Chính sách của Ngân hàng Thế giới về Tái định cư bắt buộc và Dân tộc bản địa (OP 4.10)

4.3. So sánh các phương pháp tiếp cận của Chính phủ Việt Nam và Ngân hàng Thế giới

• 
  Việt Nam có một quy trình, nhờ đó, nhiều người không có quyền sử dụng đất hợp pháp cũng có thể đáp ứng được các điều kiện về sự hợp pháp hoá và nhận được các bồi thường cho thiệt hại.
  
• 
  Những người định cư cố định được cung cấp các phương án lựa chọn, bao gồm di dời đến khu tái định cư được cải thiện, hoặc bồi thường bằng tiền mặt, hoặc kết hợp cả hai.
  
• 
  Các khu tái định cư cung cấp không chỉ có cơ sở hạ tầng và dịch vụ tốt hơn mà còn chứng tỏ một mức sống cao hơn.
  
• 
  Các khoản hỗ trợ giúp cho DPs trong thời kỳ chuyển đổi và có một cơ cấu thể chế để thông qua đó, người dân được thông tin, thương thảo về bồi thường và có thể khiếu kiện.
  
• 
  Trong khuôn khổ chương trình này, cũng tồn tại những khác biệt giữa cách tiếp cận và các biện pháp cần được giải quyết. Tuy nhiên, trong bối cảnh này, các thủ tục ở chính quyền cấp quốc gia và thành phố cho phép được miễn trừ luật trong nước đối với các dự án cụ thể mà có thể xung đột với bên tài trợ.
  
• 
  Về vấn đề chiếm dụng sử dụng đất và quyền hợp pháp để được bồi thường, các phương pháp tiếp cận của Chính phủ và Ngân hàng Thế giới tương thích với nhau. Chính phủ có thủ tục riêng của mình đang được thực hiện mà nhờ đó, việc chiếm dụng đất không có giấy tờ hợp pháp có thể được hợp pháp hoá. Tuy nhiên, đất này vẫn được bồi thường ở mức tương đương 100% giá đất trừ đi các loại thuế và chi phí cho việc đăng ký quyền sử dụng đất từ ngày 15/10/1993 (Điều 42, 49 và 50 của Luật Đất đai 2003).
  

Để đáp ứng các yêu cầu của OP 4.12 của Ngân hàng Thế giới về Tái định cư bắt buộc, một số điều trong các luật và quy định khác nhau của Việt Nam sẽ được miễn trừ do không đảm bảo việc bồi thường theo giá thay thế hoặc có những điều khoản về tính hợp lệ không dành quyền được khôi phục cho những hộ gia đình không có giấy tờ hợp lệ đối với đất.

Các điều của luật và quy định sẽ được miễn trừ được trình bày dưới đây:

Tính hợp lệ để được bồi thường và hoặc hỗ trợ - Nghị định số 197

Điều 7 của Nghị định 197 năm 2004 (những trường hợp đất bị thu hồi mà không được bồi thường) quy định rằng: “bất kỳ người nào có đất bị thu hồi và những người không đáp ứng một trong các điều kiện được quy định trong Điều 8 của Nghị định này hoặc những người vi phạm quy hoạch hoặc những người vi phạm công trình hành lang bảo vệ, hoặc những người chiếm dụng bất hợp pháp đất đai sẽ không nhận được bồi thường khi nhà nước thu hồi đất. Trong trường hợp cần thiết, Uỷ ban Nhân dân Tỉnh sẽ xem xét và ra quyết định đối với từng trường hợp cụ thể”.

Điều 18, 20 của Nghị định 197:

• 
  Các công trình kiến trúc và nhà ở nằm trên đất không hợp lệ để được bồi thường, mà không vi phạm các quy hoạch sử dụng đất như đã thông báo hoặc hành lang an toàn sẽ được hỗ trợ 80% giá thay thế.
  
• 
  Các công trình kiến trúc và nhà ở nằm trên đất không hợp lệ để được bồi thường, mà vi phạm các quy hoạch sử dụng đất như đã thông báo hoặc hành lang an toàn sẽ không được hỗ trợ. Ủy ban Nhân dân Tỉnh sẽ xem xét dựa theo từng trường hợp khi cần thiết.
  

Để đảm bảo đáp ứng được các mục tiêu của chính sách tái định cư này, một quyết định đặt biệt của Chính phủ về việc miễn trừ các điều 7, 18, 20, 29 của Nghị định 197 và điều 24 Nghị định 69 là cần thiết nhằm cho phép cung cấp hỗ trợ và các biện pháp khôi phục cho người sử dụng đất không hợp pháp như đã đề xuất trong chính sách này. Thể hiện qua Quyết định phê duyệt Khung Chính sách cho dự án tại Quyết định số 1856/TTg-KTN ngày 15 tháng 10 năm 2010.

Điều 9, Nghị định 197: Các mức giá bồi thường đất sẽ được quy định bởi Uỷ Ban Nhân dân Tỉnh đối với kiểu đất được sử dụng tại thời điểm thu hồi đất.

Để đảm bảo đáp ứng được các mục tiêu của chính sách tái định cư, đơn giá cho việc bồi thường đất do các Uỷ ban Nhân dân Tỉnh/Thành phố thiết lập sẽ được điều chỉnh để đáp ứng giá thay thế vào mùng 1 tháng 1 hàng năm theo luật định.

Chính sách hỗ trợ cho các DP thuê nhà ở thuộc sở hữu của nhà nước - Nghị định 197

Điều 21 của Nghị định số 197/2004/NĐ-CP về việc nêu rõ những DP thuê nhà ở thuộc sở hữu của Nhà nước sẽ được hỗ trợ bằng tiền trị giá tương đương với 60% giá trị đất và 60% giá trị của các nhà thuê ở hiện tại, trong trường hợp không có nhà tái định cư bố trí cho họ.

Để đảm bảo đáp ứng các mục tiêu của chính sách tái định cư, một quyết định đặc biệt của Chính phủ Việt Nam về việc miễn trừ điều 21 của Nghị định 197/2004/NĐ-CP là cần thiết để cho phép cung cấp hỗ trợ và các biện pháp khôi phục cho những người bị ảnh hưởng dùng chung nhà ở thuộc sở hữu của Nhà nước như đã đề xuất trong chính sách này.

Điều 2 của Nghị định số 188/2004/NĐ-CP về việc quy định giá đất sẽ do Uỷ ban Nhân dân Tỉnh và/hoặc các thành phố trực thuộc trung ương xác định. Để đảm bảo đáp ứng các mục tiêu của chính sách tái định cư của dự án, các đơn giá bồi thường đất được thiết lập bởi Uỷ ban Nhân dân Tỉnh/thành phố liên quan đến dự án sẽ được điều chỉnh để đáp ứng giá thay thế.

Khoản 5, Điều 2 của Nghị định số 131/2006/NĐ-CP ngày 09/11/2006 của Chính phủ về việc ban hành quy chế quản lý và sử dụng nguồn hỗ trợ phát triển chính thức quy định “Tuân thủ các quy định của pháp luật Việt Nam và điều ước quốc tế về ODA mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên. Trong trường hợp điều ước quốc tế về ODA mà Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên có quy định khác với các quy định của pháp luật Việt Nam thì thực hiện theo quy định của điều ước quốc tế đó.