O‘zbek xalq milliy harakatli o‘yinlarining kelib chiqish tarixi uzoq
tải về 1.07 Mb. Chế độ xem pdf
|
Boliboyeva Zebuniso, Mavzu direktor- maktabgacha ta’lim tashkiloti rahbari. Reja kir, Xolmurodova Muharram
| O‘YINBOShINI TANLASh
O‘QITUVChI TOMONIDAN TAYINLASh Ko‘pchilik o‘yinlarda o‘yinboshini bo‘lishini talab qilinadi. O‘yinboshini vazifasini bajaruvchi bo‘lish o‘yinchilarga kattagina tarbiyaviy jihatdan ta’sir etadi. Shuning uchun bu rolda iloji boricha ko‘p miqdordagi o‘yinchilar qatnashsalar maqsadga muvofiq bo‘ladi. O‘yinboshi har xil usullar bilan tayinlash mumkin. O‘qituvchi uni o‘yinda tutgan o‘rnini hisobga olgan holda o‘yinboshini tayinlaydi. Bu usulni afzalligi shundaki: o‘yinboshini odatda ko‘proq munosib o‘yinchilar saylanishi mumkin: bu usul vaqt bo‘yicha ko‘proq tez hisoblaniladi (dars uchun juda muhim). Bu usulni salbiy tomoni shundaki, bolalar o‘yinboshini saylashda qatnashmaydilar, bunday holatda ularni tashabbusini bosib qo‘yadi. Odatda bu usul bilan qachonki bolalar hali bir-birlari bilan tanish bo‘lmasdan, birinchi marta o‘ynash uchun to‘planishganlar, shuningdek, vaqt kam qolganda yoki oldindan belgilab qo‘yilgan o‘yin qatnashchisini tarbiyalash maqsadida o‘qituvchi o‘yinboshini tayinlashi kerak. O‘qituvchi o‘yinboshini tayinlashda o‘zini uni nima uchun tayinlayotganligini asoslab berishi kerak, chunki ayrim o‘yinchilarni qiziqishi to‘g‘risida o‘ylashga sabab qoldirmaslik kerak. O‘yinboshini qur’a (chek) tashlash bo‘yicha tayinlash usuli ham bor. Chek tashlashni sanash yo‘li bilan o‘tkazish mumkin. Bolalar doiraga turadilar va birorta sanashni boshlaydilar, har bir so‘zni talaffuz qilingandan keyin navbat bilan o‘yinchilarni ko‘rsatadi. Oxirgi sanoq kimga kelib taqalsa, o‘sha o‘yinboshi bo‘ladi, yoki uni teskarisi, o‘yinchi doiradan chiqib ketadi va yana sanash boshlanadi, qachonki bitta o‘yinchi qolguncha davom etadi, oxirida qolgan o‘yinchi-o‘yinboshi bo‘ladi. Sanash usuli vaqt bo‘yicha nisbatan uzoq davom etadi, lekin buni darsdan tashqari o‘tkaziladigan o‘yinlarda tez-tez foydalaniladi. Ayrim holatda sanash usulini darsda ham qo‘llash mumkin, ayniqsa bolalar ko‘proq yuklama olganda ya’ni kuchli qo‘zg‘olish paydo bo‘lgandan keyin ularni tinchlatish uchun qo‘llaniladi. Sanash bilan matnni ongli ravishda qo‘llanilsa bolalarni nutqini rivojlantirishga yordam beradi. Koptokni uloqtirishni chek tashlash ko‘rinishida qo‘llash mumkin. Kimda kim tayoqchani, toshni, koptokni uzoqqa uloqtirsa, o‘sha o‘yinboshi bo‘ladi. Lekin bu usul judu ko‘p vaqtni talab qiladi va buni darsdan tashqari vaqtda ochiq havoda o‘yinlarda foydalanish mumkin. Chek tashlash yo‘li bilan o‘yinboshini saylash har doim ham yaxshi samara bermaydi. Lekin bu usulni bolalar o‘zlari mustaqil ravishda o‘yin o‘ynayotganlarida tez-tez qo‘llaydilar, chunki bu ular o‘rtasida baxslarni kelib chiqarmaydi. O‘yinboshini saylashni eng ko‘proq qulay usullaridan biri, bu shug‘ullanuvchilarning o‘zlarini tanlashi hisoblanadi. Bu usulni pedagogik munosabatlari juda ijobiy bo‘lib, bolalarni jamoatchilik xoxishini namoyon etadi, natijada odatda ko‘proq munosib o‘yinboshini saylanadi. Biroq kam tashkil qilingan bolalar o‘rtasida bu usulni qo‘llash ancha qiyin, chunki o‘yinboshini o‘yinni bilmaganligini shaxsiy sifati bo‘yicha emas, guruhda ko‘proq kuchlilarni taqibi ostida saylanishi mumkin. Shuning uchun o‘qituvchi bolalarga iloji boricha «Kim yaxshi yuguradi, kim aniq nishonga tegizadi» usulida nomzodlarni tayinlashni tavsiya qiladi. O‘qituvchi o‘yinboshini tayinlashni navbatga qo‘yiladi, chunki har bir o‘yin ishtirokchisi bu o‘rinda bo‘lsalar, ular o‘yinda ma’lum darajada javgarlikni xis qiladilar. Bu o‘yin ishtirokchilarida uyushqoqlikni, tashabbuskorlikni tarbiyalashga yordamlashadi va faollikni oshirishga yordam beradi. O‘yinboshini tanlashda yuqorida ko‘rsatilgan usullarni pedagogik vazivani qo‘yilishiga qarab almashlab qo‘yish kerak, ya’ni o‘qituvchi o‘z oldiga, mashg‘ulotni sharoitiga va o‘yinni harakteriga qarab, o‘ynovchilarni soniga va ularni kayfiyatiga qarab vazifani qo‘yadi. tải về 1.07 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|