Ph­¬ng ph¸p tham quan hiÖn tr­êng

Giíi thiÖu vµ qu¸ tr×nh h×nh thµnh

BiÓn Hå cã mét chÕ ®é n­íc ®éc ®¸o: n­íc tõ s«ng Mª C«ng ch¶y vµo s«ng T«ng Lª S¸p tõ cuèi th¸ng 5 hay ®Çu th¸ng 6 råi sau ®ã vµo th¸ng 11 th× n­íc chøa trong hå ch¶y ng­îc l¹i s«ng Mª C«ng (H×nh1). Trong thêi kú n­íc lªn, dßng ch¶y tõ th­îng nguån s«ng Mª C«ng vÒ ch¶y chia vµo c¸c nh¸nh d­íi s«ng Mª C«ng, s«ng Bassac vµ s«ng T«ng Lª S¸p. Trong giai ®o¹n n­íc xuèng, khi BiÓn Hå th¸o n­íc qua s«ng T«ng Lª S¸p, dßng ch¶y tæng hîp cña s«ng T«ng Lª S¸p vµ cña th­îng nguån Mª C«ng ch¶y rÎ ®«i vµo nh¸nh d­íi s«ng Mª C«ng vµ s«ng Bassac. KiÓu dßng ch¶y thay ®æi vµ phøc t¹p nh­ vËy lµm t¨ng ®é xãi mßn vµ båi l¾ng ë vïng Chaktomuk.

BiÓn Hå lµ hå chøa n­íc ngät lín nhÊt §«ng Nam ¸. §©y lµ khu vùc ®éc nhÊt v« nhÞ vµ rÊt dÔ bÞ th­¬ng tæn. Sè l­îng c¸ n¬i ®©y nu«i sèng mét l­îng lín d©n c­ vµ rÊt quan träng ®èi víi Campuchia còng nh­ c¸c n­íc ven s«ng trong l­u vùc s«ng Mª C«ng. BiÓn Hå nhËn n­íc tõ hai nguån, mét nguån trùc tiÕp tõ n­íc m­a trong diÖn tÝch l­u vùc riªng cña nã (67.600 Km²) chiÕm kho¶ng 38%, vµ mét nguån tõ s«ng Mª C«ng (kho¶ng 62%). Hå cã dung tÝch ®ñ chøa kho¶ng 20% n­íc lò cña s«ng Mª C«ng, do ®ã nã ®ãng mét vai trß quan träng lµ hå ®iÒu tiÕt lò tù nhiªn trong l­u vùc. DiÖn tÝch hå thay ®æi tõ 250.000 - 300.000 ha víi dung tÝch kho¶ng 1.3 tû m³ vµ s©u tõ 1 - 2m trong mïa kh« ®Õn 1 - 1.3 triÖu ha víi dung tÝch 72 tû m³ vµ s©u 8 - 10m trong mïa m­a. Dung tÝch vµ thêi gian n­íc tõ s«ng Mª C«ng qua s«ng T«ng Lª S¸p ch¶y vµo hå ®ãng vai trß rÊt quan träng ®èi víi nghÒ c¸ trong hå. T¸c dông chøa cña BiÓn Hå còng gi÷ mét vai trß quan träng trong viÖc ®iÒu tiÕt dßng ch¶y ë vïng h¹ l­u Mª C«ng vµ do ®ã ¶nh h­ëng ®Õn sù x©m nhËp mÆn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long cña ViÖt Nam.

Nh­ mäi con s«ng chÝnh ë vïng nhiÖt ®íi Èm Ch©u ¸, s«ng Mª C«ng cã l­îng phï sa di chuyÓn rÊt lín, chñ yÕu lµ phï sa l¬ löng (h¬n 90% cña l­îng di ®Èy r¾n) ë c¸c ®o¹n h¹ l­u. HiÓu c¸c ®Æc tÝnh cña c¸c chÊt l¬ löng nµy vµ c¬ chÕ vËn chuyÓn cña chóng (chuyÓn ®i, båi l¾ng, l¹i chuyÓn ®i) trong hÖ thèng phøc hîp Mª C«ng – Tonle S¸p – BiÓn Hå lµ ®iÒu rÊt quan träng v× c¸c hiÖn t­îng nµy t¸c ®éng trùc tiÕp lªn m«i tr­êng sinh häc (®Æc biÖt lµ c¸) cña hÖ thèng nµy.

Sù ph¸ rõng t¹i chç th­êng ®­îc quy lµ nguyªn nh©n chÝnh lµm t¨ng tèc ®é båi l¾ng. Trong khi viÖc ph¸ rõng ë vïng l­u vùc Mª C«ng th­îng l­u Phn«m Pªnh ®· lµm t¨ng ®é phï sa cña dßng ch¶y lò cña con s«ng nµy, th× viÖc ph¸ rõng ë ngay t¹i l­u vùc BiÓn Hå ch­a ®­îc xem lµ cã mét t¸c dông râ rÖt ®Õn viÖc t¶i phï sa vµo hå. MÆc dï c¸c vïng bÞ ph¸ rõng th­êng chØ cã ®é dèc nhá, t¸c ®éng cña hÖ thèng hay c­êng ®é cña hiÖn t­îng xãi mßn do m­a ch­a ®­îc x¸c lËp.

KÓ tõ HiÖp ®Þnh Ph¸p – Xiªm n¨m 1926, s«ng Mª C«ng ®o¹n tõ biÓn vµo c¶ng Phn«m Pªnh lµ tuyÕn giao th«ng hµng h¶i rÊt quan träng. ViÖc duy tu luång l¹ch lµ rÊt cÇn thiÕt. CÇn n¹o vÐt th­êng xuyªn t¹i ba ®iÓm ë Campuchia cho tµu träng t¶i 5.000 TÊn ®i ®Õn Phn«m Pªnh. Theo dù tÝnh, c¶ng Phn«ng Pªnh sÏ t¨ng khèi l­îng hµng th­¬ng m¹i hµng h¶i trong t­¬ng lai gÇn ®Ó ®¸p øng sù t¨ng tr­ëng th­¬ng m¹i - chÝnh phñ NhËt B¶n ®· viÖn trî 26 triÖu USD ®Ó n©ng cÊp c¶ng vµo n¨m 1996.

C¸c ®Ëp d©ng hoÆc ®Ëp ch¾n dßng, ®Æc biÖt trªn dßng chÝnh sÏ ¶nh h­ëng ®Õn dßng ch¶y cña s«ng Mª C«ng. C¶ hai lo¹i ®Ëp thuû ®iÖn vµ ®Ëp t­íi ®Òu sÏ cã t¸c dông gi¶m lò. Tuy nhiªn chØ cã c¸c hå chøa lín hoÆc mét sè lín c¸c ®Ëp cì trung b×nh míi cã ¶nh h­ëng ®¸ng kÓ ®Õn c­êng ®é lò. §ã cã thÓ lµ t¸c ®éng khèng chÕ vµ kh¸ tÝch cùc. Tuy nhiªn, ng­îc l¹i, c¸c ®Ëp t­íi lÊy n­íc trong mïa kh«, sÏ lµm c¸c ®iÒu kiÖn dßng ch¶y tù nhiªn xÊu ®i. Mäi can thiÖp tíi dßng ch¶y hoÆc lÊy n­íc s«ng Mª C«ng, phÝa trªn Chaktomuk, cÇn ph¶i ®­îc xem xÐt kü l­ìng c¸c t¸c ®éng cã thÓ x¶y ra.

HiÖn t­îng Chaktomuk

C¸c hËu qu¶ cña sù båi l¾ng vµ xãi mßn ®ang lµm ¶nh h­ëng ®Õn sù tho¸t n­íc cña c¶ th­îng l­u vµ h¹ l­u. Sù thay ®æi trong ph©n bæ dßng ch¶y vµo s«ng Mª C«ng vµ s«ng Bassac t¸c ®éng ®Õn chÕ ®é thuû lùc cña vïng tiÕp gi¸p gi÷a hai dßng s«ng xa vÒ phÝa h¹ l­u ë ViÖt Nam, t¹i r¹ch Vµm Nao vµ cã thÓ gi¸n tiÕp, qua chøc n¨ng hå chøa cña BiÓn Hå, cã ¶nh h­ëng ®Õn sù x©m nhËp mÆn ë vïng ch©u thæ. Tr­íc ®©y, Ýt chó ý ®Õn sù di chuyÓn ë h¹ nguån vµ c¸c t¸c ®éng t­¬ng øng. Võa míi ®©y, ®· n¶y sinh sù quan ng¹i nghiªm tóc vÒ c¸c t¸c ®éng tiªu cùc vÒ c¸c mÆt sinh th¸i, thuû lùc vµ kinh tÕ - x· héi cña hiÖn t­îng nµy.

Dù ¸n Chaktomuk : Nhu cÇu th«ng tin vµ Môc tiªu qu¶n lý

§iÒu g× sÏ x¶y ra nÕu c¸c biÖn ph¸p tÝch cùc kh«ng ®­îc thùc hiÖn ®Ó ®Ò cËp tíi c¸c thay ®æi vÒ h×nh th¸i ®ang x¶y ra t¹i vïng Chaktomuk? Mét vÝ dô ®¸ng chó ý lµ cÇu Monivong b¾c qua s«ng Bassac bÞ sËp n¨m 1964 ®· g©y sù chó ý cña c«ng chóng ®èi víi c¸c thay ®æi h×nh th¸i trong s«ng. ViÖc sËp cÇu ®· thóc ®Èy sù ®iÒu tra diÔn biÕn thuû v¨n cña dßng s«ng. Míi ®©y, nhu cÇu cÊp b¸ch cÇn mét nghiªn cøu toµn diÖn vÒ m«i tr­êng, thuû v¨n vµ h×nh th¸i ë vïng Chaktomuk ®· ®­îc ghi nhËn ®Ó ng¨n ngõa sù tiÕp tôc xuèng cÊp vµ ®Ó x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p kh¾c phôc. C¸c nhu cÇu th«ng tin quan träng ®· ®­îc x¸c ®Þnh bao gåm :

• 
  ViÖc ®µo mòi doi c¸t ë Chrui Chang Var ®Õn ®é s©u h¬n 10 m, ®· chØ ra tèc ®é båi l¾ng lµ 20 ®Õn 50 cm/n¨m. Sù båi l¾ng ë cån c¸t Chrui Chang Var lµ kÕt qu¶ cña mét mèi quan hÖ thuû v¨n phøc t¹p gi÷a BiÓn Hå vµ th­îng nguån s«ng Mª C«ng. Mét nghiªn cøu ®Þa h×nh th¸i chi tiÕt sÏ cho phÐp c¸c nhµ ®iÒu tra lËp quan hÖ c¸c cÊu tróc båi l¾ng quan tr¾c ®­îc trong viÖc ®µo mòi c¸t víi c¸c qu¸ tr×nh thuû v¨n kh¸c nhau g©y nªn sù tiÕn triÓn h×nh th¸i nµy.
  
• 
  TÝnh kh¶ thi thuû lùc vµ thuû v¨n cña mét dù ¸n c¶i t¹o ë Chaktomuk ®ßi hái cÇn cã sè liÖu c©n b»ng n­íc ®Çy ®ñ cho hÖ thèng trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau (n¨m b×nh th­êng, n¨m h¹n, n¨m m­a nhiÒu). Do ®ã thµnh lËp mét trung t©m d÷ liÖu ®Ó ph©n tÝch tÊt c¶ th«ng tin liªn quan lµ rÊt quan träng. §iÒu nµy cho phÐp c¸c nhµ ®iÒu tra tham vÊn cho c¸c c¬ quan qu¶n lý cã tr¸ch nhiÖm, ®ãng gãp tèt h¬n cho sù ®iÒu phèi vµ ®ång bé cho c¸c ho¹t ®éng cña hä, tr¸ch trïng lÆp, vµ h­íng dÉn viÖc thùc hiÖn c¸c dù ¸n ph¸t triÓn trong t­¬ng lai.
  
• 
  V× ch­a cã th«ng tin réng r·i vÒ m«i tr­êng ë Campuchia, nªn c¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng lu«n mang tÝnh chung chung hoÆc chØ suy ®o¸n. §Ó viÖc ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng cã gi¸ trÞ, viÖc thu thËp th«ng tin c¬ b¶n m«i tr­êng bao qu¸t lµ rÊt cÇn thiÕt. Sè liÖu qu¶n lý tµi nguyªn cßn h¹n chÕ vÒ n«ng nghiÖp, ®¸nh b¾t c¸, nu«i trång thuû s¶n, chÊt l­îng n­íc vµ thuû v¨n hiÖn ®ang cã s½n ®Ó hç trî c¸c nhµ qu¶n lý m«i tr­êng vµ c¸c ng­êi ra quyÕt ®Þnh.
  
• 
  Mäi kÕ ho¹ch ph¸t triÓn vµ qu¶n lý BiÓn Hå vµ T«ng Lª S¸p sÏ phô thuéc rÊt lín kh«ng nh÷ng vµo khèi l­îng n­íc vµ chÊt l­îng n­íc cña c¸c s«ng nh¸nh mµ cßn vµo khèi l­îng vµ chÊt l­îng n­íc cña s«ng Mª C«ng t¹i vïng tiÕp gi¸p Chaktomuk. V× lý do nµy, ®iÒu tèi quan träng lµ ph¶i phèi hîp c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn cña thµnh phè, cña quèc gia vµ cña c¶ khu vùc vµ ph¶i hîp t¸c chÆt chÏ víi Ch­¬ng tr×nh Sö dông N­íc vµ Quy ho¹ch Ph¸t triÓn L­u vùc cña Uû ban S«ng Mª C«ng (MRC) ®Ó ®¶m b¶o r»ng c¸c chiÕn l­îc ph¸t triÓn ph¶i nhÊt qu¸n vµ phï hîp.
  
• 
  Mét khÝa c¹nh quan träng ®Ó xem xÐt nghiªn cøu vïng Chaktomuk lµ sù t­¬ng quan m¹nh gi÷a c¸c dßng lò trªn s«ng Mª C«ng vµ khèi l­îng n­íc ch¶y vµo T«ng Lª S¸p vµ BiÓn Hå. Sù ®iÒu tiÕt lò s«ng Mª C«ng sÏ dÉn ®Õn gi¶m n­íc cung cÊp vµo hå. §iÒu nµy sÏ x¶y ra ngay c¶ khi sù ®iÒu tiÕt kh«ng lµm gi¶m l­u l­îng n¨m mµ chØ g©y ra sù ph©n phèi l¹i trong n¨m, thÝ dô nh­ t¨ng l­u l­îng trong mïa kh« vµ gi¶m ®Ønh lò. Kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ sù ®¸nh gi¸ c¸c møc dßng ch¶y kiÖt - gi¶m dßng ch¶y kiÖt sÏ lµm n­íc b¾t ®Çu ch¶y ra tõ hå.
  

Giai ®o¹n hiÖn nay cña nghiªn cøu vïng Chaktomuk ®­îc chÝnh phñ NhËt B¶n hç trî, MRC ®iÒu hµnh víi sù hîp t¸c cña ViÖn Thuû lùc §an M¹ch (DHI) vµ HEACON BV, vµ uû Ban Mª C«ng Quèc gia Campuchia thùc hiÖn. Giai ®o¹n 1 cña nghiªn cøu tõ th¸ng 4 n¨m 2000 ®Õn th¸ng 7 n¨m 2001. NhiÖm vô chÝnh cña giai ®o¹n hiÖn nay lµ thu thËp sè liÖu vµ lËp m« h×nh to¸n. Giai ®o¹n 2 sÏ tiÕn hµnh lËp dù ¸n kh¶ thi vÒ tÝnh æn ®Þnh vïng Chaktomuk vµ sÏ tËp trung h¬n vµo c¸c vÊn ®Ò vÒ kinh tÕ x· héi vµ m«i tr­êng, ph©n tÝch chi phÝ - lîi Ých vµ vµo c¸c khÝa c¹nh trong thiÕt kÕ c¸c biÖn ph¸p æn ®Þnh dßng s«ng. Môc tiªu cuèi cïng cña nghiªn cøu lµ x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p nh»m gi¶m thiÓu c¸c nguy c¬ lµm tiÕp tôc xuèng cÊp vïng Chaktomuk vµ kh¶ n¨ng cã c¸c xu h­íng kh«ng mong muèn ®èi nghÞch vÒ chÕ ®é thuû lùc. TÊt nhiªn lµ c¸c biÖn ph¸p nµy ph¶i kh«ng ®­îc lµm thay ®æi l­u l­îng vµo T«ng Lª S¸p vµ lµm ¶nh h­ëng cã h¹i ®Õn sù ph©n phèi dßng ch¶y gi÷a ®o¹n d­íi s«ng Mª C«ng vµ s«ng Bassac.

C¸c môc tiªu cña giai ®o¹n hiÖn nay cña dù ¸n Chaktomuk lµ : "C¶i thiÖn sù hiÓu biÕt vÒ thuû v¨n, thuû lùc, sinh th¸i, h×nh th¸i vµ ®Þa h×nh th¸i, dùa trªn c¸c th«ng tin cã s½n tr­íc ®©y vµ d÷ liÖu míi thu thËp trong c¸c ho¹t ®éng kh¶o s¸t theo kÕ ho¹ch. ChuÈn bÞ mét khu«n khæ ®o ®¹c d÷ liÖu bæ sung t¹i hiÖn tr­êng cÇn cho nghiªn cøu hiÖn t­îng phøc hîp cña vïng Chaktomuk,... Ph©n tÝch sù tiÕn triÓn theo thêi gian cña chÕ ®é thuû lùc vµ h×nh th¸i dßng s«ng trong khu vùc dù ¸n ®Ó xem xÐt, x¸c ®Þnh vµ ®Þnh nghÜa l¹i c¸c nguyªn nh©n vµ c¸c vÊn ®Ò liªn quan ®Õn sù di chuyÓn vÒ h¹ l­u cña Chaktomuk vµ sù mÊt c©n b»ng cña sù æn ®Þnh h×nh th¸i. Dù b¸o ®Æc tÝnh lßng dÉn, kh¶ n¨ng di chuyÓn phï sa, c¸c thay ®æi thuû v¨n vµ h×nh th¸i , kÓ c¶ viÖc ph©n tÝch c¸c rñi ro. Ngoµi viÖc ®µo t¹o kh¶ n¨ng lËp m« h×nh ... X©y dùng mét ®Ò xuÊt s¬ bé cho mét lo¹t c«ng tr×nh b¶o vÖ, c¶i t¹o vµ ph¸t triÓn..."

TÇm quan träng cña Dù ¸n Chaktomuk

Dù kiÕn lµ sù hiÓu biÕt tèt h¬n vÒ c¸c mÆt thuû lùc, h×nh th¸i vµ m«i tr­êng cña vïng Chaktomuk sÏ cho phÐp c¸c kü s­, c¸c nhµ qu¶n lý m«i tr­êng vµ c¸c nhµ quy ho¹ch, vµ nh÷ng ng­êi ra quyÕt ®Þnh ®èi phã mét c¸ch thÝch hîp víi hiÖn t­îng Chaktomuk. NhiÒu nhµ quan s¸t ®· bµy tá mèi quan t©m lµ nh÷ng øng phã khi kh«ng ®ñ th«ng tin cã thÓ g©y ra c¸c hËu qu¶ tÖ h¹i. C¸c vÊn ®Ò ®­îc quan t©m bao gåm :

Sù båi l¾ng vµ gi¶m mùc n­íc ë BiÓn Hå

Vïng Chaktomuk cã liªn hÖ sinh th¸i trùc tiÕp víi T«ng Lª S¸p vµ hÖ thèng BiÓn Hå, n¬i cung cÊp 75% c¸ n­íc ngät cña Campuchia cho tiªu thô néi ®Þa vµ xuÊt khÈu. S¶n l­îng thuû s¶n vµ nu«i trång thuû s¶n ®ãng gãp quan träng cho nÒn kinh tÕ Campuchia vµ lµ nguån thu ngo¹i tÖ m¹nh vµ lµ nguån cung cÊp pr«tªin ®éng vËt quan träng cho nh©n d©n Campuchia.

C¸c t¸c ®éng cã kh¶ n¨ng ¶nh h­ëng ®Õn tµi nguyªn ng­ nghiÖp cña Campuchia do sù vËn chuyÓn phï sa vµo BiÓn Hå vµ tõ BiÓn Hå ra lµ mét mèi ®¸ng quan t©m. MÆc dï sù båi l¾ng bïn c¸t ë BiÓn Hå vµ l­îng t¶i phï sa vµo T«ng Lª S¸p cã thÓ do viÖc ®èn gç qu¸ møc trong l­u vùc vµ c¸c ho¹t ®éng khai th¸c ®¸ quý ë phÝa T©y hå, nh­ng ch­a cã hiÓu biÕt ®Çy ®ñ vÒ sù ®ãng gãp phï sa tõ s«ng Mª C«ng vµo BiÓn Hå vµ cÇn ®­îc nghiªn cøu thªm n÷a.

Båi l¾ng bïn c¸t ë BiÓn Hå cã thÓ g©y tai ho¹ cho hÖ sinh th¸i cña hå. NÕu kh«ng hµnh ®éng, Hå cã thÓ bÞ gi¶m thÓ tÝch ®¸ng kÓ vµ g©y biÕn d¹ng ®¸y hå thµnh mét sè c¸c hå nhá riªng biÖt trong mïa kh« vµ thËm chÝ trong vµi thËp niªn n÷a cã thÓ biÕn thµnh ®Çm lÇy hay ®Êt canh t¸c. Sù t¨ng nhiÖt ®é hå do ®é s©u n­íc gi¶m sÏ ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn c¸c loµi thuû sinh vµ lµm gi¶m ®¸ng kÓ s¶n l­îng c¸ cña hå. Gi¶m ®é s©u n­íc hå còng lµm c¶n trë c¸ di c­ ra vµo hå.

Sù x©m nhËp mÆn ë §ång b»ng s«ng Cöu Long ViÖt Nam

BiÓn Hå cã chøc n¨ng lµ mét hå chøa n­íc quan träng vµ lµ vïng ®Öm cho s«ng Mª C«ng vµ s«ng Bassac. Do ®ã nã ®ãng mét vai trß quan träng trong viÖc lµm gi¶m t¸c ®éng cña lò vµ sù x©m nhËp mÆn ë ®ång b»ng s«ng Cöu Long ViÖt Nam. Nªu kh«ng cã biÖn ph¸p hoÆc g× hoÆc x©y dùng kh«ng ®óng c«ng tr×nh ë khu vùc Chaktomuk, mÆn sÏ x©m nhËp t¨ng lªn vµo vïng ch©u thæ, trë thµnh mét vÊn n¹n vµ cã thÓ cßn g©y ra hËu qu¶ nÆng nÒ h¬n cho con s«ng vµ m«i tr­êng sinh th¸i ven s«ng.

§­êng biÓn tíi C¶ng Phn«m Pªnh

Tr­íc n¨m 1974, viÖc n¹o vÐt ®­îc tiÕn hµnh th­êng xuyªn cho phÐp c¸c tµu ®i biÓn vµo ®Õn c¶ng Phn«ng Pªnh. C«ng tr×nh nµy ®· chøng minh chøc n¨ng ®iÒu hoµ thuû lùc cho vïng tiÕp gi¸p Chaktomuk. Sau khi c«ng tr×nh bÞ ng­ng trÖ, luång giao th«ng ®· bÞ båi l¾ng céng víi c¸c ¶nh h­ëng kh¸c.

ViÖc phôc håi c¶ng Phn«m Pªnh nh»m ®a d¹ng ho¸ kh¶ n¨ng xÕp dì hµng ho¸ cña Campuchia hç trî cho nÒn kinh tÕ quèc gia vµ ngo¹i th­¬ng. C¶ng Phn«m Pªnh phôc vô giao th«ng gi÷a c¸c ®¶o vµ vïng duyªn h¶i trong khu vùc §«ng Nam ¸ vµ ViÔn ®«ng cho tµu thuyÒn cì nhá vµ võa. Ng­îc l¹i, c¶ng Sihanouk ville chñ yÕu phôc vô giao th«ng ®­êng dµi liªn lôc ®Þa. Lîi Ých cña viÖc cã mét c¶ng biÓn t¹i trung t©m cña c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña ®Êt n­íc, sö dông tiÒm n¨ng vËn chuyÓn to lín cña s«ng Mª C«ng, ®­îc xem lµ cùc kú quan träng – v× sÏ tr¸nh ®­îc t×nh tr¹ng c¶ n­íc chØ cã mét c¶ng ®éc quyÒn. Kh«i phôc c¶ng Phn«m Pªnh cho phÐp tµu träng t¶i 4.000 T ra vµo. Tµu thuyÒn ra vµo c¶ng cÇn mét ®é s©u tèi thiÓu lµ 5.5m n­íc - n¹o vÐt th­êng xuyªn sÏ rÊt cÇn thiÕt ®Ó duy tr× ®é s©u luång l¹ch ra vµo.

C¸c ®e do¹ ®èi víi cÇu Monivong vµ §­êng sè 1

Quèc lé sè 1 nèi liÒn Phn«m Pªnh vµ Thµnh phè Hå ChÝ Minh lµ con ®­êng cùc kú quan träng ë Campuchia v× nã më réng Campuchia trùc tiÕp ra thÕ giíi bªn ngoµi. §­êng nµy sÏ sím ®­îc n©ng cÊp víi sù hç trî cña Ng©n hµng Ph¸t triÓn Ch©u ¸.

Nh­ ®· nãi ë trªn, cÇu Monivong thuéc quèc lé 1 b¾c ngang s«ng Bassac ®· bÞ cuèn tr«i n¨m 1964 do c¬n lò trªn s«ng Mª C«ng vµ s«ng Bassac. ChiÕc cÇu thay thÕ ®­îc x©y dùng ngay t¹i ®Þa ®iÓm cò mét lÇn n÷a bÞ ®e do¹ nghiªm träng bëi sù xãi lë bªn bê t¶ s«ng Bassac. Mét lç xãi rÊt s©u ®ang tiÕp s¸t ch©n cÇu bªn ph¶i cã thÓ g©y ra vô sËp cÇu thø hai sau 35 n¨m t¹i cïng mét ®Þa ®iÓm do cïng mét nguyªn nh©n. MÆc dï cã vµi chuyªn gia cho r»ng vÞ trÝ bÞ xãi cã thÓ ®¹t ®Õn tr¹ng th¸i c©n b»ng, hä còng cho r»ng t×nh h×nh cã thÓ cã thay ®æi bÊt ngê vµ bi kÞch nÕu h×nh th¸i s«ng gÆp ph¶i c¸c biÕn ®æi lín. HËu qu¶ lµ ngµnh vËn t¶i vµ kinh tÕ trong vïng sÏ bÞ ¶nh h­ëng.

Sù bÊt æn ®Þnh vµ xãi lë bê s«ng

Sù xãi lë bê s«ng còng g©y nguy hiÓm cho c¸c c«ng tr×nh vµ ng­êi d©n sèng däc bê s«ng. Lßng s«ng bÞ ®iÒu chØnh vµ lµm thay ®æi l­u l­îng n­íc, ®Æc biÖt trong mïa lò, ®· tÊn c«ng m¹nh mÏ c¸c bê s«ng ë phÝa nam b¸n ®¶o Chbar Ampou (Koh Norea). Khèi l­îng n­íc lò s«ng Mª C«ng hiÖn nay bÞ chuyÓn h­íng sang phÝa ph¶i vµo bê dèc th¼ng ®øng cña bê s«ng Chbar Ampou cuèn tr«i c¸t mÒm kh«ng ®­îc b¶o vÖ víi tèc ®é tõ 1m ®Õn 1.5m mçi n¨m. Sù xãi mßn bê s«ng ¶nh h­ëng nghiªm träng ®Õn ®êi sèng ng­êi d©n trong khu vùc, hä bÞ mÊt ®Êt canh t¸c vµ nhµ cöa, ®Æc biÖt lµ däc bê phÝa ®«ng s«ng Bassac. Mét ng«i chïa x©y dùng gÇn bê s«ng ®· bÞ cuèn xuèng s«ng trong mïa lò n¨m råi. Däc bê phÝa t©y cña s«ng gÇn cÇu Monivong, xãi mßn m¹nh ®ang ®e do¹ c¸c c«ng tr×nh b¾t buéc c¸c chñ c«ng tr×nh ph¶i tù x©y kÌ b¶o vÖ.

C¸c vÊn ®Ò vÒ tho¸t lò vµ n­íc cèng ë Phn«m Pªnh

Lò theo mïa ë Phn«m Pªnh lµ mèi quan t©m cña c­ d©n thµnh phè. HiÖn nay hÖ thèng tho¸t n­íc m­a vµ n­íc cèng ®ang ho¹t ®éng rÊt tåi vµ c¸c cöa tho¸t ra s«ng T«ng Lª S¸p vµ s«ng Bassac ®· bÞ bïn lÊp kÝn. T×nh tr¹ng nµy cßn bÞ trÇm träng thªm do viÖc khai hoang ®Êt ®ai kh«ng ®­îc phÐp vµ n¹n ®æ ®Êt x¶y ra trong vµ xung quanh Phn«m Pªnh ®­îc cho lµ gãp phÇn g©y ngËp trong thµnh phè. §Ó gi¶i quyÕt vÊn ®Ò nµy, viÖc kh«i phôc l¹i c¸c cèng tho¸t n­íc m­a lµ cÇn thiÕt cïng víi c¸c quy ®Þnh nghiªm ngÆt h¬n ®èi víi viÖc khai hoang ®Êt däc bê s«ng. C¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu cña dù ¸n Chaktomuk sÏ rÊt h÷u dông trong c«ng t¸c h­íng dÉn ph¸t triÓn ®« thÞ ë Phn«m Pªnh trong ®ã cã viÖc n©ng cÊp hÖ thèng tiªu tho¸t n­íc vµ quy ®Þnh ®èi víi c¸c ho¹t ®éng khai hoang ®Êt kh«ng bÒn v÷ng.

Ph­¬ng Ph¸p Tham Quan HiÖn Tr­êng

C¸c häc viªn kho¸ häc sÏ cã mét ngµy tham quan ë Phn«m Pªnh. Trong thêi gian nµy hä sÏ c¬ héi tham quan v¨n phßng dù ¸n Chaktomuk, n¬i hä sÏ nghe c¸c chuyªn gia cña dù ¸n tãm t¾t c¸c nghiªn cøu ®ang ®­îc tiÕn hµnh t¹i vïng Chaktomuk. Sau ®ã hä sÏ ®­îc tham quan mét sè ®iÓm chän läc víi c¸c nh©n viªn hiÓu biÕt vÒ tµi nguyªn ®i cïng ®Ó quan s¸t c¸c vÊn ®Ò ®­îc dù ¸n ®Ò cËp vµ c¸c ho¹t ®éng triÓn khai trong vµ xung quanh Phn«m Pªnh cã kh¸ n¨ng ®ang lµm sù båi l¾ng x¶y ra ë vïng tiÕp gi¸p.

C¸c häc viªn sÏ ®­îc tæ chøc thµnh c¸c nhãm nhá ®Ó tham quan theo tõng ®Ò tµi ®­îc giao víi träng t©m ®­îc tãm t¾t trong b¶ng d­íi ®©y :

§Ò tµi	Träng t©m
HÖ sinh th¸i	ChuÈn bÞ mét m« h×nh kh¸i niÖm minh ho¹ cho tÝnh phøc hîp cña c¸c hÖ sinh th¸i bÞ ®e do¹ Chi tiÕt c¸c thµnh phÇn hÖ sinh th¸i cã thÓ bÞ t¸c ®éng nh­ thÕ nµo nÕu kh«ng cã hµnh ®éng kh¾c phôc ë vïng Chaktomuk Chi tiÕt c¸c t¸c ®éng cã thÓ nÕu tiÕn hµnh c¸c kh¾c phôc kh«ng thÝch hîp
Kü thuËt	§­a ra tæng quan vÒ c¸c môc tiªu nghiªn cøu vµ ph­¬ng ph¸p luËn cña dù ¸n Chaktomuk Ph¸c th¶o c¸c hµnh ®éng ®óng ®¾n ®ang ®­îc c©n nh¾c t¹i vïng Chaktomuk Tãm t¾t c¸c kÕt qu¶ nghiªn cøu ®· hoµn tÊt ®Õn nay vµ gi¶i thÝch chóng ®­îc sö dông nh­ thÕ nµo §¸nh gi¸
Qu¶n lý	Ph¸c th¶o c¸c vai trß vµ tr¸ch nhiÖm cña c¸c c¬ quan chÝnh phñ vµ c¸c tæ chøc liªn quan kh¸c Tãm t¾t c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý liªn quan ®Õn dù ¸n Chaktomuk vµ sù ph¸t triÓn trong vµ xung quanh Phn«m Pªnh NhËn ®Þnh c¸c m©u thuÉn hiÖn t¹i trong viÖc sö dông tµi nguyªn vµ c¸c øng phã thÝch hîp trong c«ng t¸c qu¶n lý vµ quy ho¹ch

Khi kÕt thóc chuyÕn tham quan thùc tÕ, c¸c nhãm sÏ ®­îc yªu cÇu tr×nh bµy nh÷ng ®iÒu ph¸t hiÖn tr­íc líp, nhÊn m¹nh c¸c bµi häc thùc tÕ mµ häc viªn thu ®­îc nh»m cñng cè lý thuyÕt IREM vµ EIA ®· ®­îc häc trong kho¸ häc.

Nh÷ng ®iÒu ghi nhí

Sau khi kÕt thóc kho¸ häc vµ chuyÕn tham quan thùc tÕ, dù kiÕn c¸c häc viªn tiÕp thu ®­îc c¸c bµi häc sau :

1. 
   Sù cÇn thiÕt chÊp nhËn mét viÔn c¶nh toµn diÖn trong nç lùc hiÓu ®­îc tÝnh phøc hîp. C¸ch tiÕp cËn tæng hîp lµ rÊt cÇn thiÕt ®Ó liªn kÕt c¸c nghiªn cøu riªng vÒ thuû v¨n, m«i tr­êng, kinh tÕ - x· héi vµ h×nh th¸i nh»m môc ®Ých hiÓu râ mäi khÝa c¹nh cña vÊn ®Ò vµ x¸c ®Þnh c¸c øng phã thÝch hîp nhÊt cã thÓ tr¸nh c¸c hËu qu¶ ngoµi ý muèn.
   
2. 
   Sö dông c¸c øng phã qu¶n lý thÝch øng ®Ó gi¶i quyÕt sù phøc hîp. Trong tr­êng hîp kh«ng cã ®Çy ®ñ th«ng tin vÒ c¸c hËu qu¶ m«i tr­êng cã thÓ x¶y ra do mét ho¹t ®éng ®Ò xuÊt, c¸ch tèt nhÊt lµ tiÕn hµnh mét c¸ch thËn träng vµ quan s¸t ph¶n øng cña hÖ sinh th¸i, sau ®ã cã nh÷ng ®iÒu chØnh thÝch hîp. Ph­¬ng ¸n kh«ng lµm g× c¶ vµ ®îi cho ®Õn khi cã ®Çy ®ñ th«ng tin nãi chung lµ kh«ng kh¶ thi do c¸c hËu qu¶ ngoµi ý muèn cã thÓ x¶y ra trong mét thêi gian kh«ng ph¶i lµ dµi tõ viÖc kh«ng cã hµnh ®éng kh¾c phôc (vÝ dô sù cè sËp cÇu Monivong).
   
3. 
   TÇm quan träng cña mét dù ¸n phï hîp víi môc ®Ých ®¸nh gi¸ c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng. Thay v× thùc hiÖn tõng ho¹t ®éng ®¸nh gi¸ nhá riªng lÎ (v.d. n¹o vÐt luång tµu, khai hoang ®Êt däc bê s«ng Phn«ng Pªnh), chiÕn l­îc tèt nhÊt lµ më réng quy m« ®¸nh gi¸ ®Ó cã tÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng bao gåm trong cïng mét khu vùc ®Þa lý nh»m x¸c ®Þnh c¸ch tiÕn hµnh tèt nhÊt .
   

Каталог: mrcmekong.org -> envir training kit -> Vietnam

tải về 1.65 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: