Đề cương ôn thi Olympic 30/4 môn Sinh Biên soạn: Nguyễn Hoàng Thiên Tân

• 
  Mỗi tế bào sẽ duy trỳ sự kiểm tra tập trung các chức năng một cách có hiệu quả. Nhân truyền lệnh đến tất cả các bộ phận của tế bào. Nếu mỗi tế bào có kích thước quá lớn thì phải mất nhiều thời gian các tín hiệu điều khiển mới tới được vùng ngoại biên. Do đó, tế bào nhỏ được điều khiển có hiệu quả hơn
  
• 
  Kích thước tế bào nhỏ S/V lớn có khả năng thông tin với môi trường tốt hơn
  

• 
  Khi ở dạng sol (1/2 lỏng, ngoài hạt keo có nước tự do bám xung quanh) độ nhớt
  
• 
  Khi chất nguyên sinh gặp trường hợp mất nước thì sẽ chuyển từ trạng thái sol gel (1/2 rắn vì các phân tử nước tự do bay mất còn lại nước liên kết) có tính đàn hồi
  

• 
  Trạng thái sol: tế bào thực hiện mọi phản ứng
  
• 
  Trạng thái gel: bắt đầu giảm phản ứng hoá học, tăng tính chống chịu
  

  Câu 37 : Hãy giải thích tại sao VK có cấu trúc đơn giản nhưng lại có tốc độ sinh trưởng và sinh sản cao?

• 
  VK có hệ enzim nằm trên màng sinh chất hoặc trong tế bào chất, enzim này có hoạt tính mạnh nên vi khuẩn có khả năng đồng hoá mạnh nhanh
  
• 
  Có S/V lớn khả năng trao đổi chất mãnh liệt
  
• 
  Hấp thụ nhiều chuyển hoá nhanh
  
• 
  Dễ phát sinh biến dị nên có khả năng thích nghi cao
  

Giải thích:

• 
  Chất hữu cơ vào nước làm VSV hiếu khí phân giải dẫn đến giảm oxi hoà tan trong nước, tăng lượng CO₂ gây đục nước
  
• 
  Oxi hoà tan giảm làm VSV hiếu khí chết hàng loạt
  
• 
  VSV kị khí hoạt động mạnh thải H₂S, NH₃ gây có mùi thối
  

- Chữ H (chất ngưng kết hồng cầu), chữ N ( enzim tan nhầy) là ký hiệu của 2 kháng nguyên gây nhiễm trên vỏ của hạt virut cúm A giúp virút gắn vào thành tế bào rồi sau đó đột nhập vào tế bào

- Chữ số 1,2,3,5 là chỉ số thứ tự của kháng nguyên H và N đã biến đổi.

Câu 40 : Ở virut, người ta tiến hành lai 2 chủng như sau : - Lấy ARN của chủng B trộn với prôtêin của chủng A thì chúng tự lắp ráp thành virut lai I. - Lấy ARN của chủng A trộn với prôtêin của chủng B thì chúng tự lắp ráp thành virut lai II. Sau đó nhiễm các virut lai I và II vào các cây thuốc lá khác nhau, chúng đã gây các vết tổn thương khác nhau và khi phân lập đã thu được chủng virut A và chủng virut B. Virut lai II đã sinh ra chủng virut A hay B? Giải thích?

- Virut lai I đã sinh ra chủng virut A.

- Giải thích : Virut lai I có lõi ARN của chủng A nên khi nhân lên trong tế bào cây thuốc lá, chính lõi ARN là vật chất di truyền và chi phối tổng hợp prôtêin vỏ nên lõi ARN của chủng A chỉ tổng hợp prôtêin vỏ của chủng A, vì thế chúng chỉ tạo virut chủng A.

- Khác nhau:

- Lớp mặt là tảo lục, vi khuẩn lam.

- Lớp kế tiếp là vi khuẩn hiếu khí như Pseudomonas.

- Lớp trung gian là vi khuẩn lưu huỳnh màu tía.

- Lớp đáy là vi khuẩn sunfat, vi khuẩn kị khí bắt buộc.

b. Phương thức sống của:

- Tảo lục, vi khuẩn lam là những vi sinh vật hiếu khí, quang hợp thải ôxi.

- Vi khuẩn lưu huỳnh màu tía là vi khuẩn kị khí, quang hợp không thải ôxi, sử dụng hợp chất vô cơ như H₂S, S làm nguồn cung cấp electron.

c. - Kiểu hô hấp của :

+ Vi khuẩn hiếu khí: có ôxi phân tử trong môi trường để sinh trưởng và phát triển.

+ Vi khuẩn kị khí bắt buộc: chỉ phát triển trong điều kiện không có không khí.

- Tuỳ thuộc vào số và lượng các enzim có thể phân giải H₂O₂ như catalaza, superoxit dismutaza để quyết định là hô hấp kị khí hay hiếu khí của vi khuẩn.

- Kháng thể là những prôtein được tổng hợp nhờ các tế bào limphô. Chúng tồn tại tự do trong dịch thể hoặc dưới dạng phân tử nằm trong màng tế bào chất của tế bào limphô.

- Cơ chế tác dụng:

+ Trung hoà độc tố do lắng kết.

+ Dính kết các vi khuẩn hay các tế bào khác.

+ Làm tan các vi khuẩn khi có mặt của chúng trong huyết thanh bình thường.

+ Dẫn dụ và giao nộp các vi khuẩn cho quá trình thực bào.

b) Tiêm vacxin tức là đưa kháng nguyên (vi sinh vật đã bị giết chết hoặc làm suy yếu) vào cơ thể. Sự có mặt của kháng nguyên kích thích tế bào limphô phân bào tạo ra kháng thể đi vào máu, đồng thời tạo ra các tế bào nhớ khu trú trong các tổ chức bạch huyết ở dạng không hoạt động. Khi kháng nguyên gây bệnh tái xâm nhập vào cơ thể, tế bào nhớ sẽ nhanh chóng sản xuất kháng thể với số lượng lớn để kịp thời tiêu diệt mầm bệnh.

- Khác nhau:

- Do sự chuyển đổi virut từ vật chủ này sang vật chủ khác.

b) - Giống nhau:

+ Có màng bọc

+ Vỏ capxit đối xứng

+ Lõi axit Nuclêic

+ Đều gây hại cho người.

- Khác nhau

- Đĩa 2 : Xuất hiện khuẩn lạc của vi khuẩn.

- Đĩa 3 :

+ TH1 : Ban đầu xuất hiện khuẩn lạc nhưng sau đó tạo ra những vết tròn trong suốt trên bề mặt thạch.

+ TH2 : Xuất hiện khuẩn lạc.

b) + TH1: Phagơ độc - Tế bào sinh tan

+ TH2: Phagơ ôn hoà - Tế bào tiềm tan

c) Giải thích :

- Đĩa 1: Là đĩa cấy dịch phagơ -> có đời sống kí sinh nội bào bắt buộc, không sống trên môi trường nhân tạo => không xuất hiện khuẩn lạc.

- Đĩa 2 : Vi khuẩn sinh trưởng trên môi trường dinh dưỡng rắn -> tạo khuẩn lạc.

- Đĩa 3:

+ TH1: Do có sự xâm nhập, nhân lên của phagơ độc ® ban đầu khuẩn lạc vẫn xuất hiện nhưng khi số lượng phagơ trong tế bào lớn, phá vỡ tế bào -> không còn khuẩn lạc.

+ TH2: Do đây là phagơ ôn hoà không gây tan tế bào vi khuẩn => khuẩn lạc vẫn xuất hiện và tồn tại.

Câu 48 : a. Trong tự nhiên, tại sao nhiều vi khuẩn ưa trung tính tạo ra các chất thải có tính axit hoặc kiềm nhưng chúng vẫn sinh trưởng bình thường trong môi trường đó? b. Vì sao tác nhân gây hư hại các loại quả thường là nấm mốc mà ít khi là vi khuẩn?

a) Các vi khuẩn ưa trung tính vẫn sinh trưởng bình thường trong môi trường có tính axit hoặc kiềm vì chúng có khả năng điều chỉnh độ pH nội bào nhờ việc tích lũy hoặc không tích lũy H⁺.

b) - Do nấm mốc là loại vi sinh vật ưa axit và hàm lượng đường cao. Trong dịch bào của rau quả thường có hàm lượng axit và đường cao, không thích hợp với vi khuẩn.

- Do hoạt động của nấm mốc, hàm lượng đường và axit trong quả giảm, lúc đó vi khuẩn mới hoạt động.

Câu 49 : Tại sao khi làm mứt các loại củ, quả … trước khi dim đường người ta thường luộc qua nước sôi?

Khi luộc qua nước sôi sẽ làm các tế bào chết đi vì vậy:

- Tính thấm chọn lọc của màng giảm (quá trình vận chuyển chủ động qua tế bào không diễn ra) , tế bào không bị mất nước ® mứt giữ nguyên được hình dạng ban đầu không bị teo lại

- Đường dễ dàng thấm vào các tế bào ở phía trong ® mứt có vị ngọt từ bên trong

Câu 50 : Màng tế bào tách từ các phần khác nhau của hươu Bắc cực có thành phần axit béo và colesterol khác nhau. Màng tế bào nằm gần móng chứa nhiều axit béo chưa no và nhiều colesterol so với màng tế bào phía trên. Hãy giải thích sự khác nhau này?

- Phần gần móng tiếp xúc trực tiếp với băng tuyết nên màng tế bào cần có độ linh hoạt cao.

- Colesteron ngăn cản các đuôi axit béo liên kết chặt với nhau khi gặp nhiệt độ thấp, tạo tính linh động của màng

- Axít béo chưa no có liên kết đôi trong phân tử nên linh hoạt hơn axit béo no

Câu 51 : Các tế bào nhận biết nhau bằng các “dấu chuẩn ” có trên màng sinh chất. Theo em dấu chuẩn là hợp chất hóa học nào? Chất này được tổng hợp và chuyển đến màng sinh chất như thế nào?

