MÔ Đun 19: biếN ĐỔi khí HẬu giới thiệU

Huy động nguồn lực cho sự thay đổi

Nguồn: Worldwatch Institute (2009) State of the World 2009: Into a Warming World.

8. HOẠT ĐỘNG 7: HOẠT ĐỘNG TỔNG KẾT

Hoạt động tổng kết mô - đun: Hãy nhìn lại các hoạt động và bài tập của mô - đun để kiểm tra xem bạn đã làm xong chưa. Bổ sung và hoàn tất các phần để kết thúc mô - đun.

Hãy đọc phần Đối thoại chính sách của UNESCO về biến đổi khí hậu và Giáo dục vì sự PTBV. Sử dụng những tài liệu này để đối chiếu với những vấn đề giáo dục và biến đổi khí hậu mà bạn đã nghiên cứu tronng mô - đun này

Câu hỏi 28: Theo UNESCO, 4 ý nghĩa của việc giáo dục về biến đổi khí hậu là gì?

Câu hỏi 29: Bạn có cảm giác như thế nào nếu nói về khả năng giảng dạy về 8 chủ đề đã được đưa ra bởi UNESCO dưới đây?

• 
  Phân biệt 1 cách rõ ràng giữa các khái niệm khoa học và các quá trình liên quan đến biến đổi khí hậu khác nhau;
  
• 
  Có hiểu biết, và có khả năng phân biệt giữa những điều chắc chắn (certainties), điều không chắc chắn (uncertainties), những phỏng đoán (projections) và rủi ro (risks) liên quan đến biến đổi khí hậu;
  
• 
  Có hiểu biết về lịch sử và các nguyên nhân liên quan đến biến đổi khí hậu (bao gồm các khía cạnh công nghệ, khoa học, sinh thái, xã hội, kinh tế và chính trị);
  
• 
  Có hiểu biết về các hoạt động giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu, là những hoạt động có thể đóng góp cho sự chuyển đổi xã hội hướng tới sự bền vững một cách rộng lớn hơn;
  
• 
  Có hiểu biết về các hậu quả của biến đổi khí hậu và những kiến thức cần dạy về giảm nhẹ và thích ứng với biến đổi khí hậu;
  
• 
  Có nhận thức tốt về tính động lực học của biến đổi khí hậu, cả về mặt không gian và thời gian, mà các tác động tiềm tàng từ các khí nhà kính có thể gây nên cho chất lượng cuộc sống, sự an toàn và cơ hội phát triển cho các thế hệ tương lai;
  
• 
  Ý thức về những mối quan tâm khác nhau đang chi phối những hành động ứng phó với biến đổi khí hậu (ví dụ mối quan tâm của doanh nghiệp, của khách hàng, của những người nông dân, hay mối quan tâm về chính trị, hay về các thế hệ tương lai), và phải có khả năng nhận xét sâu sắc về tính chính đáng của những mối quan tâm này trong mối quan hệ với công ích; và
  
• 
  Có khả năng nhận thức thông tin truyền thông để xử lí nguyên nhân của việc tiêu dùng lãng phí và thông qua đó, xây dựng năng lực cho con người biết lựa chọn lối sống lành mạnh hơn và tham gia tích cực vào các giải pháp ứng phó với biến đổi khí hậu.
  

UNESCO khuyến nghị rằng các trường học nên tổ chức đối thoại chính sách với các bên liên quan khác nhau với các chủ đề liên quan đến giáo dục và biến đổi khí hậu. Các buổi đối thoại này có thể ở cấp độ trung ương hoặc địa phương về một chính sách giáo dục và/hoặc chính sách biến đổi khí hậu nào đó, hoặc thậm chí nó có thể được tổ chức ở cấp độ trường học

9. Những phát hiện đột phá

   1. Những kết quả quan sát về thay đổi trong hệ thống khí hậu, những nguyên nhân và tác động

• 
  Trái đất ấm lên là hiện tượng rõ ràng, được minh chứng qua các kết quả quan sát như:
  
  • 
    Hiện tượng tăng nhiệt độ trung bình toàn cầu trong khí quyển và đại dương, và sự gia tăng của mực nước biển trung bình;
    
  • 
    Hiện tượng tan chảy trên diện rộng của băng và tuyết.
    
• 
  Những kết quả quan sát từ các hệ thống sinh học và vật lí liên quan với hiện tượng nóng lên toàn cầu:
  
  • 
    Rất nhiều hệ sinh thái tự nhiên ở tất cả các châu lục và đại dương đ.ang bị ảnh hưởng.
    
• 
  70% lượng phát thải các khí nhà kính có khả năng gây ra nóng lên toàn cầu là trong khoảng thời gian từ 1970-2004.
  
• 
  Nồng độ của các khí mêtan (CH₄), cácbonic(CO₂), ôxit nitric (N₂O) trong khí quyển hiện nay đang ở mức cao hơn nhiều so với nồng độ tự nhiên của các khí này trong suốt hàng nghìn năm trước cách mạng công nghiệp (1750).
  
• 
  Phần lớn sự nóng lên trong suốt 50 năm qua có rất nhiều khả năng là do sự gia tăng nồng độ của các khí gây hiệu ứng nhà kính trong bầu khí quyển từ hoạt động của con người.
  

1. Những nguyên nhân và phỏng đoán về biến đổi khí hậu trong tương lai và những ảnh hưởng của chúng

• 
  Nếu không có những chính sách mới để giảm biến đổi khí hậu và để thúc đẩy phát triển bền vững, các lượng phát thải khí nhà kính sẽ còn tiếp tục tăng trong các thập kỉ tiếp theo.
  
• 
  Mức tăng nhiệt độ khoảng 0.2^oC/thập kỉ được phỏng đoán cho 2 thập kỉ tới (theo một số kịch bản của IPCC).
  
• 
  Sự thay đổi trong thế kỉ này rất có thể sẽ lớn hơn trong thế kỉ 20.
  
• 
  Các vùng đất liền sẽ ấm lên nhiều hơn các vùng đại dương, và các vùng vĩ độ cao ở bắc bán cầu cũng sẽ ấm lên nhanh.
  
• 
  Trái đất càng nóng lên, khả năng hấp thụ CO₂ tự nhiên càng giảm đi.
  
• 
  Sự ấm lên và việc mực nước biển dâng cao sẽ tiếp diễn trong nhiều thế kỉ nữa, ngay cả khi mức phát thải các khí nhà kính đã giảm và nồng độ các khí nhà kính trong khí quyển được ổn định. Hiện tượng này là do những cơ chế phản hồi và độ trễ thời gian giữa nguyên nhân và tác động của hệ thống khí hậu.
  
• 
  Nếu mức các khí nhà kính trong không khí gấp đôi so với mức trước cách mạng công nghiệp, thì rất có thể nhiệt độ trung bình của Trái đất sẽ tăng lên hơn 1,5­⁰C so với thời kì đó.
  

• 
  Một vài kế hoạch thích ứng với biến đổi khí hậu đã và đang được thực hiện nhưng chúng ta cần phải làm nhiều hơn nữa để giảm thiểu mức độ dễ bị tổn thương.
  
• 
  Biến đổi khí hậu mà không có sự giảm nhẹ trong dài hạn có thể sẽ vượt quá khả năng thích ứng của con người và tự nhiên.
  
• 
  Hiện nay đã có một số giải pháp công nghệ để giảm nhẹ biến đổi khí hậu, và sẽ có thêm nhiều giải pháp nữa từ giờ đến năm 2030. Tuy nhiên, chúng ta vẫn cần những nghiên cứu và thúc đẩy hành động hơn nữa để cải thiện hiệu quả và giảm chi phí.
  
