mäi ngµnh dÞch vô, tËn dông tèt mäi c¬ héi còng nh ®èi phã víi c¸c th¸ch thøc do héi nhËp quèc tÕ ®em l¹i. Do tÝnh chÊt ®a ngµnh trong lÜnh vùc dÞch vô nªn mçi ngµnh cÇn cã chÝnh s¸ch, gi¶i ph¸p riªng ®Ó thùc hiÖn môc tiªu cña m×nh. C¸c ngµnh cÇn chó ý nh xuÊt khÈu lao ®éng, du lÞch, vËn t¶i, viÔn th«ng… *¦u tiªn ph¸t triÓn c¸c ngµnh g¾n víi kÕt cÊu h¹ tÇng. Søc c¹nh tranh cña nhiÒu ngµnh dÞch vô nh bu chÝnh, viÔn th«ng, du, vËn t¶i…phô thuéc nhiÒu vµo ®iÒu kiÖn kÕt cÊu h¹ tÇng vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ. V× vËy cÇn cã chÝnh s¸ch thu hót ®Çu t trong vµ ngoµi níc nh»m ph¸t triÓn kÕt cÊu h¹ tÇng kü thuËt ®ñ tiªu chuÈn quèc tÕ nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung vµ c¸c ngµnh dÞch vô nãi riªng. *KhuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp n©ng cao chÊt lîng vµ søc c¹nh tranh cña dÞch vô. DÞch vô ngµy cµng ph¸t triÓn nhanh chãng c¶ chiÒu réng lÉn chiÒu s©u vµ rÊt ®a d¹ng, ®ång thêi tiÕn tr×nh héi nhËp quèc tÕ ®ßi hái tõng bíc më cöa thÞ trêng dÞch vô, do vËy m«i trêng c¹nh tranh ngµy cµng gay g¾t h¬n, nhng c¸c h×nh thøc b¶o hé ®èi víi nhiÒu ngµnh dÞch vô sÏ ph¶i tõng bíc gi¶m dÇn. V× vËy mçi ngµnh dÞch vô ®Òu ph¶i phÊn ®Êu chuyªn nghiÖp ho¸ ph¬ng thøc kinh doanh, n©ng cao chÊt lîng dÞch vô theo tiªu chuÈn quèc tÕ, h¹ gi¸ thµnh ®Ó ®ñ søc c¹nh tranh trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Bªn c¹nh ®ã c¸c doanh nghiÖp vÉn cÇn sù hç trî, khuyÕn khÝch tõ phÝa nhµ níc trong ®æi míi c«ng nghÖ, n©ng cao n¨ng lùc kinh doanh vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh quèc tÕ . *KhuyÕn khÝch më réng c¸c lo¹i h×nh dÞch vô, ph¬ng thøc xuÊt khÈu vµ thÞ trêng xuÊt khÈu, tËn dông vµ khai th¸c thÕ m¹nh vÒ vÞ trÝ ®Þa lý cña níc ta ®Ó ph¸t triÓn c¸c dÞch vô t¹m nhËp-t¸i xuÊt, chuyÓn khÈu, chuyÓn t¶i, qu¸ c¶nh, du lÞch….§a d¹ng ho¸ ph¬ng thøc kinh doanh vµ më réng thÞ trêng xuÊt khÈu t¹o ®iÒu kiÖn n©ng cao gi¸ trÞ xuÊt khÈu dÞch vô. 3.3.2.3.ChÝnh s¸ch thÞ trêngTrong xu thÕ tù do ho¸, do t¸c ®éng cña c¸c cam kÕt héi nhËp quèc tÕ vµ khoa häc vùc vµ sù ®ßi hái cña mét lo¹t nguyªn t¾c quan hÖ TMQT (tèi huÖ quèc, cã ®i-cã l¹i, kh«ng ph©n biÖt ®èi xö, u ®·i thuÕ phæ cËp..), quan ®iÓm cña ViÖt Nam vÒ c¬ b¶n vÉn lµ “®a ph¬ng ho¸, ®a d¹ng ho¸, lµm b¹n víi tÊt c¶ c¸c níc” vµ chÝnh s¸ch thÞ trêng cña ta sÏ ®îc dæi míi theo híng ph¸t triÓn m¹nh mét sè thÞ trêng míi (nh EU, Mü…), cñng cè vµ ®iÒu chØnh c¬ cÊu thÞ trêng truyÒn thèng (ASEAN, Nga, c¸c níc §«ng ¢u…) ChÝnh s¸ch thÞ trêng nãi chung sÏ ®æi míi theo c¸c híng sau: -§Èy m¹nh c¸c biÖn ph¸p ph¸t triÓn thÞ trêng tõ phÝa nhµ níc kÕt hîp víi khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn thÞ trêng. Do vËy nhµ níc sÏ ph¶i ®Èy m¹nh quan hÖ song vµ ®a ph¬ng t¹o hµnh