ĐÁNH GIÁ TÍNH TỔN THƯƠNG VỚI BIẾN ĐỔI KHÍ HẬU

4.4.2.4. Thích ứng trong hoạt động đánh bắt hải sản

Biện pháp thay đổi vị trí đánh bắt và hiện đại hóa phương tiện đánh bắt nhằm khắc phục sự khan hiếm hải sản ở ngư trường gần bờ đang được áp dụng với quy mô và tốc độ chậm do ngư dân thiếu vốn đầu tư, thiếu kinh nghiệm đánh bắt xa bờ... Biện pháp được áp dụng nhiều hơn, dễ dàng hơn để thích ứng với sự BĐKH trong ĐBHS hiện nay là thường xuyên theo dõi dự báo thời tiết để né tránh thiệt hại. Trước kia, người đi biển chủ yếu dựa vào kinh nghiệm thì ngày nay do thời tiết, khí hậu thay đổi bất thường không theo quy luật, những kinh nghiệm đi biển của ngư dân đang dần không chính xác. Vì vậy, theo dõi dự báo thời tiết trên các phương tiện thông tin đại chúng rất cần thiết cho ngư dân khi đi ĐBHS xa bờ.

Ảnh hưởng của BĐKH đã làm thay đổi môi trường sống của các loài thủy hải sản, cùng với cách thức khai thác không bền vững làm cho nguồn hải sản ven bờ ngày càng suy giảm. Một số ngư dân có điều kiện đã tìm giải pháp thay đổi vị trí đánh bắt, nâng cấp phương tiện đánh bắt như liên kết một số hộ để trang bị tàu có công suất lớn từ 250 mã lực đến 450 mã lực, mua thiết bị máy tầm ngư và ngư cụ hiện đại.... 100% tàu ĐBHS ở địa phương đã trang bị các phương tiện thông tin liên lạc như radio, bộ đàm, điện thoại di động, để nắm thông tin về thời tiết và thông tin để hỗ trợ lẫn nhau giữa các tàu, thuyền trong nhóm khi gặp rủi ro...

Như vậy, ngoài việc ưu tiên các biện pháp công trình như tăng cường xây mới, nâng cấp các hệ thống đê biển và đê sông, hệ thống các cầu cống ngăn mặn và lấy nước còn rất nhiều biện pháp tự thích ứng của người dân và cộng đồng. Kết quả điều tra nghiên cứu chỉ ra rằng có rất nhiều biện pháp tự thích ứng của người dân đang được áp dụng có hiệu quả mà có thể phổ biến cho những vùng bị tác động tương tự. Các biện pháp thích ứng đó là phục tráng giống chịu mặn, ngắn ngày; thay đổi công thức luân canh; dịch chuyển lịch thời vụ; tăng cơ cấu giống lúa lai chịu mặn, phèn tốt; chuyển đổi mục đích sử dụng đất. Những biện pháp thích ứng này có thể được thu nhập, tổng hợp và phổ biến cho những vùng bị các tác động tương tự ứng dụng để giảm thiểu thiệt hại của BĐKH

Nhìn chung, hoạt động sản xuất lúa tại Tiền Hải đang đứng trước nhiều thách thức trong điều kiện BĐKH diễn biến khó lường. Trong bối cảnh BĐKH đang tăng lên thì thích ứng là một biện pháp cần thiết để giảm thiểu ảnh hưởng và đảm bảo chất lượng cuộc sống của những người nông dân đặc biệt ở các xã ven biển vùng ven biển khu bảo tồn thiên nhiên ĐNN Tiền Hải huyện Tiền Hải. Cụ thể như sau:

- Nâng cấp, cải tạo các công trình thủy lợi giao thông, nhất là các công trình trọng điểm làm nhiệm vụ phòng chống lụt bão. Củng cố và tăng cường hệ thống tường bao, đê, tường biển.... Tiếp tục nâng cấp các hệ thống sông ngòi, đê, kè biển, trồng rừng ngập mặn, rừng phòng hộ phía ngoài đê nhằm đối phó và giảm thiểu những tác động trực tiếp của thiên tai đối với người dân và sản xuất nông nghiệp, thủy sản.

- Hoàn thiện các cơ sở hạ tầng như: đê, kè, các trạm bơm, hồ chứa và xử lý nước cấp, kênh dẫn và thoát nước.... Cơ sở hạ tầng còn thô sơ, các hồ chứa và xử lý nước cấp còn kém hiệu quả. Đưa ra định hướng chung để giải quyết là Nhà nước và nhân dân cùng làm. Nhà nước phải đảm nhiệm xây dựng cơ sở hạ tầng chung của cộng đồng đó là đê bao, kè cống, đường điện, đường giao thông, kênh cấp, kênh thoát,... Những công trình đòi hỏi vốn lớn mang tinh chất công cộng. Người dân phải tự bỏ vốn, bỏ công để xây dựng nội đầm của mình: mương, cống, ao lắng, đầm, lán trại... Trong xây dựng hạ tầng cần tránh dàn trải, đầu tư không tập trung dẫn tới phát huy kém hiệu quả. Do nguồn vốn có hạn nên sau khi đã lựa chọn địa điểm đầu tư có lợi nhất thì cần tập trung dứt điểm.

* Biện pháp giảm nhẹ thiên tai

- Tiếp tục trồng rừng ngập mặn và làm tốt công tác bảo vệ rừng phòng hộ ven biển. Trồng rừng phi lao ở những bãi cát bồi ven biển, trồng rừng sú, vẹt và bần ở những vùng bãi lầy ven biển. RNM vừa có tác dụng phòng hộ, bảo vệ đê biển, chống xói lở bờ biển, vừa tạo ra hệ sinh thái phong phú cho vùng ĐNN

- Bảo tồn và phát triển RNM nhất là khu hệ sinh thái vùng đất ngập nước Khu bảo tồn thiên nhiên ĐNN Tiền Hải. Dự án phát triển vùng đất ngập nước, thành lập và phát triển khu bảo tồn biển, nâng cao nhận thức và thi hành nghiêm chỉnh các quy định cấm khai thác hủy diệt, kiểm soát việc khai thác nguồn lợi chung,... sẽ góp phần cải thiện trữ lượng của nguồn lợi thủy sản.

- Mở rộng cơ chế quản lý lưu vực có sự tham gia của người dân nhằm giảm các tác động do BĐKH gây ra. Tăng cường khả năng thích ứng của cộng đồng thông qua cải thiện các nguồn lực sinh kế như cho vay vốn, hướng dẫn về kỹ thuật...

- Bảo hiểm BĐKH đang ngày càng được quan tâm trong bối cảnh thích ứng với BĐKH. Bảo hiểm biến đổi khí hậu là một cách tiếp cận mới trong quản lý rủi ro tài chính liên quan đến BĐKH. Bảo hiểm có thể giúp bù đắp những tổn thất đi kèm với các hiện tượng khí hậu cực đoan và quản lý các chi phí chưa được chi trả từ các nguồn viện trợ. Ví dụ, trong trường hợp hạn hán đặc biệt nghiêm trọng, thay vì phải đầu tư thêm cho nước tưới hoặc trồng các giống cây chịu hạn, người nông dân có thể sử dụng bảo hiểm để bảo vệ các giống mới theo mùa vụ khỏi bị ảnh hưởng bởi hạn hán.

* Tuyên truyền giáo dục, truyền thông

- Tiếp tục tăng cường công truyền thông, tuyên truyền cho người dân nhận biết rõ về BĐKH, những tác động tiêu cực của BĐKH đối với đời sống, kinh tế, xã hội và các biện pháp giảm nhẹ các tác nhân gây BĐKH đặc biệt là biện pháp bảo vệ môi trường sống.

- Tăng cường công tác tập huấn kỹ thuật NTTS phù hợp với tình hình thực tế sản xuất cho nông ngư dân. Cán bộ chuyên ngành hướng dẫn ngư dân về cải tạo ao đầm, quản lý môi trường ao nuôi, thức ăn, thuốc phòng trị bệnh tôm cá và chế phẩm sinh học phục vụ cho NTTS.

- Xây dựng mạng lưới khuyến nông - ngư đồng bộ từ tỉnh, huyện đến cơ sở để thuận tiện cho việc theo dõi hướng dẫn ứng dụng các tiến bộ kỹ thuật mới trong sản xuất và canh tác, nuôi trồng.

- Xây dựng kế hoạch, tăng cường khả năng thích ứng của cộng đồng, các cán bộ khuyến nông có thể lồng ghép các kiến thức vào chuyển giao công nghệ, giống mới cho bà con áp dụng vào sản xuất, cung cấp các giống tốt, giống chịu hạn, úng giống ngăn ngày cho người dân.

- Tăng cường các biện pháp BVMT trong nông nghiệp, làm giảm thiểu ô nhiễm môi trường. Hạn chế sử dụng phân bón hóa học và thuốc hóa học, cải tiến kỹ thuật tưới tiêu, áp dụng phương thức sản xuất lúa tiết kiệm nước (nhất là gieo sạ); xử lý tốt nguồn rơm rạ sau mỗi vụ thu hoạch.

- Điều chỉnh linh hoạt lịch thời vụ gieo trồng nhằm hạn chế tác động của thiên tai (nhất là khô hạn và mặn), sâu bệnh. Vụ Xuân, ở những vùng bị nhiễm mặn nặng tổ chức gieo cấy muộn từ 10 - 15 ngày so với các nơi khác để tránh khô hạn trầm trọng đầu vụ; trong vụ Mùa sử dụng giống ngắn ngày và điều chỉnh thời vụ gieo cấy sớm hơn để giảm thiểu ảnh hưởng của mưa bão và sâu bệnh cuối vụ.

- Giới thiệu các công nghệ tiên tiến để thu lợi nhuận cao hơn và bền vững hơn, ví dụ như: các kỹ thuật ưu việt hơn về NTTS, các phương thức khai thác thủy sản ít mang tính hủy diệt hơn, các mô hình cải tiến trong nông nghiệp.....

- Dự báo về tác động tiêu cực của BĐKH trong tương lai gần và xây dựng các giải pháp giảm thiểu, thích ứng với BĐKH.

- Phối hợp với các cơ quan hữu quan như: đài khí tượng thủy văn, cơ quan quản lý tiêu nước ven biển, thông báo kịp thời tình hình thời tiết, các sự cố môi trường nước... có ảnh hưởng đến kết quả sản xuất của các vùng nuôi nhằm hạn chế rủi ro. Đồng thời, tăng cường công tác kiểm tra xử phạt nghiêm những hành vi vi phạm luật bảo vệ tài nguyên môi trường.

- Phát triển các hệ thống cảnh báo cực đoan sớm. Với những vùng thường xuyên có bão, sự kết hợp giữa hệ thống cảnh báo sớm, kế hoạch sơ tán và bảo hiểm tài sản có thể đem lại sự linh hoạt cao hơn so với việc bảo vệ toàn bộ vùng bờ biển bằng cách xây dựng cơ sở hạ tầng hoặc rút hết dân cư một cách không cần thiết khỏi khu vực bị ảnh hưởng.

- Phương thức thứ nhất là cơ chế trao đổi lao động, là hình thức trao đổi vốn đã có từ lâu đời giữa những phụ nữ trong cộng đồng này trở thành hình thức được công nhận chính thống.

- Phương thức thứ hai là sự ứng phó đa chiều ở địa phương, bao gồm đa dạng hóa các chiến lược sinh kế và cơ chế sử dụng đất song hành nhằm tăng khả năng tiếp cận nguồn lực tự nhiên (trong trường hợp này là đất đai). Đa dạng hóa các chiến lược sinh kế có thể giúp chia sẻ rủi ro và tăng cường sự thích ứng về sinh kế cho các hộ gia đình. Khi những BĐKH gây khó khăn cho hoạt động này thì các hoạt động khác vẫn có thể được duy trì để tạo nguồn thu nhập ổn định cho hộ gia đình.

- Tạo điều kiện thuận lợi cho việc tiếp cận thị trường và tiêu thụ sản phẩm nhằm giúp người sản xuất thu lãi nhiều hơn thông qua các cơ chế trao đổi thương mại tốt hơn. Tạo thêm giá trị gia tăng cho các sẩn phẩm và dịch vụ hiện có, ví dụ như chế biến sản phẩm từ cá, nâng cao số lượng và chất lượng dịch vụ du lịch.