III. HIỆN TRẠNG ĐÀO TẠO NHÂN LỰC TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH ĐẾN 2010

1. 
   Tình hình giáo dục và đào tạo nhân lực
   

- Bậc Tiểu học: 140 trường công lập.

- Bậc Trung học:

+ Trung học cơ sở (THCS): 120 trường công lập

+ Trung học phổ thông (THPT): 25 trường; trong đó 21 trường công lập và 04 trường dân lập.

Hà Nam đứng trong tốp 10 tỉnh dẫn đầu toàn quốc về chất lượng giáo dục. Đến năm 2010, thu hút được trên 95% trẻ 5 tuổi ra lớp mẫu giáo, 99,8% trẻ em 6 tuổi vào học lớp 1; 99% học sinh học hết tiểu học vào lớp 6; 70% học sinh tốt nghiệp trung học cơ sở vào lớp 10. Chất lượng giáo dục toàn diện có sự chuyển biến rõ rệt. Kết quả xếp loại học lực khá, giỏi và số lượng học sinh thi đỗ vào các trường đại học ngày càng tăng. Số học sinh đạt giải học sinh giỏi cấp tỉnh, cấp quốc gia ngày càng nhiều, luôn vượt chỉ tiêu kế hoạch đề ra; Kết quả các kỳ thi học sinh giỏi quốc gia hàng năm: năm học 2006-2007: 45 giải xếp thứ 6 trong 71 đoàn tham dự; năm học 2007-2008: 42 giải, xếp thứ 7/71; năm học 2008-2009: 51 giải, xếp thứ 8/69; năm học 2009-2010: 57 giải; năm học 2010-2011: 60 giải. Tỷ lệ học sinh đỗ tốt nghiệp THPT năm học 2009 – 2010 đạt 99,73%, xếp thứ 2 toàn quốc; năm học 2010 – 2011 đạt 99,66%.

Hiện nay trên địa bàn tỉnh có các trường: Trường đại học Hà Hoa Tiên, Trường đại học Công nghiệp, Trường cao đẳng Y tế Hà Nam, Trường cao đẳng Sư phạm Hà Nam, Trường cao đẳng Phát thanh Truyền hình I, Trường trung cấp Bưu chính chính viễn thông và công nghệ thông tin I, Trường cao đẳng Thuỷ lợi Bắc Bộ ... Ngoài ra còn có Trường Chính trị tỉnh, các trung tâm bồi dưỡng chính trị cấp huyện, Trung tâm Giáo dục thường xuyên tỉnh và một số trung tâm khác cũng tổ chức thực hiện các lớp bồi dưỡng, liên kết đào tạo trình độ trung cấp, cao đẳng, đại học nhưng thực chất là cho thuê địa điểm dạy học. Kết quả đào tạo năm học 2009 – 2010 như sau: Tổng số giáo viên có mặt là 436 người (đại học: 60; cao đẳng: 298; trung cấp: 78); tổng số học sinh, sinh viên: 10.789 người (đại học: 1.200; cao đẳng: 8.553; trung cấp: 1.036).

Toàn tỉnh hiện có 21 cơ sở dạy nghề, trong đó có 17 cơ sở dạy nghề của tỉnh, 04 cơ sở dạy nghề của trung ương. Bao gồm:

- 04 Trường cao đẳng nghề và có dạy nghề (03 Trung ương; 01 địa phương)

- 04 Trường trung cấp nghề và có dạy nghề (01 Trung ương; 03 ngoài công lập)

- 05 Trung tâm dạy nghề cấp huyện

- 08 Cơ sở dạy nghề của các hội đoàn thể, các doanh nghiệp (04 công lập; 04 tư thục).

Mạng lưới cơ sở dạy nghề đã có bước phát triển. Một số trường được nâng cấp như: Trường Cao đẳng nghề Chế biến gỗ, Trường Cao đẳng nghề Hà Nam, Trường Cao đẳng Thuỷ lợi Bắc Bộ, Trường Cao đẳng Phát thanh và truyền hình TW 1 đã tạo điều kiện cho các cơ sở phát triển và dạy nghề ở trình độ cao, góp phần trong việc đào tạo nghề đã đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hóa, hiện đại hoá.