lang ph¸p lý cho c¸c doanh nghiÖp , nh ®µm ph¸n më cöa thÞ trêng míi, ®µm ph¸n ®Ó thèng nhÊt c¸c tiªu chu¶n kü thuËt, ®µm ph¸n ®Ó níi láng c¸c hµng rµo phi quan thuÕ… -T¨ng cêng c¸c biÖn ph¸p t×m hiÓu vµ n¾m b¾t c¸c th«ng tin vÒ thÞ trêng níc ngoµi, dù b¸o c¸c chiÒu híng cung-cÇu hµng ho¸ vµ dÞch vô… -Hç trî vµ khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®Çu t ra thÞ trêng níc ngoµi. -§Èy m¹nh c¸c ho¹t ®éng xóc tiÕn th¬ng m¹i, xóc tiÕn xuÊt khÈu. -§èi víi nh÷ng mÆt hµng mµ ViÖt Nam gi÷ thÞ phÇn lín trªn thÞ trêng quèc tÕ (nh g¹o, cµ phª, h¹t tiªu..) cÇn t¨ng cêng ¸p dông c¸c biÖn ph¸p gi¸ c¶, kiÒm chÕ khèi lîng b¸n ra hay tham gia c¸c kÕ ho¹ch quèc tÕ vÒ ®iÒu tiÕt nguån cung trong ®iÒu kiÖn cã thÓ (nh viÖc liªn kÕt hîp t¸c víi Th¸i Lan trong viÖc xuÊt khÈu g¹o), ®Ó t¸c ®éng vµo thÞ trêng vµ gi¸ c¶ theo híng cã lîi nhÊt.
3.3.1. C¬ héi* Kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng ph©n biÖt ®èi sö, t¹o dùng ®îc thÕ vµ lùc trong th¬ng m¹i quèc tÕ . Nh×n chung tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ vµ khu vùc chóng ta sÏ kh¾c phôc ®îc t×nh tr¹ng bÞ c¸c cêng quèc lín ph©n biÖt ®èi xö, n©ng cao vÞ thÕ cña ta trªn trêng quèc tÕ . §Æc biÖt, tiÕn tr×nh nµy sÏ t¹o c¬ héi cho c¸c níc nhá, níc chËm ph¸t triÓn cã c¬ héi ®èi tho¹i chÝnh s¸ch víi c¸c níc ph¸t triÓn h¬n, hoÆc phèi hîp quan ®iÓm víi c¸c níc kh¸c trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ nh»m lo¹i bá c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i, ®Êu tranh ®ßi ®èi sö c«ng b»ng trong th¬ng m¹i. * §îc hëng nh÷ng u ®·i th¬ng m¹i, më ®êng cho th¬ng m¹i ph¸t triÓn . Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó chóng ta tranh thñ nh÷ng u ®·i vÒ th¬ng m¹i, ®Çu t nh÷ng lÜnh vùc kh¸c ®îc ¸p dông trong néi bé mçi tæ chøc, gãp phÇn më réng thÞ trêng cho hµng ho¸ ViÖt Nam, t¹o ®iÒu kiÖn thu hót ®Çu t trong vµ ngoµi níc, thóc ®Èy qu¸ tr×nh dÞch chuyÓn c¬ cÊu kinh tÕ, ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh, n©ng cao søc c¹nh tranh cña hµng ho¸ vµ dÞch vô cña ViÖt Nam. §Æc biÖt, trong WTO còng nh ®¹i ®a sè c¸c tæ chøc khu vùc kh¸c ®Òu cã c¸c chÝnh s¸ch u ®·i ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c níc trong thêi kú chuyÓn ®æi cho phÐp c¸c níc nµy ®îc hëng c¸c miÔn trõ, ©n h¹n trong viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô gi¶m thuÕ vµ, phi thuÕ quan vµ c¸c nghÜa vô kh¸c. *T¹o ®iÒu kiÖn c¬ cÊu l¹i s¶n xuÊt trong níc theo híng cã hiÖu qu¶ h¬n. Tham gia tiÕn tr×nh tù do ho¸ th¬ng m¹i, thùc hiÖn gi¶m thuÕ vµ më cöa thÞ trêng sÏ t¹o sù c¹nh tranh ngµy cµng m¹nh mÏ trªn thÞ trêng néi ®Þa, ®ßi hái c¸c ngµnh s¶n xuÊt ph¶i ®îc c¬ cÊu l¹i cho phï hîp víi xu híng thÕ giíi, n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh vµ s¶n xuÊt nh÷ng s¶n phÈm ®îc thÞ trêng thÕ giíi chÊp nhËn. §iÒu nµy cã ý nghÜa hÕt søc quan träng ®«i víi c¸c nÒn kinh tÕ ®ang trong qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ nh ViÖt Nam. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ còng t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh s¶n xuÊt cã c¬ héi lùa chän nguyªn vËt liÖu vµ c¸c yÕu tè ®Çu vµo phï hîp, më réng hîp t¸c khoa häc - kü thuËt, thóc ®Èy chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ vèn phôc vô cho sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc. * Gãp phÇn n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt. Mét trong nh÷ng u ®iÓm cña viÖc tham gia héi nhËp vµo c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ c¸c tæ chøc nµy thêng cã c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ -kü thuËt nh»m n©ng cao n¨ng lùc qu¶n lý vµ s¶n xuÊt ch c¸c níc thµnh viªn. VÝ dô, ASEAN cã c¸c ch¬ng tr×nh hîp t¸c vÒ ph¸t triÓn doanh nghiÖp võa vµ nhá, ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, hîp t¸c ph¸t triÓn x· héi,...APEC cã ch¬ng tr×nh hîp t¸c kinh tÕ-kü thuËt (ECOTECH) bao gåm 9 lÜnh vùc hîp t¸c víi trªn 250 dù ¸n ®ang triÓn khai. Nh÷ng ch¬ng tr×nh nµy ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c níc tham gia ph¸t triÓn båi dìng nguån nh©n lùc vµ tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi trong c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh kinh tÕ. Nh vËy, th«ng qua héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ta cã thÓ rÌn luyÖn vµ ®µo t¹o ®éi ngò c¸n bé qu¶n lý nhµ níc cã b¶n lÜnh v÷ng vµng vµ tr×nh ®é chuyªn m«n thµnh th¹o, x©y dùng ®éi ngò c¸c doanh nghiÖp n¨ng ®éng, cã kü n¨ng qu¶n lý s¶n xuÊt, kinh doanh giái, biÕt tæ chøc tèt thÞ trêng vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp gãp phÇn chiÕn th¾ng trong c¹nh tranh. Th«ng qua héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ chóng ta cã thÓ tranh thñ sù ®ång t×nh ñng hé cña c¸c níc trªn thÕ giíi ®èi víi sù nghiÖp ®æi míi kinh tÕ, x©y dùng ®Êt níc cña §¶ng vµ nhµ níc ta, ®ång thêi häc hái kinh nghiÖm quèc tÕ, tõng bíc ®iÒu chØnh hÖ thèng luËt lÖ. ChÝnh s¸ch th¬ng m¹i phï hîp víi tËp qu¸n quèc tÕ vµ c¸c quy t¾c chuÈn mùc cña WTO, §¶m b¶o h×nh thµnh ®ßng bé c¸c yÕu tè thÞ trêng, b×nh ®¼ng khuyÕn khÝch tù do kinh doanh, c¹nh tranh lµnh m¹nh nhng vÉn gi÷ v÷ng vai trß qu¶n lý cña nhµ níc, b¶o ®¶m ph¸t triÓn kinh tÕ thÞ trêng theo ®Þnh híng XHCN, gi÷ g×n vµ ph¸t huy b¶n s¾c d©n téc, b¶o vÖ lîi Ých quèc gia. 3.3.2. Khã kh¨n vµ th¸ch thøcMét trong nh÷ng th¸ch thøc lín cña tiÕn tr×nh cña tù do ho¸ lµ viÖc c¾t gi¶m thuÕ quan (chñ yÕu lµ thuÕ nhËp khÈu)sÏ ¶nh hëng tíi nguån thu ng©n s¸ch vµ gia t¨ng c¹nh tranh gi÷a hµng nhËp khÈu víi nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt cßn non trÎ trong níc. §©y lµ khã kh¨n chung cña tÊt c¶ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn trong qu¸ tr×nh héi nhËp. §èi víi trêng hîp ViÖt Nam, Hai th¸ch thøc c¬ b¶n cÇn gi¶i quyÕt trong qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ lµ: *N¨ng lùc c¹nh tranh cña kinh tÕ vµ doanh ngiÖp. ViÖc gi¶m thuÕ quan vµ c¸c biÖn ph¸p phi thuÕ, th«ng tho¸ng chÝnh s¸ch qu¶n lý ®èi víi c¸c lÜnh vùc ®Çu t, dÞch vô,...sÏ lµm ph¸t sinh søc Ðp lín,®ßi hái nÒn kinh tÕ vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i cã n¨ng lùc c¹nh tranh míi cã thÓ trô v÷ng vµ khai th¸c ®îc lîi thÕ cña héi nhËp. XÐt vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam, chóng ta cã lîi thÕ vÒ lao ®éng vµ mét sè tµi nguyªn: n«ng-l©m-kho¸ng s¶n. Song c¸c yÕu tè kh¸c, nh c«ng nghÖ, tr×nh ®é qu¶n lý, c¸c së h¹ tÇng, ®é æn ®Þnh vÒ chÝnh s¸ch vµ hÖ thèng tµi chÝnh-ng©n hµng sau 15 n¨m ®æi míi ®· cã nhiÒu tiÕn bé nhng vÉn cßn nhiÒu h¹n chÕ, nªn xÐt vÒ mÆt tæng thÓ, n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ ViÖt Nam cßn t¬ng ®èi thÊp. Do vËy, ®Ó héi nhËp cã hiÖu qu¶ vµ n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña nÒn kinh tÕ chóng ta cÇn gi¶i quyÕt mét lo¹t c¸c vÊn ®Ò liªn quan dÕn c¬ së h¹ tÇng, c¬ chÕ, chÝnh s¸ch, n¨ng lùc qu¶n lý, hÖ thèng tµi chÝnh, ng©n hµng... XÐt vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, gÇn ®©y n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· xuÊt hiÖn trong nhiÒu ngµnh s¶n xuÊt, nhng nh×n chung cßn t¬ng ®èi thÊp, thÓ hiÖn ë c¸c ®iÓm sau: -N¨ng suÊt lao ®éng cha cao; -ChÊt lîng vµ tÝnh ®éc ®¸o cña s¶n phÈm cßn thÊp; -Tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ kh¶ n¨ng tiÕp cËn víi c«ng nghÖ míi cßn h¹n chÕ; -Chi phÝ ®Çu vµo cßn cao vµ cha hîp lý dÉn ®Õn nhiÒu trêng hîp gi¸ c¶ hµng ho¸ cha c¹nh tranh ®îc víi hµng nhËp khÈu; -ThÞ trêng ®Çu ra cho s¶n phÈm cha æn ®Þnh vµ bÒn v÷ng. Thùc tr¹ng vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp hiÖn nay ®ßi hái nhµ níc ph¶i cã chÝnh s¸ch b¶o hé hîp lý trong qu¸ tr×nh héi nhËp vµ më cöa thÞ trêng. Tuy nhiªn, c¸c c¬ chÕ cña c¸c tæ chøc khu vùc vµ quèc tÕ mµ chóng ta lµ thµnh viªn kh«ng cho phÐp chóng ta b¶o hé v« thêi h¹n, b¶o hé trµn lan tÊt c¶ c¸c ngµnh kinh tÕ. MÆt kh¸c, theo nguyªn t¾c " cã ®i-cã l¹i" c¸c thµnh viªn cña c¸c tæ chøc nµy ®ßi hái chóng ta còng ph¶i cã nh÷ng ho¹t ®éng më cöa thÞ trêng ë møc ®é nhÊt ®Þnh th× hä míi cã thÓ ®Ó chóng ta hëng nh÷ng u ®·i thÞ trêng vµ më cöa cho hµng xuÊt khÈu cña ta. V× vËy, viÖc ph©n lo¹i ngµnh hµng b¶o hé theo n¨ng lùc c¹nh tranh, tõ ®ã ®¶m b¶o cã chÝnh s¸ch b¶o hé hîp lý, cã träng t©m, víi thêi h¹n cô thÓ gióp phÇn nµo gi¶i quyÕt khã kh¨n nµy. C¸c cÊp b¶o hé: b¶o hé cÊp 1 (b¶o