Đề cương ôn thi Olympic 30/4 môn Sinh Biên soạn: Nguyễn Hoàng Thiên Tân

b) Đã tạo ra chủng đột biến số 2 có khả năng tự tổng hợp được tryptophan (cụ thể: tạo dimetimin do đó trong ADN cặp AT bị thay thế bằng cặp khác trong lần nhân đôi sau)

c) Không nên sử  dụng chủng 2 mà phải dùng chủng 1 là chủng khuyết dưỡng với tryptophan

Câu 59 : Nốt sần được hình thành ở rễ nông hay rễ sâu của cây họ đậu? vì sao? Tại sao cây phi lao phát triển được trên các vùng đất cát nghèo đạm?

a) Ở cây họ đậu nốt sần thường hình thành ở rễ nông, phần rễ sâu rất ít do tính háo khí của VK nốt sần, thiếu O₂ sẽ làm giảm cường độ trao đổi chất năng lượng và khả năng xâm nhập vào rễ cây

b) Do bộ rễ có những vi sinh vật sống cộng sinh có khả  năng cố định đạm chúng không phải vi khuẩn như nốt sần cây họ Đậu mà là xạ khuẩn

+ Điểm chốt R (vào S) : là điểm chốt ở cuối pha G₁, báo hiệu rằng các quá trình tăng trưởng, quá trình chuẩn bị cho sự cho sự tái bản ADN đã hoàn tất. Nếu tb vượt qua G₁ sẽ tiếp tục sang pha S, nếu không tb bị ách lại tại G₁

+ Điểm chốt G₂ (vào M) : báo hiệu các quá trình cần thiết cho phân bào phải được hoàn tất như : tái bản ADN sự tạo thành các vi ống để chuẩn bị cho sự tạo thoi phân bào...Nếu chưa hoàn tất hoặc có hư hỏng ADN tb bị ách lại ở G₂, không đi vào M ngăn chặn việc di truyền các hư hỏng trong hệ gen cho các tế bào con cháu.

+ Điểm chốt M : Ở giai đoạn kì giữa chuyển sang kì sau : Nếu các quá trình như tan rã màng nhân , tạo thoi phân bào ... chưa hoàn tất thì tế bào bị ách lại ở M các tế bào đa bội , kì sau và kì cuối không xảy ra.

b) –Khảm: + nền phôtpholipit kép

+ khảm prôtêin ,colesteron,....

- Động : Các phân tử prôtêin và phôtpholipit co thể dich chuyển trong một phạm vi nhất định

c) – Năng lượng trong phân tử glucozơ lớn

- Năng lượng trong ATP vừa đủ cho hầu hết các phản ứng trong tế bào

d) - Pha sáng :Nằn lượng ánh sáng được tích lũy trong ATP và NADPH

- Pha tối: năng lượng trong ATP,NADPH được dùng để cố định CO2 => chất hữu cơ

b) Phân biệt quang hợp và hô hấp tế bào.

Tiêu chí	Quang hợp	Hô hấp
Phương trình phản ứng	6CO2 + 6H2O C6H12O6 + O2	C6H12O6 + O2 6CO2 + 6H2O + Q
Nơi thực hiện	Lục lạp	Ti thể
Năng lượng	Ánh sáng	Hợp chất hữu cơ
Sắc tố	Cần sắc tố quang hợp	Không cần
Vai trò	- Chuyển hóa NL A/S NL hóa học - Tổng hợp chất hữu cơ - Cân bằng tỉ lệ O2/CO2	- Chuyển hóa năng lượng trong chất hữu cơ NL ATP cung cấp cho mọi hoạt động của tế bào
Câu 63 : Cho các vật liệu và dụng cụ thí nghiệm như sau : 1 tủ ấm, 1 lọ glucoz, 1 lọ axit pyruvic, 1 lọ chứa dịch nghiền tế bào, 1 lọ chứa dịch nghiền tế bào không có các bào quan, 1 lọ chứa ti thể . a. Có thể bố trí được bao nhiêu thí nghiệm về hô hấp và nêu các giai đoạn hô hấp trong mỗi thí nghiệm ? b. Có mấy thí nghiệm có CO2 bay ra

- Có 3 môi trường hô hấp : 1 lọ chứa dịch nghiền tế bào, 1 lọ chứa dịch nghiền tế bào không có các bào quan, 1 lọ chứa ti thể .