Ngành nghề đào tạo được mở rộng, đa dạng, từng bước đáp ứng yêu cầu phát triển kinh tế – xã hội và nhu cầu của các doanh nghiệp trong và ngoài tỉnh. Trước năm 2005, các cơ sở dạy nghề chủ yếu đào tạo 8-10 nghề như: sửa chữa xe cơ giới; cơ điện; tin học; điều dưỡng, y tá; cơ khí ô tô; cơ khí nông nghiệp; mộc, xây; gò hàn; may… Đến nay các cơ sở dạy nghề đã đào tạo thêm các nghề mới như: Điện lạnh, điện dân dụng, sửa chữa xe và máy, thêu ren, mây giang đan, chăn nuôi – thú y, trồng trọt…, vừa đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động vừa khôi phục và phát huy ngành nghề truyền thống của địa phương.

Đến nay các huyện đều đã thành lập được trung tâm dạy nghề đây là điều kiện thuận lợi giúp cho người lao động có cơ hội được học nghề tốt hơn.

Hệ thống các trung tâm khuyến nông, khuyến công cũng góp phần không nhỏ trong việc bồi dưỡng, đào tạo bổ sung một số nghề cho lao động nông thôn của tỉnh.

Dạy nghề, truyền nghề tại các làng nghề, các cơ sở sản xuất kinh doanh nhỏ, các doanh nghiệp khi tuyển dụng lao động cũng tổ chức dạy nghề dưới hình thức kèm cặp nâng cao trình độ tay nghề tại doanh nghiệp.

Nhìn chung, hệ thống cơ sở dạy nghề của tỉnh còn thiếu về số lượng và chưa đảm bảo về chất lượng, chưa đáp ứng nhu cầu ngày càng cao về lao động qua đào tạo nghề. Trong các năm qua đã từng bước thực hiện xã hội hoá trong công tác đào tạo nghề bằng việc khuyến khích các doanh nghiệp, các thành phần kinh tế có điều kiện và khả năng thành lập cơ sở dạy nghề, tuy nhiên kết quả còn hạn chế. Các loại hình đào tạo, ngành nghề đào tạo được đa dạng hoá cho phù hợp với nhu cầu thực tế của xã hội, tuy nhiên cơ cấu đào tạo nghề ở trình độ cao đẳng nghề và trung cấp nghề còn thấp. Bước đầu đã khuyến khích được các doanh nghiệp, cơ sở sản xuất kinh doanh tham gia liên kết đào tạo nghề để tận dụng cơ sở vật chất, trang thiết bị của doanh nghiệp, đồng thời đào tạo được những lao động đáp ứng được nhu cầu sử dụng của doanh nghiệp, cơ sở sản xuất, giải quyết việc làm cho những lao động sau khi được đào tạo nghề.

Trong giai đoạn 2006 - 2010, tổng kinh phí được cấp từ ngân sách Nhà nước đảm bảo cho việc hoạt động phát triển đào tạo nhân lực trên địa bàn tỉnh Hà Nam là 413.800 triệu đồng, gồm kinh phí cấp cho hệ dạy nghề là 160.000 triệu đồng (trong đó cấp cho các cơ sở đào tạo nghề của tỉnh là 85.692,8 triệu đồng; cấp cho các trường đào tạo nghề của Trung ương đóng trên địa bàn là 75.307,2 triệu đồng), kinh phí cấp cho hệ giáo dục và đào tạo chuyên nghiệp là 253.800 triệu đồng.

Cơ sở hạ tầng của các trường chuyên nghiệp, trường cao đẳng nghề, trung cấp nghề và các trung tâm dạy nghề, cơ sở dạy nghề cơ bản đáp ứng được điều kiện về học tập và giảng dạy như phòng học lý thuyết, xưởng thực hành, trang thiết bị giảng dạy ...