hé cao nhÊt) ®èi víi mÆt hµng nh¹y c¶m, b¶o hé cÊp 2 ®èi víi nh÷ng mÆt hµng thuéc c©n ®èi lín cña nÒn kinh tÕ vµ b¶o hé cÊp 3 dµnh cho nh÷ng mÆt hµng trong níc cã thÓ s¶n xuÊt. Nh÷ng mÆt hµng kh«ng thuéc c¸c danh môc b¶o hé trªn cã thÓ bá ngay hµng rµo thuÕ vµ phi thuÕ quan, thùc hiÖn tù do ho¸ mËu dÞch. Nh÷ng mÆt hµng c¹nh tranh qu¸ kÐm, kh«ng cã tiÒm n¨ng ph¸t triÓn cÇn m¹nh d¹n chuyÓn híng s¶n xuÊt sang nh÷ng ngµnh kh¸c mµ chóng ta cã lîi thÕ h¬n. *VÒ c¶i c¸ch hÖ thèng luËt ph¸p vµ c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ-th¬ng m¹i Nh ®· tr×nh bµy ë trªn, héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ hiÖn nay kh«ng chØ liªn quan ®Õn viÖc gi¶m thuÕ vµ c¸c hµng rµo phi thuÕ mµ cßn liªn quan ®Õn viÖc c¶i c¸ch luËt ph¸p vµ c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i nh»m ngµy cµng t¹o thuËn lîi h¬n cho xuÊt nhËp khÈu, ®Çu t,...trong bèi c¶nh nÒn kinh tÕ níc ta ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi, yªu cÇu nµy cña héi nhËp thùc sù lµ mét th¸ch thøc lín ®èi víi chóng ta. HÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ-th¬ng m¹i ph¶i ®îc diÒu chØnh vµ hoµn thiÖn ®Ó mét mÆt tõng bíc thÝch øng víi nguyªn t¾c cña WTO, mÆt kh¸c, cßn t¹o m«i trêng ph¸p lý v÷ng ch¾c vµ thuËn lîi cho doanh nghiÖp, b¶o vÖ hîp lý nh÷ng ngµnh s¶n xuÊt non trÎ. Cho tíi nay, hÖ thèng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ c¸c chÝnh s¸ch vÜ m« cã liªn quan kh¸c cña ta còng cßn nhiÒu bÊt cËp vµ kh«ng ®ång bé: nhiÒu biÖn ph¸p chÝnh s¸ch t¹o lîi thÕ cho kinh tÕ th¬ng m¹i mµ c¸c tæ chøc kinh tÕ th¬ng m¹i thõa nhËn th× ta l¹i cha cã (vÝ dô, chÕ ®é h¹n ng¹ch thuÕ quan, biÖn ph¸p c©n b»ng thanh to¸n, quyÒn tù vÖ, quy chÕ suÊt xø, chèng b¸n ph¸ gi¸, chÝnh s¸ch c¹nh tranh,...). Trong khi ®ã, ta l¹i ¸p dông m«t sè biÖn ph¸p, chÝnh s¸ch kh«ng cã trong th«ng lÖ kinh doanh quèc tÕ, vµ nguyªn t¾c cña c¸c tæ chøc quèc tÕ. Ch¬ng ii Каталог: UserFile -> Document UserFile -> 29 Thủ tục công nhận tuyến du lịch cộng đồng UserFile -> BÀi phát biểu củA ĐẠi diện sinh viên nhà trưỜng sv nguyễn Thị Trang Lớp K56ktb UserFile -> BỘ XÂy dựNG UserFile -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam độc lập – Tự do – Hạnh phúc UserFile -> BỘ XÂy dựng số: 10/2013/tt-bxd cộng hoà Xà HỘi chủ nghĩa việt nam UserFile -> BỘ CÔng thưƠng cộng hoà Xà HỘi chủ nghĩa việt nam UserFile -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam kho bạc nhà NƯỚC Độc lập Tự do Hạnh phúc UserFile -> MÔn toán bài 1: Tính a) (28,7 + 34,5) X 2,4 b) 28,7 + 34,5 X 2,4 Bài 2: Bài toán Document -> Lêi nãi ®Çu TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi Document -> 40 Gương Thành Công Tác giả: Dale Carnegie tải về 1.24 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|