3.3 C¸c khiÕm khuyÕt cã thÓ cßn tån t¹i
Danh lôc c¸c VCQT ®îc thÓ hiÖn trong s¸ch híng dÉn nµy kh«ng cã nghÜa ®· ®Çy ®ñ. Cßn rÊt nhiÒu vïng ë ViÖt Nam cha cã c¸c nghiªn cøu cËp nhËt vÒ ®iÓu häc, ®¸ng chó ý nhÊt vµ vïng b¾c ViÖt Nam, vïng ven biÓn miÒn Trung vµ c¸c vïng ®Êt thÊp vµ nói thÊp khu vùc nam Trung Bé. ThËm chÝ ngay trong mÆng líi c¸c VCQT, viÖc kh¶o s¸t còng cha ®îc tiÕn hµnh ®Çy ®ñ. ChØ cã 16 VCQT cã thÓ ®îc coi lµ ®· kh¶o s¸t kh¸ kü, cã thÓ tin tëng r»ng tÊt c¶ c¸c loµi quan träng thêng xuyªn ph©n bè t¹i vïng ®· ®îc ghi nhËn vµ ®· cã sè liÖu vÒ hiªn tr¹ng vµ ph©n bè cña c¸c loµi nµy trong vïng. T¹i 31 VCQT, møc ®é kh¶o s¸t ®îc coi lµ trung b×nh, cã thÓ tin tëng r»ng tÊt c¶ c¸c loµi quan träng thêng xuyªn ph©n bè t¹i vïng ®· ®îc ghi nhËn nhng cha cã sè liÖu vÒ hiÖn tr¹ng vµ ph©n bè cña c¸c loµi nµy trong vïng. Cßn víi 16 VCQT cßn l¹i, møc ®é kh¶o s¸t ®îc coi lµ thÊp, danh lôc c¸c loµi quan träng ®îc x¸c ®Þnh lµ cha ®îc hoµn thiÖn. Do ®ã, tÇm bao qu¸t cña m¹ng líi c¸c VCQT, xÐt vÒ khÝa c¹nh c¸c loµi chim, cã thÓ lín h¬n sã víi nh÷ng th«ng tin ®· biÕt.
HiÖn ë ViÖt Nam cã rÊt nhiÒu vïng hÇu nh ch¾c ch¾n ®¸p øng tiªu chÝ ®Ó céng nhËn lµ VCQT nhng cha ®îc ®a vµo v× thêi ®iÓm biªn so¹n s¸ch híng dÉn nµy vÉn thiÕu sè liÖu ®iÓu häc ®¸ng tin cËy. Do kh«ng thÓ ®a ra ®îc danh lôc tæng thÓ tÊt c¸c vïng cã thÓ ®¸p øng tiªu chÝ VCQT, chóng t«i chØ ®a ra danh lôc c¸c vïng ®îc cho lµ xøng ®¸ng ®Ó c«ng nhËn VCQT nhÊt trong B¶ng 16. C¸c vïng nµy cÇn ®îc xem lµ quan t©m hµng ®Çu cho c¸c ®iÒu tra vÒ ®iÓu häc nh»m lµm râ tÇm quan träng cña chóng ®èi víi c«ng t¸c b¶o tån chim, ®¸nh gi¸ c¸c mèi ®e däa hiÖn t¹i vµ tiÒm n¨ng ®Õn tÝnh ®a d¹ng sinh häc, vµ ®a ra kiÕn nghÞ cho c¸c ho¹t ®éng b¶o tån.
B¶ng 16: C¸c vïng ®îc dù ®o¸n ®¸p øng tiªu chÝ VCQT
Vïng
|
TØnh
|
Tiªu chÝ VCQT
|
Khu B¶o tån Thiªn nhiªn Bï Gia MËp
|
B×nh Phíc
|
A1, A2 (VC§H §Êt thÊp Nam ViÖt Nam, ®Æc biÖt lµ c¸c loµi Gµ so cæ hung Arborophila davidi vµ Gµ tiÒn mÆt ®á Polyplectron germaini)
|
QuÇn ®¶o C«n §¶o
|
Bµ RÞa - Vòng Tµu
|
A1 (Bå c©u Nicobar Caloenas nicobarica); A4ii (kh¶ n¨ng cã mét sè tËp ®oµn chim biÓn lín)
|
C¸c huyÖn Nam §«ng, A Líi, H¬ng Thñy vµ H¬ng Trµ
|
Thõa Thiªn HuÕ
|
A1, A2 (VC§H §Êt thÊp Trung Bé, ®Æc biÖt lµ Gµ l«i lam mµo tr¾ng Lophura edwardsi)
|
HuyÖn Sa ThÇy
|
Kon Tum
|
A1 (KÒn kÒn Bengal Gyps bengalensis, KÒn kÒn ®Çu ®á Sarcogyps calvus vµ C«ng Pavo muticus); A2 (Gµ tiÒn mÆt ®á)
|
QuÇn ®¶o Trêng Sa
|
Kh¸nh Hßa
|
A4ii (kh¶ n¨ng cã mét sè tËp ®oµn chim biÓn lín)
|
Sinh c¶nh. Mét trong nh÷ng khiÕm khuyÕt chÝnh cña m¹ng líi c¸c VCQT liªn quan ®Õn sinh c¶nh lµ kh«ng x¸c ®Þnh ®îc mét VCQT nµo ®¹i diÖn cho hÖ sinh th¸i biÓn. Mét sè Ýt vïng cña ViÖt Nam, vÝ dô nh Hßn Trøng ë Vên Quèc gia C«n §¶o, ®· ®îc biÕt lµ cã c¸c tËp ®oµn chim biÓn lµm tæ sinh s¶n, tuy nhiªn cha x¸c ®Þnh ®îc cã loµi nµo ph©n bè víi sè lîng vît ngìng 1% quÇn thÓ cña c¸c loµi chim biÓn sèng tËp ®oµn hay kh«ng. Tuy trong t¬ng lai, cã thÓ sÏ cã mét sè VCQT ®îc x¸c ®Þnh cho c¸c quÇn thÓ sinh s¶n cña chim biÓn, ®Æc biÖt lµ t¹i c¸c quÇn ®¶o Hoµng Sa vµ Trêng Sa, nhng m¹ng líi c¸c VCQT cña ViÖt Nam còng sÏ kh«ng thÓ cã ®ñ tÝnh ®¹i diÖn cho ®a d¹ng sinh häc biÓn cña quèc gia do tÝnh t¬ng thÝch thÊp gi÷a c¸c vïng quan träng ®èi víi ®a d¹ng sinh häc biÓn vµ c¸c vïng quan träng ®èi víi ®a d¹ng chim.
C¸c loµi chim. Hai mèt loµi ph©n h¹ng A1, mét loµi ph©n h¹ng A2 vµ 11 loµi ph©n h¹ng A3 ®· ®îc ghi nhËn ë ViÖt Nam kh«ng ®îc kh¼ng ®Þnh thêng xuyªn cã ph©n bè ë bÊt cø VCQT nµo (B¶ng 17). NhiÒu loµi trong sè ®ã cã lÏ kh«ng cßn thêng xuyªn ph©n bè víi sè lîng ®¸ng kÓ ë bÊt cø khu vùc nµo ë ViÖt Nam do chóng chØ cã ë ViÖt Nam ë t×nh tr¹ng loµi v·ng lai, hoÆc loµi dõng ch©n trªn ®êng di c hay lµ loµi tró ®«ng nhng hiÕm gÆp. Trong nhãm nµy cã thÓ kÓ ®Õn §¹i bµng ®en Aquila clanga vµ §¹i bµng ®Çu n©u A. heliaca, hai loµi ph©n bè rÊt réng vµ chØ víi mËt ®é rÊt thÊp ë tÊt c¶ c¸c ®iÓm trong vïng ph©n bè cña chóng. ViÖc b¶o tån m¹ng líi c¸c VCQT sÏ kh«ng thÓ ®¶m b¶o ®¸p øng yªu cÇu b¶o tån c¸c loµi nh vËy.
Cã mét sè loµi cã thÓ thêng xuyªn ph©n bè víi sè lîng ®¸ng kÓ ë mét sè vïng nµo ®ã t¹i ViÖt Nam, nhng c¸c vïng ®ã l¹i cha ®îc x¸c ®Þnh lµ VCQT. Trong t¬ng lai, c¸c kh¶o s¸t ®Ó x¸c ®Þnh c¸c vïng quan träng ®èi víi c¸c loµi nh vËy cÇn tËp trung vµo vïng nói Hoµng Liªn S¬n (Nuèc ®u«i hång, S¸o ®Êt má to Zoothera rubrocanus, Oanh ®u«i nhän lng vµng Tarsiger chrysaeus vµ Cuèc ngùc x¸m Porzana bicolor), c¸c vïng ®Êt ngËp níc trong néi ®Þa ë miÒn B¾c ViÖt Nam (®Ó t×m kiÕm VÞt mÆt tr¾ng Aythya nyroca, VÞt ®Çu ®en A. baeri vµ VÞt má nhän), c¸c sinh c¶nh tr¶ng cá, ®Æc biÖt lµ c¸c tr¶ng cá n»m trong vïng c¸c sinh c¶nh ven s«ng hay c¸c sinh c¶nh ®Êt ngËp níc ngät kh¸c ë miÒn B¾c ViÖt Nam (®Ó t×m kiÕm SÎ bôi lng xanh Saxicola jerdoni vµ ChÝch ®u«i dµi Graminicola bengalensis), c¸c sinh c¶nh nh©n t¹o ë miÒn Trung vµ Nam ViÖt Nam (®Ó t×m kiÕm Cay Ên §é Coturnix coromandelica vµ Di m¸ tr¾ng Lonchura oryzivora), c¸c vïng rõng ®Êt thÊp vµ rõng nói thÊp ë phÝa nam ViÖt Nam (®Ó t×m kiÕm Phêng chÌo g¸y x¸m Pericrocotus swinhoei), vµ c¸c ®¶o xa bê cã rõng (®Ó t×m kiÕm Bå c©u Nicobar Caloenas nicobarica).
B¶ng 17: C¸c loµi thuéc ph©n h¹ng A1, A2 vµ A3 kh«ng kh¼ng ®Þnh cã ph©n bè thêng xuyªn ë c¸c VCQT
Loµi
|
Tiªu chÝ VCQT
|
Ghi chó
|
Cay Ên §é
Coturnix coromandelica
|
A3
|
Loµi ph©n bè ë c¸c sinh c¶nh nh©n t¹o hiÖn hÇu nh kh«ng ®îc ®¹i diÖn trong m¹ng líi VCQT. H¬n n÷a, sinh c¶nh cña loµi nµy kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng tËp trung ®iÒu tra ®iÓu häc vµ do vËy, loµi nµy cã thÓ cha ®îc ghi nhËn ë nhiÒu VCQT.
|
VÞt mÆt tr¾ng
Aythya nyroca
|
A1
|
Loµi nµy coi lµ loµi tró ®«ng hiÕm ë ViÖt Nam, tuy nhiªn gÇn ®©y kh«ng cã ghi nhËn3. Cã thÓ loµi nµy hiÖn vÉn cßn ë ViÖt Nam do gÇn ®©y kh«ng cã ®iÒu tra ®iÓu häc nµo ®îc thùc hiÖn ë c¸c vïng ®Êt ngËp níc néi ®Þa ë miÒn B¾c ViÖt Nam.
|
VÞt ®Çu ®en
A. baeri
|
A1
|
§©y lµ loµi di c rÊt hiÕm gÆp ë ®ång b»ng B¾c Bé vµ gÇn ®©y cã mét sè ghi nhËn ch¾c ch¾n ë VCQT Xu©n Thñy (VN017)3. Tuy nhiªn, kh«ng biÕt loµi nµy cã thêng xuyªn ph©n bè víi mét sè lîng ®¸ng kÓ t¹i ®©y hay kh«ng.
|
VÞt má nhän
Mergus squamatus
|
A1
|
Tuy ®· tõng cã nh÷ng ghi nhËn vÒ loµi nµy ë mét sè vïng ®Êt ngËp níc néi ®Þa ë miÒn B¾c ViÖt Nam7, nhng kh«ng cã ghi nhËn nµo trong thêi gian gÇn ®©y3. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy cã thÓ chØ phÇn nµo ph¶n ¸nh viÖc cã Ýt c¸c ®iÒu tra ®iÓu häc ®îc thùc hiÖn ë c¸c vïng ®Êt ngËp níc néi ®Þa ë miÒn B¾c ViÖt Nam.
|
Gâ kiÕn n©u ®á
Gecinulus viridis
|
A3
|
§· cã mét sè ghi nhËn vÒ loµi nµy ë c¸c VCQT Ch Pr«ng, Sinh Long vµ C¸t Léc (VN023, VN028 vµ VN052). Tuy nhiªn, do c¸c ghi nhËn nµy ®Òu ë qu¸ xa vïng ph©n bè ®· biÕt cña loµi8, chóng hiÖn ®îc coi lµ ghi nhËn cha ®îc kiÓm chøng.
|
Nuèc ®u«i hång
Harpactes wardi
|
A1, A2
|
§· tõng cã c¸c ghi nhËn ë VCQT Fan Si Pan (VN057), nhng kh«ng cã ghi nhËn kh¼ng ®Þnh nµo trong thêi gian gÇn ®©y3. Tuy nhiªn, cã thÓ loµi nµy vÉn cßn ph©n bè ®©u ®ã trong d·y Hoµng Liªn S¬n.
|
Bå c©u Nicobar
Caloenas nicobarica
|
A1
|
Tríc ®©y, loµi nµy ®· tõng ®îc thu mÉu ë C«n §¶o7 vµ cã ghi nhËn t¹i ®¶o Phó Quèc9. Kh«ng cã ghi nhËn kh¼ng ®Þnh nµo vÒ c¸c loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y, tuy nhiªn, cã thÓ ®iÒu nµy chØ phÇn nµo ph¶n ¸nh viÖc thiÕu c¸c ®iÒu tra ®iÓu häc t¹i c¸c vïng nãi trªn.
|
Gµ níc m×nh cêm
Crex crex
|
A1
|
Loµi nµy chØ mét lÇn ®îc ghi nhËn ë mét chî t¹i ®ång b»ng s«ng Cöu Long3. T¹i ViÖt Nam, loµi nµy cã lÏ chØ lµ loµi v·ng lai3.
|
Cuèc ngùc x¸m
Porzana bicolor
|
A3
|
Loµi nµy lµ loµi ®Þnh c hiÕm vµ ph©n bè r¶i r¸c ë t©y b¾c ViÖt Nam8. Tuy kh«ng cã ghi nhËn kh¼ng ®Þnh nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y, nhng rÊt cã thÓ chØ lµ do chóng cßn cha ®îc ghi nhËn t¹i c¸c VCQT cã sinh c¶nh phï hîp ë t©y b¾c ViÖt Nam.
|
Cuèc n©u
P. paykullii
|
A1
|
Loµi nµy lµ loµi di c dõng ch©n hiÕm gÆp ë vïng ®«ng b¾c vµ miÒn Nam ViÖt Nam 8. Kh«ng x©y dùng ®îc vïng nµo cã cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi.
|
Xóc c¸
Rynchops albicollis
|
A1
|
Kh«ng cã ghi nhËn nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y ë Cam-pu-chia, Lµo vµ ViÖt Nam, chóng hÇu nh ch¾c ch¾n ®· tuyÖt chñng côc bé t¹i c¸c quèc gia nµy.
|
Mßng bÓ Relic
Larus relictus
|
A1
|
§Õn nay, míi chØ cã hai ghi nhËn vÒ loµi nµy ë ViÖt Nam vµ ®Òu ë vÞnh B¾c Bé3. Loµi nµy ch¾c lµ kh«ng tån t¹i víi mét sè lîng ®¸ng kÓ ë bÊt cø vïng nµo t¹i ViÖt Nam.
|
Nhµn bông ®en
Sterna acuticauda
|
A1
|
§©y lµ loµi v·ng lai ë miÒn Trung ViÖt Nam8 vµ ch¾c lµ kh«ng tån t¹i víi mét sè lîng ®¸ng kÓ ë bÊt cø vïng nµo t¹i ViÖt Nam.
|
KÒn kÒn má nhá
Gyps tenuirostris
|
A1
|
Tríc ®©y, loµi nµy ®· tõng ph©n bè ë miÒn Trung vµ Nam ViÖt Nam7. Kh«ng cã ghi nhËn kh¼ng ®Þnh nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y, cã thÓ chóng chØ lµ loµi v·ng lai hoÆc di tró trong mïa kh«ng sinh s¶n hiÕm gÆp ë c¸c VCQT phÝa t©y tØnh §¨k L¨k.
|
KÒn kÒn x¸m
Aegypius monachus
|
A1
|
Kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo vÒ loµi nµy ë ViÖt Nam, tuy nhiªn cã thÓ loµi nµy cã ph©n bè ë d¹ng v·ng lai hoÆc tró ®«ng hiÕm gÆp3. GÇn nh ch¾c ch¾n kh«ng vïng nµo ë ViÖt Nam cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi.
|
DiÒu bông tr¾ng
Circus macrourus
|
A1
|
Kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo vÒ loµi nµy ë ViÖt Nam, tuy nhiªn chóng cã thÓ lµ loµi v·ng lai ®Õn vïng ®«ng b¾c ViÖt Nam. Loµi nµy cã lÏ kh«ng tån t¹i víi sè lîng ®¸ng kÓ ë bÊt cø vïng nµo t¹i ViÖt Nam.
|
§¹i bµng ®en
Aquila clanga
|
A1
|
§©y lµ loµi hiÕm gÆp trªn ®êng di c qua miÒn B¾c ViÖt Nam víi mét sè ghi nhËn ch¾c ch¾n trong thêi gian gÇn ®©y trong ®ã cã ghi nhËn t¹i VCQT Fan Si Pan (VN057). Loµi nµy cßn lµ loµi tró ®«ng hiÕm gÆp ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long, ®· tõng ®îc ghi nhËn víi sè lîng rÊt nhá ë c¸c VCQT U Minh Thîng vµ Trµm Chim (VN004 vµ VN006). Tuy nhiªn, c¶ hai khu nµy ®Òu kh«ng cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi.
|
§¹i bµng ®Çu n©u
A. heliaca
|
A1
|
§©y lµ loµi tró ®«ng rÊt hiÕm gÆp ë ®«ng b¾c ViÖt Nam víi mét vµi ghi nhËn ë c¸c VCQT Th¸i Thôy, Tam §¶o vµ Cóc Ph¬ng (VN014, VN032 vµ VN034). Tuy nhiªn, c¸c vïng nµy ®Òu kh«ng cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi.
|
Cß l¹o x¸m
Mycteria cinerea
|
A1
|
Loµi nµy ®· tõng ph©n bè vµ cã thÓ c¶ sinh s¶n ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long3. Tuy nhiªn, kh«ng cã ghi nhËn kh¼ng ®Þnh nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y, vµ nÕu cã ghi nhËn nµo ®ã th× cã lÏ cïng chØ lµ ë t×nh tr¹ng loµi v·ng lai3.
|
Giµ ®Éy lín
Leptoptilos dubius
|
A1
|
Ghi nhËn ®îc kh¼ng ®Þnh gÇn ®©y nhÊt vÒ loµi nµy lµ mét c¸ thÓ ®îc quan s¸t ë VCQT Trµm Chim (VN006) vµo n¨m 19923. Tuy nhiªn, loµi nµy cã thÓ vÉn cßn ë d¹ng di tró trong mïa kh«ng sinh s¶n nhng rÊt hiÕm. Loµi nµy cã lÏ kh«ng tån t¹i víi sè lîng ®¸ng kÓ ë bÊt cø vïng nµo.
|
§u«i côt bông ®á
Pitta nympha
|
A1, A3
|
§©y lµ loµi di c qua ViÖt Nam víi rÊt nhiÒu ghi nhËn kh¼ng ®Þnh trong ®ã cã t¹i c¸c VCQT Xu©n Thñy, Tam §¶o vµ Nam C¸t Tiªn (VN017, VN032 vµ VN053)3. Tuy nhiªn, c¸c vïng nµy ®Òu kh«ng cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi
|
Phêng chÌo g¸y x¸m
Pericrocotus cantonensis
|
A3
|
§Êy lµ loµi tró ®«ng kh«ng phæ biÕn ë vïng §«ng Nam ¸8. Tuy tríc ®©y ®· tõng cã mét sè ghi nhËn vÒ loµi nµy ë miÒn Trung vµ Nam ViÖt Nam3, hiÖn nay kh«ng cã vïng nµo kh¼ng ®Þnh cã mét quÇn thÓ ®¸ng kÓ cña loµi. Tuy nhiªn, ®iÒu nµy cã thÓ chØ phÇn nµo ph¶n ¸nh viÖc thiÕu c¸c ®iÒu tra ®iÓu häc, nh©ts lµ ë c¸c vïng rõng trªn ®Êt thÊp miÒn Nam ViÖt Nam
|
Thiªn ®êng ®u«i ®en
Terpsiphone atrocaudata
|
A1
|
§©y lµ loµi di c hiÕm gÆp ë ViÖt Nam víi mét sè ghi nhËn gÇn ®©y ë nhiÒu vïng trong ®ã cã c¸c VCQT NghÜa Hng vµ Fan Si Pan (VN012 vµ VN057). Kh«ng cã vÎ cã vïng nµo thêng xuyªn cã mét sè lîng ®¸ng kÓ cña loµi.
|
S¸o ®Êt má to
Zoothera rubrocanus
|
A3
|
Loµi nµy ®· tõng cã ghi nhËn t¹i VCQT Fan Si Pan (VN057), nhng kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo trong thêi gian gÇn ®©y3. Tuy nhiªn, cã thÓ loµi nµy vÉn ph©n bè ®©u ®ã trong d·y Hoµng Liªn S¬n.
|
HoÐt Trung Quèc
Turdus mupinensis
|
A3
|
§©y lµ loµi v·ng lai ë ®«ng b¾c ViÖt Nam8, vµ kh«ng cã vïng nµo ë ViÖt nam thêng xuyªn cã mét sè lîng ®¸ng kÓ cña loµi nµy.
|
Oanh ®u«i nhän lng vµng
Tarsiger chrysaeus
|
A3
|
§· tõng cã ghi nhËn vÒ loµi nµy ë ®«ng b¾c ViÖt Nam nhng kh«ng cã ghi nhËn nµo ®îc kh¼ng ®Þnh trong thêi gian gÇn ®©y10. Cã thÓ loµi nµy vÉn ph©n bè ë mét sè vïng nµo ®ã trong d·y Hoµng Liªn S¬n cha ®îc ®iÒu tra vÒ ®iÓu häc.
|
SÎ bôi lng xanh
Saxicola jerdoni
|
A3
|
§· tõng cã ghi nhËn vÒ loµi nµy ë miÒn B¾c ViÖt Nam7 nhng kh«ng cã ghi nhËn nµo ®îc kh¼ng ®Þnh trong thêi gian gÇn ®©y3. Cã thÓ loµi nµy vÉn ph©n bè ë mét sè vïng ë miÒn B¾c ViÖt Nam, nhÊt lµ c¸c sinh c¶nh kh«ng cã rõng, n¬i hÇu nh cha ®îc chó ý ®Õn trong c¸c ®iÒu tra vÒ ®iÓu häc.
|
ChÝch ®Êu nhän M·n Ch©u
Acrocephalus tangorum
|
A1
|
Loµi nµy ®· ®îc ghi nhËn ë mét sè vïng t¹i ViÖt Nam, trong ®ã cã VCQT Xu©n Thñy (VN017) nhng kh«ng cã vïng nµo thêng xuyªn cã mét sè lîng ®¸ng kÓ cña loµi. Tuy nhiªn, do loµi nµy cã thãi quen lÈn lót vµ cã h×nh th¸i t¬ng tù víi c¸c loµi gÇn gòi vÒ ph©n lo¹i kh¸c, rÊt cã thÓ chóng ®· bÞ bá qua kh«ng ®îc ghi nhËn ë nhiÒu vïng1.
|
ChÝch ®u«i dµi
Graminicola bengalensis
|
A1, A3
|
Loµi nµy tríc ®©y ®· tõng ®Þnh c ë miÒn B¾c ViÖt Nam11. Tuy nhiªn, kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo trong thêi gian gÇn ®©y.
|
Di m¸ tr¾ng
Lonchura oryzivora
|
A3
|
Loµi nµy ®· tõng ®îc ghi nhËn ë miÒn Trung vµ Nam ViÖt Nam8. HiÖn tr¹ng cña loµi nµy ë ViÖt Nam hiÖn nay kh«ng râ, ®Æc biÖt do chóng ph©n bè ë c¸c sinh c¶nh nh©n t¹o, n¬i hÇu nh cha ®îc chó ý ®Õn trong c¸c ®iÒu tra vÒ ®iÓu häc.
|
C¸c taxon trong c¸c ph©n h¹ng thø cÊp. Cã ba taxon ph©n h¹ng S1, t¸m taxon ph©n h¹ng S2, n¨m taxon ph©n h¹ng S3 vµ n¨m taxon ph©n h¹ng S4 ®îc liÖt kª cã ph©n bè ë ViÖt Nam ®îc liÖt kª trong Danh s¸ch ®á c¸c loµi bÞ ®e däa IUCN 20004 kh«ng ®îc kh¼ng ®Þnh cã ph©n bè ë bÊt cø VCQT nµo (B¶ng 18). Mét vµi taxon trong sè ®ã cã thÓ kh«ng cßn tån t¹i ë ViÖt Nam, trong khi mét sè loµi chØ ph©n bè ë ViÖt Nam nhng t¹i c¸c vïng kh«ng ®îc c«ng nhËn lµ VCQT. Trong c¸c taxon ®îc liÖt kª trong B¶ng 16, Vîn ®en tuyÒn Hylobates concolor ®îc coi lµ mét loµi duy nhÊt trong Danh s¸ch ®á c¸c loµi bÞ ®e däa IUCN 20004 l¹i ®îc mét sè c¸c t¸c gi¶ t¸ch thµnh hai loµi12. Trong khi loµi phÝa t©y ®îc x¸c ®Þnh cã ph©n bè ë 3 VCQT, thi loµi phÝa ®«ng chØ ®îc ph¸t hiÖn ë hai vïng t¹i ViÖt Nam, c¶ hai vïng nµy ®Òu kh«ng ph¶i lµ VCQT.
Liªn quan ®Õn c¸c loµi trong ph©n h¹ng thø cÊp, thiÕu sãt lín nhÊt cña m¹ng líi c¸c VCQT lµ c¸c vïng rõng ë ®«ng b¾c ViÖt Nam lµ n¬i quan träng cho viÖc b¶o tån Voäc ®en m¸ tr¾ng Trachypithecus francoisi francoisi, Voäc ®Çu vµng T. poliocephalus poliocephalus, Th«ng l¸ ng¾n Pseudotsuga brevifolia, Tïng cã ngÊn Cupressus torulosa vµ H¬u x¹ Moschus berezovskii. Mét sè vïng rõng ë ®«ng b¾c ViÖt Nam rÊt cã thÓ ®¸p øng tiªu chÝ VCQT, tuy nhiªn vÉn cha ®îc c«ng nhËn, cã thÓ phÇn nµo ph¶n ¸nh viÖc thiÕu c¸c ®iÒu tra ®iÓu häc ë khu vùc nµy. Do ®ã, c¸c vïng rõng ë ®«ng b¾c ViÖt Nam cÇn ®îc x¸c ®Þnh lµ u tiªu cho c¸c ®iÒu tra s¾p tíi ®Ó x¸c ®Þnh thªm c¸c VCQT nh»m môc ®Ých t¨ng sè lîng c¸c nhãm ph©n lo¹i kh¸c ®îc quan t©m ®Õn trong m¹ng líi VCQT.
B¶ng 18: C¸c loµi trong ph©n h¹ng S1, S2, S3 vµ S4 kh«ng kh¼ng ®Þnh ph©n bè ë bÊt cø VCQT nµo
Taxon
|
Tiªu chÝ VCQT
|
Ghi chó
|
Voäc ®en m¸ tr¾ng
Trachypithecus francoisi francoisi
|
S1
|
Taxon nµy ph©n bè trong nh÷ng quÇn thÓ nhá bÞ chia c¾t ë ®«ng b¾c ViÖt Nam. Mét sè n¬i vÉn cßn cã taxon nµy ph©n bè nh Vên Quèc gia Ba BÓ, kh«ng ®îc cho r»ng ®¸p øng tiªu chÝ VCQT. Tuy nhiªn, cã ghi nhËn cha ®îc kiÓm chøng ë c¸c VCQT B¶n Bung, Sinh Long vµ B¶n ThÞ - Xu©n L¹c (VN027, VN028 vµ VN029), Ýt nhÊt mét trong sè ®ã ph¶i cßn mét quÇn thÓ cña taxon nµy.
|
Voäc ®en tuyÒn
T. f. ebenus
|
S1
|
D¹ng cã bé l«ng ®en tuyÒn ®îc ghi nhËn ë VCQT Phong Nha (VN039) ®îc mét sè t¸c gi¶ t¸ch lµm ph©n loµi Voäc ®en tuyÒn13. Tuy nhiªn, tÝnh chÝnh x¸c ph©n lo¹i cña d¹ng nµy cha ®îc x¸c ®Þnh, vµ do ®ã, ph©n bè cña Voäc ®en tuyÒn trong m¹ng líi c¸c VCQT còng nªn ®îc coi lµ cha kh¼ng ®Þnh.
|
Voäc ®Çu vµng
T. poliocephalus poliocephalus
|
S1
|
Vïng ph©n bè toµn cÇu cña lµ Vên Quèc gia C¸t Bµ lµ n¬i kh«ng ®îc x¸c ®Þnh lµ mét VCQT.
|
Rïa Batagu
Batagur baska
|
S2
|
Kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y ë ViÖt Nam. Loµi nµy tríc ®©y ®· tõng ph©n bè ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long nhng ®Õn nay cã lÏ ®· tuyÖt chñng côc bé ë vïng nµy14.
|
Rïa ®Êt lín
Heosemys grandis
|
S2
|
Ph©n bè cña loµi nµy hiÖn ®· bÞ thu hÑp ë ViÖt Nam do hËu qu¶ cña viÖc khai th¸c qu¸ møc vµ mÊt sinh c¶nh. Cã mét sè ghi nhËn cha ®îc kiÓm chøng vÒ loµi nµy ë c¸c VCQT Ch Pr«ng vµ Nam C¸t Tiªn (VN023 vµ VN053).
|
Rïa Trung Bé
Mauremys annamensis
|
S2
|
Vïng ph©n bè toµn cÇu cña loµi nµy chØ giíi h¹n trong mét diÖn tÝch nhá ë miÒn Trung ViÖt Nam14. Th«ng tin vÒ loµi nµy rÊt Ýt ®îc biÕt ®Õn nhng ch¾c ch¾n chóng bÞ thu hÑp thµnh nh÷ng quÇn thÓ nhá do hËu qu¶ cña viÖc khai th¸c qu¸ møc vµ mÊt sinh c¶nh.
|
Rïa nói n©u
Manouria emys
|
S2
|
Cha râ t×nh tr¹ng chÝnh x¸c vÒ loµi nµy do trong tµi liÖu Híng dÉn ®Þnh lo¹i rïa Th¸i Lan, Lµo, ViÖt Nam vµ Cam-pu-chia lµ cã ph©n bè ë ViÖt Nam14.
|
Gi¶i
Pelochelys cantorii
|
S2
|
Tríc ®©y ®· tõng cã nhiÒu ghi nhËn vÒ loµi nµy ë c¸c vïng ®Êt thÊp cña ViÖt Nam, ®Õn nay cã thÓ ®· tuyÖt chñng trong vïng ph©n bè tù nhiªn ë ViÖt Nam14.
|
Ba ba ?
