Bổ sung hoàn chỉnh bản đồ phân loại trong phòng

8.1. Bước 1: Chuẩn bị ngoại nghiệp

Trước khi in bản đồ ngoại nghiệp, cán bộ điều tra rừng tại thực địa cần chuẩn bị những điểm sau:

a) Đánh dấu những điểm còn nghi ngờ lên bản đồ, bao gồm:

(1) Những khu vực ảnh có mây che phủ.

(2) Những lô rừng có cùng trạng thái nhưng (cấp độ) chỉ thị màu thể hiện trên ảnh khác nhau.

(3) Những lô rừng bị bóng núi che.

(4) Những lô rừng chưa thể giải đoán trạng thái trong phòng.

(5) Những lô rừng nhưng có ít nhất 02 cấp độ chỉ thị màu khác nhau trên ảnh Vệ tinh.

(6) Hai lô cùng màu sắc trên ảnh vệ tinh khác nhau về trạng thái.

(7) Sử dụng bản đồ hiện trạng rừng hiện có của địa phương so sánh với bản đồ hiện trạng rừng được giải đoán từ ảnh vệ tinh để phát hiện và đánh dấu những lô có những điểm khác nhau, như về hình dạng lô và tên trạng thái rừng và đất rừng.

(8) Vị trí những lô rừng trồng mới năm thứ nhất, thứ hai hoặc thứ ba.

(9) Vị trí những lô rừng khai thác trắng sau thời gian chụp ảnh vệ tinh.

(10) Diện tích rừng đặc sản ở những tỉnh có các loài cây đặc sản (ví dụ tỉnh Lạng Sơn có diện tích cây Hồi, tỉnh Yên Bái có diện tích cây Quế, tỉnh Phú Thọ là cây Cọ v.v.)

(11) Xác định và bố trí những điểm sẽ kiểm tra khoanh vẽ trạng thái rừng bổ sung lên bản đồ giải đoán hiện trạng rừng trong phòng. Tất cảc các điểm được chọn, ngoài việc đánh dấu trên bản đồ theo thứ tự 1,2,3.., nhập tất cả các toạ độ điểm (x, y) vào máy GPS theo từng xã.

b) In ấn bản đồ ngoại nghiệp cầm tay có tỷ lệ 1/10.000 hoặc những nơi phân bố nhiều đối tượng có diện tích nhỏ xen kẽ có thể in tỷ lệ 1/5.000 để thuận tiện cho khoanh vẽ bổ sung tại thực địa.

Bản đồ ngoại nghiệp có thể biên tập theo 2 loại:

(1) Bản đồ khoanh ranh giới và mã trạng thái giải đoán trên nền ảnh vệ tinh SPOT5, có bổ sung đường xá, sông suối, đặc điểm khác dễ nhận dạng tại thực địa.

(2) Bản đồ chỉ khoanh ranh giới các đối tượng (object) và ký hiệu trạng thái giải đoán trên nền bản đồ địa hình (không có nền ảnh vệ tinh).

Hai loại bản đồ này hỗ trợ cho nhau: Bản đồ (1) để quan sát và so sánh đối chiếu thực địa - ảnh vệ tinh. Bản đồ (2) sử dụng để khoanh vẽ chỉnh sửa (không bị màu ảnh nền SPOT5 làm ảnh hưởng nét khoanh vẽ chỉnh sửa).

Bản đồ (1) có thể không cần in, chỉ lưu trong máy tính xách tay để so sánh đối chiếu tại hiện trường nếu cần thiết; bản đồ (2) nhất thiết phải in để khoanh vẽ bổ sung.

c) Thiết kế tuyến điều tra trên từng đơn vị xã và các tuyến phải đến được những điểm còn nghi ngờ và đánh dấu trên bản đồ cầm tay.

d) Xây dựng kế hoạch thời gian, nhân lực, tài chính…. và thống nhất biện pháp kỹ thuật.

a) In phiếu điều tra ngoại nghiệp:

• 
  Phiếu điều tra xây dựng mẫu khóa ảnh.
  
• 
  Phiếu mô tả ngoại nghiệp.
  

c) Chuẩn bị trang thiết bị, kỹ thuật, nhân lực: mỗi nhóm điều tra rừng từ 2-3 người, trong đó phải có ít nhất một người biết rõ về sử dụng ảnh vệ tinh và phân loại rừng.

Các trang thiết bị, công cụ: GPS cầm tay, dao phát, phiếu điều tra, cặp đựng tài liệu, bút, chì tẩy, máy tính xách tay, bảo hộ lao động, chuẩn bị khác.

8.2. Bước 2: Điều tra bổ sung bản đồ hiện trạng rừng và đất lâm nghiệp

a) Điều kiện chia lô

- Loại đất, loại rừng khác nhau (như bảng phân loại phục vụ kiểm kê rừng) chia lô khác nhau.

- Đất có rừng thì trạng thái hay cấp trữ lượng hoặc loài cây/cấp tuối (rừng trồng) khác nhau thì chia lô khác nhau.

- Mỗi lô chỉ nằm trọn trong một khoảnh.

- Địa hình, đai cao, độ đốc,... khác nhau cũng là yếu tố xem xét trong chia lô.

b) Diện tích nhỏ nhất để phân lô trạng thái

Diện tích lô tối thiểu là 0,5 ha đối với rừng tự nhiên và đất trống quy hoạch cho lâm nghiệp; 0,2 ha đối với lô rừng trồng.

c) Kiểm tra khoanh vẽ, chỉnh lý, bổ sung bản đồ tại thực địa

- Khoanh vẽ, chỉnh lý, bổ sung những lô rừng và đất trống lâm nghiệp còn nghi ngờ trong khi giải đoán ở trong phòng đã đánh dấu (cụ thể ở mục 1.3. chuẩn bị bản đồ ngoại nghiệp).

- Điều tra, chỉnh lý, bổ sung các lô rừng có sự sai khác giữa bản đồ giải đoán từ ảnh vệ tinh và bản đồ hiện trạng rừng hiện có thu thập từ địa phương.

- Điều tra, chỉnh lý, bổ sung các tỉnh có trồng cây đặc sản (nếu có).

2) Phương pháp:

(1) Sử dụng phương pháp so sánh đối chiếu giữa bản đồ giải đoán trong phòng và ngoài thực địa để phát hiện và bổ sung hình dạng, tên lô trạng thái... khi có sự sai khác.

(2) Sử dụng phương pháp máy định vị toàn cầu (GPS), có độ chính xác < 10m và bản đồ ảnh để điều chỉnh lại ranh giới các lô trạng thái có sự sai khác (hình dạng lô, trạng thái…) giữa bản đồ giải đoán trong phòng và ngoài thực địa (gộp ghép lô hay tách lô...).

(3) Kiểm tra, cập nhật lại trạng thái rừng (nếu có sự sai khác với thực địa - bản đồ)

(4) Khoanh vẽ, chia tách các trạng thái có trong bảng phân loại hiện trạng kiểm kê mà chưa giải đoán được trong phòng.

(5) Ưu tiên kiểm tra chỉnh sửa các tuyến có nhiều biến động về trạng thái như gần đường giao thông, gần khu dân cư, các diện tích trồng rừng…

- Tận dụng hệ thống đường giao thông, đường lâm nghiệp để xác định tuyến khảo sát.

- Thiết kế tuyến theo hướng (Đông, Tây, Nam, Bắc) theo từng xã.

- Tuyến nên bố trí hình cây, trục chính là đường đi lớn, các nhánh là các đường mòn đi vào các khe núi.

- Tuyến kiểm tra đi qua các kiểu địa hình và tất cả các trạng thái rừng; tuyến bố trí đều trong xã; chiều dài mỗi tuyến không hạn chế sao cho đi hết diện tích điều tra rừng trong từng xã.

- Định vị điểm kiểm tra trên thực địa. Căn cứ vào tọa độ (X,Y) của mỗi điểm, dùng máy định vị GPS xác định vị trí trên thực địa. Từ điểm tọa độ, quan sát theo 4 hướng Đông, Tây, Nam, Bắc, tiến hành điều tra, chỉnh lý, bổ sung loại đất, loại rừng.

Phương pháp này áp dụng nhằm kiểm tra khoanh vẽ bổ sung để tăng độ chính xác của công tác giải đoán ảnh trong phòng về hình dạng lô, trạng thái rừng và đất lâm nghiệp.

Sau quá trình kiểm tra ngoại nghiệp, toàn bộ các lô trạng thái đã được khoanh vẽ trong phòng và khoanh vẽ bố sung thực địa đều được định tên theo hệ thống phân loại rừng và đất chưa có rừng phục vụ kiểm kê rừng.

Để đảm bảo tính chính xác về mặt vị trí cho việc xác minh các đối tượng cần được kiểm tra bổ sung trong qua trình kiểm tra ngoại nghiệp, công nghệ mới cần được áp dụng như máy định vị toàn cầu GPS, máy tính xách tay đã được cài đặt các phần mềm chuyên dùng như ERDAS IMAGINE 8.6, ARC\VIEW 3.2a, MAP\INFO 9.0, máy ảnh số… nhằm đối chứng và lưu giữ toàn bộ kết quả kiểm tra ngay ngoài hiện trường phục vụ công tác chỉnh sửa, bổ sung và hoàn thiện bản đồ sau khi đi ngoại nghiệp.