O‟zbеkiston rеspublikasi oliy va o‟rta maxsus ta‟lim vazirligi

12 
2- MAVZU. PSIXOLOGIYA FANINING DOLZARBLIGI. 
Tayanch tushunchalar: internetomaniya, shaxs, faoliyat, shaxsiyat,
ongi, 
xulq-atvor, globalizasiya, jamiyat,
obyektiv, subyektiv mafkura. 
 
2.1. Globalizasiya sharoitida psixologiya oʻrganadigan muammolarning 
dolzarbligi. 
Jahon hamjamiyatining mustaqil O‟zbekistonni tan olishi, davlatimizning 
keng tashqi siyosiy va tashqi iqtisodiy faoliyati o‟zbek xalqining ma‟naviy 
qadriyatlari va imkoniyatlari tiklanishiga, o‟zini boshqa xalqlar oilasidagi to‟la 
huquqli millat sifatida anglab yetishiga keng imkon yaratdi. Tobora kengayib 
borayotgan xalqaro aloqalar jahon madaniyatini yanada chuqurroq bilish, 
umuminsoniy qadriyatlardan bahramand bo‟lish uchun qulay zamin yaratmoqdaki, 
bu o‟z navbatida o‟zbek xalqining turli faoliyat sohalaridagi iste‟dodi 
rivojlanishiga, uning tadbirkorlik va kirishimlilik, bir necha chet tillarni va 
kompyuter texnologiyalarini tez o‟rganib olish kabi iqtidorini ro‟yobga chiqishiga, 
xorijiy mamlakatlarga borish, ular bilan aloqalar o‟rnatish, dunyo standartlari 
bo‟yicha oliy o‟quv yurtlarida tahsil olish imkonini berdi. Ana shunday keng 
ko‟lamli aloqalarga qaramay, xalqimizda, ayniqsa, yoshlarda milliy qadriyatlarga 
hurmat, vatanparavarlik, saxovat an‟analari yanada rivojlanib, iqtidorlari 
yuksaklarga ko‟tarilmoqda. Bu insonga munosabatni, uni tarbiyalash ishining 
dolzarbligini yanada yaqqolroq tasavvur qilishga olib keldi. 
Globalizatsiya 
sharoitida psixologiya o‟rganadigan muammolarning 
dolzarbligi, avvalo, har bir shaxsning murakkab insoniy munosabatlar, axborot 
kommunikatsiyalari sharoitida yashayotganligi, inson xulqini boshqarish ayrim 
mamlakatlar uchun ijtimoiy-iqtisodiy taraqqiyotning yetakchi omili sifatida e‟tirof 
etilishi bilan izohlanadi. O‟z vaqtida Hindistonning taniqli siyosiy arbobi Maxatma 
Gandi shunday yozgan ekan: “Men uyimning darvoza va eshiklarini mahkam 
berkitib o‟tira olmayman. Chunki unga toza havo kirib turishi kerak. Va shu 
barobarida eshik va derazalarimdan kirayotgan havo dovul bo‟lib, xonadonimni 
ag‟dar-to‟ntar qilib, o‟zimni yiqitib tashlashini ham xohlamayman”. Bu so‟zlarni 

13 
bugungi globalizasiya sharoitida insonning jamiyatda tutgan o‟rni va zarur 
maqomni egallashiga, informatsion xurujlar va turli xil ma‟lumotlarning turli 
yo‟llar bilan mamlakatimizga, umuman, boshqa mamlakatlarga ham kirib kelib, u 
yoki bu mintaqada asrlar mobaynida shakllangan qadriyatlar, urf-odatlar, e‟tiqod 
shakllariga va tarbiya uslublariga salbiy yoki ijobiy ta‟siri jarayonlari ma‟nosida 
qo‟llash shaxs ruhiyatiga aloqador sir-sinoatlarni bilishni, shaxsga o‟z-o‟zini 
himoya hilish, o‟z ustida ishlash imkoniyatlarini bilishni dolzarb qilib qo‟yadi. 
Zero, dunyoga yuz ochgan, yoshlari dunyo tillarini bemalol egallab, 
“internetomaniya” kasaliga chalinish arafasida turgan O‟zbekistonga ham yaxshi, 
ham yomon ta‟sirlar, xurujlar mavjudligi sharoitida shaxsning o‟zini-o‟zi 
psixologik jihatdan salbiy ta‟sirotlardan himoya qila olish imkoniyatlarini 
kengaytirish eng dolzarb muammolardan biridir. 
Ya‟ni, siyosat sohasimi, iqtisodiyotmi, mafkura yoki ma‟naviyatmi, tarbiya 
yoki huquq masalalarimi, barchasida inson omili va uning manfaati talab va 
ehtiyojlarini o‟rganish, undagi hayot jabhalariga ko‟nikish va teran fikrlash 
qobiliyatlarini o‟stirish fan oldida turgan eng muhim vazifadir. Yoshlarni milliy 
g‟oya ruhida tarbiyalash inson aqli va shuuri uchun kurashning eng samarali 
usullaridan biridir. Shaxs ongi va xulqiga tajovuzlarning ortib borayotganligi, 
xulqni boshqarish barcha sohalarda ustivor bo‟lgan bir sharoitda insonning 
ruhiyatini, unda sodir bo‟ladigan murakkab jarayonlarni, holatlarni o‟rganishning, 
yoshlarda mafkuraviy immmunitetning shakllanishining ahamiyati ham oshib 
boraveradi. Shu nuqtai nazardan olib qaralganda, odamni o‟rganish qanchalik 
qadimiy va an‟anaviy vazifa bo‟lishidan qat‟iy nazar, bugungi globalizasiya va 
bozor munosabatlariga o‟tish davrida psixologiya fani uchun dolzarb bo‟lmagan 
mavzu yoki jarayonning o‟zi yo‟qdir. 

tải về 1.55 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: