Toshkent tibbiyot akademiyasi shadmanova L. Sh. «Involyusion psixozlar»
tải về 3.9 Mb. Chế độ xem pdf
|
| KIRISH
Psixiatriya insonning ruhiy faoliyatidagi o‘zgarishlarni, ularni oldini olish va davolash masalalarini o‘rganadi. «Psixiatriya» atamasi, aslida, grekcha «psixe» – ruh va «iatre» – «davolayman» so‘zlaridan tuzilgan bo‘lib, tana va ruhni alohida davolash va o‘rganish mumkin deb hisoblangan davrlardan buen qo‘llaniladi. Ruhiy kasalliklar boshqa xastaliklar singari, insoniyat paydo bo‘lganidan buen mavjud. Psixiatriya fan sifatida XVIII as r ohirlarida, psixiatriya bo‘yicha dastlabki ilmiy ishlar paydo bo‘lgan va ruhiy kasalliklar bosh miya kasalliklari sifatida qarala boshlagan vaqtdan rivojlana boshladi. Psixiatriyaning fan sifatida rivojlanishiga F. Pinel, J Eskirol, E. Bleyler, E. Krepelin, A. Mayer, I,P. Pavlov, I.M. Sechenov, I. M. Balinskiy, I. P. Merjeevskiy, V.M. Bexterev, S. S. Korsakov, V.X. Kandinskiy, V. P. Serbskiy, P. V. Gannushkin, I. V. Ka щenko, shuningdek vatanimizning Abu Ali Ibn Sino, Kannabix YU.V., Preobrajenskiy S.A., Trapeznikov A.V., Blinovskiy YU.A., Blankfeld A.E., Afanasev D.V., Detengoff F.F., Alimov X.A kabi fan namoyondalari o‘zlarining katta xissalarini qo‘shganlar. Psixiatriya – jamiyatdagi xukmron mafkuraviy qarashlar o‘z ta’sirini o‘tkazuvchi fan hisoblanadi. Ohirgi ikki yuz yil davomida psixiatriya fan sifatida sezilarli rivojlandi. Psixiatriyaning taraqqiyoti natijasida uning alohida tarmoqlari shaqllandi: bolalar yoshidagi ruhiy buzilishlarni o‘rganuvchi – bolalar psixiatriyasi; harbiy psixiatriya e kspertizasi masalalarini o‘rganuvchi – harbiy psixiatriya; sud psixiatriya ekspertizasi muammolari, ruhiy bemorlarning shuursizlik va aqli norasolik masalalari bilan shug‘ullanuvchi sud psixiatriyasi; ruhiy buzilishlarda mehnatga layoqatlilik, nogironlarni ishga joylashtirish masalalarini o‘rganuvchi-mehnat psixiatriya ekspertizasi; kasallanishlardagi statistik tadqiqotlarni amalga oshiruvchi psixiatriya yordami va ruhiy kasalliklarni oldini olish bilan shug‘ullanuvchi tashkiliy psixiatriya; ruhiy kasallikl arning oldini olish va aholining ruhiy sog‘lig‘ini mustaxkamlash masalalarini o‘rganish bilan shug‘ullanadigan – psixogigiena. Psixiatriya ruhiy kasalliklarning simptomlarini, ularning asosiy sabablarini, umumiy kelib chiqish sharoitlarini o‘rganuvchi – umumiy psixopatologiya va alohida 4 ruhiy kasalliklar ustida izlanuvchi- xususiy psixiatriyaga bo‘linadi. Psixiatriyaning vazifalari juda xilma-xil: patogenezning murakkab mexanizmlari ustida izlanish; ruhiy va unga chegaradosh kasalliklar simptomotologiyasi, sabablarini aniqlash; u yoki bu patologik ko‘rinishlar orasidagi o‘zaro tipik bog‘liqliklarni o‘rnatish; kasallik oqibatlarini aniqlash, davolash va profilaktika usullarini qayta ishlash va mukammallashtirish. Keksayish – tabiiy jarayondir. Har bir inson tug‘iladi, o‘sadi, rivojlanadi, etuklik yoshiga etadi, so‘ngra aks taraqqiyot (involyusiya) deb nomlangan jarayon – qarilik oldi va qarilik davri boshlanadi. Keksayish jarayoni organizm faoliyatida murakkab o‘zgarishlarga, uning turli omillarga sezgirligining ortishiga olib keladi, umumiy reaktivlik pasayadi, insonning atrof-muhitga moslashuvi qiyinlashadi. Keksa odamning ruhiyati ham o‘zgaradi. Bu yoshga hos o‘zgarishlar fiziologik, tabiiy bo‘lsada, ular shunga olib keladiki, qarilik oldi va qarilik yoshida tez-tez kasallanib turadilar va bu kasalliklar havflirok kechadilar, ko‘proq hollarda o‘limga olib keladilar. Keksalik yoshi barcha ruhiy kasalliklarning yuzaga kelishi va namoyon bo‘lish hususiyatlariga ta’sir ko‘rsatadi. SHizofreniya, maniakal-depressiv psixoz, yuqumli, intoksikatsion, travmatik va boshqa psixozlar qarilik oldi va qarilik yoshidagi bemorlarda namoyon bo‘lishi va kechishida qator o‘ziga hosliklarga ega. SHuning uchun ular davolashda ham alohida yondoshuvni talab qiladi. Ammo turli sababli ruhiy faoliyat buzilishlari (intoksikatsion, infeksion va boshq.) dan tashqari, kechki yoshda ilk va takroriy yuzaga keluvchi, yana bir o‘ziga hos, «qarilik oldi va qarilik psixozlari» deb nomlanuvchi kasalliklar mavjud. Bular shunday psixotik holatlarki, ularning kelib chiqishida keksayish jarayoni va u bilan bog‘liq insonning murakkab somatik va ruhiy o‘zgarishlari asosiy o‘rinni egallaydi. tải về 3.9 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|