Ban biên tập chương I chức năNG, nhiệm vụ, quyền hạn ngành lao đỘng- thưƠng binh và XÃ HỘI

Các bước trong đánh giá

- Xác định mục đích đánh giá và đối tượng;

- Thu thập thông tin;

- Phân tích, đánh giá;

- Sử dụng kết quả đánh giá.

a) Xác định mục đích đánh giá và đối tượng làm việc

Trong khoa học đánh giá, người khởi xướng hoạt động đánh giá có thể không phải là người trực tiếp làm công tác đánh giá. Vào giai đoạn soạn thảo kế hoạch đánh giá, người khởi xướng và đánh giá viên cùng nhau xác định mục đích đánh giá, vai trò của đánh giá, và bối cảnh thực hiện hoạt động đánh giá. Mục tiêu đánh giá bao gồm đối tượng đánh giá, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá.

Trong giai đoạn đầu của quá trình đánh giá, đối tượng, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá thường mờ nhạt. Thông thường, người ta thường tập trung vào phương pháp thu thập dữ liệu trước. Tuy nhiên, ngay cả khi đối tượng, tiêu chuẩn và tiêu chí đánh giá đã được xác định rõ, vẫn nảy sinh các tranh cãi và các vấn đề trong thực tế, đặc biệt nếu chúng không được định hình rõ từ giai đoạn đầu của quá trình đánh giá.

Nếu các mục đích của chương trình không rõ ràng thì rất khó thống nhất về tiêu chí và tiêu chuẩn đánh giá. Do vậy, điều quan trọng là phải để các bên tham gia cùng xác định rõ các tiêu chí và tiêu chuẩn đánh giá. Nếu điều kiện trên không được đảm bảo, sẽ có nguy cơ là kết quả đánh giá không được công nhận và được coi là không giải quyết được vấn đề một cách thực chất.

b) Thu thập thông tin

Thông tin, dữ liệu được thu thập dựa trên việc quyết định các tiêu chí và tiêu chuẩn đánh giá (mục đích) và cấu trúc của chương trình (phương tiện) và việc xác định khả năng đánh giá. Thông thường các phương pháp chuẩn của lĩnh vực khoa học xã hội như kiểm tra, điều tra, quan sát và nghiên cứu sâu thường được sử dụng để thu thập thông tin trong đánh giá.

c) Phân tích, đánh giá

Khi các tiêu chuẩn đánh giá đã được xác định xong, việc phân tích đánh giá các dữ liệu sẽ được tiến hành, và ngay lập tức chúng ta có thể xác định được liệu những kết quả đạt được đã đạt chuẩn hay chưa.

Nếu các kết quả đạt được đã đạt chuẩn, vấn đề đặt ra tiếp theo là liệu có cần thành lập nhóm quản lý chất lượng không. Nhóm này sẽ củng cố chắc chắn thêm là chương trình đã thành công.

d) Sử dụng kết quả đánh giá

Các kết quả đánh giá thường được sử dụng vào việc tái cơ cấu chương trình, điều chỉnh, thay đổi chính sách của trường, hỗ trợ ra quyết định liên quan đến các nguồn lực (ví dụ việc phân công lại giáo viên dựa trên kết quả kiểm tra định kỳ các môn học của học sinh). Các giáo viên trong trường cũng là đối tượng chính sử dụng các kết quả tự đánh giá của trường (ví dụ vào việc điều chỉnh nội dung, phương pháp giảng dạy của mình đối với từng lớp, từng học sinh).

Thông tin từ hoạt động rà soát trường học còn được hiệu trưởng sử dụng để xây dựng lại kế hoạch phát triển trường học, vạch ra chiến lược giảng dạy tốt hơn, phân nhóm học sinh và xây dựng định hướng phát triển chuyên môn cho giáo viên.

Trong nhiều trường hợp, một phần của kết quả này cũng được trình lên các cơ quan hành chính cấp trên, cha mẹ học sinh hoặc các bên liên quan trong cộng đồng địa phương.

Cần đánh giá một số vấn đề cơ bản sau:

- Mức độ đáp ứng mục tiêu của khóa đào tạo;

- Sự phù hợp giữa nội dung chương trình với người học, với điều kiện thực tế nơi diễn ra khóa đào tạo;

- Sự phù hợp giữa khối lượng kiến thức và thời gian;

- Sự phù hợp giữ nội dung và hình thức tổ chức;

- Tính logic của chương trình….