=> có 6 thí nghiệm.

+ (1): Glucoz + dịch nghiền tế bào -> xảy ra toàn bộ quá trình hô hấp, có CO₂ bay ra.

+ (2): Glucoz + dịch nghiền tế bào không có các bào quan-> dừng lại ở đường phân, không có CO₂ bay ra.

+ (3): Glucoz + Ti thể -> không xảy ra quá trình nào, không có CO₂ bay ra.

+ (4): axit pyruvic + dịch nghiền tế bào -> xảy ra chu trình crep và chuỗi truyền elêctron, có CO₂ bay ra.

+ (5): axit pyruvic + dịch nghiền tế bào không có các bào quan->không xảy ra quá trình nào , không có CO₂ bay ra.

+ (6): axit pyruvic + Ti thể -> xảy ra chu trình crep và chuỗi truyền elêctron, có CO₂ bay ra.

b) Có 3 thí nghiêm có có CO₂ bay ra (1,4,6)

b) - Cả hai chủng cùng sinh trưởng bởi vì chủng nguyên dưỡng sinh trưởng trước tiết ra triptôphan kéo theo chủng khuyết dưỡng cùng sinh trưởng.Đây là hiện tượng đồng dưỡng.

- Tốc độ sinh trưởng của VK nguyên dưỡng nhanh hơn vì VK nguyên dưỡng sinh trưởng sản sinh ra NTST thì VK khuyết dưỡng mới có thể sinh trưởng được.

Câu 65 : Thế nào là quá trình nitrat hoá và phản nitrat hoá. Các vi khuẩn tham gia vào hai quá trình này có kiểu hô hấp gì? Tại sao nói chúng có vai trò trái ngược nhau?

- Nitrat hóa là quá trình chuyển hoá nitơ trong đất từ dạng NH₃ thành NO₂^-, rồi từ NO₂^- thành NO₃^- nhờ 2 nhóm vi khuẩn là Nitrosomonas và Nitrobacter .

- Phản nitrat hoá là quá trình chuyển hoá nitơ trong đất từ NO₃^- thành NO₂^- rồi thành N₂ khí quyển nhờ vi khuẩn phản nitrat hoá.

- Vi khuẩn nitrat hoá có kiểu hô hấp hiếu khí hiếu khí, vi khuẩn phản nitrat có hiểu hô hấp kỵ khí.

- Vai trò:

+ vi khuẩn nitrats chuyển hoá nitơ dưới dạng amon thành dạng nitrat cung cấp cho cho cây trồng.

+ vi khuẩn phản nitrat biến nitơ dưới dạng cây dễ hấp thụ thành nitơ không khí cây không sử dụng được( làm mất nitơ của đất)

• 
  Nhóm VSV sản xuất nhiều kháng sinh nhất hiện nay: Xạ khuẩn
  
• 
  Các chất diệt khuẩn trên không được gọi là kháng sinh vì:
  

+ Thạch tín, thuỷ ngân: diệt khuẩn ở nồng độ rất thấp nhưng cũng không có tính chọn lọc

-Gồm một chuỗi các phân tử chất mang ở đầu chuỗi, các nguyên tử hiđro từ NADH được chuyển đến enzym NADH dehydrogenaz. Dưới tác động xúc tác của enzym này, NAD⁺ được giải phóng và được dùng lại trong chu trình axit xitric.

-NADH dehydrogenaz dẫn truyền điện tử cho một chất mang ubiquinon để lại một số tương ứng các ion H⁺ được bơm vào xoang dịch gian màng của ty thể. Ubiquinon lại chuyển điện tử đến đến nhóm protein quan trọng gọi là xitocrom.

