SẮc tu bách trưỢng thanh quy ht. Phước Sơn và Lý Việt Dũng Việt Dịch

mà biểu lộ kiến giải của mình, xong quay về vị trí cũ

vái chào vấn an, cắm một cây hương rồi lại cùng

chúng tựu lại vị trí, chấp tay (các ngón đan nhau) mà

đứng. Hai hàng Đông- Tây đều có ba người bước ra

khỏi ban, người thứ nhất và người thứ nhì bên mé

Đông đi qua trước lư hương phía Đông, còn người

thứ ba thì đi đến trước lư hương chính giữa. Người

thứ nhất và người thứ nhì bên mé Tây đi qua trước lư

hương phía Tây, còn người thứ ba thì đi đến trước lư

hương chính giữa. Cả hai người đứng trước lư hương

này thắp hương, cùng nhau vái chào vấn an, đoạn ba

người của mé Đông đi qua bên Đông, ba người của

mé Tây đi qua bên Tây, cứ theo như thứ tự trước đó

mà tiến lên, từ từ đi đến hàng đội của mình, nối đuôi

theo hàng đội mà đứng. Kế đó ba người một tổ tiếp

theo của mỗi hàng Đông-Tây lại giống như tổ ba

người thứ nhất trước đó, xoa tay bước ra khỏi ban,

chấp tay vái chào nhau như hai người của tổ trước đã

làm rồi quay về vị trí. Đợi cho mọi người thắp hương xong, theo thứ tự mọi người quay về vị trí cũ của

mình. Tham đầu hướng về trụ trì lạy ba lạy mà không

cuốn thâu tọa cụ lại, bước tới trước bẩm bạch:

“Chúng con đây thừa mong Hòa thượng từ bi, toàn

tâm chỉ dạy, trong lòng thật không khỏi vô cùng cảm

kích”. Kế lại quay về vị trí cũ, cùng chúng lạy ba lạy,

đoạn bước tới trước nói: “Hôm nay thời lệnh thật là

tốt đẹp, kính chúc Hòa thượng đường đầu tôn thể sinh

hoạt bình thường, đa phước!”, rồi lại quay về vị trí cũ

cùng chúng lạy ba lạy thâu cuốn tọa cụ lại. Hành giả

gióng năm tiếng trống, lưỡng tự chuyển người theo

thứ tự đứng trước pháp tòa. Tham đầu đứng dưới

hàng Tây tự, các người dâng hương cùng chuyển thân,

mé bên Đông chuyển qua bên Tây, mé bên Tây

chuyển qua bên Đông, y vị trí đứng đối diện nhau.

Các vị cần cựu, mông đường cùng với các người đã

dâng hương rồi đứng phía sau. Buổi phổ thuyết xong,

mọi người cùng hướng về pháp tòa đứng. Tham đầu

thắp hương cùng chúng nhân hướng về trụ trì lạy ba

lạy. Như trụ trì miễn lễ thì mọi người cùng giập tọa

cụ xuống nền trí ý lễ bái một lạy, tiến lên nói:

“Chúng con đây duyên đời trước khánh hạnh nên mới

được Hòa thượng từ bi dạy bảo, trong lòng không

khỏi vô cùng cảm kích”. Nói đoạn, cả nhóm cùng vái

chào vấn an nhau mà lui ra. Tham đầu lãnh đạo

chúng đến phía Tây (phải) pháp đường cảm tạ duy-

na và thị giả, cùng giập tọa cụ xuống nền trí ý lễ bái một lạy. Kế đó, đại chúng cảm tạ tham đầu, cùng

giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy. Thị giả thỉnh

khách dự bị y theo giới lạp cao thấp, cụ bị thư trạng

mời trà, bày trí bàn có trải nắp vải đặt bút nghiên

trên đó. Lễ cáo hương dứt, đến bên trái pháp đường

thỉnh mời mọi người uống trà, kế kiểm danh, có mời

thủ tọa quang lâm bầu bạn. Sau buổi độ trai thì

gióng trống, chúng quay về vị trí đứng. Hai thị giả

hành lễ (cũng giống như ở các lễ đãi trà thông

thường). Tối đó, trụ trì mời tham đầu, duy-na và thị

giả dùng cơm tối, có mời thủ tọa quang lâm bầu bạn.