• 
  Tiềm năng kinh tế của việc giảm nhẹ, với chi phí dao động trong khoảng từ dưới 0 đô la cho đến khoảng 100 đô la cho mỗi tấn CO₂ tương đương, sẽ là đủ cho việc bù đắp cho mức tăng phát thải toàn cầu theo dự kiến, hoặc là đủ để giảm chúng xuống dưới mức hiện tại vào năm 2030.
  
• 
  Các hoạt động giảm nhẹ ngay lập tức có thể cho chúng ta thêm thời gian để ổn định mức phát thải và làm giảm, làm chậm đi hoặc tránh được những tác động của biến đổi khí hậu.
  
• 
  PTBV và hoạch định các chính sách thích hợp trong những lĩnh vực không liên quan trực tiếp đến khí hậu cũng giúp cho việc ổn định phát thải.
  
• 
  Trì hoãn giảm phát thải sẽ làm tăng rủi ro xảy ra những tác động nghiêm trọng hơn từ biến đổi khí hậu.
  

10. Những điểm không chắc chắn chính

    1. Những kết quả quan sát về thay đổi trong hệ thống khí hậu, những nguyên nhân và tác động

• 
  Dữ liệu về khí hậu hạn chế ở một vài khu vực.
  
• 
  Việc phân tích và giám sát những thay đổi của các hiện tượng thời tiết cực đoan, như hạn hán, bão nhiệt đới, các nhiệt độ khắc nghiệt và mưa lớn với cường độ cao (mưa, mưa đá, tuyết), là khó hơn rất nhiều so với việc xác định các thông số trung bình của khí hậu do cần nhiều số liệu chi tiết hơn và qua thời gian dài hơn.
  
• 
  Rất khó để xác định những ảnh hưởng của biến đổi khí hậu đến con người và các hệ thống tự nhiên, bởi vì những hệ thống này có thể thích nghi với thay đổi này, và cũng có thể bởi vì một ảnh hưởng có thể gây ra bởi các nguyên nhân không liên quan khác.
  
• 
  Khó có thể chắc chắn rằng, ở những quy mô nhỏ hơn quy mô một lục địa, do tự nhiên hay con người là nguyên nhân chính ảnh hưởng đến sự thay đổi nhiệt độ. Bởi vì, lấy ví dụ vấn đề ô nhiễm và thay đổi sử dụng đất đều có thể là nguyên nhân chính.
  
• 
  Người ta vẫn chưa chắc chắn về quy mô phát thải khí CO₂ gây ra bởi các hoạt động thay đổi sử dụng đất và quy mô phát thải khí metan từ các nguồn riêng lẻ.
  

1. Những nguyên nhân và phỏng đoán về biến đổi khí hậu trong tương lai và những ảnh hưởng của chúng

• 
  Chúng ta không biết chắc chắn về lâu dài việc Trái đất sẽ nóng lên bao nhiêu tương ứng với các mức nồng độ các khí nhà kính. Chính vì vậy, chúng ta cũng không biết chắc chắn phải giảm mức thải đến mức nào, và với tốc độ như thế nào là đủ để đảm bảo một mức độ ổn định.
  
• 
  Các ước tính có sự khác biệt rất lớn do ảnh hưởng của các khí aerosol, mức độ của các cơ chế phản hồi trong hệ thống khí hậu, đặc biệt là các cơ chế liên quan đến mây, khả năng hấp thụ nhiệt của đại dương và vòng tuần hoàn cácbon.
  
• 
  Những sự thay đổi trong tương lai có thể diễn ra ở Greenland và các vùng băng ở Nam cực là nguyên nhân chính của tính không chắc chắn về mức nước biển dâng.
  
• 
  Phỏng đoán về những tác động của biến đổi khí hậu cho đến 2050 phụ thuộc nhiều vào các kịch bản và mô hình khí hậu.
  

1. Ứng phó với biến đổi khí hậu

• 
  Hiểu biết hạn chế về việc các nhà lập kế hoạch xem xét đến khí hậu như thế nào trong quá trình ra quyết định của họ.
  
• 
  Mỗi hoàn cảnh chính trị, tài chính và địa lí khác nhau có những bước thích ứng hiệu quả khác nhau, đặc thù cho hoàn cảnh đó. Điều này làm cho việc đánh giá đúng hạn chế và chi phí liên quan trở nên khó khăn hơn.
  
• 
  Ước tính về chi phí và tiềm năng giảm nhẹ phụ thuộc vào những giả định về sự tăng trưởng kinh tế - xã hội, quá trình thay đổi công nghệ và xu hướng tiêu dùng.
  
• 
  Chúng ta vẫn chưa biết nhiều lắm về việc những chính sách không liên quan đến khí hậu có ảnh hưởng đến sự phát thải như thế nào.
  

11. Các loại khí nhà kính chính

12. Tác động của biến đổi khí hậu

Hạn hán ở khu vực Nam Phi, vốn là tai họa của vùng này trong suốt nhiều năm kể từ những năm 1970, được phỏng đoán là sẽ có khả năng tiếp tục gia tăng về cường độ. Một phần nguyên nhân là do nhiệt độ ở Ấn Độ Dương đã tăng thêm hơn 1^oC kể từ năm 1950. Vì mưa rào và dông tăng lên ở các vùng khí nóng bốc hơi từ bề mặt đại dương, khiến cho các khối khí khô bị đẩy xuống và gây ra hạn hán ở những vùng xung quanh, trong đó bao gồm cả Nam Phi.

Bức tranh tại các khu vực miền núi Đông Phi có sự lẫn lộn hơn. Sự ấm lên đang làm tan chảy các dòng sông băng trên đỉnh núi Kilimanjaro, gây ảnh hưởng nặng nề đến nguồn nước của các cộng đồng dân cư sống tại những vùng đất thấp hơn phía dưới. Trong khi đó, những khu vực miền núi như ở Lesotho lại đang phải hứng chịu những đợt thời tiết khắc nghiệt bất thường, trong đó có cả tuyết rơi dày.

Tại Bangladesh, nếu mực nước biển dâng thêm 1m (số liệu phỏng đoán vào năm 2100), sẽ làm ngập khoảng 17,5% diện tích đất của cả quốc gia này khiến cho khoảng 10-30 triệu người sẽ phải sơ tán. Nếu mực nước biển tăng 0,5m sẽ làm khoảng 6 triệu người có khả năng bị ảnh hưởng do lũ lụt. Nước biển dâng do bão có khả năng gây ra những tác động tương tự như do nước biển dâng gây ra, nhưng sẽ xảy ra sớm hơn nhiều. Một hậu quả của biến đổi khí hậu nữa là sự suy giảm chất lượng sức khỏe.

Vùng Mumbai, Ấn Độ đã ghi nhận lượng mưa kỉ lục 944mm vào tháng 7 năm 2005, khiến hơn 1000 người thiệt mạng. Biến đổi khí hậu khiến các bệnh truyền nhiễm qua muỗi như sốt rét, sốt vàng da và sốt xuất huyết sẽ mở rộng vùng ảnh hưởng, và làm gia tăng các bệnh truyền nhiễm qua đường nước như bệnh tả vào mùa lũ, đặc biệt ở các khu vực vệ sinh kém.

Cơn bão Nargis quét qua Miến Điện vào tháng 5 năm 2008 đã giết chết khoảng 150.000 người và gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến 2.400.000 người.

Ở vùng biển Caribbe, nhiệt độ nước biển tăng lên cùng với El Nino đã khiến cho các rạn san hô bị chết. Điều này sẽ có những tác động nghiêm trọng trước hết là đến đa dạng sinh học và sau đó là du lịch. Tuy nhiên, chính các hiện tượng thời tiết khắc nghiệt mới là vấn đề đáng lo ngại. Cơn bão Ivan xảy ra vào tháng 9 năm 2004 trên thực tế đã phá hủy nền kinh tế của Grenada, và cũng chính cơn bão này, cùng với cơn bão Dean cũng đã gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến Jamaica.

Vào tháng 4 năm 2008, cuộc biểu tình và bạo loạn do giá lương thực tăng cao tại Haiti kéo dài 1 tuần lễ đã làm ít nhất 5 người chết và 200 người bị thương.

Những tác động này cũng có thể xảy ra ở vùng biển Ấn Độ Dương. Chẳng hạn, nước biển dâng và những thiệt hại đối với ngành thủy sản có thể là tai họa cho những nền kinh tế quốc đảo như Seychelles và Maldives, nơi thủy sản và du lịch là nguồn thu nhập lớn nhất. Từ nhiều năm nay, trước tình trạng nguồn cá sụt giảm, những cư dân nơi đây đã sử dụng các đội tàu đánh cá lớn hơn và những con tàu kéo lưới vét lớn hơn, nhưng tình trạng này cũng không thể kéo dài.

Ở Guyana, một hệ thống đê được xây dựng để về mặt lí thuyết nhằm bảo vệ các vùng đất màu mỡ nhất ở ven biển, nhưng trên thực tế lại nằm thấp hơn mực nước biển. Thêm vào đó, cùng với mực nước biển dâng lên, các ngành nông nghiệp ven biển rất dễ bị ảnh hưởng bởi lũ lụt, bởi nước dâng do bão và nước biển dâng. Trong những năm gần đây, ở Guyana đã xảy ra nhiều trận lụt trên diện rộng, và có nhiều khả năng tình hình này sẽ diễn ra nhiều hơn và gây hậu quả nghiêm trọng đến nền kinh tế.

Biến đổi khí hậu rất có thể là nguyên nhân của nhiều sự thay đổi nghiêm trọng tại Australia. Gần một thập kỉ nay, Australia đang phải hứng chịu tình trạng hạn hán khiến cho các trang trại gia súc giống phải dịch chuyển đến các vùng đồng cỏ tại Tasmania. Nạn cháy các đồng cỏ là một mối hiểm họa thường xuyên. Và một số vùng đất canh tác đang đứng trước nguy cơ bị bỏ hoang vĩnh viễn. Tỉ lệ tự sát của nông dân tăng lên.

Tại quần đảo Carteret ngoài khơi Papua New Guinea, sự kết hợp của mực nước biển dâng và sóng dâng do bão khiến con người không thể sinh sống và hiện nay các đảo này đang bị bỏ hoang. Cũng tương tự như vậy ở Ấn Độ Dương nhiều hòn đảo thuộc quần đảo Maldives có khả năng trở thành hoang đảo do nước biển dâng, mặc dù chính phủ nước này đang cố gắng xây dựng hệ thống đê biển bảo vệ xung quanh các đảo chính.

Nhiều quốc đảo Thái Bình Dương cũng đối mặt với vấn đề tương tự của nước biển dâng. Đây cũng là những quốc gia phụ thuộc chủ yếu vào nghề đánh bắt cá ngừ, ngành nghề đem lại thu nhập chủ đạo của nền kinh tế. Tuy nhiên, những đặc điểm của loài cá di cư này chắc chắn sẽ thay đổi cùng với sự thay đổi của các dòng hải lưu.

Tại Mỹ, cơn bão Katrina đã tàn phá vùng duyên hải vịnh Mexico, gây ra ngập lụt và khiến cho nhiều vùng phải sơ tán mà cho đến nay vẫn chưa được xây dựng lại. Cơn bão Katrina này cũng đã cướp đi mạng sống của 1.836 người.

Đợt nắng nóng ở Châu Âu vào năm 2003 đã cướp đi sinh mạng của khoảng 35.000 người thuộc 9 quốc gia. Vào mùa hè năm 2007, sau một tháng mưa kỉ lục, toàn bộ nước Anh đã bị ngập lụt trên diện rộng, gây thiệt hại 4 tỉ đô la và khiến quốc gia này phải có những nỗ lực ứng cứu lớn nhất trong thời bình.

Nguồn: New Internationalist and Commonwealth Foundation.

13. Theo các nhà khoa học, 85% diện tích rừng Amazon có thể bị biến mất do biến đổi khí hậu

Sự nóng lên toàn cầu sẽ phá hủy các nỗ lực để cứu rừng nhiệt đới Amazon, là kết luận của một nghiên cứu mới dự đoán rằng 1/3 số cây của rừng Amazon sẽ bị chết ngay cả khi nhiệt độ tăng vừa phải.

Nghiên cứu này cũng cho thấy rằng có đến 85% diện tích rừng có thể biến mất nếu chúng ta không kiểm soát được lượng phát thải khí nhà kính. Tuy nhiên thậm chí theo các kịch bản biến đổi khí hậu lạc quan nhất, sự mất đi phần lớn diện tích rừng là "không thể thay đổi được".

Vicky Pope từ Trung tâm Hadley của Cơ quan khí tượng Vương quốc Anh cho biết: "Những tác động của biến đổi khí hậu lên rừng Amazon còn tồi tệ hơn chúng ta nghĩ. Cùng với việc nhiệt độ tăng lên nhanh chóng trong thế kỉ tới, những thiệt hại về rừng sẽ không hiển hiện ngay lập tức, nhưng có thể chúng ta đang tích tụ những vấn đề cho tương lai”.

Một nhà khoa học khác nói rằng: "Khi tôi còn trẻ, tôi nghĩ việc chặt phá rừng là nguyên nhân mất rừng chính nhưng bây giờ có vẻ như là biến đổi khí hậu mới là thủ phạm kết liễu chính”.

Nghiên cứu này sử dụng những mô hình trên máy tính để khảo sát những phản ứng của rừng Amazon khi nhiệt độ tăng trong tương lai.

Kết quả của nghiên cứu này chỉ ra rằng với mức tăng 2^oC so với nhiệt độ thời kì tiền công nghiệp (một trong những kịch bản ấm lên toàn cầu lạc quan nhất và cũng là mục tiêu quốc tế tham vọng nhằm hạn chế lượng khí thải), sẽ vẫn có khoảng từ 20-40% diện tích rừng Amazon biến mất trong vòng 100 năm. Nhiệt độ tăng 3^oC sẽ có 75% diện tích rừng bị tàn phá bởi hạn hán trong thế kỉ sau, tăng 4^oC sẽ là 85%.

Các chuyên gia trước đó cũng đã dự đoán rằng sự nóng lên toàn cầu có thể gây ra hiện tượng chết dần của rừng Amazon. Các chuyên gia dự báo rằng mức nhiệt độ cao hơn trên toàn thế giới sẽ làm giảm lượng mưa ở khu vực Amazon, gây ra hạn hán ở cấp độ địa phương trên diện rộng. Nhiệt độ tăng sẽ kéo theo sự suy giảm lượng mưa. Và do lượng nước và sự tăng trưởng của cây giảm, lượng mưa rừng tự sinh của khu vực này cũng sụt giảm theo, bởi vì nó phụ thuộc vào lượng nước bốc hơi từ thực vật trở lại bầu khí quyển. Chu kì này cứ thế tiếp diễn và lượng mưa ngày càng ít đi, gây ra hạn hán ngày càng nhiều. Không có nước, hệ thống rễ sẽ không phát triển và cây sẽ chết. Rừng trở nên khô héo và sẽ dễ bắt lửa, và [một khi bị cháy] sẽ có nguy cơ phá hủy cả những cánh rừng vẫn còn khỏe mạnh. Peter Cox, một giáo sư về động lực học của hệ thống khí hậu làm việc tại Đại học Exeter (Vương quốc Anh) cho biết, những ảnh hưởng này sẽ được cảm nhận ở quy mô toàn thế giới. "Về phương diện sinh thái đó sẽ là một thảm họa, và đó một sự may rủi đối với tình hình khí hậu của chúng ta. Vùng nhiệt đới là trung tâm điều khiển của hệ thống thời tiết toàn cầu và phá hủy vùng Amazon có thể sẽ thay đổi chúng mãi mãi. Chúng ta không biết chính xác những gì sẽ có thể xảy ra, nhưng chắc chắn là sẽ có thêm những hiện tượng thời tiết khắc nghiệt”. Theo ông, sự biến mất trên quy mô lớn của rừng Amazon cũng sẽ khuếch đại sự nóng lên toàn cầu “một cách đáng kể”.

“Phá hủy rừng Amazon cũng đồng nghĩa với việc chúng ta biến một bể chứa cacbon quan trọng trở thành một nguồn phát thải lớn”

Khi những dòng sông gầm rú, là lúc cần chuyển đi – nhưng chuyển đi đâu?

Các cư dân nông thôn và cư dân bản địa đã luôn chung sống với những biến đổi của môi trường. Ngày nay, những biện pháp truyền thống để đối phó với những biến đổi môi trường nói trên có thể là nền tảng cho những nỗ lực thích ứng với biến đổi khí hậu toàn cầu. Tuy nhiên trong một số trường hợp, những biện pháp truyền thống vốn đã được minh chứng qua thời gian này có thể bị hạn chế do những yếu tố mới hoặc những yếu tố bên ngoài.

Người Shipibo là những cư dân bản địa của vùng Amazon thuộc Peru (Nam Mỹ) có lãnh thổ truyền thống là vùng đồng bằng châu thổ sông Ucayali. Ngoài nguồn sinh kế chính là việc đánh bắt cá, tập quán nông nghiệp đốt rừng làm rẫy đồng thời cũng là nguồn cung cấp tài nguyên bổ sung quan trọng. Những ngôi làng của họ chủ yếu là những ngôi nhà sàn xây dựng bên bờ sông và hồ trong vùng đồng bằng ngập lũ, theo cách này họ hưởng lợi từ nguồn thủy sản dồi dào và các vùng đất màu mỡ được bồi đắp bởi phù sa từ những mùa lũ.

Để ứng phó với những biến chuyển động lực của sông Ucayali khiến cho các nhánh sông liên tục thay đổi, người dân Shipibo đã chọn cách sống di chuyển. Họ chuyển đến địa điểm mới khi quá trình chuyển dịch của con sông này làm ngập ruộng vườn của họ, khiến cho mùa màng không thể phát triển, và khi bờ sông bị xói mòn đến mức nghiêm trọng và đe dọa nhà cửa của họ. Họ đã tự chuẩn bị cho tương lai bằng cách khảo sát những vị trí của ngôi làng trong tương lai. Một trong những đặc điểm quan trọng đó là khu vực mới phải có địa hình cao để những ngôi nhà của họ ít bị ngập lụt hơn, và ở gần khu vực có thể đánh bắt cá, ví dụ như là ở những con kênh nối giữa các hồ và sông Ucayali.

Những biện pháp truyền thống đã giúp người Shipibo chuẩn bị và ứng phó với những biến đổi môi trường tại địa phương cũng có thể sẽ giúp được họ ứng phó với biến đổi khí hậu. Theo người dân Shipibo, mùa mưa đã trở nên dài hơn và mưa lớn hơn. Điều này khiến lưu lượng dòng chảy mạnh hơn, làm gia tăng hiện tượng xói mòn hai bờ sông và khiến cho các nhánh sông dịch chuyển nhanh chóng hơn. Tăng cường tính dịch chuyển cũng có thể là một biện pháp ứng phó.

14. Ba sự bất công của Biến đổi khí hậu

    1. Bất công thứ nhất: Biến đổi khí hậu sẽ ảnh hưởng nhiều nhất và trước tiên là đến những người nghèo

2. Bất công thứ 2: Những người bị ảnh hưởng nhiều nhất không phải là người gây ra biến đổi khí hậu và cũng không có khả năng để ngăn chặn nó

3. Bất công thứ 3: Những người gây ô nhiễm không bồi thường

Hãy đọc thêm về những bất công của biến đổi khí hậu trong New internationalist, số 419, 2009.