VIỆt nam cộng hòA 10 ngày cuối cùNG

Về phía cộng sản, trong cuốn Đại Thắng Mùa Xuân, Tướng Văn tiến Dũng đã nói đến những vận động chính trị đang diễn ra tại Sài Gòn nhắm vào việc thương thuyết với cộng sản là ‘’những trò ngoại giao quỷ quyệt của những người chỉ muốn tìm cách ngăn cản bước tiến của quân đội (cộng sản) và để cứu lấy thân họ thì chỉ là những việc vô nghĩa’’.

Sự thật thì từ ngày 22 tháng 4 năm 1975, Bộ Chính Trị của Đảng Cộng Sản Việt Nam đã quyết định chấp thuận kế hoạch cuối cùng của cuộc tổng tấn công, và ngày 14 tháng 4 năm 1975, Chiến Dịch 275 được chính thức cải danh là Chiến Dịch Hồ Chí Minh, tức là chiến dịch chiếm Thủ Đô Sài Gòn.

Ngày 26 tháng 4 năm 1975, Lê Duẫn đã gửi điện văn số 113 cho ‘’Anh Sáu’’ Lê đức Thọ, ‘’anh Bảy’’ Phạm Hùng và ‘’anh Tuấn’’ Văn tiến Dũng nguyên văn như­ sau:

‘’Hôm nay 26-4, Bộ Chính Trị đã họp để nhận định tình bình quân sự và chính trị ở Sài Gòn đã nghe điện báo cáo số 46/TK của anh Sáu.

Bộ Chính Trị nhận thấy chúng ta cần hành động hết sức mạnh bạo, hết sức khẩn tương và kịp thời, nhất là trong tình hình hiện nay.

BA. Văn Kiện Đảng: Trang 309.

Văn tiến Dũng và Bộ Tham Mưu sau đó đã soạn thảo xong kế hoạch hành quân chớp nhoáng sử dụng các đơn vị chiến xa và cơ giới tiến chiếm 5 mục tiêu trong Thành Phố Sài Gòn: Dinh Độc Lập, Bộ Tổng Tham Mưu, Bộ T­ư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Bộ Tư Lệnh Cảnh Sát Quốc Gia và Phi Trường Tân Sơn Nhứt. Tướng Văn tiến Dũng trình kế hoạch hành quân này cho 2 Ủy Viên Bộ Chính Trị là Lê đức Thọ và Phạm Hùng, nhân vật số hai và số 4 trong Bộ Chính Trị của Đảng Cộng Sản Việt Nam. Cả hai nhân vật này chấp thuận kế hoạch và ra lệnh các cuộc tấn công vào vùng ven biển sẽ khởi sự vào ngày 27 tháng 4 và giai đoạn cuối cùng tức là tấn công vào Sài Gòn sẽ khởi sự vào ngày 29 tháng 4 năm 1975. Trong các kế hoạch của cộng sản Bắc Việt cũng như chỉ thị của Bộ Chính Trị, không hề có một điều nào, một câu nào nói đến việc ‘’có thể thương thuyết với chính quyền mới của Dương Văn Minh’’.

Cựu Đại Tướng Cao Văn Viên sau này cho biết: ‘’Tổng Thống Dương Văn Minh thú nhận ông bị cộng sản lừa. Ông khuyên những Cố Vấn thân cận và con rể là Đại Tá Nguyễn Hồng Đài nên rời Việt Nam. Tướng Minh không phải là người duy nhất bị cộng sản lừa: Nhiều người dễ tin khác khi nhận ra sự lừa gạt của cộng sản và muốn ra đi nhưng đã quá trễ”. Cao Văn Viên: Sách đã dẫn, trang 225.

Sáng ngày 26 tháng 4, Văn tiến Dũng cùng đoàn tùy tùng của ông rời Lộc Ninh di chuyển bằng quân xa về Bến Cát khoảng gần 50 cây số ở phía Tây-Bắc Sài Gòn, tại đó ông ta thảo luận với phụ tá của là Tướng việt cộng Trần văn Trà về những chuẩn bị cuối cùng cho chiến dịch Hồ Chí Minh. Cấp chỉ huy trực tiếp của Văn tiến Dũng, Lê đức Thọ và Phạm Hùng, hai Ủy Viên Bộ Chính Trị Đảng Cộng Sản Việt Nam, không đi theo Bộ Tư Lệnh Tiền Phương của Văn tiến Dũng mà vẫn đóng tại Lộc Ninh để phối hợp mọi hoạt động cả chính trị lẫn quân sự trong giai đoạn cuối của chiến dịch. Tại Trại Davis trong Phi Trường Tân Sơn Nhất, tối 25 tháng 4, phái đoàn việt cộng trong Ủy Ban Liên Hợp Bốn Bên đã nhận được mật điện của Văn tiến Dũng cho biết quân đội cộng sản sẽ khởi sự tấn công Sài Gòn, do đó Đại Tá việt cộng Võ đông Giang đã ra lệnh cho tất cả các nhân viên trong phái đoàn việt cộng phải đào hầm để tránh pháo kích. Bức mật điện của Văn tiến Dũng kết thúc bằng câu ‘’chúc các đồng chí may mắn. Hẹn gặp các đồng chí tại Sài Gòn’’.

Đúng 5 giờ chiều ngày 26 tháng 4, được lệnh của Lê đức Thọ qua Văn tiến Dũng, Tướng cộng sản Bắc Việt Lê trọng Tấn ra lệnh cho hiệu thính viên truyền lệnh cho các cấp chỉ huy thuộc 6 sư đoàn dưới quyền chỉ huy của ông ta tấn công vào Quận Nhơn Trạch thuộc Tỉnh Biên Hòa cùng các vùng nằm về phía Đông Sài Gòn.

Chiến Dịch Hồ Chí Minh chính thức khai diễn, như vậy thì kể từ ngày 26 tháng 4, cộng sản Bắc Việt không hề có ý định thương thuyết với bất cứ ai nắm quyền ở Sài Gòn, kể cả D­ương Văn Minh.

Trong khi đó thì tại Paris, Nguyễn thị Bình bắn tin cho các thân hữu người Pháp của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam rằng việt cộng quả thật muốn thương thuyết với Dương Văn Minh với điều kiện là chính phủ mới không có nhân vật nào thuộc phe ông Thiệu. Cùng ngày, chính phủ Pháp gởi một điện văn cho Bộ Ngoại Giao Hoa Kỳ cho biết rằng Phạm văn Ba, Trưởng Phái Đoàn của Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam tại Paris vừa thông báo với chính phủ Pháp rằng Mặt Trận Giải Phóng Miền Nam có thể sẽ chấp nhận một ‘’công thức chính trị’’ nếu Dương Văn Minh đứng ra cầm đầu một chế độ được thiết lập ‘’trên tinh thần hòa giải hoa hợp quốc gia’’. Tại Sài Gòn, Trần Văn Đôn cũng nhận được tin qua các ‘’trung gian’’ thân việt cộng nói rằng họ có thể sẽ ngưng bắn nếu Dương Văn Minh lên nắm quyền và người Mỹ phải ngưng di tản người Việt cũng như các chiến cụ ra khỏi Việt Nam.

Trước những tin tức dồn dập về ‘’giải pháp Dương Văn Minh’’ như vậy, tại Sài Gòn, các phe nhóm như nhóm ủng hộ Dương Văn Minh, nhóm Hòa Giải Hòa Hợp chịu ảnh hưởng của khối Phật Giáo Ấn Quang, nhóm CIA của Thomas Polgar và nhất là Tòa Đại Sứ Pháp, tất cả đều dồn mọi nỗ lực nhằm áp lực Tổng Thống Trần Văn Hương phải từ chức càng sớm càng tốt để trao quyền Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa lại cho Dương Văn Minh.

Sáng ngày hôm ấy, Tổng Thống Pháp Giscard d'Estaingn đã trực tiếp gọi điện thoại nói chuyện với Đại Sứ Pháp Mérillon. Khi Tổng Đài điện thoại của Bưu Điện Sài Gòn gọi cho Tòa Đại Sứ Pháp để báo rằng ‘’có điện thoại của Tổng Thống’’, người Pháp tưởng rằng đó là điện thoại của Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa và nhân viên Bưu Điện đã phải nói rõ và nhắc lại nhiều lần với Tòa Đại Sứ rằng không phải là Tổng Thống của chúng tôi, đây là điện thoại của Tổng Thống của các ông.

Trong ngày hôm đó, Đại Sứ Mérillon đã gặp Tổng Thống Trần Văn Hương đến 3 lần để thuyết phục Cụ trao quyền lại cho Dương Văn Minh. Tuy nhiên, Cụ Trần Văn Hương là con người nguyên tắc và trọng pháp (legalist), cái gì cũng phải theo đúng tinh thần của Hiến Pháp và Luật Pháp, cho nên không ai ngạc nhiên khi Cụ nhất định từ chối việc trao quyền Tổng Thống vì cái đó không hề có trong Hiến Pháp.

Theo Hiến Pháp 1967 của Việt Nam Cộng Hòa thì khi Tổng Thống từ chức, Phó Tổng Thống sẽ lên thay và nếu vị Phó Tổng Thống cũng từ chức thì nhân vật thứ ba trong việc kế nhiệm là vị Chủ Tịch Lưỡng Viện Quốc Hội, lúc bấy giờ là Nghị Sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Nghị Viện Việt Nam Cộng Hòa. Hiến Pháp Việt Nam Cộng Hòa năm 1967 cũng nói rõ là sau khi nhận chức Tổng Thống, vị Phó Tổng Thống phải tổ chức một cuộc bầu cử trong vòng 6 tháng để nhân dân chọn một vị Tổng Thống mới chứ vị Phó Tổng Thống mới lên thay thế không được tiếp tục phục vụ cho hết nhiệm kỳ pháp định.

Sáng ngày 26 tháng 4, Tổng Thống Trần Văn Hương đã yêu cầu Nghị Sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Viện, triệu tập một phiên họp đặc biệt của Lưỡng Viện Quốc Hội vào lúc 10 giờ sáng để thảo luận về vấn đề trao quyền Tổng Thống.

Tại Quốc Hội, Tổng Thống Trần Văn Hương nói rằng ‘’Nếu không khéo dàn xếp thế nào thì e rồi đây Sài Gòn sẽ thành một núi xương sông máu, điều mà những người có lòng yêu nước không thể nghĩ đến được, không thể chấp nhận được. Với sự chấp nhận của Quốc Hội, chính phủ của tôi sẽ đi tìm sự thương thuyết, nhưng thương thuyết không có nghĩa là đầu hàng vì nếu thương thuyết để đầu hàng thì thương thuyết gì nữa ? Thà là chết cho đến cùng chờ sao lại thương thuyết như vậy được’’.

Tổng Thống Trần Văn Hương trình bày rằng Cụ đã nghe một số người nói rằng cựu Đại Tướng Dương Văn Minh có đủ điều kiện để đứng ra thương thuyết và Cụ đã mời ông Minh làm Thủ Tướng toàn quyền nhưng ông Minh không nhận mà ngược lại ông ta lại đòi Cụ phải từ chức, phải giao quyền Tổng Thống lại cho ông Minh để ông ta có toàn quyền thương thuyết với cộng sản. Tổng Thống Trần Văn Hương nói với Quốc Hội nguyên văn lời ông Dương Văn Minh nói với Cụ như sau: ‘’Thầy đã hy sinh đến mức này, tôi xin Thầy ráng hy sinh một bước nữa mà Thầy trao trọn quyền cho tôi.’’

Tổng Thống Hương nói rằng ông không có thể làm như vậy được vì làm như vậy là vi hiến, chỉ có Quốc Hội mới có quyền làm được việc đó vì chỉ có Quốc Hội mới có quyền tu chính, sửa đổi Hiến Pháp mà thôi.

Tổng Thống Trần Văn Hương nói với Quốc Hội rằng ông chỉ có quyền chỉ định một vị Thủ Tướng, còn trao quyền Tổng Thống cho một nhân vật không có được chỉ định trong Hiến Pháp thì: ‘’Hiến Pháp vẫn còn đây, Quốc Hội vẫn còn đây, tôi không thể làm một chuyện qua mặt được Quốc Hội, qua mặt được Hiến Pháp. Đây không phải là cái khăn mu-soa, một tờ giấy bạc trong tay tôi móc ra đưa cho Đại Tướng Dư­ơng Văn Minh’’.

Tổng Thống Trần Văn Hương nói với Quốc Hội rằng: ‘’nếu Quốc Hội nghĩ rằng tôi phải giao quyền lại cho Đại Tướng Dương Văn Minh, tôi xin phép vâng lời Quốc Hội tôi sẽ trao quyền lại cho Đại Tướng Dương Văn Minh...Còn như quý vị nghĩ rằng không chấp nhận đề nghị đó bởi vì đây là một điều kiện khắt khe, một điều kiện của người thắng trận viết cho người bại trận, thì chúng ta không còn nước gì khác hơn là lúc đó chúng ta cứ việc chết tới cùng, không còn biết làm sao hơn được, thì chừng đó dầu cái Thành Sài Gòn này có biến thành một biển máu, tôi nghĩ rằng người Việt Nam vì thể diện của mình, không thể nào từ chối được, trừ một số người không đáng gì nói là không thể nào chấp nhận được chuyện đó. Nếu Thựơng Đế không muốn cho nước Việt Nam Cộng Hòa tồn tại nữa thì chúng ta hãy cùng chết với xứ sở, nhưng chúng ta không thể đầu hàng’’.

Tóm lại, Tổng Thống Trần Văn Hương đề nghị với Lưỡng Viện Quốc Hội hai giải pháp để chọn lựa: Đồng ý cho Tổng Thống được chỉ định một vị Thủ Tướng với toàn quyền hành động hay là chấp thuận cho Cụ giao quyền lại cho Dương Văn Minh để thay thế ông trong chức vụ Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa ngõ hầu có thể tìm được một đường lối hay biện pháp nào đó để vãn hồi hòa bình cho Việt Nam dù rằng đây là một giải pháp không có ghi trong Hiến Pháp.

Sau khi Tổng Thống Trần Văn Hương ra về, Quốc Hội bắt đầu thảo luận về hai đề nghị của Tổng Thống. Dư luận cạnh các giới Quốc Hội cho rằng ngoại trừ một số rất nhỏ Nghị Sĩ và Dân Biểu trong ‘’khối thứ ba’’ ủng hộ ông, cựu Đại Tướng Dương Văn Minh không được cảm tình của phần lớn Dân Biểu và Nghị Sĩ vì họ cho rằng ông Minh thường tỏ ra xem thường Quốc Hội, ông Minh coi thường Hiến Pháp, do đó giải pháp bầu cho ông Minh lên thay Cụ Hương khó mà được Quốc Hội thông qua dù rằng nhiều thế lực đang ráo riết vận động cho giải pháp này. Ngoài ra trong Quốc Hội vẫn còn có một số người ủng hộ ông Thiệu, họ không bầu cho ông Minh và một số nhỏ khác thuộc khuynh hướng phe hữu, đa số là người Bắc di cư và tín đồ Thiên Chúa Giáo lại muốn ủng hộ cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ, do đó mà cho đến chiều thì Quốc Hội vẫn còn trong vòng bế tắc, chưa dứt khoát chọn được một giải pháp nào.

Đến tối hôm đó, sau hơn 10 tiếng đồng hồ thảo luận, cuối cùng thì Quốc Hội cũng đồng ý thông qua một quyết nghị ‘’tín nhiệm Tổng Thống Trần Văn Hương và trao cho Tổng Thống Trần Văn Hương được trọn quyền làm bất cứ điều gì mà ông cảm thấy rằng cần thiết để đối phó với cuộc khủng hoảng này’’. Như vậy thì Quốc Hội lại giao quả banh trở lại cho vị Tân Tổng Thống 73 tuổi với một quyết nghị có nội dung rất mơ hồ, không nói rõ nên giao quyền gì và giao quyền cho ai và đó cũng không phải là điều mà Cụ mong muốn vì quyết nghị này vẫn chưa có đủ tính cách pháp lý để Cụ giao quyền lại cho ông Dương Văn Minh như đề nghị của Pháp và Mỹ.

Theo ông Trần Văn Đôn thì chiều hôm đó, tr­ước khi có sự biểu quyết của Quốc Hội, Tổng Thống Trần Văn Hương gọi điện thoại cho ông ta và nói với ông rằng ‘’Anh Đôn, tôi sẽ chỉ định anh làm Thủ Tướng toàn quyền khi Quốc Hội biểu quyết cho tôi chỉ định Thủ Tướng’’. Ông Đôn cám ơn Cụ Hương rồi mời nhóm anh em của ông trong Phong Trào Dân Tộc Tự Tồn hội họp để chuẩn bị thành lập chính phủ. Ông Đôn gọi điện thoại cho cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ và ông Kỳ đề nghị mời Trung Tướng Nguyễn Đức Thắng làm Tổng Trưởng Quốc Phòng. Ông Đôn cũng nói với ông Kỳ rằng ‘’Các anh em Tổng Tham Mưu về Miền Tây để tiếp tục tổ chức phòng thủ và kháng cư. Tôi ở lại cố gắng tìm giải pháp thương thuyết đình chiến, nếu không được tôi sẽ bay về Miền Tây lo việc phòng thủ với các anh em’’. Ông Đôn nói rằng ông Kỳ đồng ý với ông. Sau đó, ông ta gọi điện thoại cho ông Dương Văn Minh và cho ông Minh biết rằng ông ta có thể được Tổng Thống Trần Văn Hương chỉ định chức vụ Thủ Tướng toàn quyền thì ông Minh ‘’cười khinh’’. Trần Văn Đôn: Sách đã dẫn, trang 469.

Thực ra thì không có một ‘’anh em Tổng Tham Mưu’’ nào về Miền Tây để tổ chức phòng thủ như lời của ông Đôn. Vào hai ngày 27 và 28 tháng 4 năm 1975, chỉ có hai Tướng Nguyễn Khoa Nam và Lê Văn Hưng ở Bộ Tư­ Lệnh Quân Đoàn 4 và cả hai vị Tướng này đã tử tiết vào ngày 30 tháng 4. Trước đó một ngày, ngày 29 tháng 4, cả hai ông Kỳ và Đôn đều đã có mặt trên tàu của Đệ Thất Hạm Đội. Theo Oliver Todd thì máy bay của Tướng Nguyễn Cao Kỳ có chở theo Trung Tướng Ngô Quang Trưởng là chiếc trực thăng tị nạn đầu tiên đáp xuống Hàng Không Mẫu Hạm Midway vào lúc 1 giờ 12 chiều 29 tháng 4 năm 1975.

