Thực hiện Công văn số 9932/bkhđt-ktnn ngày 10/11/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư v/v báo cáo tình hình thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù xây dựng nông thôn mới

ỦY BAN NHÂN DÂN TỈNH QUẢNG NAM Số: 215 /BC-UBND

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM Độc lập - Tự do - Hạnh phúc Quảng Nam, ngày 30 tháng 11 năm 2015

Thực hiện Công văn số 9932/BKHĐT-KTNN ngày 10/11/2015 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư v/v báo cáo tình hình thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù xây dựng nông thôn mới; Ủy ban nhân dân tỉnh Quảng Nam báo cáo một số nội dung liên quan như sau:

a) Chỉ đạo triển khai và ban hành các hướng dẫn bổ sung

Thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 21/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ về bổ sung cơ chế đầu tư Chương trình mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới giai đoạn 2010-2020, Thông tư số 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư v/v hướng dẫn thực hiện Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 21/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ; UBND tỉnh Quảng Nam đã ban hành Công văn số 3111/UBND-KTN ngày 19/8/2013 về việc thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù trong Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới theo Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ, theo đó các công trình được áp dụng theo cơ chế đầu tư đặc thù, cụ thể như sau:

- Đường giao thông nông thôn (bao gồm giao thông nội đồng); cống thoát nước đường giao thông nông thôn.

- Đường giao thông ngõ xóm, giao thông nội đồng cứng hóa bằng cấp phối.

- Kênh mương loại III.

- Kênh ống nhựa.

- Nhà văn hóa thôn; Khu (sân) thể thao thôn; Khu (sân) thể thao xã; Khu vui chơi, công viên, bồn hoa cây xanh.

- Xây dựng Phòng học, tường rào, cổng ngõ trường: Mầm non, Tiểu học, Trung học cơ sở.

- Nhà (điểm) trung chuyển chất thải rắn.

Trên cơ sở các danh mục công trình này, UBND cấp huyện sẽ căn cứ điều kiện cụ thể của địa phương, quyết định danh mục công trình được áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù trên địa bàn theo quy định tại Quyết định số 498/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Các công trình nêu trên không phải lập Báo cáo kinh tế - kỹ thuật; trên cơ sở thiết kế mẫu, thiết kế điển hình chỉ cần lập dự toán theo hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Thông tư số 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 và chỉ định cho người dân, cộng đồng dân cư trong xã tự làm.

UBND tỉnh đã chỉ đạo các Sở, ngành tham mưu và đã ban hành các thiết kế mẫu, thiết kế điển hình để phục vụ cho việc lập dự toán, cụ thể các thiết kế mẫu đã ban hành như sau:

Ngoài ra, theo Thông báo số 147/TB-UBND ngày 26/4/2014, UBND tỉnh Quảng Nam đã cho phép các địa phương khai thác đất đồi để cứng hóa các công trình giao thông nội đồng, giao thông nông thôn, kênh mương được áp dụng như cơ chế khai thác cát, sạn thông thường, không áp dụng như khai thác khoáng sản nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho các xã trong việc thực hiện theo cơ chế đầu tư đặc thù.

Việc chỉ đạo, hướng dẫn thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 21/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ, tỉnh Quảng Nam cơ bản đáp ứng theo yêu cầu đề ra.

b) Hỗ trợ của các cơ quan chuyên môn đối với các cơ quan chuyên môn cấp dưới và cộng đồng triển khai dự án

Trên cơ sở các văn bản chỉ đạo, hướng dẫn; UBND tỉnh đã chỉ đạo các cơ quan chuyên môn cấp tỉnh tổ chức tập huấn, hướng dẫn cho các cơ quan chuyên môn cấp huyện, UBND cấp xã và cộng đồng dân cư để triển khai thực hiện.

2. Những vướng mắc trong quá trình thực hiện cơ chế

- Năng lực cán bộ và cộng đồng tham gia thực hiện dự án còn hạn chế nên việc triển khai thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù chủ yếu ở các xã khu vực đồng bằng còn các xã miền núi do đa phần người dân và cán bộ là người đồng bào dân tộc thiểu số nên việc lập dự toán và triển khai thi công theo cơ chế đầu tư đặc thù gặp nhiều khó khăn.

- Việc huy động nguồn lực từ trong nhân dân gặp nhiều hạn chế do phần lớn người dân khu vực nông thôn còn khó khăn và nhiều công trình triển khai cùng lúc trên địa bàn.

- Hướng dẫn quản lý, sử dụng vốn đầu tư trong nông thôn mới còn nhiều bất cập, liên quan đến nhiều hướng dẫn của Bộ, ngành Trung ương, mặc dù đã có hướng dẫn của Bộ Kế hoạch và Đầu tư tại Thông tư 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 nhưng việc triển khai còn gặp nhiều khó khăn do cơ chế đặc thù cũng phải thực hiện theo Nghị định số 15/2013/NĐ-CP ngày 06/02/2013, Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công và các văn bản có liên quan nhưng Trung ương chậm hướng dẫn bổ sung việc thực hiện theo cơ chế đặc thù cho phù hợp với các Luật, Nghị định mới ban hành.

- Về thanh toán: Theo quy định của Nghị định số 207/2013/NĐ-CP ngày 11/12/2013 của Chính phủ, thì việc bảo lãnh tạm ứng hợp đồng là bắt buộc đối với tất cả các loại hợp đồng, kể cả việc thực hiện các công trình áp dụng theo cơ chế đầu tư đặc thù theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 21/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ (số tiền bảo lãnh tạm ứng hợp đồng phải tương đương khoản tiền tạm ứng); điều này gây khó khăn trong việc thực hiện hợp đồng theo cơ chế đầu tư đặc thù do cộng đồng dân cư tự thực hiện, mà đại diện là Ban Phát triển thôn, không có tư cách pháp nhân nên không có bảo lãnh tạm ứng từ Ngân hàng hay Tổ chức tín dụng. Do đó, không khuyến khích được cộng đồng dân cư trong quá trình tham gia thực hiện theo cơ chế đầu tư đặc thù vì cộng đồng dân cư không có tiền để bảo lãnh tạm ứng. Việc này dù đã được Trung ương tháo gỡ trong năm 2015 tại Nghị định số 37/2015/NĐ-CP ngày 20/4/2015 của Chính phủ nhưng tại thời điểm trước ngày Nghị định này có hiệu lực thì cũng gây khó khăn trong quá trình thực hiện (để xử lý vấn đề này và tạo điều kiện cho các địa phương thực hiện giải ngân vốn năm 2014, UBND tỉnh đã có Công văn số 4040/UBND-KTTH ngày 30/9/2014 cho phép giải ngân đối với các công trình thực hiện theo cơ chế đầu tư đặc thù không cần phải có bảo lãnh tạm ứng).

- Cơ chế lồng ghép vốn từ các Chương trình MTQG, các chương trình, dự án khác chưa được Trung ương hướng dẫn cụ thể; mỗi một chương trình, dự án đều có hướng dẫn riêng của từng Bộ, ngành nên chưa khuyến khích được việc lồng ghép vào chương trình nông thôn mới.

- Một số nội dung có trong Bộ Tiêu chí quốc gia về nông thôn mới theo Quyết định số 491/QĐ-TTg ngày 16/4/2009 và Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ, như: Xây dựng hạ tầng nghĩa trang nhân dân (tiêu chí số 17), các công trình vệ sinh môi trường nông thôn (tiêu chí số 17); chợ nông thôn (tiêu chí số 7), điện (tiêu chí số 4), khu thể thao xã (tiêu chí số 6) nhưng Trung ương chưa quy định hỗ trợ một phần từ ngân sách Trung ương để thực hiện (theo quy định tại Khoản 3, Mục VI, Điều 1 Quyết định số 800/QĐ-TTg ngày 04/6/2010 của Thủ tướng Chính phủ; Điểm b, Điều 1 Quyết định số 695/QĐ-TTg ngày 08/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ và Khoản 12, Điều 1 Thông tư Liên tịch số 51/2013/TTLT-BNNPTNT-BKHĐT-BTC ngày 02/12/2013 của Liên Bộ: Nông nghiệp và PTNT, Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính), điều này có ảnh hưởng rất lớn trong việc thực hiện đạt chuẩn các tiêu chí nông thôn mới, cũng như việc thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù.

3. Những kết quả cụ thể

- Thời gian qua, trên địa bàn tỉnh có 13 loại công trình được áp dụng theo cơ chế đầu tư đặc thù với tổng nguồn vốn thực hiện trên 1.241 tỷ đồng, trong đó: Ngân sách Trung ương là 228 tỷ đồng, ngân sách địa phương 668 tỷ đồng và huy động, lồng ghép là 344 tỷ đồng; với trên 300 km đường giao thông, 225 km kênh mương, 27 km kênh ống nhựa, 383 nhà văn hóa thôn, 247 khu thể thao thôn, 57 khu thể thao xã, 40 phòng học các Trường...

- Trên 70% số vốn được giao có áp dụng theo cơ chế đầu tư đặc thù, 30% còn lại thực hiện theo cơ chế hiện hành.

(Đối với tỉnh Quảng Nam, khi chưa có cơ chế đầu tư đặc thù theo Quyết định số 498/QĐ-TTg, HĐND tỉnh đã ban hành cơ chế giao cho cộng đồng dân cư để thực hiện các công trình giao thông nông thôn, giao thông nội đồng và kiên cố hóa kênh mương loại III tại Nghị quyết số 143/2009/NQ-HĐND ngày 22/7/2009 về phát triển giao thông nông thôn trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2010-2015 và Nghị quyết số 160/2010/NQ-HĐND ngày 22/4/2010 về tiếp tục phát triển thủy lợi nhỏ, thủy lợi đất màu và kiên cố kênh mương trên địa bàn tỉnh, giai đoạn 2011-2015).

Việc thực hiện theo cơ chế đầu tư đặc thù trong xây dựng nông thôn mới đã góp phần đơn giản hóa thủ tục và tạo điều kiện cho cộng đồng dân cư được tham gia thi công các công trình, góp phần giảm chi phí đầu tư, nâng cao hiệu quả của công trình. Tuy nhiên, việc áp dụng cơ chế đặc thù gặp nhiều khó khăn do Trung ương ban hành Luật, Nghị định mới (như: Luật Xây dựng, Luật Đấu thầu, Luật Đầu tư công, Nghị định số 37/2015/NĐ-CP, Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ...) nhưng các Bộ, ngành chậm hướng dẫn bổ sung nên địa phương còn nhiều lúng túng trong việc thực hiện.

- Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới là chương trình có tính đặc thù; đa số các công trình xây dựng cơ sở hạ tầng đều có sự đóng góp, tham gia của người dân, ngân sách nhà nước chỉ hỗ trợ một phần nên việc xác định nguồn vốn từ huy động khác để đủ điều kiện phê duyệt dự án gặp nhiều khó khăn.

- Việc cấp xã lập kế hoạch đầu tư khi chưa xác định được nguồn của Trung ương, tỉnh, huyện hỗ trợ cũng gây khó khăn cho cấp xã trong việc lập kế hoạch.

- Theo điểm d, khoản 1, điều 38, Luật Đầu tư công thì Bộ Kế hoạch và Đầu tư chủ trì thẩm định nguồn vốn và khả năng cân đối vốn đối với Dự án sử dụng nguồn vốn ngân sách trung ương, vốn công trái quốc gia, vốn trái phiếu Chính phủ. Tuy nhiên, đối với Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới chưa được Trung ương hướng dẫn cụ thể nên quá trình triển khai còn nhiều vướng mắc từ khâu lập kế hoạch, thẩm định nguồn vốn, phê duyệt chủ trương đầu tư, quyết định đầu tư... kể cả xây dựng kế hoạch trung hạn 2016 - 2020.

- Theo quy định của Luật Xây dựng và Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ thì đối với công trình sử dụng vốn từ ngân sách nhà nước đều phải có sự thẩm định thiết kế, dự toán của cơ quan chuyên môn về xây dựng (kể cả công trình đặc thù), tuy nhiên theo Thông tư số 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì thẩm định trong thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù do Tổ thẩm định của xã thực hiện, nên nhiều địa phương lúng túng chưa giao cho cơ quan chuyên môn cấp huyện thẩm định hay Tổ thẩm định của xã thẩm định để trình UBND xã phê duyệt.

- Hầu hết công trình thuộc cơ chế đầu tư đặc thù đã có thiết kế mẫu, thiết kế điển hình được UBND tỉnh phê duyệt; các công trình này do cộng đồng dân cư tự thực hiện, có tổng mức đầu tư chỉ khoảng 100 - 200 triệu đồng, nhưng các xã phải gửi hồ sơ để các Phòng, ban thẩm định thiết kế, dự toán theo Luật Xây dựng nên tốn nhiều thời gian, tốn kinh phí thẩm tra.

- Trung ương chậm hướng dẫn việc thực hiện Nghị định số 59/2015/NĐ-CP ngày 18/6/2015 của Chính phủ, trong đó có phần thẩm định thiết kế, dự toán của cấp huyện, cấp xã nên đã gây khó khăn trong việc thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù.

Theo quy định tại Thông tư số 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư thì đối với công trình theo cơ chế đầu tư đặc thù, có tổng vốn đầu tư dưới 3 tỷ đồng thì chỉ định cộng đồng dân cư hưởng lợi tự thực hiện, tuy nhiên theo Luật Đấu thầu năm 2013 thì đối với gói thầu có giá trị từ 1 tỷ đồng trở lên đều phải đấu thầu nên địa phương rất lúng túng khi triển khai cơ chế đầu tư đặc thù, nếu chỉ định cho người dân thực hiện công trình dưới 3 tỷ đồng thì sai so với Luật Đấu thầu.

1. Về quy mô dự án: Đề nghị giảm quy mô được áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù là dưới 1 tỷ đồng để phù hợp với Luật Đấu thầu (vì theo Luật Đấu thầu dưới 1 tỷ đồng mới được chỉ định cho người dân, cộng đồng dân cư tự thực hiện).

2. Để phù hợp với Luật Xây dựng và cơ chế đầu tư đặc thù theo Quyết định số 498/QĐ-TTg ngày 21/3/2013 của Thủ tướng Chính phủ: kính đề nghị Bộ Kế hoạch và Đầu tư có ý kiến với Bộ Xây dựng để hướng dẫn cụ thể việc thẩm định thiết kế, dự toán trong việc áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù theo hướng vẫn áp dụng như hướng dẫn tại Thông tư số 03/2013/TT-BKHĐT ngày 07/8/2013 của Bộ Kế hoạch và Đầu tư là UBND cấp xã thành lập Tổ thẩm định để thẩm định thiết kế dự toán, không phải qua cơ quan chuyên môn về xây dựng.

3. Về phạm vi áp dụng: Đề nghị mở rộng phạm vi áp dụng cho tất cả các nguồn vốn có sử dụng từ ngân sách nhà nước, mà không chỉ áp dụng cho Chương trình MTQG xây dựng nông thôn mới.

4. Về thanh toán: Đề nghị cho phép công trình được áp dụng cơ chế đầu tư đặc thù được tạm ứng tối đa 70% dự toán được duyệt để cộng đồng dân cư có điều kiện triển khai thi công (theo quy định tạm ứng hiện hành thì công trình đặc thù được tạm ứng tối đa 50%).

5. Một số nội dung như xây dựng hạ tầng nghĩa trang nhân dân (tiêu chí số 17); các công trình vệ sinh môi trường nông thôn (tiêu chí số 17); chợ nông thôn (tiêu chí số 7); khu thể thao xã (tiêu chí số 6); điện (tiêu chí số 4) có trong Bộ tiêu chí Quốc gia về nông thôn mới, nhưng Trung ương chưa quy định hỗ trợ một phần từ ngân sách Trung ương để thực hiện (theo quy định tại Quyết định số 695/QĐ-TTg và Khoản 12, Điều 1 Thông tư liên tịch số 51/2013/TTLT-BNNPTNT-BKHĐT-BTC ngày 02/12/2013). Do đó, đề nghị bổ sung các nội dung trên vào Điểm b, Điều 1 Quyết định số 695/QĐ-TTg ngày 08/6/2012 của Thủ tướng Chính phủ nhằm tạo điều kiện cho địa phương triển khai Chương trình được thuận lợi.

Trên đây là báo cáo của UBND tỉnh Quảng Nam về tình hình thực hiện cơ chế đầu tư đặc thù trong xây dựng nông thôn mới./.

Nơi nhận: - Các Bộ: Kế hoạch và Đầu tư, Tài chính, Nông nghiệp và PTNT; - Văn phòng Điều phối NTM TW; - CT, PCT UBND tỉnh Lê Trí Thanh; - Các Sở: KH&ĐT, Tài chính, NN&PTNT; - Văn phòng Điều phối NTM tỉnh; - CPVP; - Lưu: VT, KTTH, TH, KTN.

TM. ỦY BAN NHÂN DÂN CHỦ TỊCH (Đã ký) Đinh Văn Thu