3.4. Kiểm tra giám sát các hoạt động đào tạo nghề cho lao động nông thôn

Cần kiểm tra, giám sát các hoạt động cơ bản sau:

- Công tác tuyên truyền, tư vấn;

- Công tác tuyển sinh;

- Quá trình đào tạo, (tiến độ đào tạo, đảm bảo đúng nội dung chương trình đã được phê duyệt, ngưoif dạy nghề, sự chuyên cần tham giam của học viên, các công tác tổ chức lớp học....;

- Việc làm sau đào tạo, hoặc tự tạo việc làm sau đào tạo hoặc bao tiêu sản phẩm

- Thực hiên cam kết giữa các bên (nếu có)

3.5. Đánh giá tổ chức, quản lý đào tạo nghề cho lao động nông thôn

Đánh giá một số hoạt động cơ bản sau:

- Công tác tuyên truyền, tư vấn;

- Công tác xã định nhu cầu học nghề;

- Công tác xác định nhu cầu sử dụng;

- Tổ chức các khóa đào tạo nghề;

- Công tác tạo việc làm, tự tạo việc làm và bao tiêu sản phẩm;

- Sự phối hợp của các tổ chức chính trị xã hội.

Mọi hoạt động tạo ra nguồn thu nhập, không bị pháp luật cấm đều được thừa nhận là việc làm (Điều 13 Bộ Luật Lao động).

(1) Làm việc được trả lương/trả công:

+ Làm việc: những người trong thời gian tham chiếu đã làm một số công việc để được trả lương hoặc trả công bằng tiền hay hiện vật;

+ Có việc làm nhưng không làm việc: những người hiện đang có việc làm, nhưng trong khoảng thời gian tham chiếu đang tạm thời nghỉ việc nhưng vẫn có những dấu hiệu còn gắn bó với việc làm của họ (vẫn được trả lương/trả công, được bảo đảm sẽ trở lại làm việc, có thỏa thuận trở lại làm việc sau khi nghỉ tạm thời,....).

(2) Tự làm hoặc làm chủ:

+ Tự làm: những người trong thời gian tham chiếu đã tự làm một số công việc để có lợi nhuận hoặc thu nhập cho gia đình, dưới hình thức bằng tiền hay hiện vật;

+ Có doanh nghiệp nhưng không làm việc: những người hiện đang làm chủ doanh nghiệp, có thể là doanh nghiệp sản xuất kinh doanh, một trang trại hoặc một cơ sở dịch vụ, nhưng trong thời kỳ tham chiếu họ đang nghỉ việc tạm thời vì một số lý do cụ thể;

Tổ chức lao động quốc tế quy định, với hoạt động kinh tế hiện tại, thời gian tối thiểu để một người có thể được xem xét có việc làm (làm việc) là trong 07 ngày qua phải có ít nhất 01 giờ làm việc để tạo thu nhập chính đáng.

+ Người thiếu việc làm vô hình (dạng không nhìn thấy được) là người có thời gian làm việc tuy đủ hoặc vượt mức chuẩn quy định về đủ số giờ làm việc trong tuần lễ tham khảo nhưng việc làm có năng suất thu nhập thấp, công việc không phù hợp với chuyên môn nghiệp vụ và họ có nhu cầu tìm kiếm việc làm thêm hoặc việc làm khác;

+ Người thiếu việc làm hữu hình (dạng nhìn thấy được) là người có việc làm nhưng số giờ làm việc trong tuần lễ tham khảo dưới mức quy định chuẩn và họ có nhu cầu làm thêm.

4. Người thất nghiệp

- Người thất nghiệp là những người từ 15 tuổi trở lên mà trong tuần tham chiếu đã hội đủ các yếu tố sau đây:

+ Không làm việc nhưng sẵn sàng và mong muốn có việc làm;

+ Đang đi tìm việc làm có thu nhập, kể cả những người trước đó chưa bao giờ làm việc;

- Người thất nghiệp còn bao gồm các trường hợp đặc biệt sau:

+ Những người đang nghỉ việc tạm thời nhưng không có căn cứ bảo đảm sẽ được tiếp tục làm công việc cũ, trong khi đó họ vẫn sẵn sàng làm việc hoặc đang tìm kiếm việc làm mới;

+ Những người trong thời kỳ tham chiếu không có hoạt động tìm kiếm việc làm vì họ sẽ được bố trí việc làm mới sau thời gian tạm nghỉ việc;

+ Những người đã thôi việc không được hưởng tiền lương/tiền công;

+ Những người không tích cực tìm kiếm việc làm vì họ tin rằng không thể tìm được việc làm (do hạn chế về sức khoẻ, trình độ chuyên môn không phù hợp,…).

5. Lực lượng lao động

- Lực lượng lao động (hay còn gọi là dân số hoạt động kinh tế hiện tại) bao gồm những người từ 15 tuổi trở lên có việc làm (đang làm việc) và những người thất nghiệp trong thời kỳ tham chiếu (7 ngày trước thời điểm quan sát);

- Những người không thuộc lực lượng lao động: Những người từ 15 tuổi trở lên không được tính vào lực lượng lao động gồm:

+ Đang đi học;

+ Đang làm công việc nội trợ cho gia đình;

+ Già cả, ốm đau kéo dài;

+ Tàn tật, không có khả năng lao động;

+ Khác.

Thị trường lao động (TTLĐ), theo nghĩa chung nhất, là sự tương tác giữa cung lao động và cầu lao động tạo ra kết quả xác lập việc làm, tiền công/tiền lương và các điều kiện làm việc khác (thời gian làm việc, điều kiện lao động, bảo hiểm xã hội…).

Thị trường lao động có các đặc điểm chính sau:

“Nhà nước định chỉ tiêu tạo việc làm mới trong kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm và hàng năm, tạo điều kiện cần thiết, hỗ trợ tài chính, cho vay vốn hoặc giảm, miễn thuế và áp dụng các biện pháp khuyến khích khác để người có khả năng lao động tự giải quyết việc làm, để các tổ chức, đơn vị và cá nhân thuộc mọi thành phần kinh tế phát triển nhiều nghề mới nhằm tạo việc làm cho nhiều người lao động” (Điều 14 Bộ luật Lao động). Số lao động được tạo việc làm thông qua phát triển kinh tế xã hội chiếm từ 70-75% tổng số lao động được tạo việc làm mỗi năm (từ 1,1 đến 1,3 triệu lao động).

a) Cơ quan xây dựng và ban hành

b) Nội dung

Chương trình mục tiêu Quốc gia về việc làm đã được phê duyệt, triển khai, tổ chức thực hiện qua 3 giai đoạn 1998- 2000, 2001-2005, 2006-2010. Mỗi giai đoạn chương trình đã đề ra các mục tiêu cụ thể và bố trí nguồn kinh phí để thực hiện các dự án, các hoạt động thuộc chương trình.

* Giai đoạn 1998-2000: Chương trình mục tiêu Quốc gia về việc làm được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 126/1998/QĐ-TTg ngày 11/7/1998 với mục tiêu mỗi năm thu hút thêm 1,3 -1,4 triệu người có chỗ làm việc, giảm tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị xuống 5% và nâng tỷ lệ sử dụng thời gian làm việc ở nông thôn lên 75% vào năm 2000. Chương trình bao gồm các hoạt động:

* Giai đoạn 2006-2010: Chương trình mục tiêu quốc gia về việc làm đã được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 101/2007/QĐ-TTg ngày 6/7/2007 với mục tiêu chung là góp phần bảo đảm việc làm cho khoảng 49,5 triệu lao động, tạo việc làm cho 8 triệu lao động trong 5 năm 2006-2010 (thông qua Chương trình mục tiêu Quốc gia về việc làm đến năm 2010 là 2-2,2 triệu lao động) và giảm tỷ lệ thất nghiệp ở thành thị xuống dưới 5% vào năm 2010. Chương trình bao gồm 3 dự án và 2 hoạt động:

- Dự án hỗ trợ đưa người lao động đi làm việc ở nước ngoài: tập trung vào các nội dung hỗ trợ về khai thác, mở thị trường tiếp nhận lao động; cấp bù chênh lệch lãi suất cho vay đối với các đối tượng chính sách vay vốn đi làm việc ở nước ngoài; đào tạo, bồi dưỡng tay nghề, ngoại ngữ và giáo dục kiến thức cần thiết cho người lao động trước khi đi làm việc ở nước ngoài, nâng cao chất lượng nguồn lao động;

* Giai đoạn 2011-2015: xây dựng Chương trình mục tiêu Quốc gia về việc làm và dạy nghề.

Hiện nay, Bộ đang xây dựng trình Chính phủ Chương trình mục tiêu Quốc gia giai đoạn 2011-2015 với các nội dung sau:

- Mục tiêu (dự kiến):

+ Hỗ trợ tạo việc làm cho 1 – 1,2 triệu lao động thông qua các dự án vay vốn tạo việc làm từ Quỹ Quốc gia về việc làm;

+ Giai đoạn 2011-2015, mỗi năm đưa được khoảng 80-100 ngàn lao động đi làm việc ở nước ngoài, trong đó 30-40 ngàn lao động là người nghèo, đối tượng chính sách (trong đó 10 ngàn lao động thuộc các huyện nghèo);

+ Phát triển hệ thống dạy nghề có đủ năng lực đào tạo nhân lực kỹ thuật trực tiếp trong sản xuất, kinh doanh, dịch vụ, đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động trong nước và xuất khẩu lao động về số lượng, chất lượng, cơ cấu trình độ đào tạo, ngành nghề đào tạo; tạo sự đột phá về chất lượng dạy nghề, một số nghề đào tạo theo chương trình dạy nghề tiên tiến của các nước phát triển trong khu vực và thế giới. Giai đoạn 2011-2015 đào tạo nghề cho 10 triệu người, trong đó 5,2 triệu người được hỗ trợ đào tạo theo chính sách của Quyết định 1956/QĐ-TTg với tỷ lệ có việc làm sau khi học nghề tối thiểu đạt 70%;

+ Hoàn thiện và hiện đại hoá hệ thống thông tin thị trường lao động;

+ Nâng tỷ lệ lao động tìm được việc làm qua hệ thống TTGTVL lên khoảng 30% năm 2015;

+ Hoàn thiện cơ sở dữ liệu quốc gia về dạy nghề và thị trường lao động năm 2015;

+ Nâng cao năng lực cho cán bộ lao động - việc làm và cán bộ quản lý dạy nghề thông qua tập huấn, đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ và nghiên cứu, khảo sát kinh nghiệm nước ngoài cho khoảng 100 nghìn lượt cán bộ lao động - việc làm, dạy nghề/năm từ Trung ương đến địa phương.

+ Dự án vay vốn tạo việc làm từ Quỹ Quốc gia về việc làm;

+ Dự án hỗ trợ đưa lao động đi làm việc ở nước ngoài theo hợp đồng;

+ Dự án hỗ trợ phát triển thị trường lao động;

+ Dự án Đổi mới và Phát triển dạy nghề;

+ Dự án Đào tạo nghề cho lao động nông thôn;

+ Dự án nâng cao năng lực thực hiện CTMTQG về việc làm và dạy nghề giai đoạn 2011-2015 (bao gồm cả hoạt động truyền thông và giám sát, đánh giá).

c) Chương trình việc làm địa phương:

Trên cơ sở Chương trình mục tiêu quốc gia về việc làm và căn cứ vào điều kiện kinh tế - xã hội, Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương xây dựng Chương trình giải quyết việc làm  của địa phương trình Hội đồng nhân dân cùng cấp quyết định; tổ chức thực hiện quyết định đó và báo cáo kết quả về Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội và Bộ Kế hoạch và Đầu tư.

1.3. Hỗ trợ đưa người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài

+ Hỗ trợ học nghề xuất khẩu lao động

a) Hỗ trợ bồi dưỡng tay nghề, ngoại ngữ, kiến thức cần thiết cho người lao động đi làm việc ở nước ngoài:

- Cung cấp miễn phí giáo trình, tài liệu bồi dưỡng ngoại ngữ, kiến thức cần thiết cho người lao động;

- Hỗ trợ 50% mức học phí bồi dưỡng tay nghề, ngoại ngữ, kiến thức cần thiết theo quy định cho người lao động là con thương binh, liệt sĩ và người có công hưởng theo chế độ, chính sách ưu đãi; người lao động thuộc diện hộ nghèo, người lao động là người dân tộc thiểu số.

b) Hỗ trợ 20% mức học phí bồi dưỡng nâng cao tay nghề, ngoại ngữ theo quy định cho người lao động trong thời gian đầu thực hiện đề án thí điểm đưa lao động đi làm việc tại thị trường đòi hỏi cao về tay nghề, ngoại ngữ.

+ 70% trở lên trong tổng số lao động nữ được tuyên truyền, phổ biến các chủ trương của Đảng, pháp luật, chính sách của Nhà nước về dạy nghề và việc làm;

+ Tỷ lệ lao động nữ trong tổng số chỉ tiêu tuyển sinh học nghề đạt 40%, trong đó tăng nhanh tỷ lệ lao động nữ được đào tạo trung cấp nghề, cao đẳng nghề; tỷ lệ lao động nữ có việc làm sau khi học nghề tối thiểu đạt 70%;

+ Các cơ sở dạy nghề, giới thiệu việc làm thuộc Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam và các cấp Hội phụ nữ thực hiện tư vấn học nghề, giới thiệu việc làm và tạo việc làm cho khoảng 100.000 phụ nữ hàng năm, trong đó khoảng 50.000 lao động nữ được đào tạo nghề.