Sáng sớm hôm sau, thỉnh mời tham đầu dùng trà. Tại

buổi bán trai (điểm tâm giữa cháo sáng và trai trưa),

mời tham đầu, duy-na và thị giả điểm tâm. Nếu tất cả

đại chúng đều dự lễ cáo hương thì thủ tọa làm tham

đầu, trong trường hợp này thì khi đãi trà, tham đầu

phải có mời Tây đường quang lâm bầu bạn. Sau khi

tân trụ trì nhập viện, nhân sự ổn định rồi, khố ty cụ

bị hương, thủ tọa suất lãnh đại chúng cả chùa, khẩn

thỉnh tân trụ trì cáo hương. Sau đó mới cử hành lễ

tân nhiệm trụ trì lần đầu tiên thượng đường là khai

đường (theo qui định xưa thì tăng nhân nào chưa từng

tham gia lễ cáo hương thì không được vào thất

phương trượng để tham học, hỏi đạo).

*

* *

[1120d09] 有大眾告香而請者。就據所設位坐。有

檀越特請者。有住持為眾開示者。則登法座。凡普

說時侍者令客頭行者。掛普說牌報眾。鋪設寢堂。

或法堂。粥罷行者覆住持。緩擊鼓五下。侍者出候

眾集。請住持出。據坐普說。與小參禮同。

PHỔ THUYẾT

[1120d09] Hữu đại chúng cáo hương nhi thỉnh giả, tựu

cứ sở thiết vị tọa. Hữu đàn việt đặc thỉnh giả, hữu trụ

trì vi chúng khai thị giả, tắc đăng pháp tòa. Phàm phổ

thuyết thời, thị giả linh khách đầu hành giả quải phổ

thuyết bài báo chúng. Phô thiết tẩm đường, hoặc pháp

đường. Chúc bãi hành giả phúc trụ trì, hoãn kích cổ

ngũ hạ. Thị giả xuất hậu chúng tập, thỉnh trụ trì xuất,

cứ tọa phổ thuyết, dự tiểu tham lễ đồng.

PHỔ THUYẾT

[1120d09] Phổ thuyết là Trụ trì vì chúng thuyết

pháp, nhưng tình huống đưa đến phổ thuyết có nhiều

loại). Có loại do đại chúng cáo hương mà thỉnh cầu

trụ trì phổ thuyết, trong trường hợp này thì trụ trì

căn cứ vào tòa vị do lễ cáo hương bày trí mà ngồi.

Có loại là riêng do thí chủ (đàn việt) đặc biệt thỉnh

cầu mà phổ thuyết, cũng có loại trụ trì tự động vì

chúng khai thị Phật lý mà phổ thuyết. Trong trường

hợp này thì trụ trì lên pháp tòa. Phàm gặp kỳ phổ

thuyết thì thị giả bảo hành giả khách đầu treo bảng

phổ thuyết để thông báo cho đại chúng rồi bố trí

hoàn hảo tẩm đường tại thất phương trượng hay

pháp đường. Sau buổi cháo sáng, hành giả bẩm báo

trụ trì đoạn từ từ đánh năm tiếng trống. Thị giả ra

trước đợi cho đại chúng tề tựu đông đủ rồi bèn vào

mời trụ trì bước ra thăng tòa ngồi vào vị trí đã định

mà thuyết pháp, lễ tiết giống như tiểu tham.

*

* *

[1120d15] 入室者。乃師家勘辦學子。策其未至。

擣其虛亢攻其偏重。如烹金爐鉛汞不存。玉人治

玉碔砆盡廢。不拘昏曉不擇處所。無時而行之。

故昔時衲子小香合常隨身。但聞三下鼓鳴。即趨

入室(今時以三八入室者。備故事也)遇開室時粥

前侍者令客頭行者。僧堂前諸寮掛入室牌。寢堂

設達磨像。前列香燭拜席。敷設室內秉燭裝香。

拜席設左側。粥罷下堂客頭即緩擊鼓三下。住持

至達磨前炷香。同侍者三拜入據室坐。侍者問訊

班左立。行者問訊班右立。頭首領眾。達磨前各

炷香三拜。聯接而至室前。後至者依次炷香展拜

接排而立次第相趲不許攙先亂序。侍者燒香問

訊。出外揖首座入。入先左足。仍以左手上香。

進前問訊至禪椅右側。立聽舉話。或下語。或不

下語。隨意過禪椅左。問訊退步。觸禮一拜舉左

足。出揖次人入。一出一入相向問訊聯接不絕。

若首座是大方西堂。或名德入燒香。住持當下座

揖讓送出。遇陞堂白眾特免(此亦近代循襲之儀。

若古德當機。佛祖不讓。寧講世禮。顧師家何如

耳)只後堂領眾。暫到皆當入室。侍者居眾後入室

畢炷香。大展三拜。行者插香三拜。住持復出達

磨前炷香。大展三拜而退。

NHẬP THẤT

[1120d15] Nhập thất giả, nãi sư gia khám biện học

tử, sách kỳ vị chí, đảo kỳ hư kháng, công kỳ thiên

trọng. Như phanh kim lô, dã hống bất tồn, ngọc

nhân trị ngọc, vũ phu tận phế. Bất câu hôn hiểu, bất

trạch xứ sở, vô thời nhi hành chi. Cố tích thời nạp tử

tiểu hương hiệp thường tùy thân, đãn văn tam hạ cổ

minh, tức xu nhập thất (kim thời tam, bát nhập thất giả, bị cố sự giả). Ngộ khai thất thời, chúc tiền thị

giả linh khách đầu hành giả, tăng đường tiền, chư

liêu quải Nhập thất bài. Tẩm đường thiết Đạt-ma

tượng, tiền liệt hương, chúc, bái tịch. Phu thiết thất

nội bỉnh chúc, trang hương. Bài tịch thiết tả trắc.

Chúc bãi hạ đường, khách đầu tức hoãn kích cổ tam

hạ. Trụ trì chí Đạt-ma tiền chú hương, đồng thị giả

tam bái nhập cứ thất tọa. Thị giả vấn tấn ban tả lập.

Hành giả vấn tấn ban hữu lập. Đầu thủ lãnh chúng,

Đạt-ma tiền các chú hương tam bái, liên tiếp nhi chí

thất tiền. Hậu chí giả y thứ chú hương triển bái, tiếp

bài nhi lập, thứ đệ tương toản, bất hứa sam tiên,

loạn tự. Thị giả thiêu hương vấn tấn, xuất ngoại ấp

thủ tọa nhập. Nhập tiên tả túc, nhưng dĩ tả thủ

thượng hương, tấn tiền vấn tấn chí Thiền ỷ hữu trắc

lập thính cử thoại. Hoặc hạ ngữ, hoặc bất hạ ngữ,

tùy ý quá Thiền ỷ tả, vấn tấn thoái bộ, xúc lễ nhất

bái, cử tả túc xuất, ấp thứ nhân nhập. Nhất xuất

nhất nhập, tương hướng vấn tấn, liên tiếp bất tuyệt.

Nhược thủ tọa thị đại phương Tây đường, hoặc danh

đức nhập thiêu hương, trụ trì đương hạ tòa ấp

nhượng tống xuất. Ngộ thăng đường bạch chúng đặc

miễn (thử diệc cận đại tuần tập chi nghi. Nhược cổ

đức đương cơ, Phật, Tổ, bất nhượng, ninh nhượng dã

lễ. Cố sư gia hà như nhĩ). Chỉ hậu đường lãnh chúng.

Tam đáo giai đường nhập thất. Thị giả cư chúng hậu nhập thất, tất chú hương, đại triển tam bái. Hành

giả tháp hương tam bái trụ trì, phục xuất Đạt-ma

tiền chú hương, đại triển tam bái nhi thoái.

VÀO THẤT

[1120d15] Vào thất là tình huống thầy khám biện

kiểm tra, đốc thúc học đồ, đối với chỗ chưa lưu ý đến

nơi đến chốn thì hạch sách hỏi han, đối với chỗ kiêu

ngạo hiếu thắng thì đánh động, đả phá. Đối với chỗ

phiến diện chấp trước nghiêng lệch thì phê phán,

chẳng khác nào nung quặng nấu vàng trong lò luyện

kim khiến chì sắt cùng các tạp chất khác bị loại bỏ

hết, như thợ ngọc mài ngọc, loại bỏ ngay cả các loại

đá đẹp quí tương tự ngọc. Bất kể là ngày đêm, chẳng

chọn nơi chốn, tùy lúc- tùy nơi đều có thể tiến hành,

cho nên ngày xưa tăng nhân lúc nào cũng mang hộp

hương nhỏ theo mình để hễ nghe ba tiếng trống đánh

liền chạy a vào thất. (Ngày nay qui định lấy các ngày

ba (3, 13, 23) và tám (8, 18, 28) làm ngày nhập thất.

Đây chỉ là cách làm hình thức cho có như xưa vậy).

Gặp ngày khai thất, tức trụ trì muốn dạy dỗ học đồ,

trước giờ ăn cháo sáng, thị giả bảo hành giả khách

đầu treo bảng báo Nhập thất tại tăng đường và trước

các liêu. Tại tẩm đường thất phương trượng đặt tượng

tổ sư Đạt-ma, trước tượng bày biện hương và đèn cầy

cùng trải chiếu để quì lạy. Trong thất đốt đuốc thắp

hương, chiếu để lạy trải bên mé trái. Dùng cháo xong, đại chúng rời tăng đường. Hành giả từ từ đánh ba

tiếng trống, trụ trì đến trước tượng tổ sư Đạt-ma đốt

hương rồi cùng thị giả lạy tượng ba lạy, rồi quay về

tẩm đường ngồi trang nghiêm. Thị giả tiến đến trước

trụ trì vái chào vấn an rồi đứng hầu kề bên trái, hành

giả tiến đến trước trụ trì vái chào vấn an rồi đứng

hầu bên phải. Đầu thủ suất lãnh chúng đến trước

tượng Đạt-ma cùng đốt hương lạy ba lạy, liên tiếp

nối nhau đến trước tẩm đường thất phương trượng.

Những người đến sau cũng theo thứ tự đốt hương, trải

tọa cụ giập đầu lễ bái, nối tiếp đứng sắp hàng có trật

tự trước sau, không được chen lấn lên phía trước làm

rối loạn trật tự. Thị giả đốt hương vái chào vấn an,

bước ra vái chào mời thủ tọa vào. Học đồ khi qua

cửa phải bỏ chân trái vào trước và dùng tay trái thắp

hương, tiến tới trước vái chào vấn an, đến mé phải

ghế Thiền mà đứng nghe trụ trì nêu dẫn cổ tắc công

án bắt đầu dạy dỗ. Học đồ nghe trụ trì khai thị có thể

phát biểu kiến giải của mình mà không cũng được,

tùy ý định liệu. Nghe khai thị xong chuyển người đi

qua bên trái ghế Thiền vái chào vấn an rồi lui bước,

giập tọa cụ xuống nền trí ý lạy một lạy bái tạ, bỏ

chân trái trước bước qua cửa mà ra ngoài, vái chào

mời người kế vào. Một ra một vào phải hướng vào

nhau vái chào vấn an, liên tiếp không dứt. Nếu thủ

tọa vốn là Tây đường của chùa lớn hoặc là bậc danh

đức cao tăng vào thất đốt hương thì trụ trì phải xuống pháp tòa vái chào đưa ra. Gặp trường hợp trụ

trì thăng tòa thuyết giảng Thiền lý cho đại chúng thì

miễn đón đưa thủ tọa thân phận thuộc hai bậc vừa

nêu trên (đây cũng là lễ tiết mà thời gần đây vẫn còn

rập theo, nếu là cao tăng đức trọng thời xưa, ngay khi

đang thuyết pháp cho đại chúng thì ngay cả Phật hay

tổ đến nghe, họ cũng vẫn ngồi yên ở pháp tòa mà

giảng nói để duy trì bảo biện sự trang nghiêm thần

Thánh của buổi thuyết pháp, chớ há nào lại bận tâm

đến lễ nghi của thế tục. Các bậc sư gia nghĩ thế nào

về chuyện này đây?). Chỉ có thủ tọa hậu đường suất

lãnh đại chúng chủ trì việc nhập thất mà thôi. Ngay

những hành giả du phương mới đến chùa chưa được

ghi tên cũng nên nhập thất, thị giả ở sau chúng nhập

thất nghe thuyết giảng xong xuôi, thắp hương, trải

tọa cụ giập đầu lạy ba lạy đại lễ. Hành giả thắp

hương lạy trụ trì ba lạy, rồi lại quay ra đến trước

tượng tổ sư Đạt-ma, trải tọa cụ giập đầu cử hành đại

lễ lạy ba lạy rồi lui ra.