–Mỗi xitocrom mang một nhóm hem chứa sắt như một phần của cấu trúc xitocrom và khi các điện tử được dịch chuyển từ một phân tử này đến một phân tử tiếp theo thì các nguyên tử sắt luân phiên nhau khi thì bị khử, khi thì bị Oxy hóa

-Một số bước trongchuỗi oxy hóa khử giải phóng năng lượng dùng để bơm ion H⁺ qua màng. Toàn bộ sáu ion H⁺ được bơm qua màng nếu chuỗi chất mang bắt đầu với NADH.

- Cuối chuỗi dẫn truyền enzym xitocrom oxydaz hấp thụ điện tử, cùng với ion H⁺ và kết hợp chúng với oxy để hình thành nước. Các ion H⁺ được bơm ra ngoài đồng thời thúc đẩy tổng hợp ATP nhờ các hạt hình nấm gắn ở màng trong ty thể có chứa enzym ATP sintetaz. Khi mỗi đôi ion H⁺ đi qua, lại một phân tử ATP được tổng hợp.

1. 
   Đúng. Thế nước của đất quá thấp --> cây mất nước chứ không hút được nước --> cây chết.
   
2. 
   Sai. Cả phôtpholipit và côlestêrôn đều thuộc nhóm các lipit phức tạp.
   
3. 
   Sai. Hexôzơ mới là nguyên liệu chủ yếu cho hô hấp tế bào tạo năng lượng, cấu tạo nên đisaccarit và pôlisaccarit.
   
4. 
   Đúng.
   

- Ba nơi có mặt phổ biến cấu trúc này trong tế bào là:

+ Màng trong ti thể

+ Màng trong lục lạp

+ Màng sinh chất của tế bào vi khuẩn

b) - Nguyên lí hoạt động:

+ Các phản  ứng ôxi hóa khử trong chuỗi vận chuyển điện tử giải phóng năng lượng. Một số prôtêin của chuỗi dùng năng lượng vận chuyển H⁺ qua màng. Tạo ra sự chênh lệch nồng độ ion H⁺ hai bên màng  giúp hình thành điện thế màng.

+ Kích thích bơm ion H⁺ hoạt động và ion H⁺  được bơm qua màng ngược lại hướng ban đầu qua phức hệ ATP Syltetaza (phức hệ F_o F₁) giải phóng năng lượng tự do để tổng hợp ADP và Pvc thành ATP cung cấp cho tế bào.

- Vai trò của bơm ATP Syltetaza: Giúp duy trì sự chênh lệch nồng độ ion H⁺ giữa 2 phía của màng

Câu 70 : a) Hãy giải thích tại sao ADN của sinh vật có nhân thường bền vững hơn nhiều so với ARN? b) Cho axit amin glycin có công thức cấu tạo như hình vẽ. Hãy giải thích tại sao axit amin này được coi là axit amin có tính "bảo thủ" cao nhất?

a) - ADN có cấu trúc 2 mạch còn ARN có cấu trúc 1 mạch, cấu trúc xoắn 2 mạch của ADN phức tạp hơn.

- ADN thường liên kết với prôtêin nên được bảo vệ tốt hơn

- ADN được bảo quản trong nhân nên thường không có enzim phân hủy chúng. Trong khi ARN thường tồn tại ngoài nhân nơi có nhiều hệ enzim phân hủy

b) - Từ công thức cấu tạo của aa glycin nhận thấy gốc R của aa này là H

- Gốc R qui định tính đặc trưng của từng aa xác định

- aa này có gốc R chỉ là 1 nguyên tử H nên xét về mặt hóa học rất khó tham gia các phản ứng để thay đổi tích chất của R (aa glycin)

- Theo công thức tính RQ, dầu có nhiều axit béo không no, nên có ít H hơn, tiêu thụ O₂ ít hơn.

b) - Do enzim trong quả táo tiết ra xúc tác các phản ứng hóa học nên táo bị thâm.

- Khi xát chanh lên quả táo sẽ làm giảm pH làm cho enzim bị biến tính → Tránh cho táo bị thâm

- Cyclin A cùng với kinaza xúc tiến sự tái bản ADN ở pha S

- Cyclin B hoạt hóa enzim kinaza giúp hình thành các vi ống tubulin để làm xuất hiện thoi phân bào.

b) - Penixilin do nấm tạo nên còn Steptomixin do xạ khuẩn tổng hợp nên

- Trong khi đó, quy trình nghiên cứu và sản xuất văcxin cần thời gian nhất định và chỉ có tác dụng khi đặc tính kháng nguyên của virut không thay đổi.

b) Vì:

- Hệ gen của virut cúm là ARN, do ARN dễ bị đột biến tạo ra các type virut cúm khác nhau, trong khi mỗi loại vacxin chỉ có hiệu quả đối với từng type virut nhất định.

• 
  Dùng dung dịch I₂ loãng và quỳ tím.
  
• 
  Ống có hồ tinh bột – thêm nước bọt → hồ tinh bột sẽ bị enzim amilaza trong nước bọt phân giải thành được mantose → ko bắt màu xanh tím.
  
• 
  Ống có hồ tinh bột – nước bọt, vài giọt HCl → giảm hoạt tính của enzim amilaza của nước bọt trong ống nghiệm → bắt màu xanh tím; dùng quỳ tím → giấy quỳ đổi sang màu đỏ.
  

- P = CRTi, S = P – T, i = 1 + (n - 1), n là số ion phân li.

- A và B có n = 2, C có n = 3. A có ‹ 1, B và C có =1.

P_A ‹ P_B ‹ P_C S_A ‹ S_B ‹ S_C

b) Hiện tượng:

* Môi trường ưu trương:

- Tế bào thực vật: Co nguyên sinh TB không bị biến dạng.

- Tế bào động vật: Mất nước ở chất nguyên sinh TB bị biến dạng.

* Môi trường nhược trương:

- Tế bào thực vật: Phản co nguyên sinh và dừng lại khi tế bào no nước mặc dù nồng độ hai bên chưa cân bằng.

- Tế bào động vật: Phản co nguyên sinh và chỉ dừng lại khi có sự cân bằng nồng độ hai bên. Tuy nhiên, áp suất thẩm thấu của tế bào động vật rất lớn nên trước khi đạt được sự cân bằng thì tế bào có thể đã bị vỡ.

* Môi trường ưu trương:

- Tế bào thực vật: Không bị biến dạng do có thành tế bào.

- Tế bào động vật: Bị biến dạng do không có không bào và thành tế bào.

* Môi trường nhược trương:

- Tế bào thực vật: có khả năng hút nước chủ động.

- Tế bào động vật: hút nước thụ động.

Nhận xét: Các hiện tượng trên là bằng chứng để chứng minh:

+ Có sự khác nhau về cấu trúc của tế bào thực vật và tế bào động vật.

+ Tế bào thực vật hút nước theo cơ chế sinh học; tế bào động vật hút nước theo cơ chế vật lý

Câu 76 : Các nhà khoa học cho rằng khối u gây bệnh ung thư ở người được phát sinh từ một tế bào bị đột biến. Dựa trên cơ sở này, hãy cho biết mô nào trong cơ thể người hay bị ung thư và các yếu tố ảnh hưởng đến khả năng phát sinh bệnh? Giải thích.

- Các loại mô biểu bì hay bị ung thư như: biểu bì lót trong các cơ quan nội tạng (phổi, ruột). Các tế bào của chúng liên tục phân chia để thay thế các tế bào chết hoặc bị tổn thương nên khả năng phát sinh và tích luỹ các đột biến cao hơn các tế bào khác, vì đột biến gen thường hay phát sinh trong quá trình nhân đôi ADN. Do vây, tế bào càng nhân đôi nhiều càng tích luỹ nhiều đột biến.

- Các yếu tố ảnh hưởng:

• 
  Di truyền.
  
• 
  Tuổi tác: Tuổi càng cao, tế bào phân chia càng nhiều lần, thời gian tiếp xúc với tác nhân đột biến càng nhiều.
  
• 
  Tác nhân gây đột biến: Nếu tiếp xúc nhiều với các tác nhân gây đột biến sẽ gia tăng tần số đột biến cũng như khả năng tích luỹ đột biến.
  

+ Hiện tượng: Màng bị phá huỷ, biến tính prôtêin enzim.

+ Nguyên nhân: Nhiệt độ cao làm biến đổi cấu trúc các thành phần cấu tạo nên màng như: prôtêin…

b) Giảm 30^oC:

+ Hiện tượng: Màng rắn chắc lại.

+ Nguyên nhân: Nhiệt độ thấp làm ảnh hưởng đến tính linh động của các thành phần cấu tạo nên màng như: photpholipit….

c) Cho Cyanit vào:

+ Hiện tượng: Ức chế sự vận chuyển electron đến O_2.

+ Nguyên nhân: Cyanit kết hợp với xitocrom a3 thành một phức hợp ngăn chặn sự vận chuyển electron từ chất mang này tới O_2.

d) Cho pyruvat vào:

+ Hiện tượng: Được hấp thụ và bị oxi hoá.

+ Nguyên nhân: Pyruvat là nguyên liệu hô hấp thứ cấp của quá trình hô hấp tế bào xảy ra trong ti thể.

+ Nằm ngoài cùng ở các vi khuẩn không có vỏ nhầy, dày 10 – 20 nm, chứa 10 - 40% protein.

+ Chứa hai hợp chất đặc trưng là peptiđôglican và axit teicoic.

+ Thành tế bào có chức năng quan trọng là giữ hình dạng ổn định của tế bào, tham gia vào việc duy trì áp suất thẩm thấu, sự phân bào, tham gia vào quá trình nhuộm Gram…

- Bản chất của pha tối là pha khử CO₂ nhờ sản phẩm của pha sáng để hình thành các hợp chất hữu cơ (C₆H₁₂O₆)

Axit piruvic trong tế bào chất được chuyển qua màng kép để vào chất nền ti thể. Tại đây hai phân tử axit piruvic bị oxi hóa thành 2 axetyl coenzim A (A-C-CoA) gải phóng 2 CO₂ và 2 NADH. Axetyl coenzim A đi vào chu trình Crep với 5 gai đoạn:

- Từ axit citric có 6C qua 3 phản ứng, loại được 1 CO₂ và tạo ra 1 NADH cùng với 1 axit axetoglutaric (5C)

- Từ axit axetoglutaric (5C) loại 1 CO₂ và tạo ra 1 NADH cùng với axit 4C

- Từ axit 4C qua phản ứng tạo ra 1 phân tử ATP và 1 phân tử FADH₂

Cuối cùng qua 2 phản ứng để tạo được 1 NADH và giải phóng oxaloaxetic (4C)

Cứ 1 phân tử axetyl coenzim A đi vào chu trình Crep cho được 3 phân tử NADH + 1 ATP + 1 FADH₂ + 2 CO₂

Ý nghĩa của chu trình Crep:

Thông qua chu trình Crep phân gải chất hữu cơ giải phóng năng lượng một phần tích lũy trong ATP, một phần tạo nhiệt cho tế bào. Tạo ra nhiều NADH và FADH₂ đóng vai trò dự trữ năng lượng cho tế bào. Tạo nguồn cacbon cho các quá trình tổng hợp. Có rất nhiều hợp chất hữu cơ là sản phẩm trung gian của các quá trình chuyển hóa.

- MT có tỉ lệ C.N thấp VSV sẽ phân giải các chất dự trữ nói trên để thu cacbon và năng lượng dùng cho sinh tổng hợp

- MT thiếu C.N trầm trọng nhiều RB cũng bị phân giải để cung cấp C và N duy trì sự sống …

Câu 82 : Trình bày sự trao đổi chất giữa tế bào với môi trường xung quanh?

Theo cơ chế:

- Khuyếch tán (thụ động) chất đi từ nồng độ cao thấp không tốn năng lượng

+ Hiện tượng thẩm tách (khuyếch tán đối với chất tan)

+ Hiện tượng thẩm thấu (đối với dung môi)

- Hoạt tải qua màng (chủ động) chất đi ngược dốc nồng độ tiêu hao năng lượng

- Biến dạng của màng: thực bào và ẩm bào