O‘zbekiston respublikasi oliy va o‘rta maxsus ta’lim vazirligi toshkent davlat iqtisodiyot universiteti karimjon Axmedjanov, Alisher Sattorov
Auditorlik faoliyatining maqsadi va vazifalari
tải về 5.22 Mb. Chế độ xem pdf
|
| 1.2. Auditorlik faoliyatining maqsadi va vazifalari
Audit va auditorlik faoliyatiga shu sohaga oid turli adabiyotlar va professional tashkilotlar tomonidan turlicha ta’riflar keltirilgan. 10 Xususan, Rossiya Federatsiyasi «Auditorlik faoliyati to‘g‘risidagi qonuni»da «Audit – belgilangan tartibda jalb etilgan auditor tomonidan, tashkilot buxgalteriya hisobotlarining to‘g‘riligi yuzasidan o‘z fikrini bildirishi maqsadida, shu tashkilot buxgalteriya ma’lumotlarini mustaqil ravishda o‘rganishdir» deyilgan. Audit sohasida sermahsul ilmiy izlanish olib borayotgan bir qator rus mutaxassislari auditorlik faoliyatiga quyidagicha ta’rif keltirilganlar: «Auditorlik faoliyati – auditorlik firmalari tomonidan iqtisodiy subyektlarning moliyaviy hisobotlari, hisob-kitob hujjatlari, soliq deklaratsiyalari va boshqa moliyaviy majburiyatlarini mustaqil ravishda tekshirishga yo‘naltirilgan tadbirkorlik faoliyatidir». G‘arbda, xususan, AQSHda «audit» atamasiga ta’rif berishda 1971-yilda Amerika Buxgalterlar Assotsiatsiyasi (American Accounting Association) tomonidan ishlab chiqilgan quyidagi ta’rif keng bayon etiladi: «Audit – iqtisodiy faoliyat va voqealarga doir ma’lumotlarni, ularning belgilangan mezonlarga moslik darajasini o‘rganish maqsadida, qo‘lga kiritishga, baholashga va natijani manfaatdor shaxslarga taqdim etishga yo‘naltirilgan tizimlashgan jarayondir». Amerika Sertifikatlangan Jamoat Buxgalterlari Instituti (American Institute of Certified Public Accountants) keltirgan ta’rifga ko‘ra esa «Audit – maxsus belgilangan auditor tomonidan kompaniyaning moliyaviy hisobotlarini mustaqil ravishda o‘rganish va ushbu hisobotlarning AQSH umumqabul qilingan buxgalteriya tamoyillari (US Generally Accepted Accounting Principles)ga mos kelishi yuzasidan o‘z fikrini bayon etishdir». Umuman olganda, AQSHlik mutaxassislar auditga iqtisodiy subyektning faoliyati va holatiga doir ma’lumotlarni to‘plash va baholashga qaratilgan tizim sifatida qaraydilar. Ba’zi yevropalik mutaxassislar esa auditni moliyaviy hisobotlardan foydalanuvchilar uchun shu hisobotlarga doir axborot riskini minimallashtirishga yo‘naltirilgan faoliyat deb ta’kidlaydilar. Shotlandiya Sertifikatlangan Buxgalterlar Instituti (Intitute of Certified Accountants in Scotland) keltirgan ta’rifga ko‘ra esa «Audit – boshqaruv tizimining samaradorligi va butligini, moliyaviy hisobot- larning to‘liqligini ta’minlashga yo‘naltirilgan kompleks chora- tadbirlar majmuyidir». 11 Bizning fikrimizcha, «Audit – shu sohada faoliyat yuritish huquqiga ega bo‘lgan shaxslar tomonidan korxona moliyaviy axborotining to‘g‘ri va to‘liqligini, ma’lum qonun-qoidalarga asosan tuzilgani yoki ularga mos tushishini tekshirish va natijani manfaatdor tarafga yetkazishga yo‘naltirilgan faoliyatidir». Ushbu ta’rifda keltirilgan «moliyaviy axborot» jumlasi, birinchi navbatda, buxgalteriya axborotini anglatadi. Yuqorida keltirilgan ta’riflardan kelib chiqib shuni aytish mumkinki, auditorlik faoliyatining asosiy vazifasi moliyaviy axborotning haqqoniy va to‘liqligi yuzasidan fikr bildirishdan iborat. Ammo auditorlik faoliyati faqatgina tekshirish va fikr bildirish funksiyalaridan iborat bo‘lmay, auditorlar tomonidan soliq, moliyaviy boshqaruv, axborot texnologiyalari va boshqa bir qator sohalar bo‘yicha qo‘shimcha ravishda kasbga doir xizmatlar ham ko‘rsatiladi. tải về 5.22 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|