Trong giai đoạn 2006 - 2010 cơ sở vật chất và trang thiết bị của các cơ sở đào tạo tiếp tục được đầu tư. Tổng kinh phí đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các cơ sở đào tạo đóng trên địa bàn tỉnh khoảng 370 tỷ đồng, trong đó kinh phí đầu tư cơ sở vật chất và trang thiết bị cho các trường Trung ương đóng trên địa bàn khoảng 200 tỷ đồng gồm: Trường Cao đẳng Thuỷ lợi Bắc Bộ, Trường Cao đẳng Phát thanh và Truyền hình I, Trường Cao đẳng nghề chế biến gỗ Trung ương, Trường trung cấp Bưu chính viễn thông và Công nghệ thông tin I ... đã tạo điều kiện cho các cơ sở dạy nghề phát triển ở trình độ cao góp phần nâng cao chất lượng đào tạo nghề đáp ứng yêu cầu của thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá. Tổng kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị cho các cơ sở đào tạo của tỉnh từ ngân sách Nhà nước khoảng 170 tỷ đồng. Các cơ sở đào tạo ngoài công lập cũng từng bước đầu tư cơ sở vật chất và mua sắm trang thiết bị cơ bản phục vụ dạy nghề cho học viên.

Tuy nhiên, hiện nay tại một số trung tâm dạy nghề mới được được thành lập, cơ sở hạ tầng vẫn còn thiếu cả về cơ sở vật chất và thiết bị dạy nghề nên chưa đáp ứng được điều kiện dạy nghề cho người lao động như: Trung tâm dạy nghề huyện Kim Bảng, Duy Tiên ...

Đến nay, đội ngũ giáo viên, cán bộ nhân viên tại các cơ sở đào tạo trên địa bàn tỉnh có 1.624 người, trong đó: tại các cơ sở đào tạo của tỉnh là 1.251 người, của Trung ương là 373 người. Nhìn chung đội ngũ giáo viên của các trường trực thuộc Trung ương, đội ngũ giáo viên tại các cơ sở giáo dục chuyên nghiệp của tỉnh tương đối ổn định, trong khi đó đội ngũ giáo viên dạy nghề tại các trung tâm dạy nghề hầu hết là làm theo chế độ hợp đồng ngắn hạn, hợp đồng thời vụ ... nên chất lượng đào tạo còn hạn chế.

So với yêu cầu về đào tạo nguồn nhân lực kỹ thuật cao để phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá và nhu cầu học nghề của người dân, công tác dạy nghề vẫn còn có những tồn tại đó là:

- Chất lượng đào tạo của một số cơ sở dạy nghề còn thấp, đào tạo nghề không theo địa chỉ, chưa đáp ứng được yêu cầu của các doanh nghiệp và phát triển kinh tế xã hội của tỉnh.

- Các nghề đào tạo chủ yếu là nghề phổ thông, chưa chú trọng đào tạo lao động có tay nghề cao, chưa gắn với nhu cầu của doanh nghiệp và thị trường. Cơ cấu các nghề đào tạo chưa phù hợp với sự dịch chuyển cơ cấu lao động của tỉnh và xã hội.

- Đội ngũ cán bộ quản lý dạy nghề ở các cấp chưa ổn định, còn thiếu cán bộ chuyên trách từ tỉnh đến cơ sở.

- Đội ngũ giáo viên dạy nghề còn thiếu về số lượng và yếu về chất lượng chưa đủ mạnh để đào tạo lao động kỹ thuật cao đáp ứng yêu cầu phát triển công nghiệp của tỉnh. Phương pháp giảng dạy, kỹ năng dạy nghề, kỹ năng sư phạm của một số giáo viên còn hạn chế. Giáo viên thực hành còn thiếu kinh nghiệm thực tế, ít tiếp cận với kỹ thuật và công nghệ hiện đại.

- Công tác tuyên truyền hướng nghiệp và giới thiệu việc làm cho mọi người sau học nghề còn hạn chế.