ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN
----------------&----------------
NGUYỄN BÁ ĐẠT
RỐI NHIỄU TÂM LÝ Ở TRẺ EM
SỐNG TRONG GIA ĐÌNH CÓ BẠO LỰC
Chuyên ngành: Tâm lý học xã hội
Mã số: Chuyên ngành đào tạo thí điểm
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ TÂM LÝ HỌC
Hà Nội – 2014
|
Công trình được hoàn thành tại: Khoa Tâm lý học, Trường Đại học Khoa học, Xã hội và Nhân văn, Đại học Quốc gia Hà Nội.
Người hướng dẫn khoa học:
GS.TS. Trần Thị Minh Đức
PGS. TS. Võ Thị Minh Chí
Phản biện 1: ………………………………………………………………
Phản biện 2: ………………………………………………………………
Phản biện 3: ………………………………………………………………
Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng cấp Đại học Quốc gia Hà Nội chấm luận án tiến sĩ họp tại Trường ĐHKHXH&NV, ĐHQGHN
vào hồi giờ ngày tháng năm 2014
Có thể tìm luận án tại:
Thư viện Quốc gia Việt Nam
Trung tâm Thông tin – Thư viện, Đại học Quốc gia Hà Nội.
| MỞ ĐẦU
Lý do chọn đề tài
Bạo lực gia đình (BLGĐ) không chỉ để lại hậu quả tức thì tại thời điểm xảy ra hành vi bạo lực (HVBL) mà còn để lại những tổn thương tâm lý lâu dài cho người chịu sự bạo lực hoặc chứng kiến cảnh bạo lực, đặc biệt, sự ảnh hưởng của BLGĐ đối với trẻ em rất nghiêm trọng. Tuy nhiên, sự ảnh hưởng của BLGĐ đến trẻ em chưa được các nhà nghiên cứu trong nước quan tâm, đây thực sự là một khoảng trống trong nghiên cứu về BLGĐ. Việc tìm hiểu sự ảnh hưởng của BLGĐ đến đời sống tâm lý, hành vi ứng xử và sự phát triển tâm lý, nhân cách của trẻ, cũng như các rối nhiễu tâm lý (RNTL) ở trẻ em trở thành vấn đề cấp bách hiện nay. Do vậy, việc nghiên cứu sâu và có hệ thống RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL là rất cần thiết, không chỉ có ý nghĩa lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn cao. Đó là những lý do cơ bản thúc đẩy chúng tôi lựa chọn vấn đề: “Rối nhiễu tâm lý ở trẻ em sống trong gia đình có bạo lực” làm đề tài luận án tiến sĩ.
Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu các vấn đề lý luận và khảo sát thực trạng RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL, phân tích các yếu tố ảnh hưởng làm gia tăng hoặc giảm nhẹ RNTL ở trẻ em, thử nghiệm biện pháp can thiệp nhóm làm giảm RNTL ở một số trẻ em sống trong GĐBL thuộc diện khảo sát.
Đối tượng nghiên cứu
RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL, một số yếu tố ảnh hưởng làm gia tăng hoặc giảm nhẹ RNTL và biện pháp can thiệp nhóm đối với trẻ em bị RNTL.
Nhiệm vụ nghiên cứu
Hệ thống hoá và xác định một số vấn đề lý luận cơ bản về RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL.
Nghiên cứu thực trạng RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL và các yếu tố ảnh hưởng làm gia tăng hoặc giảm nhẹ RNTL.
Tổ chức can thiệp nhóm dành cho một số trẻ em bị RNTL thuộc diện khảo sát sống trong GĐBL, giúp những trẻ em này giảm nhẹ RNTL, nâng cao năng lực thích ứng xã hội.
5. Giả thuyết khoa học
Trẻ em sống trong GĐBL bị RNTL biểu hiện thành những cảm xúc, hành vi kém thích nghi như lo âu – trầm cảm, hành vi gây hấn, sai phạm, nhận thức sai lầm, mất tập trung chú ý cao hơn so với những trẻ em sống trong gia đình không có bạo lực. RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL có mối tương quan thuận với khó khăn trong học tập, thích ứng xã hội, giải quyết tình huống có vấn đề. Có các yếu tố ảnh hưởng tới RNTL làm gia tăng hoặc giảm nhẹ RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL. Can thiệp nhóm là một biện pháp tác động có hiệu quả đối với những trẻ em sống trong GĐBL bị RNTL nhẹ, biện pháp này không mang lại hiệu quả cao đối với những trẻ em bị RNTL nặng.
Khách thể nghiên cứu
Tổng số khách thể nghiên cứu là 506 người, trong đó: 52 trẻ em thuộc diện khảo sát thử; 374 trẻ em thuộc diện khảo sát chính thức, bao gồm: 141 trẻ em đang sống trong GĐBL; 233 trẻ em đang sống trong gia đình không có bạo lực; 88 người lớn là cha hoặc mẹ của trẻ em đang sống trong gia đình có bạo lực; 12 giáo viên đang giảng dạy tại các trường THCS nơi trẻ em thuộc diện khảo sát học tập.
Giới hạn nghiên cứu
Về đối tượng nghiên cứu: Luận án chỉ tập trung nghiên cứu, tìm hiểu các RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL: rối loạn stress sau sang chấn, lo âu - trầm cảm, sự thu mình, né tránh các giao tiếp xã hội, hành vi sai phạm, hành vi gây hấn, rỗi nhiễu tâm thể, mất tập trung chú ý, rối loạn tư duy và khó khăn học đường, thích ứng với môi trường mới, khó khăn trong việc giải quyết vấn đề.
Về khách thể nghiên cứu: Luận án tập trung khảo sát những trẻ em đã và đang sinh sống trong GĐBL.
Về độ tuổi tham gia nghiên cứu của trẻ: Độ tuổi của những trẻ em thuộc diện khảo sát được giới hạn từ 12 đến 16 tuổi.
Về địa bàn nghiên cứu:Luận án tập trung điều tra, khảo sát thực tế RNTL ở trẻ em sống trong những GĐBL ở xã Tân An, huyện Thanh Hà, tỉnh Hải Dương; xã Tân Phương và xã Thạch Đồng của huyện Thanh Thủy, tỉnh Phú Thọ.
Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
Phương pháp luận
Luận án dựa trên cơ sở các nguyên tắc duy vật biện chứng, đặc biệt là nguyên tắc quyết định luận duy vật biện chứng về các hiện tượng tâm lý người, nguyên tắc phát triển và nguyên tắc hệ thống.
Các phương pháp nghiên cứu
Phương pháp nghiên cứu tài liệu.
Thang đo bạo lực gia đình
Bảng liệt kê hành vi của Achenbach (1991)
Thang đo RNTL trẻ em sống trong GĐBL
Phương pháp điều tra bằng bảng hỏi
Phương pháp phỏng vấn sâu
Phương pháp thảo luận nhóm
Phương pháp nghiên cứu trường hợp
Phương pháp thực nghiệm tác động
Phương pháp xử lý kết quả nghiên cứu phần mền SPSS, phiên bản 11.5.
Đóng góp của luận án
Về mặt lý luận
Luận án đã đề xuất và làm sáng tỏ khái niệm RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL, chỉ ra các dạng RNTL điển hình và các yếu tố ảnh hưởng làm gia tăng hoặc giảm nhẹ RNTL.
Về mặt thực tiễn
Luận án đã xây dựng được công cụ đo lường RNTL ở trẻ em sống trong GĐBL đáp ứng tiêu chuẩn thiết kế, đo lường và có độ tin cậy cao. Công cụ đo lường này có ý nghĩa trong thực hành tham vấn, can thiệp tâm lý. Các cơ quan, tổ chức hoạt động trong lĩnh vực bảo vệ trẻ em, phòng chống BLGĐ có thể sử dụng công cụ này để đánh giá, khảo sát mức độ RNTL ở trẻ em do BLGĐ gây ra.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |