Luận ngữ (Nguyễn Hiến Lê chú dịch và giới thiệu) Vài lời thưa trước
tải về 1 Mb. Chế độ xem pdf
|
STT
| CÁC BẢNG PHÂN LOẠI
Cuối bản dịch, chúng tôi thêm nhiều bảng phân loại và hai bảng nhân danh. Việc phân loại phức tạp và tốn công lắm. Bộ Luận ngữ gồm 20 thiên, trên năm trăm năm chục bài. Có bài chỉ gồm tám chữ nhƣ bài IX.1: Tử hãn ngôn lợi dữ mệnh dữ nhân, muốn phân loại cho kĩ thì phải sắp vào 4 loại: lợi, mệnh, nhân và cách dạy của Khổng tử. Một bài dài hơn có tên nhiều ngƣời, thêm tên đất nữa, thì có khi phải sắp vào chín mƣời chỗ. Rất ít bài chỉ chỉ cần sắp vào một hai chỗ. Đa số sách phải sắp vào bốn năm chỗ. Nhƣ vậy, năm trăm rƣỡi bài phải sắp vào khoảng hai ngàn chỗ là ít, bất tiện cho việc tra cứu. Muốn dễ tra thì phải rút bớt đi cho giản tiện hơn; tìm ý chính của mỗi bài mà sắp thôi. Nhƣ bài IX.1, theo tôi, ý chính (tạm gọi nhƣ vậy) ở chữ lợi; vả lại sắp vào mục “lợi” (nghĩa, lợi) dễ kiếm hơn là sắp vào mục “nhân” vì trong Luận ngữ có rất ít bài nói về “lợi” và rất nhiều bài nói về “nhân”; cho nên tôi chỉ sắp vào mục “nghĩa, lợi” rồi ghi: IX.1 (Tử hãn ngôn lợi), mà khỏi sắp vào các mục “mệnh”, “nhân”, “cách dạy của Khổng tử”. Sắp theo cách đó thì giảm đi đƣợc nhiều, mục đích chính là để những ngƣời quen với Luận ngữ dùng. Độc giả nào chƣa quen với Luận ngữ tất khó tra hơn chúng tôi, chúng tôi đành xin lỗi những vị đó. Về tên ngƣời, chúng tôi lập hai bảng, một bảng cho các ngƣời không phải là môn sinh Khổng tử, một bảng riêng cho các môn sinh. Chúng tôi phải phân biệt bốn loại về môn sinh: 1- bài Khổng tử xét môn sinh; 2- bài môn sinh xét Khổng; 3- bài chép ngôn hành một số môn sinh có tiếng; 4- những bài khác chỉ nhắc tới tên môn sinh thôi (loại này nhiều nhất). Nhƣng vậy cũng là để chúng tôi dễ kiếm. Sau cùng, cuối sách, chúng tôi thêm một bảng nữa: “những câu thƣờng dẫn”; gồm có một số bài có châm ngôn của Khổng tử hoặc những câu thành ngữ… Nhiều lần muốn kiếm những thành ngữ nhƣ “ôn cố tri tân”, “quá do bất cập”, “dĩ trực báo oán”, “nhân năng hoằng đạo, phi đạo hoằng nhân” v.v… ở đâu mà ngại phải lật coi từng thiên một, tốn cả giờ chƣa chắc tìm đƣợc, vì vậy tôi gom góp những câu đó cho vào một bảng riêng. Bảng này chỉ có vài trang giúp tôi rất nhiều. Những bảng phân loại kể trên phải dùng lâu rồi mới thấy khuyết điểm, cần phải sửa đổi, sắp lại, bổ túc. Nếu sau này còn thì giờ, tôi sẽ làm công việc đó. ----------------- NXB Văn Hoá in năm 1994. (BT). NXB Văn Hoá in năm 1993 (in lần thứ tƣ). (BT). Hiến (Ebook nguồn chép sai thành “Hiếu”): một môn sinh của Khổng tử, họ Nguyên ( 原 ), tên Hiến ( 憲 ), tự là Tử Tƣ ( 子思 ). (Goldfish). Nguyên văn: 憲問恥。子曰： “邦有道，谷；邦無��，谷，恥也 . (Goldfish). Đoan Mộc Tứ ( 端木賜 ): chữ “Tứ” này và ba chữ “Tứ” ở sau, ebook nguồn đều chép là “tử”. Về sau, những chỗ in sai, nếu biết, tôi cũng sửa lại, nhƣng để khỏi rƣờm, tôi chỉ ghi chú thích nếu thấy cần. (Goldfish). Ý nói năm 436 trƣớc Tây lịch. (Goldfish). Những chữ màu đỏ, in đậm nhƣ “XIII.11” này là những chữ tôi ngờ sai, sẽ kiểm tra sau. (Goldfish). Thơ Tiểu nhã, thiên Ngã hành kì dã. (Goldfish). Nguyên văn: 其斯之謂與？ . Chữ “dƣ”, ebook nguồn chép sai thành “du”. (Goldfish). Hai bài này trùng mấy chữ sau đây: “Chủ trung tín, vô hữu bất nhƣ kỷ giả, quá tắc vật đạn cải” ( 主忠信,毋友不如己者,過則勿憚改 ). (Goldfish). Hai bài này trùng câu: “Tử viết: Bất tại kỳ vị, bất mƣu kỳ chánh” ( 子曰：不在其位，不謀其政 ). (Goldfish). Ebook nguồn chép là “thiên XIV”, tôi sửa lại thành “thiên XIX” (tức thiên Tử Trương). (Goldfish). Nguyên văn: 孟武伯問孝，子曰：父母唯其疾之憂 . Chữ "tật", ebook nguồn chép là “bệnh”. Goldfish). Ebook nguồn chép là: “cho chữ kì chỉ cha mẹ hai cách trên, chữ kì chỉ con)”. (Goldfish). Nhiễm Cầu: tức Nhiễm Hữu nói ở trên. Ông họ Nhiễm, tên Cầu, tự Hữu. (Goldfish). Thời Chiến Quốc (403-221) trƣớc Công nguyên. Thiên Học nhi, tức thiên I, bắt đầu bằng mấy chữ “Tử viết: Học nhi thời tập chi” ( 子曰：學而時習之 ); thiên Ung dã, tức thiên VI, bắt đầu bằng mấy chữ “Tử viết: Ung dã khả sử nam diện” ( 子曰：雍也可使南面 ); thiên Tử hãn, tức thiên IX, bắt đầu bằng mấy chữ “Tử hãn ngôn lợi dữ mệnh dữ nhân” ( 子罕言利與命與仁 ). (Goldfish). Nguyên văn chữ Hán: 夫子爲衛君乎？ . (Goldfish). Nguyễn Thiên Thụ, trong sách đã dẫn, cũng gom hai bài làm một. (Goldfish). Chữ “nhân” này do tôi ghi thêm, trong ebook nguồn chỉ có một dấu ngoặc kép! (Goldfish). tải về 1 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|