*

* *

[1121a08] 古規初三。十三。二十三。初八。十

八。二十八。今止行初八。十八。二十八。堂司

依戒次寫圖(式見後)至日僧堂前灑掃。午後堂司

行者報眾。掛念誦牌。至參前。檢點僧堂及諸殿

堂香燭完備。覆住持兩序。先鳴方丈板照堂板。

次巡廊鳴板住持出。緩鳴大板三下。眾集依圖立

定。暫到於侍者下肩立。侍者隨住持。到祖堂土

地堂。大殿燒香禮拜。鳴大鐘。兩序預集堂外。

大板鳴方歸圖位。住持入堂供頭鳴堂前鐘。七

下。聖僧前燒香。侍者捧香合。書狀侍者徑歸

位。請客侍者即往西序問訊。請湯巡過。次請東

序就歸位。住持出堂外中立。燒香侍者隨出歸

位。維那先離位至門首向住持立。合掌念誦。上

八中八云(皇風永扇帝道遐昌。佛日增輝法輪常

轉。伽藍土地護法護人。十方檀那增福增慧。為

如上緣。念清淨法身毘盧遮那佛。云云)大眾默

念。每一號堂前輕應。鐘一聲。念畢疊一聲。下

八云(白大眾。如來大師入般涅槃。至今大元重紀

至元元年。已得二千二百八十四載。是日已過命

亦隨減。如少水魚斯有何樂。眾等當勤精進如救

頭然。但念無常慎勿放逸。伽藍土地護法護人。

十方檀那增福增慧。為如上緣。念清淨法身十號

云云)畢歸位。住持入堂。前堂首座入次。名德西

堂插入。歸聖僧板頭立。頭首領眾。三人一引。

聖僧前問訊。轉身住持前問訊。合掌巡堂。順左

肩轉依圖位立。暫到侍者隨眾入。只巡半堂至聖

僧後。侍者向後門立。暫到向侍者立。次知事入

堂聖僧前問訊。轉身住持前問訊。合掌巡堂出。

暫到接侍者後隨出。堂司行者往首座前覆云(放參)

從聖僧後轉出堂。供頭鳴堂。前鐘三下。眾普同

和南。各出全單而散(住持出兩序。隨出至堂前謝

湯。住持止之下八赴湯。寢堂鳴板侍者燒香。行

禮如常式。湯罷藥石。古法三八皆有湯。上八中

八則免藥石。其日不坐參至晚坐禪如常式)。

[1121a08] Cổ qui sơ tam, thập tam, nhị thập tam, sơ

bát, thập bát, nhị thập bát. Kim chỉ hành sơ bát,

thập bát, nhị thập bát. Đường ty y giới thứ tả đồ

(thức kiến hậu). Chí nhật, tăng đường tiền sái tảo.

Ngọ hậu đường ty hành giả báo chúng, quải Niệm

tụng bài. Chí tham tiền, kiểm điểm tăng đường cập

chư điện đường hương chúc hoàn bị, phúc trụ trì,

lưỡng tự, tiên minh phương trượng bản, chiếu đường

bản. Thứ tuần lang minh bản. Trụ trì xuất, hoãn

minh đại bản tam hạ chúng tập y đồ lập định. Tạm

đáo ư thị giả hạ kiên lập. Thị giả tùy trụ trì đáo Tổ

đường, thổ địa đường, đại điện, thiêu hương lễ bái.

Minh đại chung, lưỡng tự dự tập đường ngoại. Đại

bản minh phương qui đồ vị. Trụ trì nhập đường,

cung đầu minh đường tiền chung thất hạ. Thánh

tăng tiền thiêu hương, thị giả phủng hương hiệp, thư

trạng thị giả kính qui vị. Thỉnh khách thị giả tức

vãng tây đường vấn tấn, thỉnh thang tuần quá. Thứ

thỉnh Đông tự tựu qui vị. Duy-na tiên ly vị chí môn

thủ hướng trụ trì lập, hiệp chưởng niệm tụng thượng

bát, trung bát vân: “Hoàng phong vĩnh phiến, Đế

đạo hà xương. Phật nhật tăng huy, pháp luân thường

chuyển. Già lam, thổ địa, Hộ pháp hộ nhân. Thập

phương đàn-na tăng phước, tăng huệ. Vi như thượng

duyên, niệm thanh tịnh pháp thân Tỳ-lô-giá-na Phật

vân vân”. Đại chúng mặc niệm, mỗi nhất hiệu, đường tiền khinh ứng, chung nhất thanh. Niệm tất

điệp nhất thanh. Hạ bát vân: “Bạch đại chúng, Như

Lai đại sư nhập bát Niết-bàn Chí Kim Đại Nguyên

trùng kỷ Chí Nguyên nguyên niên, dĩ đắc nhị thiên

nhị bách bát thập tứ tải. Thị nhật dĩ quá, mệnh diệc

tùy giảm, như thiếu thủy ngư, tư hữu hà lạc. Chúng

đẳng đương cần tinh tấn như cứu đầu nhiên. Đãn

niệm vô thường, thận vật phóng dật. Già-lam, thổ

địa, Hộ pháp hộ nhân, thập phương đàn-na tăng

phước, tăng huệ. Vi như thượng duyên, niệm thanh

tịnh pháp thân thập hiệu vân vân”. Tất qui vị. Trụ

trì nhập đường. Tiền đường thủ tọa nhập thứ. Danh

đức, Tây đường tháp nhập, quy Thánh tăng bản đầu

lập. Đầu thủ lãnh chúng, tam nhân nhất dẫn, Thánh

tăng tiền vấn tấn, chuyển thân trụ trì tiền vấn tấn,

hiệp chưởng tuần đường, thuận tả kiên chuyển y đồ

vị lập. Tạm đáo, thị giả tùy chúng nhập, chỉ tuần

bán đường, chí Thánh tăng hậu. Thị giả hướng hậu

môn lập tạm đáo hướng thị giả lập. Thứ tri sự nhập

tăng đường, Thánh tăng tiền vấn tấn, chuyển thân

trụ trì tiền vấn tấn, hiệp chưởng tuần đường xuất.

Tạm đáo tiếp thị giả hậu tùy xuất. Đường ty hành

giả vãng thủ tọa tiền phúc vân: Phóng tham, tùng

Thánh tăng hậu chuyển xuất đường. Cúng đầu minh

đường tiền chung tam hạ. Chúng phổ đồng hòa nam,

các xuất toàn đơn nhi tán (trụ trì xuất, lưỡng tự tùy xuất chí đường tiền tạ thang. Trụ trì chỉ chi, hạ bát

phó thang. Tẩm đường minh bản, thị giả thiêu

hương, hành lễ như thường thức. Thang bản dược

thạch. Cổ pháp tam bát giai hữu thang. Thượng bát,

trung bát tắc miễn dược thạch. Kỳ nhật bất tọa tham.

Chí vãn tọa thiền như thường thức.

NIỆM TỤNG

[1121a08] Cổ Thanh qui định rằng vào các ngày

mùng 3, 13, 23, mùng 8, 18, 28 là ngày niệm tụng.

Thời nay chỉ lấy các ngày mùng 8, 18, 28 làm ba

ngày niệm tụng. Đường ty y theo thứ tự giới lạp của

tăng chúng mà lên bản đồ (hình thức bản đồ chép

phía sau). Đến ngày, trước tăng đường quét rửa tươm

tất. Sau giờ ngọ, hành giả đường ty thông báo với đại

chúng, treo bảng Niệm tụng. Đến trước buổi vãn

tham, kiểm điểm hoàn bị hương và đèn cầy tại tăng

đường và các điện đường khác, rồi bẩm báo với trụ

trì và lưỡng tự. Trước hết đánh vân bản tại thất

phương trượng và tại chiếu đường, kế đến tuần rảo

các hành lang, đánh vân bản. Trụ trì bước ra, từ từ

đánh 3 tiếng đại bản. Đại chúng tụ tập y theo vị trí vẽ

trong bản đồ mà lập định, các tăng hành cước mới

đến chưa được ghi tên đứng bên trái thị giả. Thị giả

đi theo trụ trì đến Tổ đường, Thổ địa đường, đại điện,

đốt hương lễ bái, gióng đại hồng chung. Lưỡng tự

trước đó tập trung ngoài tăng đường chờ cho đại bản đánh lên mới đến tại vị trí ghi trong bản đồ. Trụ trì

vào tăng đường, hành giả cúng đầu gióng bảy tiếng

chuông trước tăng đường. Trước tượng Thánh tăng

đốt hương. Thị giả bưng hộp hương, thị giả thư trạng

trực tiếp quay về vị trí của mình. Thị giả thỉnh khách

đến Tây đường vái chào vấn an rồi tuần rảo kiểm

điểm qua xem có gì thiếu sót, sai trật, kế đó thỉnh mời

Đông tự vào vị trí. Trụ trì bước ra ngoài tăng đường

đứng ngay chính giữa đốt hương, thị giả đốt hương

theo chân trụ trì quay về vị trí. Duy-na trước hết rời

khỏi vị trí đến ngay cửa, đối diện với trụ trì mà đứng

rồi chấp tay niệm tụng. Tại lễ mùng 8, 18 thì bẩm

bạch: “Gió Hoàng gia mãi thổi, đạo Hoàng đế lan xa,

ngày Phật tăng sáng rỡ, xe pháp thường quay, Già-

lam, Thổ địa, Hộ pháp hộ trì người. Thí chủ mười

phương tăng phước, tăng huệ. Vì những duyên do nêu

trên, niệm pháp thân thanh tịnh Tỳ-lô-giá-na Phật

v.v…”. Đại chúng niệm thầm, mỗi một tôn hiệu cuối

câu, đường tiền đánh chuông nhè nhẹ ứng hòa theo,

niệm dứt rồi lại đánh thêm một tiếng chuông nữa.

Riêng ngày 28 thì lời bẩm bạch là: “Kính bạch đại

chúng! Đại sư Như Lai nhập Bát Niết Bàn tạ thế đến

năm đầu niên hiệu Chí Nguyên nhà Đại Nguyên ta đã

2.284 năm. Mỗi một ngày qua là chúng ta đã giảm

sanh mạng một ngày, chẳng khác nào con cá thiếu

nước, có gì mà vui chứ? Mọi người chúng ta cần phải

tinh tấn chuyên cần phấn đấu tu thiện trừ ác gấp gáp như lửa đang cháy trên đầu. Mỗi khi tưởng nghĩ đến

vô thường chóng vánh thì chớ nên chây lười buông

lung! Thần già-lam, thần Thổ địa, thần Hộ pháp sẽ

hộ trì cho mọi người; thí chủ mười phương tăng

phước tăng huệ. Vì những duyên do trên, xin hãy

cùng niệm tôn hiệu pháp thân thanh tịnh 10 lần!

v.v…”, nói xong quay về vị trí cũ. Trụ trì vào tăng

đường, tiếp đó thủ tọa tiền đường vào và kế đó nữa là

các bậc danh đức cao tăng và Tây đường vào tăng

đường, trở người trước vị trí (bản đầu) tượng Thánh

tăng mà đứng. Đầu thủ suất lãnh chúng, ba người

một nhóm đến trước tượng Thánh tăng vái chào vấn

an, chuyển thân đến trước trụ trì vái chào vấn an,

chấp tay tuần rảo tăng đường thuận theo hướng quay

của vai trái, rồi y theo bản đồ vị trí mà đứng. Tăng

hành cước mới đến chưa được quải đáp và thị giả

theo sau chúng mà vào, , chỉ tuần rảo tăng đường

nửa vòng đến sau tượng Thánh tăng, thị giả mặt

hướng về cửa sau mà đứng. Các tăng hành cước mới

đến chưa được ghi tên thì mặt hướng về hành giả mà

đứng. Kế đó nữa là tri sự vào tăng đường đến trước

tượng Thánh tăng vái chào vấn an, chuyển người tới

trước trụ trì vái chào vấn an, chấp tay tuần rảo tăng

đường mà ra. Các tăng mới đến chưa được ghi tên,

tiếp bước theo sau thị giả mà ra. Hành giả đường ty

đến trước thủ tọa bẩm báo truyền lời: Bãi tham rồi từ

sau tượng Thánh tăng chuyển mình xuất đường. Hành giả cúng đầu đánh ba tiếng chuông trước tăng đường,

mọi người cùng chấp tay chào nhau trí kính rồi rời

hẳn vị trí mà rã hàng. Trụ trì bước ra khỏi tăng

đường, lưỡng tự cũng ra theo đến trước tăng đường

cảm tạ ơn trụ trì đãi thang quả, trụ trì ngăn lại miễn

lễ. Ngày 28 dự đám thang thủy, tẩm đường đánh vân

bản, thị giả đốt hương, hành lễ như nghi thức thông

thường, dùng thang thủy xong thì thỉnh mời dùng cơm

tối. Theo phép xưa thì cả ba ngày mùng 8, 18, 28 đều

có đãi thang thủy, nhưng riêng hai ngày mùng 8 và

18 thì không có mời dùng cơm tối. Trong các ngày

niệm tụng này thì buổi xế chiều không có tọa tham,

nhưng đến tối thì tham Thiền như thường lệ.

*

* *

[1121d01] 古規住持巡寮。僧堂前掛巡寮牌報眾。

各寮設位備香茶湯。伺候住持至。鳴板集眾。於

門外排立問訊。隨住持入寮。寮主燒香同眾問訊

而坐。住持詢問老病。點檢寮舍缺之。敘話而

起。眾當展坐具謝臨訪。免則問訊相送。或旦望

巡行(則不掛牌)今惟以四節報禮為巡寮。餘日不

講。能復古者當行之。

[1121d08] 僧祇云。世尊以五事故。五日一按行僧房。

一恐弟子著有為事。二恐著俗論。三恐著睡眠。四為

看病僧。五令年少比丘觀佛威儀生歡喜故。

TUẦN LIÊU

[1121d01] Cổ qui trụ trì tuần liêu, tăng đường tiền

quải Tuần liêu bài báo chúng, các liêu thiết vị, bị

hương, trà, thang, ty hậu trụ trì chí, minh bản tập

chúng, ư môn ngoại bài lập vấn tấn, tùy trụ trì nhập

liêu. Liêu chủ thiêu hương, đồng chúng vấn tấn nhi

tọa. Trụ trì tuân vấn lão bệnh, điểm kiểm liêu xá,

khuyết phạp, tự thoại nhi khởi. Chúng đương

chuyển tọa cụ tạ lâm phỏng. Miễn tắc vấn tấn

tương tống. Hoặc đán vọng tuần hành (tắc bất quải

bài). Kim duy dĩ tứ tiết báo lễ vi tuần liêu, dư nhật

bất giảng. Năng phục cổ giả, đương hành chi.

Tăng kỳ vân: “Thế Tôn dĩ ngũ sự cố, ngũ nhật nhất

án hành tăng phòng. Nhất khủng đệ tử trước hữu vi

sự. Nhị khủng trước tục luận. Tam khủng trước thụy

miên. Tứ vi khán bệnh tăng. Ngũ linh niên thiếu tỉ-

kheo quán Phật uy nghi sanh hoan hỉ cố”.

TUẦN LIÊU

[1121d01] Theo Cổ thanh qui thì trước khi trụ trì

tuần liêu, trước tăng đường treo bảng Tuần liêu

thông báo đại chúng. Các liêu bày trí tòa vị, cụ bị

hương và thang thủy, chờ khi trụ trì đến, đánh vân bản tập họp chúng đứng sắp hàng ngoài cửa liêu

tiếp đón vái chào vấn an rồi nối bước theo trụ trì

vào liêu. Liêu chủ đốt hương cùng đại chúng vái

chào vấn an trụ trì, rồi trở về vị trí của mình ngồi.

Trụ trì thăm hỏi an ủi các tăng nhân già yếu bệnh

hoạn, kiểm điểm xem trong liêu thiếu thốn vật gì, có

điều chi khó khăn, sau đó hỏi han chuyện ấm lạnh

rồi đứng dậy. Lúc đó, tăng chúng phải trải tọa cụ

giập đầu lạy ba lạy tạ ơn trụ trì quang lâm thăm