- Dấu chuẩn là hợp chất glycôprôtêin

- Prôtêin được tổng hợp ở các Ribôxôm trên màng lưới nội chất hạt, sau đó đưa vào trong xoang của mạng lưới nội chất hạt ® tạo thành túi ® bộ máy gôngi. Tại đây protein được hoàn thiện cấu trúc, gắn thêm hợp chất saccarit ® glycoprotein hoàn chỉnh ® đóng gói®đưa ra ngoài màng bằng xuất bào.

b. Màng tế bào có tính thấm chọn lọc đối với các chất tan.

+ Nước cất: nước vào tế bào nhiều, tế bào trở nên tròn cạnh.

+ Dung dịch KOH và NaOH: KOH và NaOH điện ly hoàn toàn làm tăng áp suất thẩm thấu của dung dịch nước vẫn khuếch tán vào trong tế bào nhưng thấp hơn nước cất, tế bào trương nước ít hơn.

+ dung dịch Ca(OH)₂ điện ly theo 2 nấc, trong đó nấc 1 có độ điện ly bằng của KOH và NaOH do đó tính chung dung dịch Ca(OH)₂ có áp suất thẩm thấu cao hơn các dung dịch khác Mức độ trương nước thấp hơn các dung dịch khác.

- Khi đưa các tế bào trên vào dung dịch saccarozơ ưu trương thì tốc độ co nguyên sinh của các tế bào giảm dần theo thứ tự: D > B = C > A

Câu 54 : Thực nghiệm chứng tỏ rằng khi tách ti thể ra khỏi tế bào, nó vẫn có thể tổng hợp được ATP trong điều kiện invitro thích hợp. Làm thế nào để ti thể tổng hợp được ATP trong ống nghiệm? Giải thích.

- Tạo ra chênh lệch về nồng độ H⁺ giữa hai phía màng trong của ti thể.

- Ban đầu, cho ti thể vào trong dung dịch có pH cao (VD pH = 8) sau đó lại chuyển ti thể vào dung dịch có pH thấp (VD pH = 4). Khi có sự chênh lệch nồng độ H⁺ giữa hai phía màng trong của ti thể, ATP được tổng hợp qua phức hệ ATP- syntêtaza.

- Trong trường hợp này hô hấp làm tiêu hao chất hữu cơ của đối tượng bảo quản, do đó làm giảm số lượng và chất lượng sản phẩm trong quá trình bảo quản. Hô hấp làm thay đổi thành phần không khí trong môi trường bảo quản: Khi hô hấp tăng thì O₂ giảm, CO₂ tăng. Khi O₂ giảm quá mức, CO₂ tăng quá mứcthì hô hấp của đối tượng bảo quản sẽ chuyển sang dạng phân giải kị khí và đối tượng bảo quản sẽ bị phân hủy nhanh chóng.

- Hô hấp làm tăng nhiệt độ trong môi trường bảo quản, do đó làm giảm số lượng và chất lượng trong quá trình bảo quản.

- Hô hấp làm tăng độ ẩm của đối tượng bảo quản, do đó làm tăng cường độ hô hấp của đối tượng bảo quản. Ngoài ra việc tăng độ ẩm còn tạo điều kiện thuận lợi cho vi sinh vật bám trên đối tượng phát triển, vi sinh vật phân giải làm hỏng sản phẩm

* Không nên giảm cường độ hô hấp đến 0 vì: nếu giảm đến 0 đối tượng bảo quản sẽ chết (không tốt, nhất là đối với hạt củ giống)

Câu 56 : Tại sao nói tinh bột là nguyên liệu dự trữ lí tưởng trong tế bào TV?

Tinh bột là  nguyên liệu dự trữ lí tưởng trong tế  bào thực vật vì: 

- Tinh bột là một hỗn hợp các amilo và amilopectin được cấu tạo từ các đơn phân là gluco.

- Amilopectin chiếm 80% tinh bột, nhanh chóng được tổng hợp cũng như phân ly để đảm bảo cho cơ thể một lượng đường đơn cần thiết, đáp ứng nhu cầu năng lượng của cơ thể thực vật.

- Tinh bột không khuếch tán ra khỏi tế bào và gần như không có hiệu ứng thẩm thấu

- Màng ngoài có thể nối với mạng lưới nội chất hình thành 1 hệ thống khe thông với nhau; hệ thống khe này có thể mở ra khoảng gian bào, như vậy qua hệ thống khe của TBC có sự liên hệ trực tiếp giữa xoang quanh nhân và MT ngoài (TB đại thực bào, ống thận, một số TBTV) vì vậy các chất có thể có  sự xâm nhập thẳng từ môi trường ngoài vào nhân mà không thông qua tế bào chất