CHƯƠng II: TỔng quan về ĐẦu tư quốc tế Khái niệm và đặc điểm của đầu tư quốc tế

Tổng ODA dành cho 10 nước nhận được nhiều nhất

1985 1990 1991
11,4 19,3 21,7

1992 1993 1994

56

Băng-la-đet 1,1 2,0 1,6 1,7 1,4 1,3

Trung Quốc 0,9 2,2 2,0 3,1 3,3 3,5

Ai Cập 1,8 5,4 5,0 3,6 3,3 2,3

ấn Độ 1,6 1,5 2,7 2,4 1,5 1,4

Inđônêsia 0,6 1,7 1,9 2,1 2,0 2,2

Những nước khác 5,4 6,5 8,5 8,6 7,0 8,0

Tỷ trọng ODA dành cho 10 nước

nhận được nhiều nhất trong tổng 35,0 33,0 32,0 32,0 31,0 32,0

ODA toàn thế giới (%)
Nguồn: World Bank (1996), World Debt Table, Volume 1.

Về phân phối ODA theo vùng, kể từ năm 1970, ODA chủ yếu hướng vào tiểu vùng Sahara, riêng Nhật Bản lại ưu tiên cho Châu á. Bảng sau minh họa phân bổ ODA theo vùng của 10 nhà tài trợ lớn (giữ vị trí từ 1 đến 10 trong số các thành viên OECD, theo thứ tự từ trái qua phải).

Bảng: Phân bổ ODA theo vùng của 10 nhà tài trợ lớn nhất.
( Giai đoạn 1964 -1996)

Đơn vị: tỷ USD

nợ. Mặc dù có sự nhất trí về tầm quan trọng của đầu tư cho phát triển nguồn nhân lực, ODA dành cho lĩnh vực này dù đánh giá bằng tiêu chí nào cũng còn nhiều hạn chế. Tính từ 1993 đến 1996, hàng năm, chỉ có Nauy và Thụy Điển là hai nước có tỷ lệ viện trợ dành cho giáo dục phổ cập trong tổng chi phí dành cho giáo dục lớn hơn 30%, và Hà Lan cũng đã giữ được mức bình quân là 23%, còn DAC trong cùng thời gian này chỉ đạt bình quân là 13%.

Bảng: Cơ cấu ODA theo lĩnh vực của DAC năm 1996

Tỷ trọng trong tổng

Lĩnh vực ODA của DAC ( % )

Giáo dục, y tế và dân số 15,6

Nước và vệ sinh 4,9

Vận tải , thông tin và năng lượng 18,7

Nông nghiệp 7,5

Viện trợ chương trình 4,9

Giảm nợ 11,5

Cứu trợ khẩn cấp và viện trợ lương thực 8,0

Các lĩnh vực khác 28,9

Nguồn: Tonny German and Judith Randel( 1998).Thực trạng của viện trợ 1997-

59

Trong thời đại ngày nay, dòng vốn ODA đang vận động với nhiều sắc thái mới. Đây cũng chính là một trong nhiều nhân tố tác động tới việc thu hút nguồn vốn ODA. Bởi vậy, nắm bắt được những xu hướng vận động mới này là rất cần thiết đối với các nước nhận tài trợ.

v Ngày càng thêm nhiều cam kết quan trọng trong quan hệ hỗ trợ phát triển
chính thức.

Trong những năm 90, tại các cuộc hội nghị cấp cao quốc tế, các nhà tài trợ, các nước nhận viện trợ đã có một số những cam kết có ý nghĩa lớn lao.

Năm 1995, tại Hội nghị cấp cao thế giới về phát triển xã hội, chính phủ các nước đã tự
nguyện cam kết thực hiện “ thoả thuận 20:20 “. Các nước viện trợ cam kết dành 20%
nguồn viện trợ và các nước nhận viện trợ dành 20% chi tiêu công cộng cho các dịch vụ cơ
bản.

Năm 1969, DAC đã xác định mục tiêu là các nước phát triển dành 0,70% GNP của

Năm 1996, DAC đã công bố một công trình có tiêu đề “Kiến tạo thế kỷ XXI: cống

Hợp Quốc. Đó là:

- Giảm một nửa tỷ lệ những người đang sống trong cảnh nghèo khổ cùng cực vào năm 2015.

- Phổ cập giáo dục tiểu học ở tất cả các nước vào năm 2015.

60

- Xoá bỏ sự phân biệt giới tính trong giáo dục tiểu học và trung học vào năm 2005, coi đây là một tiến bộ cho sự bình đẳng về giới và tăng quyền lực của phụ nữ.

- Hoàn thiện hệ thống y tế chăm sóc sức khoẻ ban đầu, đảm bảo sức khoẻ sinh sản không muộn hơn năm 2015.

- Thực hiện các chiến lược quốc gia và toàn cầu vào năm 2000 vì sự phát triển bền vững của tất cả các nước.

v Bảo vệ môi trường sinh thái đang là trọng tâm ưu tiên của nhiều nhà tài

Ngày càng có sự nhất trí cao giữa nhà tài trợ và nước nhận viện trợ về vấn đề bảo vệ môi trường. Nhật Bản đã coi vấn đề môi trường là một lĩnh vực ưu tiên trong chính sách viện trợ của mình. Nhật Bản đã đưa vào Hiến chương ODA của mình nguyên tắc “việc gìn giữ và phát triển môi trường nên đi đôi với nhau”. Nhật Bản đang gia tăng những nỗ lực của mình bằng cách cung cấp viện trợ song phương qua những tổ chức quốc tế có liên quan đến vấn đề môi trường như là Quỹ Môi trường Liên Hợp Quốc (UNEF), Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc (UNDP).

“ Bảo vệ môi trường sinh thái” đã được bàn tới như là một trọng tâm của cộng đồng các nhà tài trợ tại Hội nghị về Môi trường và Phát triển của Liên Hợp Quốc tổ chức vào tháng 6 năm 1992.

Căn cứ vào những diễn biến gần đây trong lĩnh vực môi trường, ADB đã điều chỉnh chính sách ưu tiên cho bảo vệ môi trường của mình, tập trung giải quyết những thách thức về môi trường trong thời đại hiện nay, cải thiện môi trường sống, vì sự phát triển lâu bền.

v Gần đây, vấn đề phụ nữ trong phát triển thường xuyên được đề cập tới
trong chính sách ODA của nhiều nhà tài trợ
61

“Phụ nữ trong phát triển” (Women in Development - WID), là một quan điểm đề

Phụ nữ đóng một vai trò quan trọng trong đời sống kinh tế-xã hội ở các nước đang phát triển. Được hưởng những thành quả của phát triển, đồng thời phụ nữ cũng góp phần đáng kể vào sự phát triển. Vì thế, sự tham gia tích cực của phụ nữ và đảm bảo lợi ích của phụ nữ được coi là một trong những tiêu chí để nhìn nhận việc thực hiện viện trợ là thiết thực và hiệu quả.

Vào những năm 1970, WID bắt đầu thu hút sự chú ý rộng rãi trên thế giới. Năm
1983, các nước DAC đã thông qua “Các nguyên tắc cơ bản của WID “ (sửa đổi

năm 1984). Những nguyên tắc này nhằm thiết lập hệ thống khuyến khích WID hoàn thiện trong hợp tác phát triển.

Việc tạo ra các cơ hội cho người phụ nữ phát triển nói chung và nâng cao thu nhập của họ nói riêng sẽ dẫn tới việc cải thiện mức sống, giảm tỷ lệ đói nghèo và duy trì tăng trưởng ổn định. Ngay từ tháng 7 năm 1985, ADB đã đưa vấn đề nâng cao vai trò người phụ nữ trong phát triển thành một mục tiêu chiến lược trong các hoạt động của mình. Tư tưởng chủ đạo trong các dự án của ADB là “nâng cao vị trí của phụ nữ trong hoạt động kinh tế, xã hội và đảm bảo quyền lợi của họ trong sự phát triển chung”. Theo ADB, những lĩnh vực mà sự phát triển của nó có thể mang lại lợi ích trực tiếp cho phụ nữ là nông nghiệp và phát triển nông thôn, các ngành công nghiệp quy mô nhỏ có khả năng tạo việc làm, tăng thêm thu nhập cho người phụ nữ, sức khoẻ và dân số, giáo dục, cấp nước và vệ sinh.

Nhật Bản cũng đã khẳng định quan điểm khuyến khích WID trong chương trình ODA của mình. Tháng 5 năm 1991, Nhật Bản đã chính thức công bố Chính sách WID. Nhật Bản rất tích cực đầu tư cho Quỹ phát triển Liên Hợp Quốc về Phụ nữ (UNIFEM), Viện Nghiên cứu và Huấn luyện Quốc tế về Sự tiến bộ của Phụ nữ, và các tổ chức quốc tế khác có liên quan đến WID.

62

Với mỗi khoản ODA cung cấp cho các nước nghèo, các nhà tài trợ đưa ra các mục tiêu và

- Xoá đói giảm nghèo.

- Bảo vệ môi trường.

- Hỗ trợ khai thác tiềm năng sẵn có và sử dụng chúng một cách có hiệu quả.

v Nguồn vốn ODA tăng chậm

Năm 1969, DAC đã yêu cầu các nước công nghiệp phát triển dành 0,7% GNP của

63

Bảng: ODA và tỷ lệ ODA/GNP của các nước DAC

64