Tt tin học tự nhiên và CÔng nghệ quốc gia việN ĐỊa chấT

MỞ ĐẦU

Đề tài thực hiện nhằm các mục tiêu sau:

1. 
   Đánh giá đúng đắn hiện trạng, qui mô, qui luật diễn biến các hiện tượng xói lở và bồi lấp vùng ven biển tỉnh Quảng Ngãi. Trên cơ sở đó dự báo phương hướng phát triển của chúng.
   
2. 
   Đề xuất các biện pháp chủ động phòng tránh trước mắt và lâu dài, lựa chọn các phương án tổ chức quản lý, khai thác hợp lý vùng ven biển Quảng Ngãi góp phần phát triển kinh tế - xã hội của địa phương trên cơ sở giữ gìn môi trường bền vững.
   

Các nội dung chính của đề tài đề cập tới là:

• 
  Điều tra hiện trạng và qui mô các tai biến xói lở, bồi lấp vùng ven biển.
  

• 
  Đánh giá các nhân tố động lực nội sinh tham gia quá trình động lực bồi tụ- phá huỷ đới ven biển.
  

- Đặc điểm tân kiến tạo khu vực.

• 
  Nghiên cứu các nhân tố động lực ngoại sinh trong quá trình động lực xói lở và bồi lấp ven biển.
  

- Diễn biến điều kiện khí hậu- thuỷ văn ven biển và cửa sông (bão, gió mùa, mưa - lũ, dao động mực nước, dòng bùn cát sông ngòi...),

• 
  Đánh giá ảnh hưởng của các hoạt động kinh tế- dân sinh và các nguyên nhân khác.
  

• 
  Nghiên cứu đề xuất các giải pháp chủ động phòng tránh các tai biến xói lở và bồi lấp vùng bờ biển. Xây dựng và tổng hợp những lớp dữ liệu, thông tin cơ bản làm cơ sở cho việc chủ động lựa chọn các phương án tổ chức khai thác hợp lý.
  

Kết hợp các phương pháp nghiên cứu khác nhau trong phân tích, đánh giá các nhân tố tự nhiên và hoạt động nhân sinh:

- Tiến hành điều tra thực địa trong dân về tình trạng xói lở - bồi lấp.

- Đo đạc, tính toán các đặc trưng thuỷ- thạch động lực ven bờ.

- Phương pháp địa chất địa mạo.

- Sử dụng công nghệ viễn thám.

- Phương pháp trắc địa.

- Ứng dụng Hệ thông tin địa lý (GIS).

- Các phương pháp tổng hợp khác.

Trong năm 2000 khối lượng công việc chủ yếu tập trung vào khu vực ven biển phía nam tỉnh Quảng Ngãi với vùng nghiên cứu trọng điểm là vùng bờ biển Sa Huỳnh - huyện Đức Phổ, nơi đã và đang diễn ra hiện tượng xói lở - bồi tụ rất mạnh. Trong năm 2001 công việc tập trung nghiên cứu vùng ven biển đồng bằng và các cửa sông chính của tỉnh (cửa Sa Cần, cửa Đại, cửa Lở, cửa Mỹ Á…) là những nơi diễn ra hiện tượng xói lở và bồi lấp mạnh mẽ, nhất là trong điều kiện thời tiết không thuận lợi trong những năm gần đây. Vùng ven biển Sa Huỳnh không chỉ là địa danh nổi tiếng với nghề làm muối và đánh bắt hải sản mà nơi đây là chặng dừng chân của nhiều du khách trên tuyến hành trình bắc - nam với nút giao thông đường sắt - đường bộ hết sức quan trọng chạy tới sát bờ biển. Khu vực ven biển đồng bằng Quảng Ngãi là nơi tập trung dân cư đông đúc, có nhiều ngành nghề kinh tế quan trọng như nông nghiệp, ngư nghiệp, nuôi trồng thuỷ sản, dịch vụ nghề khai thác thuỷ sản xa bờ v.v… Hiện nay, khu vực ven biển Quảng Ngãi đang có những dự án phát triển kinh tế - xã hội quan trọng của tỉnh và của Trung ương trong những năm đầu của thế kỷ XXI, như Nhà máy lọc dầu số 1, cụm cảng Dung Quất, thành phố Vạn Tường, bên cạnh khu công nghiệp hoá dầu là Khu kinh tế mở Chu Lai... Vì vậy những biến động về môi trường ven biển do xói lở – bồi lấp có ảnh hưởng tới tiến độ thực hiện các dự án phát triển của Trung ương, của tỉnh và ảnh hưởng trực tiếp trước hết tới đời sống và sản xuất của nhân dân ven biển Quảng Ngãi. Trong thực hiện đề tài nghiên cứu khoa học này có sự tham gia đông đảo của các cán bộ khoa học thuộc các Viện và các trường đại học: Viện Địa chất, Viện Cơ học (thuộc Trung tâm KHTN và CNQG), Đại học Xây dựng Hà Nội, Đại học Thuỷ lợi Hà Nội, Đại học Khoa học Tự nhiên (thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo), Viện Khí tượng – Thuỷ văn, Trung tâm Khí tượng – Thuỷ văn biển, Trung tâm dự báo KTTV Quảng Ngãi (thuộc Tổng cục Khí tượng – Thuỷ văn), các Sở, Ban ngành của tỉnh và nhất là sự cộng tác rất có hiệu quả của phòng Quản lý KH-CN thuộc Sở KH- CN- MT Quảng Ngãi.

• 
  Phần I - Tình hình xói lở - bồi lấp ven biển tỉnh Quảng Ngãi, gồm 1 chương
  

• 
  Phần II – Các nhân tố động lực gây ra xói lở – bồi lấp và xu hướng phát triển của tai biến, gồm có 4 chương (2,3,4,5):
  

Trong đánh giá chung về tình hình tai biến, vai trò của các nhân tố động lực nội - ngoại sinh cũng như nhân tạo, đã có những nhận định về qui mô mức độ, qui luật phát triển tai biến xói lở - bồi lấp ven biển Quảng Ngãi trong hơn ba chục năm qua và xu thế phát triển của chúng trong những năm tới; khẳng định để khắc phục và giảm thiểu thiệt hại do loại thiên tai này gây ra, nhất thiết cần có những biện pháp xử lý thích hợp có hiệu quả.

• 
  Phần III – Giải pháp khắc phục, gồm 01 chương:
  

Báo cáo được hoàn thành tại Viện Địa chất - Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia (Nghĩa Đô - Cầu Giấy - Hà Nội) tháng 4/2002, sau khi đã tham khảo các ý kiến đóng góp của các nhà chuyên môn, các cán bộ khoa học của tỉnh Quảng Ngãi qua các hội thảo tại Hà Nội và Quảng Ngãi. Ban chủ nhiệm đề tài xin bày tỏ lời cảm ơn tới Sở KHCNMT Quảng Ngãi (cơ quan quản lý), Viện Địa chất (cơ quan chủ trì thực hiện) đã tạo những điều kiện thuận lợi cho tập thể cán bộ tham gia thực hiện đề tài hoàn thành đúng tiến độ các nội dung nghiên cứu đặt ra.