CHƯƠng II: TỔng quan về ĐẦu tư quốc tế Khái niệm và đặc điểm của đầu tư quốc tế
tải về 0.91 Mb.
|
|
Bảng 1.6: Phân bổ FDI vào các nước trên thế giới (%) Các nhóm nước Công nghiệp phát triển Đang phát triển Trung và Đông Âu Riêng các nước kém phát triển (49 nước) 86-90 91-924 93-98 99-005 2001 2002 82,4 66,5 61,2 80 68,4 65,4 17,5 31,3 35,3 17,9 27,9 0,1 2,2 3,5 2,0 3,7 0,4 1,1 0,6 0,4 0,5 Nguồn: Tổng hợp từ các Báo cáo đầu tư của UNCTAD. Giữa các nước đang phát triển FDI phân bổ không đều, chủ yếu tập trung vào một số ít nước. 2/3 FDI vào các nước đang phát triển tập trung vào 10 nước trong đó có 7 nước châu á (Trung quốc, Singapore, Malaysia, Indonesia, Hongkong, Đài Loan và Thái Lan), 3 nước
Trong thập kỷ vừa qua, 5 nước nhận FDI nhiều nhất trong các nước đang phát triển thường xuyên chiếm từ 50-70% tổng FDI vào khu vực này. 10 nước nhận FDI nhiều nhất trong các nước đang phát triển thường xuyên chiếm từ 70-80% tổng FDI vào khu vực này. 30 nhận FDI nhiều nhất trong các nước đang phát triển thường xuyên nhận được trên 90% tổng FDI vào khu vực này. 3.5.1.3. FDI chủ yếu bị chi phối bởi các TNC 4 Giai đoạn FDI giảm 5 FDI tăng đột biến nhờ M&A 49      
Mặc dù có sự đa dạng hoá về chủ thể tham gia đầu tư nhưng thực chất 90% FDI đang được kiểm soát bởi các công ty xuyên quốc gia, mà chủ yếu là khoảng 100 công ty của Mỹ, EU và Nhật Bản. Hiện có khoảng 60.000 TNE với hơn 500.000 chi nhánh trên toàn thế giới. Các TNE chiếm 25% tổng giá trị sản xuất của toàn thế giới Do thực lực rất mạnh (vốn + kỹ thuật + công nghệ + thị trường + phương thức quản lý) có thể vượt cả tiềm lực kinh tế của nhiều quốc gia, với cấu trúc mạng lưới, được sự hỗ trợ của các phương tiện thông tin hiện đại, các công ty đa quốc gia đang thực sự "phong toả", chi phối hoạt động của hệ thống kinh tế toàn cầu. Cũng dựa vào thực lực mạnh, bằng nhiều phương thức khác nhau, các công ty này ảnh hưởng rất lớn đến việc điều chỉnh ‘luật chơi’ kinh tế toàn cầu cũng như đến chính sách của nhiều quốc gia. Có sự liên kết chặt chẽ giữa kinh doanh công nghiệp, thương mại - dịch vụ với kinh doanh tài chính ngân hàng trong hoạt động của các công ty này, hình thành những tổ hợp khổng lồ theo kiểu tài phiệt, lũng đoạn. Giữa các công ty này tồn tại quan hệ hai chiều vừa liên minh vừa cạnh tranh khốc liệt. Liên minh để thao túng các nền kinh tế quốc gia nào đó hay đối phương. Còn cạnh tranh là bản chất và hiện đã đạt tới trình độ cao (thôn tính cả những tập đoàn khổng lồ). Xu hướng hợp nhất các tập đoàn vốn đã là khổng lồ nhất thế giới trong hầu hết tất cả các lĩnh vực quan trọng hàng đầu của nền kinh tế hiện đại diễn ra rất mạnh trong vài năm gần đây là một động thái rất mới. Mối quan hệ phức tạp của các công ty này với nhau trong nhiều trường hợp làm cho việc dự đoán chiều hướng vận động của các mối quan hệ chính thức giữa các nước và khu vực trở nên khó khăn hơn rất nhiều. 3.5.1.4. FDI chủ yếu được thực hiện dưới hình thức M&A Cho đến cuối những năm 60, đầu tư trực tiếp nước ngoài chủ yếu dưới hình thức chi
50
thành các khối kinh tế - mậu dịch khu vực, quá trình hợp nhất, liên kết các công ty, tập đoàn lớn nhất thế giới để hình thành những đế chế - công ty diễn ra mạnh mẽ. Xu hướng này của các doanh nghiệp phương tây, kể cả các doanh nghiệp mới xuất hiện trên bản đồ thế giới của hình thức đầu tư trực tiếp nước ngoài, chủ yếu được giải thích bởi các lý do gắn với sự nhanh chóng, ít rủi ro hơn và khả năng tài chính kém của các công ty ở nước nhận đầu tư: + Mua ngay phần thị trường và hỗ trợ chiến lược của mạng lưới phân phối cho phép tiết kiệm thời gian xúc tiến hoạt động ở thị trường nước ngoài. + Nghiên cứu và so sánh về rủi ro và hiệu quả giữa việc lập chi nhánh và mua lại thường phiến diện và ít có tính thuyết phục; nhưng xu hướng của những năm 80 chứng minh tầm quan trọng của tính chắc chắn khi mua lại một công ty đã có sẵn so với rủi ro của việc đầu tư mới, thường bấp bênh hơn, tại một nước xa lạ; + Sự tăng trưởng mạnh mẽ của FDI trong những năm 80 gắn liền với khả năng tài chính kém của rất nhiều các công ty Mỹ và châu Âu và sự sụt giá trên thị trường chứng khoán. Đối với các chủ đầu tư, đặc biệt là các chủ đầu tư lớn, M&A có nhiều ưu điểm hơn hình thức đầu tư mới như: Giúp chủ đầu tư chiếm lĩnh ngay các thị trường mới, tăng ngay thị phần và mức độ toàn cầu hoá, bổ sung các năng lực còn thiếu của chủ đầu tư trên thị trường này; tiết kiệm chi phí, cắt giảm chi phí : sau khi sát nhập với New England Corp. (kể cả chi nhánh của ngân hàng này), tập đoàn Tài chính Flinorstar đạt mức tiết kiệm hàng năm là 350 triệu USD cùng với mức thu nhập phụ là 200 triệu USD; tăng khả năng cạnh tranh : Ky-Corp một ngân hàng loại vừa đã nhảy vọt từ vị trí 200 lên 36, sau khi kết nạp một số ngân hàng cỡ nhỏ khác. Sau 10 năm lợi nhuận thu được từ cổ phiếu của ngân hàng mới sát nhập này có mức tăng trung bình mỗi năm là 10,5%, lượng cổ phiếu tăng 4,5% và giá cổ phiếu của nó tăng nhanh hơn từ 25 USD năm 1985 lên 35 USD năm 1995. 51
dẫn đến tình trạng độc quyền, cạnh tranh không lành mạnh, độc quyền; tăng tỷ lệ thất nghiệp bởi sau khi sáp nhập các tập đoàn sẽ giảm bớt số nhân viên để tiết kiệm và nâng cao khả năng cạnh tranh. Chính vì vậy, các nước cần thiết lập những luật định, những cơ sở pháp lý rõ ràng cho việc sát nhập mua lại này : chống độc quyền, chống những biện pháp cạnh tranh bất công và những hành động lừa dối bất hợp pháp, ... Bộ luật chống độc quyền của Mỹ ra đời năm 1976 buộc các ngân hàng phải thông báo cho các bên, các tổ chức có liên quan về mọi khoản mua cổ phiếu có giá trị 15 triệu USD (hoặc 15% cổ phiếu cuả công ty) đây là giá trị tối thiểu cho phép trong mỗi cuộc sáp nhập. Như vậy sẽ tránh cho các công ty bị cuốn vào các cuộc sáp nhập một cách thụ động hoặc tránh bị thôn tính. Nhờ quy định này mà Mỹ kiểm soát được mọi cuộc sáp nhập ngay từ đầu. 3.5.1.5. Có sự thay đổi sâu sắc về lĩnh vực đầu tư Đầu thập kỷ 60: động cơ của chủ đầu tư là định hướng thị trường mà chủ yếu là lao động rẻ. Các ngành thu hút nhiều FDI: những ngành sản xuất truyền thống, khai khoáng, chế biến nông sản. Những năm 80: cùng với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế, lĩnh vực đầu tư cũng thay đổi. Các nước đang phát triển vẫn chủ yếu đầu tư vào lĩnh vực sản xuất vật chất. Ngày nay, FDI tập trung vào các ngành kinh tế mới như tin học, công nghệ thông tin, sinh học, ... Các ngành sản xuất truyền thống bị sáp nhập và tổ chức lại : ô tô, điện tử, dược phẩm, hoá chất. FDI vào dịch vụ phát triển mạnh chiếm trên 60% FDI trên thế giới trong những năm 2000. Đầu tư vào cơ sở hạ tầng cũng tăng nhanh dưới các hình thức BOT, BTO, BT. 4. Hỗ trợ phát triển chính thức (ODA) 4.1. Phân loại ODA. v Theo tính chất: - Viện trợ không hoàn lại: Các khoản cho không, không phải trả lại. - Viện trợ có hoàn lại: Các khoản vay ưu đãi (tín dụng với điều kiện “mềm”). - Viện trợ hỗn hợp: Gồm một phần cho không, phần còn lại thực hiện theo hình thức tín dụng (có thể là ưu đãi hoặc thương mại). v Theo mục đích: 52
- Hỗ trợ cơ bản: Là những nguồn lực được cung cấp để đầu tư xây dựng cơ sở hạ tầng kinh tế, xã hội và môi trường. Đây thường là những khoản cho vay ưu đãi. - Hỗ trợ kỹ thuật: Là những nguồn lực dành cho chuyển giao tri thức, công nghệ, xây dựng năng lực, tiến hành nghiên cứu cơ bản hay nghiên cứu tiền đầu tư, phát triển thể chế và nguồn nhân lực... loại hỗ trợ này chủ yếu là viện trợ không hoàn lại. v Theo điều kiện: - ODA không ràng buộc nước nhận: việc sử dụng vốn tài trợ không bị ràng
- ODA có ràng buộc nước nhận: Bởi nguồn sử dụng: Có nghĩa là việc mua sắm hàng hóa, trang thiết bị hay
Bởi mục đích sử dụng: Chỉ được sử dụng cho một số lĩnh vực nhất định hoặc một số dự án cụ thể. - ODA có thể ràng buộc một phần, ví dụ, một phần chi ở nước viện trợ, phần còn lại chi ở bất cứ nơi nào. v Theo hình thức hỗ trợ - Hỗ trợ dự án: Là hình thức chủ yếu của ODA để thực hiện các dự án cụ thể. Nó
- Hỗ trợ phi dự án: Bao gồm các loại hình như sau: Hỗ trợ cán cân thanh toán: thường là hỗ trợ tài chính trực tiếp (chuyển
Hỗ trợ trả nợ. 53
với thời gian nhất định mà không phải xác định một cách chính xác nó sẽ được sử dụng như thế nào. 4.2. Quá trình hình thành và phát triển 4.2.1. Nguồn gốc lịch sử của ODA Sau đại chiến thế giới lần thứ II, các nước công nghiệp phát triển đã thỏa thuận về sự trợ giúp dưới dạng viện trợ không hoàn lại hoặc cho vay với điều kiện ưu đãi cho các nước đang phát triển. Tổ chức tài chính quốc tế - WB đã được thành lập tại Hội nghị về Tài chính - Tiền tệ tổ chức tháng 7 năm 1944 tại Bretton Woods thuộc bang Hampshire (Hoa Kỳ). Mục tiêu của WB là thúc đẩy phát triển kinh tế và tăng trưởng phúc lợi của các nước với tư cách là một tổ chức trung gian về tài chính, một ngân hàng thực sự với hoạt động chủ yếu là đi vay theo các điều kiện thương mại bằng cách phát hành trái phiếu, để rồi cho vay tài trợ đầu tư tại các nước. Sự kiện quan trọng hơn cả là ngày 14/12/1960 tại Pari đã ký thỏa thuận thành lập Tổ chức Hợp tác Kinh tế và Phát triển (Organisation for Economic Co-operation and Development - OECD). Tổ chức này bao gồm 20 nước thành viên ban đầu đã đóng góp phần quan trọng nhất trong việc cung cấp ODA song phương và đa phương. Trong khuôn khổ hợp tác phát triển, các nước OECD đã lập ra những ủy ban chuyên môn, trong đó có ủy ban Hỗ trợ Phát triển (Development Assistance Committee - DAC) nhằm giúp các nước đang phát triển phát triển kinh tế và nâng cao hiệu quả đầu tư. Thành viên ban đầu của DAC gồm có 18 nước. Năm 1996, DAC đã cho ra đời bản báo cáo “Kiến tạo thế kỷ XXI- Vai trò của hợp tác phát triển”. Báo cáo này đã đề cập tới một vai trò khác của viện trợ ngoài vai trò cung cấp vốn. Viện trợ phát triển phải chú trọng vào việc hỗ trợ cho các nước nhận có được thể chế và những chính sách phù hợp chứ không phải chỉ cấp vốn. Dĩ nhiên tiền cũng là vấn đề quan trọng nhưng viện trợ có hiệu quả phải mang lại cả tài chính lẫn ý tưởng và sự kết hợp giữa hai yếu tố đó có ý nghĩa thực sự quan trọng. Hiện nay, các thành viên của DAC gồm: áo, Bỉ, Canađa, Đan Mạch, Pháp, Đức, Ailen, Italia, Hà Lan, Nauy, Bồ Đào Nha, Thụy Điển, Thụy Sỹ, Vương quốc Anh, Hoa Kỳ, ôtxtrâylia, Niudilân, Nhật Bản, Phần Lan, Lucxămbua, Tây Ban Nha và ủy ban của Cộng đồng Châu Âu (EC). Ba thành viên còn lại của OECD là Hy Lạp, 54
4.2.2. Các nước và các tổ chức cung cấp ODA Nguồn vốn ODA phần lớn được cung cấp bởi cỏc nước thành viờn Uỷ ban Hỗ trợ Phỏt triển (DAC ) thuộc Tổ chức hợp tỏc kinh tế và phỏt triển (OECD), chiếm trờn 95% tổng ODA thế giới. Do vậy lượng ODA toàn cầu phụ thuộc rất nhiều vào mức viện trợ của cỏc nước này. Bên cạnh việc cung cấp ODA trực tiếp, đóng vai trò các nhà tài trợ song phương, các nước cung cấp ODA còn chuyển giao ODA cho các nước đang phát triển thông qua các tổ chức viện trợ đa phương. Các tổ chức đó là: - Các tổ chức thuộc hệ thống Liên hợp quốc như: Chương trình phát triển của Liên
- Các tổ chức tài chính quốc tế gồm: IMF, WB, ADB, Quỹ viện trợ của các tổ chức OPEC, Quỹ Cô-Oet (KUWAIT), Ngân hàng Phát triển Châu Phi, Ngân hàng Bắc Âu... - Ngoài ra, cac tổ chức phi chinh phủ (NGO) cũng tham gia vào việc cung cấp ODA trờn thế giới. Số lượng cac tổ chức này đó tăng len rất nhanh trong vài thập kỷ qua, hoạt động mạnh mẽ tren nhiều lĩnh vực. 4.2.3. Quá trình phát triển của ODA trên thế giới Tổng khối lượng ODA trên thế giới tăng chậm trong những năm 1960. Trong những năm 1970 và 1980 viện trợ từ các nước thuộc OECD vẫn tăng liên tục. Đến giữa thập niên 80 khối lượng viện trợ đạt mức gấp đôi đầu thập niên 70. Cuối những năm 1980 đến những năm 1990 ODA vẫn tăng nhưng với tỷ lệ tăng thấp. Năm 1991, viện trợ phát triển chính thức đã đạt tới con số là 69 tỷ USD theo giá năm 1995. Năm 1996, 21 nước tài trợ OECD đã dành 55,114 tỷ USD cho viện trợ, bằng 0,25% tổng GNP của họ và bằng 1,71% tổng chi ngân sách của chính phủ các nước này, có nghĩa là 67,85 USD trên đầu người. Cũng trong năm này tỷ lệ ODA/GNP của các nước DAC chỉ là 0,25%. So với năm 1995, viện trợ của OECD trong năm 1996 đã 55
giảm 3,768 tỷ USD, tức khoảng 4,2%. Trong khi đó thì luồng tài chính tư nhân từ OECD đạt con số 234 tỷ USD, nhiều hơn năm 1995 80 triệu USD và bằng 4,2 lần giá trị ODA. Trong suốt giai đoạn 1993-2003, tổng ODA của các nước DAC đạt bình quân gần 56 tỷ USD, thấp nhất năm 1997 (gần 47 tỷ USD) và đạt cao nhất vào năm 2003 (gần 68,5 tỷ USD). Mặc dù có một số biến động theo từng thời kỳ song nhìn chung giá trị tuyệt đối Каталог: download -> version version -> Nhật Bản Đất nước mặt trời mọc (Phần 1) Lịch sử Nhật Bản version -> CÁc hàm thông dụng các hàm tóan học (math & trig) version -> ĐỀ CƯƠng kt hoc ky 1 khốI 10 2013-2014 version -> BÊn thắng cuộC – chưƠng III: ĐÁnh tư SẢN version -> Nhà Tây Sơn version -> United States of America Hợp chúng quốc Hoa Kỳ version -> Hiệp hội các Quốc gia Đông Nam Á tiếng Anh: Association of Southeast Asia Nations, viết tắt là asean version -> BÊn thắng cuộC – chưƠng IX: XÉ RÀO version -> TIÊu chuẩn qui đỊnh sử DỤng phụ gia trong thực phẩM 28tcn 156: 2000 Qui định sử dụng phụ gia thực phẩm trong chế biến thuỷ sản tải về 0.91 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|