Rafetus swinhoei
|
S2
|
Mét d¹ng (form) ba ba Rafetus sp. ph©n bè ë vïng ®ång b»ng B¾c Bé. Tuy nhiªn, ®é chÝnh x¸c vÒ ph©n lo¹i cña loµi nµy cha râ do mét sè t¸c gi¶ cha ®ång ý chóng lµ loµi R. swinhoei. Kh«ng thÊy d¹ng nµy ph©n bè ë mét VCQT nµo.
|
§åi måi døa
Chelonia mydas
|
S2
|
Kh«ng VCQT nµo ë ViÖt Nam cã sinh c¶nh lµm tæ phï hîp víi loµi rïa biÓn nµy.
|
§åi måi
Eretmochelys imbricata
|
S2
|
Kh«ng VCQT nµo ë ViÖt Nam cã sinh c¶nh lµm tæ phï hîp víi loµi rïa biÓn nµy.
|
Pinus fenzeliana
|
S3
|
Cha râ t×nh tr¹ng chÝnh x¸c cña loµi nµy do theo Flore du Cambodge, du Laos et du ViÖt Nam kh«ng liÖt kª loµi nµy cã ph©n bè ë ViÖt Nam.
|
Pseudotsuga brevifolia
|
S3
|
Loµi nµy ph©n bè ë mét sè vïng thuéc ®«ng b¾c ViÖt Nam, trong ®ã cã khu ®Ò xuÊt b¶o tån thiªn nhiªn Kim Hû vµ Thang Hen16,17, c¶ hai khu nµy ®Òu kh«ng ®îc x¸c ®Þnh lµ VCQT.
|
Keteleeria fortunei
|
S3
|
Cha râ t×nh tr¹ng chÝnh x¸c cña loµi nµy do theo Flore du Cambodge, du Laos et du ViÖt Nam kh«ng liÖt kª loµi nµy cã ph©n bè ë ViÖt Nam.
|
Cunninghamia konishii
|
S3
|
Loµi nµy chØ cã ghi nhËn ë hai vïng t¹i ViÖt Nam lµ c¸c khu ®Ò xuÊt b¶o tån thiªn nhiªn Pï Ho¹t vµ Xu©n Liªn, c¶ hai ®Òu kh«ng ®îc x¸c ®Þnh lµ VCQT.
|
Cupressus torulosa
|
S3
|
Loµi nµy ph©n bè rÊt giíi h¹n ë ViÖt Nam15. ChØ cã mét ghi nhËn kh«ng ch¾c ch¾n ë VCQT Du Giµ (VN055).
|
Lîn rõng Trêng S¬n
Sus bucculentus
|
S4
|
Cã rÊt Ýt ghi nhËn vÒ taxon míi ®îc t¸i ph¸t hiÖn ë ViÖt Nam nµy, cã lÏ lµ do khã x¸c ®Þnh c¸c ghi nhËn Sus sp. lµ loµi. Cã mét ghi nhËn kh«ng ch¾c ch¾n ë VCQT Pï M¸t (VN042)20, vµ loµi nµy cã vÎ cßn ph©n bè ë nhiÒu vïng kh¸c cña ViÖt Nam nhng ®Õn nay cha ®îc ghi nhËn.
|
H¬u x¹
Moschus berezovskii
|
S4
|
Loµi nµy ph©n bè ë mét vµi vïng phÝa ®«ng b¾c ViÖt Nam, c¸c ®iÓm nµy ®Òu kh«ng x¸c ®Þnh lµ VCQT.
|
H¬u vµng
Axis porcinus annamiticus
|
S4
|
Taxon nµy ®· bÞ suy gi¶m nghiªm träng ë §«ng D¬ng vµ hiÖn nay kh«ng cã vïng nµo kh¼ng ®Þnh ®îc lµ chóng cßn ph©n bè. Tuy nhiªn, cã mét ghi nhËn cha ch¾c ch¾n t¹i VCQT Kon Ja R¨ng (VN025)22.
|
Bß x¸m
Bos sauveli
|
S4
|
Kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y ë ViÖt Nam. NÕu nh bÞ cha tuyÖt chñng trªn toµn cÇu th× loµi nµy gÇn nh ch¾c ch¾n ®· tuyÖt chñng ë møc quèc gia23.
|
Tr©u rõng
Bubalus arnee
|
S4
|
Kh«ng cã ghi nhËn ch¾c ch¾n nµo vÒ loµi nµy trong thêi gian gÇn ®©y ë ViÖt Nam, loµi nµy cã lÏ ®· tuyÖt chñng côc bé23.
|
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |
