Tạp chí Khoa học Trường Đại học Cần Thơ
Phần C: Khoa học Xã hội, Nhân văn và Giáo dục: 33 (2014): 1-14
2
1 DẪN NHẬP
Trong lĩnh vực
Tiếng Anh cho mục đích chuyên
biệt (ESP - English for Specific Purposes), những
năm 1981, 1990, và 2004 là các mốc thời gian
quan trọng chứng kiến việc xuất bản ba cuốn sách
gây chấn động của John M. Swales:
Aspects of
article introductions (1981),
Genre analysis
(1990), và
Research genres (2004). Các chuyên
khảo này của Swales có tầm ảnh hưởng rất lớn cho
nghiên cứu trên cơ sở thể loại cho diễn ngôn trong
các bối cảnh học thuật và nghề nghiệp, cũng như
giúp thiết lập và thúc đẩy sự phát triển lớn mạnh
của lĩnh vực nghiên cứu
Tiếng Anh cho mục đích
chuyên biệt để ngày nay nó đã trở thành một lĩnh
vực nghiên cứu mang tính đã được thiết lập
(established) trên phạm vi quốc tế (Hyland, 2007;
Swales, 2004).
Đặc biệt, với mô hình
Tạo ra một không gian
nghiên cứu (Create A Research Space – CARS,
1990) để mô tả và giải thích cho cấu trúc tu từ
(rhetorical structure) trong phần dẫn nhập bài báo
nghiên cứu trong tiếng Anh mà Swales phác thảo
lần đầu tiên trong chuyên khảo xuất bản năm 1981,
đề xuất năm 1990 và điều chỉnh, bổ sung năm
2004, một loạt các nghiên cứu về cấu trúc tu từ
trong phần dẫn nhập bài báo nghiên cứu bằng
tiếng Anh và các ngôn ngữ khác đã được thực
hiện và công bố (ví dụ: Adnan, 2009, 2011;
Anthony, 1999; Duszak, 1994; Jogthong, 2001;
Kanoksilapatham, 2005; Loi, 2010; Loi & Evans,
2010; Najjar, 1990; Samraj, 2002, 2005; Sheldon,
2011). Trên cơ sở khối liệu Swales sử dụng để thiết
lập mô hình CARS 1990 và bằng chứng ủng hộ từ
nhiều nghiên cứu đã thực hiện với đối tượng
nghiên cứu là cấu trúc tu từ trong phần dẫn nhập
bài báo nghiên cứu trong tiếng Anh (ví dụ:
Kanoksilapatham, 2005, 2011; Samraj, 2002,
2005), có thể nói rằng mô hình CARS 1990 của
Swales mang tính điển hình cho cấu trúc tu từ phần
dẫn nhập bài báo nghiên cứu trong tiếng Anh, đặc
biệt là ở cấp độ hành động tu từ (Adnan, 2009,
2011; Arvay & Tanko, 2004). Theo đánh giá của
nhiều nhà nghiên cứu, trong đó có Adnan (2009),
Loi (2010), Loi & Evans (2010), và Zhang & Hu
(2010), mô hình CARS 1990 của Swales mang tính
toàn diện, hữu dụng, và là công cụ phân tích có giá
trị khoa học cao, phù hợp cho việc phân tích cấu
trúc tu từ phần dẫn nhập bài báo nghiên cứu.
Một trong những hướng nghiên cứu đã được
thực hiện là việc tiến hành đối chiếu cấu trúc tu từ
phần dẫn nhập bài báo nghiên cứu trong hai ngôn
ngữ, tiêu biểu như các nghiên cứu của Fakhri
(2004), Loi (2010); Loi & Evans, (2010), và
Sheldon (2011). Các cặp ngôn ngữ đã được
đối chiếu bao gồm: tiếng Ả Rập và tiếng Anh
(Al-Quatani, 2006; Fakhri, 2004; Najjar, 1990),
tiếng Ba Lan và tiếng Anh (Duszak, 1994), tiếng
Hung-ga-ri và tiếng Anh (Arvay & Tanko, 2004),
tiếng Trung Quốc và tiếng Anh (Loi, 2010; Loi &
Evans, 2010), tiếng Hàn Quốc và tiếng Anh (Lee,
2001; Shim, 2005), tiếng Thái và tiếng Anh
(Jogthong, 2001; Kanoksilapatham, 2007), tiếng
Ma-lai-xi-a và tiếng Anh (Ahmad, 1997), và tiếng
In-đô-nê-xi-a và tiếng Anh (Adnan, 2009;
Mirahayuni, 2002; Safnil, 2000). Tuy nhiên, theo
như tìm hiểu của chúng tôi, chưa có nghiên cứu
nào đã công bố tiến hành đối chiếu cấu trúc tu từ
phần dẫn nhập bài báo nghiên cứu trong tiếng Việt
và tiếng Anh, sử dụng lý thuyết phân tích thể loại
và mô hình phân tích CARS mà Swales (1981,
1990, và 2004) phát triển và đề xuất.
Chúng tôi đã tiến hành khảo sát và sau đó đối
chiếu cấu trúc tu từ ở cấp độ hành động tu từ
(moves) trong khối liệu gồm 10 phần dẫn nhập bài
báo nghiên cứu tiếng Anh và 10 phần dẫn nhập bài
báo nghiên cứu tiếng Việt với mô hình CARS 1990
làm công cụ phân tích. Các bài báo nghiên cứu có
chứa các phần dẫn nhập tạo thành khối liệu được
chọn ra từ các tạp chí chuyên ngành có uy tín,
thuộc chuyên ngành ngôn ngữ học ứng dụng xuất
bản trong năm 2012, với các mảng nghiên cứu là
(a) giảng dạy ngôn ngữ, và (b) diễn ngôn và dụng
học. Số bài báo cho mỗi mảng nghiên cứu là 05
cho mỗi tập hợp phần dẫn nhập tiếng Anh và tiếng
Việt. Có thể thấy kết quả nghiên cứu của chúng tôi
sẽ mang tính đóng góp mới về mặt kiến thức cho
lĩnh vực nghiên cứu phân tích diễn ngôn, phân tích
thể loại theo truyền thống ESP -
Tiếng Anh cho
mục đích chuyên biệt và tu từ đối chiếu. Ngoài ra,
kết quả nghiên cứu còn có giá trị phục vụ cho việc
học tập và giảng dạy môn viết học thuật trong các
trường Đại học cho đối tượng là sinh viên hay
người đã đi làm nhưng cần rèn luyện kỹ năng trình
bày báo cáo nghiên cứu thuộc lĩnh vực ngôn ngữ
học ứng dụng dưới dạng văn bản viết bằng tiếng
Anh và tiếng Việt.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: