An Mai Đỗ O. Cist

9.3.Chữa lành và giải thoát

Nếu xét ánh sáng là cái lý tưởng con người nhắm đến, mà con người bất toàn đang tiến trên con đường hoàn thiện thì luôn mang trong mình một phần bóng tối. Nếu đời tu nhắm đến việc nên đồng hình đồng dạng với Đức Kitô thì mọi mô phạm khác sẽ là bóng tối. Thực tế, chúng ta không thể nào lĩnh hội và thấu đạt mọi kích thước dài rộng cao sâu của nhân tính Chúa Kitô đâu ! Thế nên, những mô phạm khác có thể là “cầu nối” giúp chúng ta đến gần Người. Điều này cho thấy mặt tích cực của bóng tối. Nếu chỉ dừng lại ở đây thì chưa có vấn đề. Tuy nhiên, điều nguy hiểm là con người thiếu sáng suốt để phân định nên dồn nén và che giấu những bóng tối ấy trong vô thức của mình. Chính trong khi cầu nguyện và nhận ánh sáng đến từ Thiên Chúa, chúng ta dễ nhận ra những bóng tối trong cuộc đời mình. Và khi nhận ra những giới hạn của phận người, chúng ta cần để Thiên Chúa “chạm vào”. Thật vậy, những gì được Người thánh hóa đều giúp chúng ta sống và sống dồi dào.

Tâm lý tự nhiên, chúng ta thường dùng những lời hoa mỹ để thưa chuyện với Chúa mà quên đi Người nhìn tận đáy lòng của ta. Những yếu đuối của con người so sánh sao được với lòng trắc ẩn của Người. Điều Chúa chờ đợi nơi ta là ước muốn thuộc về Người luôn luôn. Chính những ước muốn này giúp chúng ta dấn thân không mệt mỏi. Nếu vẫn luôn thành tâm thiện chí tìm Người thì cứ đến kỳ hạn, Người sẽ tỏ mình cho chúng ta. Kinh nghiệm ngã ngựa của thánh Phaolô là một bằng chứng xác thực. Khi bóng tối nào đó đã thúc bách chàng thanh niên Saolô tiến lên bách hại đạo thì Chúa đã dùng ánh sáng phục sinh quật ngã anh xuống đất và trong nhiều ngày, Người để anh chìm đắm trong bóng tối, đối diện với những giới hạn bản thân. Và anh đã nhận một sứ mạng mới với tên mới là Phaolô. Sau này, khi nói về những kinh nghiệm quá khứ, thánh nhân đã nhìn nhận: khi xưa bản thân hành động vì thiếu hiểu biết. Như thế, hiểu biết và ý thức là khởi đầu cho một cuộc biến đổi.

Trong hành trình tâm linh của mỗi chúng ta cũng vậy, cần hiểu biết những bóng tối, giới hạn bản thân đang bị dồn nén trong vô thức, rồi giúp nó trồi lên trên bề mặt ý thức; từ đó, bản thân sẽ dễ chủ động trong mọi tình huống. Và mỗi tình huống là mỗi cơ hội giúp bản thân hình thành nhân cách đời tu của mình.

Nếu như bóng tối chỉ hoạt động trong vô thức vì bị dồn nén và che giấu thì tình trạng tội lỗi là những hậu quả do hiểu biết nông cạn, nhận định sai lầm, và tự do bất chấp những giới hạn bản thân. Nếu ví bóng tối chỉ là hậu cảnh thì tội lỗi là mặt nổi của những lần khước từ Thiên Chúa của con người. Kể cả những tội luân lý mắc phạm trong các tương quan cũng đều qui về một mối là sự khước từ tình yêu Thiên Chúa.

Có một sự đảo lộn trật tự các bậc thang giá trị, đồng nghĩa với việc có sự thất bại, đổ vỡ và ngay cả tội lỗi trong đời sống thường ngày. Kinh nghiệm đau thương này muốn chuyển tải một sứ điệp rằng con người chưa thực sự hội nhập hoàn toàn vào đời sống tôn giáo. Chắc hẳn, không bao giờ có sự toàn hảo ở thế gian này, thế nên, tội lỗi luôn gắn liền với thân phận hữu hạn của con người. Hiểu như thế thì không có ai thánh thiện thực sự ở thế gian này, cũng không có ai hoàn thành nhân cách mỹ mãn nơi cuộc sống vốn vô thường.

Có thể nói, tội lỗi làm vương hại sâu xa đến nhân cách mỗi người. Thật vậy, tội lỗi cướp đi sự bình an đích thực đến từ Thiên Chúa. Nếu như sự bình an giúp con người tái lập mọi tương quan trong bầu khí hài hòa thì khi tội lỗi mắc phải, sự nhiễm uế sẽ không tránh khỏi. Điều này khó thể thấy bằng mắt thường nhưng không vì thế, không ảnh hưởng cách nào đó đến nhân cách đời tu.

Như thế, sự khác biệt giữa hai người đã sa phạm tội là lòng khiêm tốn nhìn nhận thực trạng bản thân. Chỉ có sự thống hối mới khả dĩ chạm đến lòng thương xót của Thiên Chúa. Chỉ người bệnh tật mới cần đến vị Lương Y Thần Linh. Sự chữa lành và giải thoát chỉ đến từ Thiên Chúa. Lòng thống hối chỉ được thực hiện nơi người biết suy phục Tình Yêu. Nếu như tội lỗi được hiểu như là thái độ khước từ tình yêu thì lòng thống hối chân thành lại là giá chuộc tình yêu. Điều này chỉ thực sự xảy ra trong bầu khí của lời cầu nguyện. Thật vậy, chính khi tiếp nhận Ánh Sáng Mặt Trời mà con người thấy rõ thực trạng u tối tội lỗi.

Mỗi kinh nghiệm được chữa lành là dịp giúp con người lượng giá lại hành trình mình đang đi. Thật ra, luôn có sự trúc trắc, trục trặc trên đường đi, vì con người là một huyền nhiệm mà bản thân không thể múc cạn và hoàn cảnh sống thì biến thiên vạn trạng. Thế nên, những dự phóng của tu sĩ một khi không phù hợp với những tiêu chuẩn và đòi hỏi của đời tu, nghĩa là xa rời ý muốn Thiên Chúa thì đương sự dễ sa phạm tội và khi ấy lại quay lại ngã ba đường để thực hiện tiếp tục một chọn lựa và một khởi điểm mới. Có thể nói, phạm tội và chữa lành là hai nhịp sống thông thường của phận người yếu đuối bất toàn. Điều quan trọng là chúng ta phải kiên trì sống trong nhà Chúa với tâm tình thống hối. Ân sủng luôn đồng hành trong mọi nơi mọi lúc. Ân sủng không hề cản trở sự tự do chọn lựa của ta, trái lại, nó chữa lành cho ai tự do quay về với Lòng Thương Xót.

Ngoài ra, trong đời sống tâm lý, trí tưởng tượng cũng đóng một vai trò khá quan trọng, nên nó cũng cần được chữa lành và giải thoát. Xin gợi ý cách thức tiếp cận vấn đề này theo thánh Inhaxiô. Trong tác phẩm Linh thao, thánh nhân trình bày một hình thức cầu nguyện theo Kinh Thánh giúp định hướng trí tưởng của mỗi người. Qua việc đồng hóa mình với một nhân vật trong Phúc Âm đã được Chúa Giêsu chữa lành mà chính mình cũng được giải thoát. Bước thứ nhất, đọc một đoạn Phúc Âm thật kỹ, chẳng hạn như Mc 10,46-52, đoạn thuật truyện việc Chúa chữa lành cho anh mù Bartimê. Bước hai, chúng ta có thể đồng hóa mình là một nhân vật chứng kiến cảnh ấy nhằm đưa ra một vài nhận định khách quan của biến cố này. Bước ba, tự đồng hóa mình với anh mù này hầu cảm nhận sức chữa lành đến từ Chúa. Điều này giúp khêu gợi cảm xúc và cảm nhận của một người được chữa lành và giải thoát. Từ đó, xác tín hơn vào tình yêu Chúa và đi vào kinh nghiệm chữa lành và giải thoát của Đấng yêu ta.⁴⁸