Ông Trần Văn Đôn cho biết rằng chiều hôm đó, trong khi nhóm anh em của ông đang ‘’bàn thảo về lời tuyên bố với quốc dân đồng bào’’, ông ta đã gọi điện thoại báo tin cho Đại Sứ Pháp Mérillon biết rằng Tổng Thống Trần Văn Hương có thể sẽ chỉ định ông ta làm Thủ Tướng toàn quyền thì Đại Sứ Mérillon tỏ ra rất thất vọng.

Đại Sứ Mérillon nói với ông Đôn rằng ‘’không thể được. Hà Nội chỉ muốn nói chuyện với ông Dương Văn Minh. Nếu người thương thuyết không phải là ông Minh thì họ sẽ pháo kích tối nay’’. Ông Mérillon nói thêm rằng sở dĩ mà ông biết được như vậy là vì ông ta có liên lạc với Hà Nội và họ đã hạn định thời gian là tối 26 tháng 4. Ông Đôn nghe như vậy bèn yêu cầu Đại Sứ Pháp trình bày việc này với Tổng Thống Trần Văn Hương. Sau đó, ông Đôn gọi điện thoại cho Đại Sứ Mỹ và ông cũng yêu cầu Đại Sứ Martin nói chuyện với Tổng Thống Trần Văn Hương.

Tối hôm đó, ông Đôn đến thăm Tổng Thống Trần Văn Hương để trình bày với Cụ Hương về cuộc tiếp xúc với hai vị Đại Sứ Pháp và Hoa Kỳ thì được Cụ Hương cho biết là cả hai ông đó cũng vừa nói chuyện với Cụ qua điện thoại. Ông Đôn kể lại rằng Tổng Thống Trần Văn Hương đã nói với ông nguyên văn như thế này: ‘’Qua hiểu rồi! Họ muốn ông Minh, qua sẽ từ chức’’.

Tiến Sĩ Henry Kissinger sau này cho biết việc người ta đồn đại rằng cộng sản Bắc Việt chỉ muốn nói chuyện với Dương Văn Minh là điều không đúng: ‘’Vào ngày 24 tháng 4, người kế vị ông Nguyên Văn Thiệu là Tổng Thống Trần Văn Hương đã chủ trương ‘’mở rộng’’ bằng cách mời Tướng Dương Văn Minh giữ chức vụ Thủ Tướng. ‘’Big Minh’’, biệt danh của ông ta, là nguồn hy vọng lớn lao của phong trào ‘’phản đối chiến tranh Việt Nam’’ từ năm 1967 khi mà ông ta đã thua ông Nguyễn Văn Thiệu trong cuộc chạy đua tranh dành quyền lực tại Việt Nam. Ông ta được mọi người xem như là một người ‘’trung lập’’ và mọi người hy vọng rằng với lập trường đó thì ông ta sẽ có thể được phe cộng sản chấp nhận, tuy nhiên ông Lê đức Thọ đã có những thái độ gây cho tôi có cảm tưởng ngược lại (Le Duc Tho had given me the opposite impression.) Henry Kissinger: Ending the Vietnam War, trang 548.

Như vậy, theo lời cựu Trung Tướng Trần Văn Đôn kể lại trong Việt Nam Nhân Chứng thì ngày 26 tháng 4, Tổng Thống Trần Văn Hương đã mời ông làm Thủ Tướng. Người viết có hỏi ông Trần Văn Đính, thứ nam của Cố Tổng Thống Trần Văn Hương, thì ông Đính khẳng định rằng không hề có chuyện đó. Theo ông Đính thì Cụ Trần Văn Hương không ưa những người vốn là dân Tây, mà thân phụ của ông Đôn, Bác Sĩ Trần Văn Đôn là dân Tây, người con, André Trần Văn Đôn, không những là dân Tây mà lại còn sinh trưởng tại Thành Phố Bordeaux ở Pháp, Cụ Trần Văn Hương cũng không ưa những người đã đi lính cho người Pháp trước năm 1945 như ông Đôn và ông Dương Văn Minh. Phỏng vấn ông Trần Văn Đính, Huntington Beach, California 2002.

Trong cuốn Việt Nam Nhân Chứng, ông Đôn cũng có kể lại rằng tối 22 tháng 4, ông đến gặp Dương Văn Minh thì được ông Minh cho biết là ông Minh chưa tiếp xúc với Tân Tổng Thống Trần Văn Hương vì ‘’ông Hương cậm chạp, lại không thích ông Minh cho lắm nên kéo dài thời gian’’.

Còn việc Cụ Hương muốn mời Giáo Sư Nguyễn Ngọc Huy làm Thủ Tướng thì khi Giáo Sư Huy còn sinh tiền, người viết có lần hỏi Giáo Sư về chuyện này và đã được Giáo Sư

xác nhận rằng Tổng Thống Trần Văn Hương có mời ông thành lập chính phủ vào ngày 24 tháng 4 năm 1975. Giáo Sư Huy nói rằng chiều hôm đó ông có vào Dinh Độc Lập gặp Cụ Hương. Tuy nhiên tình hình biến chuyển quá mau lẹ trong những ngày kế tiếp, nhất là áp lực từ phía các cường quốc muốn thương thuyết với cộng sản với lá bài Dương Văn Minh, cho nên ông đã từ chối và ngày 26 tháng 4, Tổng Thống Trần Văn Hương phải ra Quốc Hội để yêu cầu Ngành Lập Pháp tìm một giải pháp cho vấn đề này.

NGÀY CHỦ NHẬT

27 THÁNG 4/1975

Rạng sáng ngày Chủ nhật, vào lúc 3 giờ rưỡi, việt cộng pháo kích 5 trái hỏa tiễn vào Đô Thành gây cho 6 người chết và 22 người bị thương, tuy nhiên tình hình ở Sài Gòn vẫn yên tĩnh, không có vẻ gì là rối loạn. Theo ông Trần Văn Đôn thì vào lúc 3 giờ chiều, Đại Sứ Mérillon đã gọi điện thoại cho ông ta và báo tin cho biết rằng nếu đến 6 giờ chiều hôm đó mà chưa có gì thay đổi thì quân cộng sản sẽ pháo kích vào Sài Gòn bằng đại bác 130 ly. Theo Jean Lartéguy trong cuốn L’Adieu à Saigon thì sau ngày 30 tháng 4, một sĩ quan cộng sản Bắc Việt đã tiết lộ với ông Vũ Văn Mẫu rằng các đơn vị cộng sản được lệnh bắt đầu pháo kích vào Sài Gòn bắt đầu vào lúc 11 giờ tối 30 tháng 4 nếu Sài Gòn tiếp tục chống cự và cộng sản Bắc Việt dự tính rằng họ sẽ chiếm Sài Gòn vào ngày 7 tháng 5 tức là ngày kỷ niệm chiến thắng Điện Biên Phủ của họ 21 năm về trước.

Theo Frank Snepp thì vào ngày hôm đó, có nhiều phe nhóm chính trị đã chống lại việc Tổng Thống Trần Văn Hương không chịu giao quyền cho Dương Văn Minh. Người đầu tiên là ông Trần Quốc Bửu, Chủ Tịch Tổng Liên Đoàn Lao Công Việt Nam mà theo Frank Snepp thì ông ta là người đã cộng tác với CIA từ lâu. Ông Bửu đã kêu gọi đoàn viên biểu tình gây áp lực để đẩy ông Hương ra khỏi chính quyền. Kế đó là Thương Tọa Thích Trí Quang, lãnh tụ Phật Giáo Ấn Quang cũng đã kêu gọi Tổng Thống Trần Văn Hương phải nhường chức cho Dương Văn Minh và nhóm thứ ba là cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ cùng với Linh Mục Trần Hữu Thanh, Chủ Tịch Phong Trào Nhân Dân Chống Tham Nhũng đã tham dự một cuộc biểu tình tại Giáo Xứ Tân Sa Châu với gần m­ời ngàn người tham dự. Trong cuộc mít-tinh này, Linh Mục Trần Hữu Thanh và cựu Phó Tổng Thống Kỳ lên án những kẻ hèn nhát đã bỏ nước di tản theo người Mỹ và hô hào đồng bào ở lại để tử thủ bảo vệ Sài Gòn. Theo Frank Snepp, ông Kỳ đã nói với những người biểu tình rằng: ‘’cái gọi là chiến thắng của cộng sản chẳng qua chỉ là hậu quả của việc những Tướng lãnh và sĩ quan của Quân Đội chúng ta đã chọn sự bỏ chay ngay cả trước khi họ được yêu cầu’’. Frank Snepp: Sách đã dẫn, trang 433.

Báo chí Việt ngữ trong nước đã trích thuật lại rằng cựu Phó Tổng Thống Nguyễn Cao Kỳ đã kêu gọi mọi người ở lại chiến đấu chống lại cộng sản Bắc Việt, ông nói rằng ông cũng sẽ ở lại để chiến đấu chứ không đi đâu cả, không di tản ra ngoại quốc vì ‘’ở bên đó làm gì có rau muống, mắm tôm mà ăn?...’’ 

Vào lúc 10 giờ sáng, Tổng Thống Trần Văn Hương mời Nghị Sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Viện, Dân Biểu Phạm Văn Út, Chủ Tịch Hạ Viện, Thẩm Phán Trần Văn Linh, Chủ Tịch Tối Cao Pháp Viện, Thẩm Phán Lê Tài Triển, Phụ Tá Tư Pháp của Tổng Thống, Trần Văn Đôn, Tổng Trưởng Quốc Phòng và Đại Tướng Cao Văn Viên, Tổng Tư Lệnh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, để nghiên cứu kỹ các điều khoản trong Bản Hiến Pháp của Việt Nam Cộng Hòa và thảo luận về việc yêu cầu Quốc Hội biểu quyết về đề nghị của Tổng Thống Trần Văn Hương trao quyền cho một người không được quy định trong Hiến Pháp. Buổi họp kết thúc vào khoảng 12 giờ trưa và Tổng Thống Trần Văn Hương đã yêu cầu Nghị Sĩ Trần Văn Lắm triệu tập một phiên họp khẩn cấp của Lưỡng Viện Quốc Hội vào buổi chiều hôm đó để thảo luận dứt khoát và biểu quyết về đề nghị giao quyền Tổng Thống Việt Nam Cộng Hòa lại cho ông Dương Văn Minh.

Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết rằng ông cũng đã đóng góp ý kiến với Tổng Thống Trần Văn Hương về vấn đề này:

‘’Sáng chủ nhật 27 tráng 4, Tổng Thống Hương mời tôi họp tại Dinh Phó Tổng Thống trên đường Công Lý. Phiên họp gồm có các Chủ Tịch của Lưỡng Viện Quốc Hội, Tối Cao Pháp Viện, Giám Sát Viện, hai Phụ Tá của Tổng Thống là Lê Tài Triển và Lê Công Chất. Tổng Thống Hương tóm lược những vận động chính trị đang diễn tiến bức bách Cụ bàn giao cho Tướng Minh cùng lúc với áp lực mặt trận đang đè nặng sát nách Đô Thành. Tổng Thống Hương bằng lòng như­ờng chỗ cho Tướng Minh nhưng Cụ thắc mắc không biết dựa vào điều khoản nào của Hiến Pháp vì Cụ bỗng muốn xé bỏ Hiến Pháp và đầu hàng. Cụ nói đúng lý ra thì Cụ phải nhường chỗ cho Chủ Tịch Thượng Viện thì mới theo đúng Hiến Pháp.

Trong phiên họp có nhiều người am tường Luật Pháp, nhưng Cụ lai hỏi tôi: Thủ Tướng có căn bản luật và hành chánh, lại là cựu Chủ Tịch Hạ Viện, vậy Thủ Tướng hãy góp ý tôi giải quyết việc này ra sao ?

Tôi góp ý với Tổng Thống Hương: ‘’Thưa Tổng Thống, mặc dù chúng ta không thể chống chọi nỗi áp lực chính trị và quân sự của ngoại bang và cộng sản, nhưng tôi cũng xin Tổng Thống đừng dựa vào quyết định cá nhân và tự tiện bàn giao cho Tướng Minh vì sự bàn giao vi hiến này có hậu quả chính trị là xé bỏ Hiến Pháp là tai hại hơn nữa là sử sách sau nầy sẽ lên án Tổng Thống vì bàn giao chức vụ cho Tướng Minh mà sau đó đất nước này mới mất vào tay cộng sản’’.

Tuy Tổng Thống và nhân viên Lưỡng Viện Quốc Hội đều được nhân dân trực tiếp bầu, tuy Tổng Thống được Hiến Pháp giao cho trọng trách Quốc Trưởng lãnh đạo quốc dân, nhưng theo truyền thống dân chủ cũng như theo thủ tục đã được áp dụng trên thực tế tại các nước dân chủ lâu đời, mỗi  khi cần phải có những quyết định không được dự trù trong Hiến Pháp để cứu đất nước đang bị lâm nguy, họ t­hường giao trách nhiệm nặng nề này cho Quốc Hội là cơ quan bao gồm hàng trăm dân cử và thường được chấp nhận là quyền uy tối cao của đất nước.Vậy tôi đề nghị Tổng Thống dành cho Lưỡng Viện Quốc Hội quyết định tối hậu. Hôi nghị chấp thuận đề nghị của tôi’’. Nguyễn Bá Cẩn: Sách đã dẫn, trang 432-433.

Cựu Đại Tướng Cao Văn Viên cũng có nhận xét như sau:

‘’Mặc dù có nhiều sự đồn đãi cho rằng cộng sản chỉ thương lượng một giải pháp chính trị với Tướng Dương Văn Minh, nhưng là một vị Tổng Thống tin vào Hiến Pháp, Tổng Thống Hương không thể nào trao chức Tổng Thống lại cho Tướng Minh nếu không có sự đồng ý của Quốc Hội’’. Cao Văn Viên: Sách đã dẫn, trang 222.

Phiên họp với Tổng Thống Trần Văn Hương chấm dứt vào khoảng 12 giờ trưa ngày chủ nhật với quyết định sẽ giao cho Thượng và Hạ Nghị Viện biểu quyết về vấn đề ‘’trao quyền’’ cho Tướng Dương Văn Minh để thương thuyết với cộng sản Bắc Việt nội trong ngày hôm đó, tuy nhiên vì thì giờ quá cấp bách cho nên rất khó mà có thể đạt giấy mời đến các vị Nghị Sĩ và Dân Biểu đến tham dự phiên họp đặc biệt này trong vòng chỉ có mấy tiếng đồng hồ.

Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết chính Đại Sứ Hoa Kỳ Graham Martin đã gọi điện thoại cho ông để yêu cầu giải quyết sự khó khăn này như­ sau:

‘’Tôi ra về sau khi từ giã Cụ Hương, nhà ái quốc khả kính mà tôi không bao giờ được gặp nữa. Từ địa điểm họp tại Tư Dinh Phó Tổng Thống về đến Tư Dinh Thủ Tướng tại số 5 Bến Bạch Đằng xe chạy độ 15 phút. Thế mà vừa bước chân vào phòng khách thì điện thoại reo vang. Đại Sứ Martin ở phía đầu dây bên kia nói với tôi: Tình hình vô cùng khẩn trương. Công việc đang phải giải quyết với cộng sản Bắc Việt từng phút từng giây chứ không phải từng ngày, từng giờ nữa. Tưởng là phiên họp với Tổng Thống Hương đã đi đến quyết định là bàn giao ngay nội ngày bôm nay.

Không ngờ Thủ Tướngg lại đề nghị ‘’giao quả bóng’’ qua cho Quốc Hội, biết chừng nào mới triệu tập cả trăm người đến họp được ? Hai ông Chủ Tịch Quốc Hội sẽ bó tay không thể nào có phương tiện tống đạt thư mời Dân Biểu và Nghị Sĩ được. Vậy xin Thủ Tướng giúp giùm hai vị này triệu tập phiên họp khẩn cấp nội chiều nay. Nếu trễ ký hạn tối nay của cộng sản thì Sài Gòn sẽ lâm nguy.

Tôi liền điện thoại thông báo hai vị Chủ Tịch Thượng và Hạ Viện cứ tống đạt thư mời các Dân Biểu và Nghị Sĩ cho đúng nội quy, nhưng e rằng thư mời sẽ không đến tay đầy đủ cho các vị dân cử đâu. Tôi chỉ thị lập tức cho hai Đài Truyền Thanh và Truyền Hình ngưng tất cả các chương trình phát thanh t­hường lệ.

Bắt đầu từ giờ phút này,chỉ phát thanh nhạc hùng, tạo không khí khẩn trương y như khi có biến cố trước đây và đọc thư mời các Nghị Sĩ và Dân Biểu đến dự phiên họp khoáng đại Lưỡng Viện tại Hội Trường Diên Hồng, trụ sở của Thượng Nghị Viện vào lúc 7 giờ tối nay’’. Nguyễn Bá Cẩn: Sách đã dẫn, trang 436.

Trong buổi chiều hôm đó, Đài Phát Thanh Sài Gòn liên tiếp đọc đi đọc lại từng giờ thư mời của Nghị Sĩ Trần Văn Lắm yêu cầu các Dân Biểu và Nghị Sĩ đến dự phiên họp đặc biệt khẩn cấp tại trụ sở Thượng Viện vào lúc 6 giờ chiều cùng ngày. Phiên họp Lư­ỡng Viện khai diễn vào lúc 7 giờ 30 tối với 138 Nghị Sĩ và Dân Biểu hiện diện: Có nhiều người sau này nói rằng phiên họp này không hợp pháp vì không đủ túc số, tuy nhiên điều đó không đúng vì vào tháng 4 năm 1975, tổng số Dân Biểu và Nghị Sĩ trong hai Viện Quốc Hội là 219 người, theo nội quy của Quốc Hội thì chỉ cần quá bán tổng số tức là 110 người là đủ túc số để họp Lưỡng Viện, như vậy con số 138 người thì đã quá đủ túc số rồi.

Theo lời yêu cầu của Chủ Tịch Thượng Viện, ông Trần Văn Đôn, Tổng Trưởng Quốc Phòng đã hướng dẫn một phái đoàn quân sự đến Quốc Hội để trình bày về tình hình quân sự và vòng đai phòng thủ Sài Gòn. Phái đoàn này gồm có Đại T­ướng Cao Văn Viên, Tổng Tư Lệnh Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa, Trung Tướng Nguyễn Văn Minh, Tư Lệnh Biệt Khu Thủ Đô, Trung Tướng Trần Văn Minh, Tư Lệnh Không Quân, Phó Đô Đốc Chung Tấn Cang, Tư Lệnh Hải Quân, Chuẩn Tướng Trần Đình Thọ, Tr­ưởng Phòng 3 và Trung Tâm Hành Quân Bộ Tổng Tham Mưu và Đại Tá Hoàng Ngọc Lung, Trưởng Phòng 2 Quân Báo thuộc Bộ Tổng Tham Mưu Quân Lực Việt Nam Cộng Hòa.

Ông Trần Văn Đôn, với tư cách là Xử Lý Thường Vụ Tổng Trưởng Quốc Phòng, đã thuyết trình cho Lưỡng Viện Quốc Hội tình hình bi đát của đất nước kể từ khi Ban Mê Thuột thất thủ ngày 10.3.75, sau đó mất Quảng trị ngày 19.3 An Lộc ngày 20.3, Huế ngày 26.3 Quảng Tín ngày 24.3, Quảng Ngãi ngày 25.3, Đà Nẵng ngày 29.3, Quy Nhơn ngày 1 tháng 4, Nha Trang ngày 2 tháng 4, Đà Lạt ngày 4.4, Phan Rang ngày 16.4, Phan Thiết ngày 19.4, Xuân Lộc ngày 20.4 và ngay trong lúc Quốc Hội đang họp thì quân cộng sản Bắc Việt đã tới Biên Hòa.

Phái đoàn Trần Văn Đôn tường trình với Lưỡng Viện Quốc Hội rằng hiện cộng sản Bắc Việt đang có tới 16 sư đoàn tức là vào khoảng hơn 160.000 quân đang bao vây Sài Gòn cùng với sự yểm trợ của một số rất đông thiết giáp và pháo binh hạng nặng, trong khi đó thì vòng đai phòng thủ của ta đang từ từ bị thu hẹp. Cả hai Nghị Sĩ là Phạm Đình Ái và Vũ Văn Mẫu hỏi phái đoàn Quốc Phòng lực lượng Tổng Trừ Bị của Việt Nam Cộng Hòa ở đâu và vòng đai phòng thủ như thế nào thì được trả lời rằng Tổng Trừ Bị đang ở vòng đai phòng thủ Sài Gòn cùng với hai sư đoàn 5 và 25.

Tuy nhiên hai đại đơn vị này đã bị quân cộng sản cầm chân, Sư Đoàn 5 bị quân cộng sản vây ở căn cứ Lai Khê và Sư Đoàn 25 đang bị vây ở căn cứ Đồng Dù, còn trong Thủ Đô Sài Gòn thì chỉ có Cảnh Sát Dã Chiến cùng với một số đơn vị Biệt Động Quân bảo vệ. Tóm lại, phái đoàn phúc trình rằng tổng số quân Việt Nam Cộng Hòa bảo vệ Thủ Đô chỉ có khoảng 60.000 người và không có khả năng tăng viện thêm trong khi đó thì quân cộng sản Bắc Việt đông gấp 3 lần và quân của họ từ các vùng miền Bắc và Miền Tnung tiếp tục kéo về càng ngày càng đông và đó là viễn ảnh của mặt trận Sài Gòn trong một vài ngày sắp tới. Theo một nhà báo Pháp thì trong bài thuyết trình này, ông Trần Văn Đôn ‘’đã đặt ra một bức tranh vô cùng bi thảm: Chỉ vài ngày, có thể chỉ vài giờ nữa, Sài Gòn có thể bị đại bác 130 ly của cộng sản tàn phá. Vậy phải thương thuyết ngay để có ngưng bắn càng sớm càng tốt.

Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn cho biết thêm một vài chi tiết về phiên họp đặc biệt này của Lưỡng Viện như sau:

‘’Sau khi ba Tướng Trần Văn Đôn, Nguyễn Văn Minh và Nguyễn Khắc Bình ra về để cho Lưỡng Viện Quốc Hội tiếp tục thảo luận, thời giờ qua rất nhanh thế mà các Nghị Sĩ Dân Biểu kéo dài cuộc thảo luận dằng co xung quanh hai đề tài hợp hiến và chủ quyền quốc gia, chưa chịu biểu quyết. Dân Biểu Phạm Anh, Tổng Trưởng Đặc Trách Liên Lạc Quốc Hội, từ Hội Trường Diên Hồng báo cáo với tôi rằng các Nghị Sĩ và Dân Biểu thuộc phe cầm quyền không chống đối việc trao quyền cho D­ương Văn Minh vì muốn tránh đổ máu cho nhân dân trong Đô Thành. Trái lại một chuyện bất ngờ và đầy mâu thuẫn đã xảy ra là Nghị Sĩ và Dân Biểu đối lập lại do dự chưa chịu biểu quyết cho Tướng Minh là người mà họ đã ủng hộ lâu nay.

Khi trao đổi với nhau một cách bán chính thức ngoài hành lang của Hội Trường, một số Dân Biểu và Nghị Sĩ đối lập cho biết ‘’sở dĩ họ chống việc trao quyền cho Tướng Minh là vì họ nghĩ rằng Tướng Minh sẽ không đủ tài ba để giữ nước mà sẽ làm mất nước vào tay cộng sản’’. Được hỏi ‘’nếu vậy thì tại sao lâu nay quí anh tín nhiệm Tướng Minh như  lãnh tụ đối lập trong nước’’ thì  các Dân Biểu và Nghị Sĩ đối lập trả lời rằng: ‘’chúng tôi nào có tín nhiệm và tin tưởng Tướng Minh. Chúng tôi chỉ dùng Tướng Minh để phá Tổng Thống Thiệu mà thôi!’’.

Cũng nên nói thêm là hai Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ và Pháp vận động khá mạnh nên sau cùng Lưỡng Viện Quốc Hội ngưng thảo luận để biểu quyết’’. Nguyễn Bá Cẩn: Sách đã dẫn, trang 442-443.

Sau đó, vào lúc 8 giờ 45 tối, Thượng Nghị Sĩ Trần Văn Lắm đọc câu hỏi sau đây trước Lưỡng Viện Quốc Hội ‘’Ai đồng ý là Tổng Thống Trần Văn Hương nên trao quyền cho ông Minh để ông ta có thể tìm kiếm một con đuờng vãn hồi hòa bình cho Việt Nam ?’’  136 trong tổng số 138 Dân Biểu và Nghị Sĩ bỏ phiếu thuận, hai người không bỏ phiếu là Thượng Nghị Sĩ Trần Văn Lắm, Chủ Tịch Thượng Viện và Dân Biểu Phạm Văn Út, Chủ Tịch Hạ Viện vì theo nội quy của Thượng và Hạ Viện thì vị Chủ Tịch chỉ bỏ phiếu khi nào không đủ đa số mà thôi.

Như vậy, chỉ 24 tiếng đồng hồ sau quyết nghị ngày 26.4, Quốc Hội đã thông qua một quyết nghị mới minh định việc cả hai Viện Lập Pháp chấp thuận việc Tổng Thống Trần Văn Hương trao quyền lại cho ông Dương Văn Minh và có như vậy thì việc Cụ Trần Văn Hương trao quyền mới có vẻ như là có tính cách hợp hiến và hợp pháp và đó là điều mà Cụ trông đợi. Ông Trần Văn Đôn kể lại rằng tối hôm đó ông đến nhà Cụ Hương để thông báo việc xảy ra ở Quốc Hội thì Cụ nhờ ông Đôn nói lại với ông Dương Văn Minh là Cụ sẵn sàng trao quyền bất cứ lúc nào.

Khi ông Đôn ra về, Cụ Hương nói với ông Đôn rằng: ‘’họ muốn có ông Minh thì có ông Minh!’’. Theo ông Đôn thì sau đó ông Nguyễn Xuân Oánh và ông đến Tòa Đại Sứ Pháp và Mỹ thông báo việc Quốc Hội đã chấp thuận việc trao quyền cho ông Dương Văn Minh rồi cả hai người ghé đến nhà ông Minh. Ông Đôn nói với ông Minh là Cụ Hương sẵn sàng trao quyền bất cứ lúc nào thì ông Minh nói rằng ông ta sẽ nhậm chức vào lúc 5 giờ chiều ngày hôm sau, Thứ Hai 28 tháng 4 năm 1975. (Đại Úy Nguyễn Văn Nhựt, cựu Tùy Viên của Tổng Thống Trần Văn Hương quả quyết với người viết rằng tối 27 tháng 4 cũng như tối hôm sau 28 tháng 4, Cụ Hương không hề tiếp ông Đôn tại Phủ Phó Tổng Thống trên đường Hiền Vương).

Sau khi Dương Văn Minh đã chính thức được Quốc Hội chấp thuận giao quyền Tổng Thống, khuya hôm đó.

Theo Frank Snepp, Đại Sứ Hoa Kỳ Martin mới chỉ thị cho Polgar, trùm CIA Sài Gòn, đi đón những nhân vật thân cận và trung thành với ông Thiệu đưa lên Phi Trường Tân Sơn Nhất rồi họ được một chuyến bay đặc biệt đưa sang Căn Cứ Không Quân Clark tại Phi Luật Tân. Trong số những hành khách trên chuyến bay đặc biệt này có cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn, cựu Tổng Trưởng Hoàng Đức Nhã và cựu Thiếu Tướng Tư lệnh Cảnh Sát Nguyễn Khắc Bình. Frank Snepp cho biết rằng Đại Sứ Graham Martin đã ra lệnh không cho một viên chức cao cấp nào trong chính phủ được ra đi cho đến khi nào Đại Tướng Dương văn Minh được chính thức giao quyền Tổng Thống. Frank Snepp: Sách đã dẫn, trang 448

Cựu Thủ Tướng Nguyễn Bá Cẩn nói với người viết rằng ông ra đi vào tối 27 tháng 4 vì ông không muốn làm cái việc bàn giao chức vụ Thủ Tướng cho Vũ Văn Mẫu. Trong cuốn Hồi Ký sau này, ông Nguyễn Bá Cẩn cũng xác nhận rằng ông được Tòa Đại Sứ Hoa Kỳ đưa lên Phi Trường Tân Sơn Nhứt vào rạng sáng ngày 28 tháng 4 và được đưa qua Căn Cứ Clark Field của Hoa Kỳ tại Phi Luật Tân trên một chiếc phi cơ vận tải C-13O cùng với Bác Sĩ Phan Quang Đán và ông Hoàng Đức Nhã.

Trong khi tại Sài Gòn, hai Viện Quốc Hội đã thông qua quyết nghị cho phép Tổng Thống Trần Văn Hương ‘’trao quyền’’ cho ông cựu Đại Tư­ớng Dương Văn Minh để ‘’điều đình’’ với cộng sản thì tại Hà Nội, Võ nguyên Giáp đã nhân danh Quân Ủy Trung Ương gửi một chỉ thị mang số 113/QUTW  ngày 27 tháng 4 năm 1975 cho các đơn vị cộng sản tại Miền Nam về ‘’nhiệm vụ của các đơn vị quân đội quản lý Thành Phố Sài Gòn-Gia Định’’. Chỉ thị này dài tất cả là 10 trang giấy nói về việc ‘’quản lý tốt’’, nắm vững đặc điểm của Sài Gòn-Gia Định và công tác cụ thể trong việc quản lý. Võ nguyên Giáp ra lệnh rằng chỉ thị này phải được ‘’quán triệt đầy đủ đến tân chi bộ và trung đội, tiểu đội và được chấp hành nghiêm túc’’. Trong bản chỉ thị này, không hề có câu nào nhắc đến việc có thể thương lượng với Dương Văn Minh.