Ch­¬ng III: THùc nghiÖm s­ ph¹m

3.3.4. C¸ch tiÕn hµnh thùc nghiÖm

3.3.3.1. B­íc mét

- Yªu cÇu HS lµm bµi TL sè 1, ngay sau chuyªn ®Ò: Giíi thiÖu chung vÒ thÕ giíi sèng víi yªu cÇu: “Em h·y s­u tÇm vµ sö dông c¸c h×nh ¶nh s­u tÇm ®­îc ®Ó chøng minh cho sù ®a d¹ng còng nh­ ®Æc ®iÓm sinh häc cña c¸c giíi sinh vËt theo hÖ thèng ph©n lo¹i 5 giíi cña Whittker ” . Líp ®­îc chia thµnh 5 nhãm, mçi nhãm lµm vÒ 1 giíi.

- Cho HS lµm bµi kiÓm tra sè 1 nh»m kh¶o s¸t kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu.

Néi dung vµ kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh tÝnh, ®Þnh l­îng cña hai bµi nµy ®· ®­îc thÓ hiÖn ë phÇn c¬ së thùc tiÔn. ë ®©y, chóng t«i chØ nh¾c l¹i mét sè nhËn ®Þnh quan träng vÒ kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu vµ viÕt TL còng nh­ møc ®é n¾m v÷ng kiÕn thøc phÇn CSVC – CCDT cña HS líp 10 chuyªn Sinh, THPT Chuyªn H­ng Yªn.

- Nh×n chung c¸c em ®· cã ®­îc nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n vÒ CSVC - CCDT (theo ch­¬ng tr×nh Sinh häc 9) nh­ng kh¶ n¨ng vËn dông linh ho¹t nh÷ng kiÕn thøc nµy vÉn cßn yÕu.

- §a sè HS cßn cã kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu ë møc yÕu vµ trung b×nh, chØ cã mét tØ lÖ rÊt nhá ë møc giái vµ kh¸.

- TÊt c¶ HS ®Òu ch­a cã nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ TL còng nh­ c¸ch tiÕn hµnh mét bµi TL, ®Æc biÖt lµ hiÖn t­îng ph«t« hoÆc in nguyªn mét bµi t×m ®­îc ®Ó nép chøng tá ý thøc cña c¸c em vÒ viÖc tù häc, tù nghiªn cøu tµi liÖu còng nh­ kh¸t väng t×m tßi, kh¸m ph¸ tri thøc míi cña c¸c em kh«ng cao.

3.3.3.2. B­íc hai

3.3.3.3. B­íc ba

- Thùc hiÖn giai ®o¹n 1 cña biÖn ph¸p rÌn kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu cho HS lµ trang bÞ c¸c kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu c¬ b¶n cho HS b»ng c¸ch sö dông hÖ thèng c¸c c©u hái bµi tËp khi d¹y phÇn lÝ thuyÕt cña chuyªn ®Ò.

- Sau khi d¹y xong lÝ thuyÕt vÒ CÊu tróc vµ c¸c c¬ chÕ vËn ®éng b×nh th­êng cña vËt chÊt di truyÒn ë cÊp ®é ph©n tö (tù nh©n ®«i ADN, phiªn m·, dÞch m· vµ c¸c c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng gen), chóng t«i tæ chøc cho HS lµm bµi TL sè 2. C¸c c©u hái ®­îc sö dông ®Ó gîi ý HS x¸c ®Þnh tªn ®Ò tµi ë bµi TL sè 2 lµ:

C©u 1: Khi ®Ò cËp ®Õn vai trß cña pr«tªin, ¡ng - ghen tõng nãi: “ ë ®©u cã pr«tªin, ë ®ã cã sù sèng”. Trong kho¶ng cuèi thÕ kØ XIX, ®Çu thÕ kØ XX nhiÒu nhµ khoa häc còng cho r»ng pr«tªin lµ vËt chÊt mang th«ng tin di truyÒn. B»ng nh÷ng hiÓu biÕt cña m×nh vÒ Di truyÒn häc hiÖn ®¹i, em h·y ph¸t biÓu quan ®iÓm cña m×nh vÒ nh÷ng vÊn ®Ò nªu trªn vµ t×m nh÷ng b»ng chøng ®Ó chøng minh cho quan ®iÓm ®ã.

C©u 2: Tr×nh bµy chi tiÕt diÔn biÕn c¬ chÕ tù nh©n ®«i ADN ë c¸c nhãm sinh vËt (cã sö dông h×nh ¶nh hoÆc s¬ ®å ®Ó minh ho¹).

C©u 3: Tr×nh bµy chi tiÕt diÔn biÕn c¬ chÕ phiªn m· ë c¸c nhãm sinh vËt (cã sö dông h×nh ¶nh hoÆc s¬ ®å ®Ó minh ho¹).

C©u 4: Tr×nh bµy vÒ vÊn ®Ò ®iÒu hoµ ho¹t ®éng gen ë sinh vËt nh©n s¬ vµ nh©n thùc (cã sö dông h×nh ¶nh hoÆc s¬ ®å ®Ó minh ho¹). Ph©n tÝch nguyªn nh©n dÉn tíi nh÷ng kh¸c biÖt trong c¬ chÕ nµy ë sinh vËt nh©n s¬ vµ nh©n thùc.

HS ®­îc tù do 1 trong 4 c©u hái ®Ó x¸c ®Þnh ®Ò tµi. §Ó HS cã thÓ lËp ®Ò c­¬ng TL tèt h¬n, chóng t«i dù phßng c¸c c©u hái h­íng dÉn nhá h¬n. ViÖc tr¶ lêi c¸c c©u hái nµy gióp c¸c em x¸c ®Þnh ®­îc néi dung chÝnh cña ®Ò c­¬ng. Tuy nhiªn, ®Ó ph¸t huy tèi ®a tÝnh tù lùc cña HS, chóng t«i chØ chuÈn bÞ nh÷ng c©u hái nµy ®Ó dù phßng. ChØ khi HS cã v­íng m¾c liªn quan tíi ®Ò tµi cña m×nh, chóng t«i míi dïng ®Ó gîi ý. VÝ dô, ë c©u 1, hÖ thèng c©u hái gîi ý nh­ sau:

§ång thêi, ®Ó thuËn lîi h¬n cho HS, chóng t«i cã giíi thiÖu cho c¸c em mét sè tµi liÖu tham kh¶o ngoµi SGK vµ mét sè tõ kho¸ ®Ó tra cøu th«ng tin trªn m¹ng.

- Sau hai tuÇn, chóng t«i thu bµi vµ ®¸nh gi¸. §Ó khuyÕn khÝch HS øng dông c«ng nghÖ th«ng tin trong viÕt bµi, chóng t«i lËp mét ®Þa chØ gmail cho líp vµ khuyÕn khÝch (chø kh«ng b¾t buéc) c¸c em göi bµi b»ng ®­êng th­ ®iÖn tö. Trong kho¶ng thêi gian nµy, chóng t«i tiÕn hµnh d¹y phÇn lÝ thuyÕt cßn l¹i cña chuyªn ®Ò lµ néi dung vÒ §ét biÕn gen.

- Sau khi chÊm bµi xong, kÕt qu¶ nhËn xÐt vµ ®¸nh gi¸ ®­îc c«ng khai tr­íc HS. Chóng t«i còng tiÕn hµnh söa cho c¸c em c¸c lçi ®Æc biÖt lµ lçi ph©n tÝch ®Ò vµ lËp dµn ý cho bµi. Ngoµi ra cßn c¸c lçi vÒ cÊu tróc cña TL, c¸ch hµnh v¨n,… còng ®­îc söa.

- Sau khi ch÷a bµi TL sè 2, chóng t«i yªu cÇu HS lµm bµi TL sè 3 vÒ §ét biÕn gen theo c¸c yªu cÇu sau:

C©u 1: H·y ph©n lo¹i ®ét biÕn gen theo c¸c tiªu chÝ kh¸c nhau.

C©u 2: Ph©n tÝch hËu qu¶ cña ®ét biÕn gen vµ vai trß cña nã.

C©u 3: Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a ®ét biÕn gen vµ bÖnh ung th­.

- Sau hai tuÇn HS còng ®­îc yªu cÇu nép bµi, sau ®ã chóng t«i còng tiÕn hµnh chÊm vµ ch÷a bµi nh­ bµi sè 2.

- ë mçi bµi TL, chóng t«i cã yªu cÇu HS b¸o c¸o tr­íc líp vµ cho HS tiÕn hµnh ®¸nh gi¸ chÐo. §Ó thuËn lîi cho viÖc ®¸nh gi¸ chÐo cña HS, chóng t«i ®­a cho c¸c em c¸c tiªu chÝ ®¸nh gi¸ bµi TL do chóng t«i x©y dùng (ch­¬ng 2) vµ h­íng dÉn chÊm ®iÓm.

B¶ng 3.1: H­íng dÉn chÊm ®iÓm bµi b¸o c¸o TL (thang ®iÓm 100)

STT	Tiªu chÝ	Thang ®iÓm	GV ®¸nh gi¸	B¹n ®¸nh gi¸
1.	- Tªn ®Ò tµi phï hîp víi yªu cÇu ®Æt ra vµ c¸c néi dung tr×nh bµy.	10
2.	- §Æt vÊn ®Ò ng¾n gän, xóc tÝch, cho thÊy ®­îc s¬ l­îc lÞch sö cña vÊn ®Ò nghiªn cøu còng nh­ vai trß cña vÊn ®Ò ®ã trong thùc tiÔn.	10
3.	- §­a ra ®­îc h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò mét c¸ch m¹ch l¹c, logic. - BiÕt c¸ch tæng hîp, diÔn ®¹t th«ng tin thu ®­îc theo ý hiÓu cña b¶n th©n mét c¸ch phï hîp. - C¸ch gi¶i quyÕt vÊn ®Ò dùa trªn nÒn t¶ng lµ kiÕn thøc ®· häc, cã ®i s©u, më réng h¬n nhê nguån tµi liÖu tham kh¶o.	30 10 10
4.	- §¶m b¶o cÊu tróc cña bµi TL gåm phÇn môc lôc, néi dung (më bµi, th©n bµi, kÕt luËn), danh môc tµi liÖu tham kh¶o. - BiÕt c¸ch trÝch dÉn tµi liÖu tham kh¶o. - Cã sö dông h×nh ¶nh minh ho¹ m«t c¸ch hîp lÝ.	5 5 5
5.	- Lµm viÖc ®óng tiÕn ®é víi th¸i ®é tÝch cùc, trung thùc. - Cã sù ph©n c«ng hîp lÝ gi÷a c¸c thµnh viªn.	2 3
6.	- Bµi b¸o c¸o hÊp dÉn, l«i cuèn ng­êi nghe	10

- TiÕn hµnh bµi kiÓm tra sè 2 (®Ò bµi ë phÇn phô lôc ) nh»m kiÓm tra kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu vµ kiÕn thøc vÒ CSVC – CCDT ë cÊp ®é ph©n tö cña HS theo ch­¬ng tr×nh chuyªn s©u. Bµi nµy còng ®­îc ®¸nh gi¸ vµ ch÷a (trong bµi vµ tr­íc c¶ líp) ®Ó HS rót kinh nghiÖm.

- Cïng víi c¸c bµi kiÓm tra vµ bµi b¸o c¸o TL, chóng t«i còng thùc hiÖn kiÓm tra theo tõng giai ®o¹n b»ng c¸c c©u hái bµi tËp hoÆc kiÓm tra bµi cò, kiÓm tra 15 phót ®Ó cã nh÷ng ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c h¬n.

- §ång thêi víi qu¸ tr×nh tiÕn hµnh thùc nghiÖm cña b¶n th©n, t«i còng tham kh¶o ý kiÕn ®¸nh gi¸ cña GV thø hai cïng d¹y líp nµy sau hai chuyªn ®Ò cña GV ®ã vÒ møc ®é tiÕn bé cña HS. Chuyªn ®Ò thø nhÊt cña GV nµy lµ chuyªn ®Ò Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo ®· hoµn thµnh tr­íc khi chóng t«i d¹y thùc nghiÖm. Chuyªn ®Ò thø hai lµ chuyªn ®Ò CÊu tróc tÕ bµo ®­îc hoµn thµnh ngay sau thùc nghiÖm cña chóng t«i.

3.4. KÕt qu¶ thùc nghiÖm

3.4.1. VÒ mÆt ®Þnh tÝnh

KÕt qu¶ vÒ mÆt ®Þnh tÝnh ®· ®­îc ph©n tÝch ë phÇn c¬ së thùc tiÔn cña ®Ò tµi. C¸c nhËn ®Þnh chÝnh ®· ®­îc nh¾c l¹i ë môc 3.3.3.1.

* Víi bµi TL sè 2

Nh×n chung HS ®· cã ý thøc vÒ cÊu tróc cña mét bµi TL. §a sè c¸c em ®· kÕt cÊu néi dung chÝnh thµnh ba phÇn lµ phÇn ®Æt vÊn ®Ò, phÇn néi dung chÝnh vµ phÇn kÕt luËn. Cã nhiÒu em ®· cã b×a, cã môc lôc, danh môc tµi liÖu tham kh¶o. Em Vò HuyÒn Trang ®· cã trÝch dÉn tµi liÖu tham kh¶o tuy cã nhiÒu chç ch­a hîp lÝ.

§a phÇn c¸c em ®· biÕt dùa trªn c©u hái ®­îc giao ®Ó lùa chän tªn ®Ò tµi phï hîp. VÝ dô trong c¸c c©u hái gîi ý cho bµi TL sè 2 cã c©u 1 lµ khã x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu vµ tªn ®Ò tµi nhÊt nh­ng ®a phÇn c¸c em ®· x¸c ®Þnh ®­îc. VÝ dô: Em §µo ThÞ Mai Ly ®· x¸c ®Þnh ®­îc tªn ®Ò tµi lµ: “ Pr«tªin víi sù sèng vµ ®©u lµ vËt chÊt mang th«ng tin di truyÒn”.

VÒ néi dung: C¸c em ®Òu biÕt dùa vµo kiÕn thøc ®· häc, trªn c¬ së ®ã bæ sung th«ng tin tõ tµi liÖu tham kh¶o. §¸ng nãi lµ nÕu nh­ ë bµi TL sè 1, c¸c em ®Òu ®i phot« hoÆc in nguyªn mét bµi t×m ®­îc th× ë bµi nµy c¸c em ®Òu cã ý thøc diÔn ®¹t b»ng ý hiÓu cña b¶n th©n mÆc dï hÇu hÕt ®Òu cã c©u tõ ch­a ®­îc m¹ch l¹c, râ rµng.

VÒ h×nh thøc: Cã nhiÒu em ®· cã sö dông h×nh ¶nh minh ho¹ kh¸ phï hîp. VÝ dô, khi nãi vÒ c¸c b»ng chøng chøng minh ADN lµ vËt chÊt mang th«ng tin di truyÒn, hÇu hÕt HS chän ®Ò tµi nµy ®Òu ®· biÕt t×m c¸c s¬ ®å thÝ nghiÖm ®Ó minh ho¹.

MÆt kh¸c, dï kh«ng b¾t buéc nh­ng cã mét sè em ®· sö dông Word ®Ó tr×nh bµy. Mét sè ®· biÕt sö dông Gmail ®Ó göi bµi cho GV . Tuy nhiªn hÇu hÕt c¸c em ®Òu kh«ng biÕt dïng file ®Ýnh kÌm mµ gâ trùc tiÕp vµo néi dung th­.

VÒ tæng thÓ, cã em §ç Tïng §¾c ®· tho¶ m·n kh¸ tèt yªu cÇu cña mét bµi TL khi chän ®Ò tµi “ C¸c c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹ ®éng gen ë Sinh vËt nh©n s¬ vµ nh©n chuÈn”.

- VÒ h¹n chÕ:

Dï ®· ®­îc h­íng dÉn tr­íc nh­ng cã nhiÒu em vÉn quªn c¸c phÇn trang b×a, môc lôc, danh môc tµi liÖu tham kh¶o. CÊu tróc bµi cña hÇu hÕt HS chØ ®¶m b¶o ba phÇn chÝnh lµ ®Æt vÊn ®Ò, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vµ kÕt luËn. Tuy nhiªn ®©y lµ lÇn ®Çu lµm bµi sau khi ®­îc h­íng dÉn vÒ cÊu tróc TL nªn chóng t«i ®· kh«ng trõ ®iÓm cña nh÷ng em nµy.

VÒ viÖc x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu: Cßn mét sè em x¸c ®Þnh ch­a râ yªu cÇu cña ®Ò. Ch¼ng h¹n, em NguyÔn ThÞ Hång Th¾m vµ em §µo Ng« Tó Quúnh ®Òu chän c©u hái sè 1. Tuy nhiªn, c¸c em chØ ph©n tÝch ®­îc vÕ “Vai trß cña pr«tªin víi sù sèng” mµ kh«ng lµm ®­îc vÕ cßn l¹i cña c©u hái.

NhiÒu em tuy ®· x¸c ®Þnh ®­îc yªu cÇu cña c©u hái gîi ý nh­ng khi x¸c ®Þnh h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò th× tá ra rÊt lóng tóng. Em NguyÔn ThÞ Thu H­¬ng cßn ®­a nguyªn mét ®o¹n dµi kho¶ng 2 trang vÕ tiÓu sö cña ¡ng- ghen vµo bµi. §iÒu ®ã chøng tá em ch­a x¸c ®Þnh ®­îc néi dung chÝnh cÇn nghiªn cøu mµ vÉn ë tr¹ng th¸i gÆp g× nãi lÊy. §©y còng chÝnh lµ h¹n chÕ rÊt lín cña ®a sè HS chuyªn Sinh khi lµm bµi kiÓm tra tù luËn.

VÒ kÜ n¨ng viÕt: Cã nhiÒu HS cßn tá ra rÊt m¸y mãc, rËp khu«n. Em §ç Kh¾c HiÕu khi nghe GV h­íng dÉn lµm bµi cã nãi tíi lËp ®Ò c­¬ng nªn ®· ®­a h¼n mét ®o¹n ®Ò c­¬ng vµo bµi cña m×nh (kh«ng ph¶i môc lôc). C¸ch diÔn ®¹t cña nhiÒu HS vÉn tá ra ch­a tho¸t ý. Cã nhiÒu em cã tæng hîp th«ng tin tõ c¸c tµi liÖu kh¸c nhau nh­ng chñ yÕu vÉn lµ cãp nhÆt chø ch­a biÕt diÔn ®¹t b»ng tõ ng÷ riªng cña b¶n th©n m×nh..

VÒ h×nh thøc: Cã HS cßn viÕt bµi s¬ sµi. §Æc biÖt, cã HS viÕt ®Ò tµi vÒ qu¸ tr×nh phiªn m· nh­ng kh«ng hÒ cã h×nh ¶nh hoÆc s¬ ®å nµo minh ho¹ cho qu¸ tr×nh ®ã.

* Víi bµi TL sè 3

- VÒ ­u ®iÓm:

Nh×n chung, bµi TL sè 3, HS thÓ hiÖn cã nhiÒu tiÕn bé râ rÖt h¬n so víi bµi TL sè 2. Tuy nhiªn, ®©y lµ bµi TL thø ba nªn yªu cÇu cña chóng t«i còng cao h¬n.

VÒ bè côc cña bµi TL: C¸c em ®Òu ®¶m b¶o bè côc chung cña 1 bµi TL lµ cã c¸c phÇn: b×a, môc lôc, néi dung (víi më bµi, th©n bµi vµ kÕt luËn), danh môc tµi liÖu tham kh¶o.

VÒ c¸ch x¸c ®Þnh tªn ®Ò tµi vµ c¸c vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu: C¸c em ®Òu ®· x¸c ®Þnh ®­îc tªn ®Ò tµi phï hîp víi yªu cÇu cña c©u hái gîi ý vµ cã h­íng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kh¸ m¹ch l¹c. Ch¼ng h¹n, lµm vÒ ®Ò tµi kh¸ khã lµ “mèi quan hÖ gi÷a ®ét biÕn gen vµ ung th­” nh­ng em NguyÔn ThÞ Thanh HiÒn ®· biÕt ®i tõ lÞch sö nghiªn cøu bÖnh ung th­ ®Ó ®Ò cËp tíi c¸c thµnh tùu khoa häc gÇn ®©y chøng minh r»ng c¸c bÖnh ung th­ ®Òu cã nguån gèc di truyÒn trong ®ã cã ®ét biÕn gen ®Ó ®Æt vÊn ®Ò. Khi gi¶i quyÕt vÊn ®Ò, em ®ã còng biÕt xuÊt ph¸t tõ viÖc ph©n tÝch c¸c kh¸i niÖm gèc lµ kh¸i niÖm ung th­ vµ ®ét biÕn gen ®Ó t×m c¸c t¸c nh©n sau ®ã x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n s©u xa cña ung th­ lµ do c¸c ®ét biÕn trªn c¸c gen kiÓm so¸t chu k× tÕ bµo. Sau ®ã, HS nµy cßn thÓ hiÖn kh¸ xuÊt s¾c khi ®· biÕt liÖn hÖ víi c¸c biÖn ph¸p phßng vµ tr¸nh bÖnh ung th­.

Cã nhiÒu HS thùc hiÖn c¸c ®Ò tµi kh¸c còng lµm ®­îc t­¬ng tù nh­ em HiÒn.

VÒ c¸ch diÔn ®¹t vµ c¸ch viÕt luËn: nh×n chung c¸c em ®Òu cã sù tiÕn bé v­ît bËc trong c¸ch viÕt. HÇu hÕt ®Òu biÕt diÔn ®¹t theo ý hiÓu cña m×nh. C©u tõ còng râ rµng, m¹ch l¹c vµ trong s¸ng h¬n so víi bµi tr­íc. Cã nh÷ng em ®· biÕt c¸ch dÉn d¾t ®Ó chuyÓn ý tõ vÊn ®Ò nµy sang vÊn ®Ò kh¸c. Ch¼ng h¹n, em NguyÔn ThÞ Thanh HiÒn ®· biÕt c¸ch dïng c¸c kiÕn thøc vÒ hËu qu¶ cña ®ét biÕn gen ®Ó chuyÓn sang phÇn mèi liªn hÖ gi÷a ®ét biÕn gen vµ ung th­.

VÒ h×nh thøc: C¸c em ®· biÕt dïng h×nh ¶nh minh ho¹ mét c¸ch hîp lÝ. C©n ®èi gi÷a c¸c phÇn trong bµi ®· phï hîp h¬n. Cã nhiÒu cßn biÕt trang trÝ trang b×a cña TL cho ®Ñp m¾t vµ kh¸ hîp lÝ.

VÒ øng dông c«ng nghÖ th«ng tin: MÆc dï chóng t«i kh«ng b¾t buéc c¸c em sö dông c«ng nghÖ th«ng tin ®Ó tr×nh bµy bµi cña m×nh nh­ng kÕt qu¶ lµm bµi thÓ hiÖn ®a sè c¸c em ®· biÕt ®¸nh v¨n b¶n b»ng Word (28/31em). Lçi ®¸nh m¸y còng ®· Ýt h¬n nhiÒu. Cã 25/31 em ®· nép bµi b»ng c¸ch göi gmail cho gi¸o viªn. §Æc biÖt, mÆc dï kh«ng ®­îc h­íng dÉn nh­ng cã 6 em ®· tr×nh bµy bµi d­íi d¹ng Powerpoint. Trong sè ®ã cã ba em lµ D­¬ng ThÞ NhuÇn, NguyÔn ThÞ Thanh HiÒn, TrÇn Lª Minh Ngäc ®· biÕt dïng hiÖu øng cho bµi tr×nh diÔn Powerpoint cña m×nh.

• 
  VÒ h¹n chÕ :
  

Tuy cã nhiÒu tiÕn bé, song, c¸c em vÉn kh«ng tr¸nh ®­îc nh÷ng h¹n chÕ:

HÇu hÕt bµi lµm tuy ®Òu x¸c ®Þnh ®­îc tªn ®Ò tµi phï hîp song l¹i thÓ hiÖn râ lµ c¸c em ch­a cã thãi quen lËp ®Ò c­¬ng. Do ®ã, mÆc dï gi¶i quyÕt ®­îc vÊn ®Ò ®Æt ra nh­ng cã nh÷ng bµi viÕt vÉn cßn rÊt rèi r¾m. Ch¼ng h¹n bµi cña em Qu¸ch ThÞ H­¬ng viÕt vÒ c¸c c¸ch ph©n lo¹i ®ét biÕn gen. Em nµy còng x¸c ®Þnh ®­îc lµ cÇn ph©n lo¹i ®ét biÕn gen theo c¸c c¸ch kh¸c nhau nh­ng em l¹i liÖt kª tÊt c¶ c¸c d¹ng ®ét biÕn gen ra sau ®ã míi ®­a tiªu chÝ ph©n lo¹i.

Cã em diÔn ®¹t vÉn cßn lñng cñng, nhÇm lÉn vÒ c¸c thuËt ng÷ c¬ b¶n nh­ em D­¬ng Xu©n NhÊt, Mai thµnh C«ng, Lª Kh¸nh HiÖp.

Mét sè HS cã ®«i chç cßn chÐp th«ng tin nguyªn xi tõ tµi liÖu mµ kh«ng ®¸nh gi¸ xem th«ng tin ®ã ®óng hay sai. VÝ dô: Em NguyÔn ThÞ Hµ Trang sö dông Google ®Ó dÞch tµi liÖu thu ®­îc nh­ng kh«ng biÕt vËn dông nªn trong bµi thÓ hiÖn nh÷ng chç sai vÒ v¨n ph¹m tiÕng ViÖt mét c¸ch ®iÓn h×nh nh­ em ®ã dïng tõ “hä” ®Ó thay cho tõ “c¸c d¹ng ®ét biÕn gen” mµ kh«ng ph¶i lµ tõ “chóng” nh­ tiÕng ViÖt th­êng dïng.

* Víi bµi kiÓm tra sè 2

§Ó kh¼ng ®Þnh râ h¬n tÝnh kh¶ thi cña c¸c gi¶i ph¸p ®Ò ra, chóng t«i cho HS lµm bµi kiÓm tra sè 2 sau khi kÕt thóc chuyªn ®Ò.

Trong ®Ò (phô lôc ) cã ý a, b cña c©u 1, mét phÇn ý 1 vµ b cña c©u 2, ý a cña c©u 3, ý a cña c©u 5 lµ thuéc møc biÕt. C¸c c©u cßn l¹i ®ßi hái kh¶ n¨ng hiÓu vµ vËn dông kiÕn thøc. §Ó lµm ®­îc c¸c c©u hái nµy, ®ßi hái HS ngoµi kh¶ n¨ng ghi nhí kiÕn thøc ®· häc cßn ph¶i cã kh¶ n¨ng vËn dông kiÕn thøc mét c¸ch linh ho¹t.

Riªng ý c c©u 2, vµ ý c©u 4, chóng t«i ®­a ra ®Ó ®¸nh gi¸ kÜ n¨ng viÕt TL cña HS. Víi ý c c©u 2, ®Ò bµi ®Ò cËp ®Õn mét vÊn ®Ò cßn ®ang tranh c·i ®ã lµ kh¶ n¨ng vi ph¹m cña tÝnh phæ biÕn cña m· di truyÒn. Chóng t«i ®­a ra c©u hái nµy kh«ng k× väng HS sÏ cho mét ®¸p ¸n chÝnh x¸c mµ chØ yªu cÇu c¸c em biÕt dùa vµo d÷ kiÖn cña ®Ò ®­a ra mét nhËn ®Þnh vµ c¸c luËn ®iÓm ®Ó b¶o vÖ cho nhËn ®Þnh cña m×nh. Nh­ vËy ®Ò bµi hoµn toµn më.

Víi ý c cña c©u 4, chóng ta thÊy khi HS häc ë líp 9, c¸c em gÇn nh­ ®­îc mÆc ®Þnh lµ mét gen quy ®Þnh mét tÝnh tr¹ng. Ngay c¶ ®Þnh nghÜa gen trong SGK Sinh häc 12 còng cho r»ng: “ Gen lµ mét ®o¹n cña ph©n tö ADN mang th«ng tin quy ®Þnh cÊu tróc cña mét s¶n phÈm x¸c ®Þnh” . Tuy nhiªn, kiÕn thøc vÒ phiªn m· vµ c¸c c¬ chÕ ®iÒu hoµ ho¹t ®éng gen cho thÊy mèi quan hÖ trªn ®· kh¸c rÊt nhiÒu. Nh­ vËy, HS còng cÇn vËn dông ®­îc kiÕn thøc ®· häc ®Ó ph¸t biÓu quan ®iÓm vÒ 1 vÊn ®Ò t­ëng nh­ rÊt l¹ nh­ng l¹i ®­îc chøa ®ùng trong kiÕn thøc ®É häc cña c¸c em. §Ëy còng lµ nÒn t¶ng ®Ó HS tiÕp thu kiÕn thøc vÒ quy luËt di truyÒn (t­¬ng t¸c gen vµ gen ®a hiÖu) mét c¸ch dÔ dµng h¬n.

Nh­ vËy, c¸c c©u hái trong ®Ò kh«ng ®­a ra mét ®o¹n tµi liÖu nµo nh­ng ®ßi hái HS ph¶i cã c¸c kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu c¬ b¶n, ®Æc biÖt lµ kÜ n¨ng xö lý th«ng tin thu ®­îc trong ®ã quan träng lµ kÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò

KÕt qu¶ cho thÊy, hÇu hÕt HS ®Òu cã ®­îc kiÕn thøc kh¸ v÷ng vÒ Di truyÒn häc ph©n tö. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç, ®a sè c¸c em ®Òu lµm ®­îc c¸c c©u hái ë møc biÕt vµ møc hiÓu. Tuy nhiªn møc ph©n tÝch vµ vËn dông l¹i t¹o ra sù ph©n ho¸ kh¸ râ rÖt gi÷a c¸c tèp HS ®øng ®Çu vµ cuèi cña líp.

VÝ dô ë ý d, c©u 1. §Ò bµi hái: “ ë sinh vËt nh©n chuÈn theo em sÏ cã sù kh¸c biÖt c¬ b¶n nµo so víi nh©n s¬ trong c¬ chÕ nµy”. §a sè HS ®Òu so s¸nh c¬ chÕ nh©n ®«i cña nh©n s¬ víi nh©n chuÈn. Tuy nhiªn, cã mét sè HS tèp ®Çu ®· x¸c ®Þnh ®­îc ®Ò chØ yªu cÇu nªu sù kh¸c biÖt trong c¬ chÕ thay thÕ ®o¹n måi ë hai nhãm sinh vËt. ë ý e, c©u 1, tÊt c¶ HS lµm ®­îc ý ®Çu tiªn lµ x¸c ®Þnh ph©n tö ADN ë nhãm sinh vËt nµo vµ gi¶i thÝch ®­îc lÝ do. Tuy nhiªn, ý thø hai chØ cã mét sè em lµm ®óng.

Víi ý c, c©u 2, ®a sè HS ®Òu tr¶ lêi lµ kh«ng vi ph¹m tÝnh phæ biÕn cña m· di truyÒn nh­ng kh«ng gi¶i thÝch ®­îc. Riªng em §ç Tïng §¾c th× cho r»ng ch­a ch¾c kh¸m ph¸ trªn ®· lµm thay ®æi tÝnh phæ biÕn cña m· di truyÒn. Em nµy ®· dùa vµo mét ®iÓm kh¸ khã x¸c ®Þnh trong ®Ò lµ hiÖn t­îng ®ã chØ x¶y ra ë mét sè sinh vËt vµ trong ty thÓ, l¹p thÓ ®Ó cho r»ng ®©y cã thÓ chØ lµ ph¶n øng thÝch nghi cña sinh vËt tr­íc c¸c ®iÒu kiÖn m«i tr­êng hoÆc ho¹t ®éng chøc n¨ng ®Æc biÖt.

ë ý b, c©u 3, hÇu hÕt c¶ líp ®Òu x¸c ®Þnh ®­îc nguyªn nh©n m«i tr­êng cã l¾ct«se nh­ng ¤pªr«n kh«ng ho¹t ®éng lµ do sù xuÊt hiÖn cña ®­êng ®¬n. Mét sè x¸c ®Þnh ®­îc thªm nguyªn nh©n do ®ét biÕn.

Víi ý b, c©u 4, cã nhiÒu HS x¸c ®Þnh ®­îc cã hai lo¹i biÕn dÞ lµ ®ét biÕn gen vµ th­êng biÕn. §Ó lµm ®­îc ®iÒu nµy, chøng tá HS ®· cã kh¸i niÖm biÕn dÞ , kh¸iniÖm ®ét biÕn gen vµ th­êng biÕn kh¸ v÷ng. MÆt kh¸c, c¸c em còng x¸c ®Þnh ®­îc mét tõ kho¸ quan träng cã tÝnh gîi ý trong ®Ò lµ tõ “biÕn dÞ”.

Víi ý c, thuéc c©u nµy th× cã kho¶ng 1/2 líp x¸c ®Þnh ®­îc vÊn ®Ò trong mèi quan hÖ gen vµ tÝnh tr¹ng nªn ®­a ra ®­îc c¸c ý c¬ b¶n.

Víi ý b, c©u 5, hÇu hÕt c¸c em ®Òu x¸c ®Þnh ®­îc ý nghÜa cña cÊu tróc hai m¹ch cuÈ ADN lµ ®¶m b¶o tÝnh æn ®Þnh t­¬ng ®èi cña ADN vµ lµ khu«n mÉu ®Ó tÕ bµo cã thÓ nhËn biÕt vµ söa sai kÞp thêi.

Nh­ vËy, tõ kÕt qu¶ ph©n tÝch ®Þnh tÝnh bµi kiÓm tra, ta cã thÓ nhËn thÊy:

+ ë bµi kiÓm tra sè 2, hÇu hÕt HS ®Òu thÓ hiÖn cã sù tiÕn bé vÒ kiÕn thøc Di truyÒn häc ph©n tö vµ c¸c kÜ n¨ng liªn quan tíi n¨ng lùc tù nghiªn cøu tµi liÖu vµ viÕt b¸o c¸o TL nh­ kÜ n¨ng x¸c ®Þnh vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu, kÜ n¨ng xö lÝ th«ng tin thu ®­îc, kÜ n¨ng viÕt luËn vµ TL.

+ Trong líp cã sù ph©n ho¸ vÒ chÊt l­îng bµi lµm gi÷a nhãm HS kh¸ giái vµ nhãm HS yÕu h¬n.

+ KÕt hîp víi theo dâi qu¸ tr×nh häc cña tõng HS cho thÊy ®· cã sù ph©n ho¸ râ rµng trong néi bé líp. §Æc biÖt nh÷ng em cã kÕt qu¶ hai bµi TL sè 2 vµ sè 3 tèt th× ®Òu cho kÕt qu¶ bµi Ng­îc l¹i, cã nh÷ng em tá ra ®uèi ®Òu nh­ HiÖp, Hµ Trang, KiÒu, M¬ th× thùc tÕ l¹i lµ nh÷ng em l­êi häc trong líp.

- Th«ng qua viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn: viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ th­êng xuyªn còng cho thÊy ®a sè HS cã sù tiÕn bé râ rÖt trong c¸c kh©u tõ thu nhËn th«ng tin, tíi xö lý vµ vËn dông th«ng tin. VÝ dô: Khi d¹y vÒ Gi¶m ph©n (chuyªn ®Ò sau chuyªn ®Ò CSVC vµ CCDT ë cÊp ®é ph©n tö), chóng t«i sö dông h×nh 30.2 (trang 101, Sinh häc N©ng cao) ®Ó ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng xö lý vµ vËn dông th«ng tin cña HS nh­ sau:

• 
  Trong 4 lo¹i giao tö BV, Bv, bV, bv, theo em ®©u lµ giao tõ liªn kÕt, ®©u lµ giao tö ho¸n vÞ?
  
• 
  H·y nhËn xÐt vÒ tØ lÖ cña hai lo¹i giao tö liªn kÕt vµ ho¸n vÞ.
  
• 
  BiÕt tÇn sè ho¸n vÞ gen ®­îc tÝnh b»ng tØ lÖ cña giao tö ho¸n vÞ trong tæng sè giao tö t¹o thµnh. Tõ s¬ ®å h·y gi¶i thÝch v× sao tÇn sè ho¸n vÞ gen lu«n nhá h¬n hoÆc b»ng 50%.
  
• 
  VËn dông kiÕn thøc võa häc vÒ gi¶m ph©n ®Ó tÝnh tØ lÖ giao tö ®­îc h×nh thµnh tõ nh÷ng c¬ thÓ cã kiÓu gen sau: AB/ab víi tÇn sè ho¸n v× gen lµ 20%; Aa BD/bd víi tÇn sè ho¸n vÞ gen lµ 40%.
  

Chóng t«i kh«ng gîi ý mµ chØ ®­a c©u hái vµ tæ chøc cho HS th¶o luËn. KÕt qu¶ cho thÊy HS cã thÓ xö lý h×nh vµ c¸c th«ng tin ®­îc cung cÊp ®Ó gi¶i ®¸p tèt c¸c c©u hái trªn.

- NhËn ®Þnh cña GV d¹y m«n Sinh thø hai ë líp thùc nghiÖm: theo GV nµy, ë chuyªn ®Ò: CÊu tróc tÕ bµo (häc sau chuyªn ®Ò CSVC – CCDT ë cÊp ®é ph©n tö vµi tiÕt), HS trong líp cã b­íc tiÕn bé rÊt lín trong c¸ch häc vµ lµm bµi so víi chuyªn ®Ò: Thµnh phÇn ho¸ häc cña tÕ bµo mµ GV nµy d¹y tr­íc ®ã

3.4.2. VÒ mÆt ®Þnh l­îng

* So s¸nh ®iÓm cña hai bµi TL (bµi TL sè 2 vµ sè 3)

B¶ng 3.2. KÕt qu¶ bµi b¸o c¸o TL sè 2 vµ sè 3 ë líp 10 Sinh – Tr­êng THPT Chuyªn H­ng Yªn

	§iÓm sè (Xi)	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10		Ph­¬ng sai S2
Bµi TL sè 2	Sè bµi (ni)	0	0	0	0	1	4	8	9	7	2	7,74	63,47
	TØ lÖ %	0	0	0	0	3,23	12,90	25,81	29,03	22,58	6,45
	XÕp lo¹i	YÕu – KÐm				Trung b×nh		Kh¸	Giái
		0				16,13		25,81	58,06
Bµi TL sè 3	Sè bµi (ni)	0	0	0	0	0	1	8	10	9	3	8,16	69,90
	TØ lÖ %	0	0	0	0	0	3,23	25,81	32,25	29,03	9,68
	XÕp lo¹i	YÕu – KÐm				Trung b×nh		Kh¸	Giái
	TØ lÖ %	0				3,23		25,81	70,96

§å thÞ 3.1: Ph©n bè ®iÓm cña HS 10 Sinh THPT Chuyªn H­ng Yªn

ë bµi TL sè 2 vµ sè 3.



BiÓu ®å 3. 1: Ph©n bè ®iÓm cña HS 10 Sinh THPT Chuyªn H­ng Yªn ë bµi TL sè 2 vµ sè 3.

KÕt qu¶ trªn cho thÊy, sau khi ®­îc h­íng dÉn c¸c kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu ë giai ®o¹n ®Çu thùc nghiÖm (sau khi d¹y xong c¸c cÊu tróc di truyÒn ë cÊp ®é ph©n tö vµ c¸c c¬ chÕ vËn ®éng b×nh th­êng cña chóng), kÜ n¨ng lµm b¸o c¸o TL cña HS ®· c¶i thiÖn râ rÖt. §iÒu ®ã thÓ hiÖn ë chç kh«ng cßn HS ®¹t lo¹i yÕu - kÐm n÷a. Sè bµi ®¹t lo¹i giái còng kh¸ cao (58,06%).

Sau khi thùc hiÖn giai ®o¹n sau cña thùc nghiÖm (sau khi d¹y phÇn §ét biÕn gen cña chuyªn ®Ò) theo ®Þnh h­íng cña ®Ò tµi, kÕt qu¶ vÉn t¨ng râ rÖt. B»ng chøng lµ tØ lÖ trung b×nh cßn rÊt thÊp (3,23%), tØ lÖ bµi ®¹t l¹i giái t¨ng lªn râ rÖt (chiÕm 70,06%). §iÓm trung b×nh cña c¸c bµi b¸o c¸o còng t¨ng tõ 7,74 ®Õn 8,16.

Nh­ vËy, cã thÓ nãi, nÕu HS ®­îc trang bÞ quy tr×nh rÌn c¸c kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu c¬ b¶n mét c¸ch phï hîp th× kÜ n¨ng lµm b¸o c¸o TL cña HS sÏ t¨ng.

* So s¸nh kÕt qu¶ bµi kiÓm tra tr­íc (bµi kiÓm tra - KT sè 1) vµ sau thùc nghiÖm (bµi KT sè 2).

KÕt qu¶ bµi kiÓm tra sè 1 vµ sè 2 ®­îc thÓ hiÖn trªn b¶ng 3.2, ®å thÞ vµ biÓu ®å 3.2 nh­ sau

B¶ng 3. 2. KÕt qu¶ bµi kiÓm tra sè 1 vµ sè 2 ë líp 10 Sinh– Tr­êng THPT Chuyªn H­ng Yªn

	§iÓm sè (Xi)	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10		Ph­¬ng sai S2
Bµi KT sè 1	Sè bµi (ni)	2	1	0	6	8	6	6	1	1	0	5,26	33.04
	TØ lÖ %	6,45	3,23	0	19,35	25,81	19,35	19,35	3,23	3,23	0
	XÕp lo¹i	YÕu – KÐm				Trung b×nh		Kh¸	Giái
	TØ lÖ %	29,03				45,16		19,35	6,46
Bµi KT sè 2	Sè bµi (ni)	0	0	1	1	3	4	9	5	8	0	7,13	55,10
	TØ lÖ %	0	0	3,23	3,23	9,68	12,90	29,03	16,13	25,81	0
	XÕp lo¹i	YÕu – KÐm				Trung b×nh		Kh¸	Giái
	TØ lÖ %	6,46				22,58		29,03	41,94

§å thÞ 3. 2. Ph©n bè ®iÓm cña HS 10 Sinh- THPT Chuyªn H­ng Yªn ë bµi kiÓm tra sè 1 vµ sè 2



BiÓu ®å 3.2. Ph©n bè ®iÓm cña HS 10 Sinh- THPT Chuyªn H­ng Yªn ë bµi kiÓm tra sè 1 vµ sè 2

Tõ b¶ng sè liÖu, biÓu ®å vµ ®å thÞ, chóng ta cã thÓ dÔ dµng nhËn thÊy sù chªnh lÖch møc ®iÓm cña HS tr­íc vµ sau thùc nghiÖm. NÕu nh­ tr­íc thùc nghiÖm, ph©n bè ®iÓm cña HS chñ yÕu r¬i vµo møc trung b×nh vµ yÕu kÐm th× sau thùc nghiÖm møc ®iÓm cña HS l¹i n»m chñ yÕu ë møc kh¸ vµ giái.

MÆt kh¸c kÕt qu¶ thùc nghiÖm còng cho thÊy sù ph©n ho¸ râ rÖt trong líp, khi sè HS ®¹t ®iÓm giái nhiÒu h¬n h¼n sè ®¹t ®iÓm kh¸. §Æc biÖt sè HS ®¹t ®iÓm 9 cao h¬n so víi ®¹t ®iÓm 8. Thùc tÕ cho thÊy, c¸c em ®¹t ®iÓm 9 ®Òu thuéc tèp HS ®øng ®Çu cña líp trong suèt qu¸ tr×nh häc tËp.

Nh­ vËy, biÖn ph¸p ®Ò ra lµ cã hiÖu qu¶ ®èi víi kÜ n¨ng tù nghiªn cøu tµi liÖu, viÕt luËn còng nh­ kiÕn thøc vÒ Di truyÒn häc cña HS 10 chuyªn Sinh tr­êng THPT Chuyªn H­ng Yªn. Ngoµi ra nã cßn t¹o ra sù ph©n ho¸ trong líp, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó nhãm HS giái bËt lªn. §©y lµ kÕt qu¶ rÊt cÇn thiÕt trong c«ng t¸c båi d­ìng HS giái.

Каталог: admin -> FileStore -> file -> SKKN%202013
admin -> CỤC ĐIỀu tiếT ĐIỆn lựC
SKKN%202013 -> Kinh nghiệm: Ứng dụng cntt vào giảng dạy môn Âm nhạc ở bậc thcs. Phần I: ĐẶt vấN ĐỀ
file -> A. MỞ ĐẦu I. ĐẶt vấN ĐỀ. Thực trạng vấn đề
SKKN%202013 -> MỤc lục mục lục
file -> SỞ giáo dục và ĐÀo tạo hưng yên trưỜng thpt nguyễn siêU
file -> Chức vụ: Giáo viên Đơn vị công tác
SKKN%202013 -> Kinh nghiệm: Ứng dụng cntt vào giảng dạy môn Âm nhạc ở bậc thcs. Phần I: ĐẶt vấN ĐỀ
file -> Tr­êng SỞ giáo dục và ĐÀo tạo hưng yên trưỜng thpt phù CỪ 

tải về 1.88 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: