Néi dung kÕ ho¹ch s¬ lîc b»ng tiÕng Ph¸p cña Ru-g¬
2) "§iÓm b¸o, trong ®ã c¸c xuÊt b¶n phÈm ®Þnh kú cña thêi ®¹i chóng ta t×m thÊy sù ®¸nh gi¸ b×nh tÜnh, nhng c«ng b»ng vµ nghiªm kh¾c, tinh thÇn mµ chóng tu©n thñ, viÖc lµm vµ xu híng cña chóng, còng nh t¸c ®éng cña chóng ®Õn d luËn x· héi.
3) Phª b×nh nh÷ng cuèn s¸ch sÏ ®îc c«ng bè ë phÝa bªn nµy hoÆc bªn kia s«ng Ranh".
Néi dung kÕ ho¹ch s¬ lîc b»ng tiÕng §øc cña Ru-g¬
2) "§iÓm b¸o vµ t¹p chÝ ph¶n ¸nh th¸i ®é cña m×nh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cña thêi ®¹i chóng ta.
3) §iÓm b¸o chÝ vµ v¨n ch¬ng cæ xa ë §øc, còng nh ®iÓm s¸ch cña hai níc ®ang më ra vµ kÕ tôc thêi ®¹i míi".
Khi so¹n th¶o lÇn cuèi néi dung kÕ ho¹ch s¬ lîc cña tê "Deutsch - Französische Jahrbücher" Ru-g¬ ®· ph¶i c©n nh¾c ®Õn c¸ch thøc do M¸c ®a ra, vµ sao l¹i toµn phÇn hoÆc tõng phÇn c¸c c¸ch thøc diÔn ®¹t do M¸c ®Ò xuÊt. §Ó so s¸nh, chóng t«i dÉn ra néi dung ®ã ®¨ng trong sè 1-2 t¹p chÝ "Deutsch - Französische Jahrbucher", Paris, 1844:
"T¹p chÝ nµy lµ xuÊt b¶n phÈm mang tÝnh phª b×nh, nhng ®ã kh«ng ph¶i lµ tê b¸o v¨n häc §øc. Chóng t«i sÏ cho ®¨ng nh÷ng trÝch lôc lÊy tõ c¸c nguån t liÖu Ph¸p vµ §øc:
1. VÒ con ngêi vµ c¸c hÖ thèng cã ¶nh hëng vµ cã tÇm quan träng vÒ nh÷ng vÊn ®Ò bøc thiÕt, vÒ hiÕn ph¸p, sù lËp ph¸p, kinh tÕ chÝnh trÞ, ®¹o ®øc vµ thiÕt chÕ. Thay vµo chÝnh s¸ch thÇn th¸nh cña thiªn quèc sÏ giíi thiÖu khoa häc ch©n chÝnh vÒ ho¹t ®éng cña con ngêi.
2. §iÓm c¸c b¸o vµ t¹p chÝ ph¶n ¸nh th¸i ®é cña m×nh ®èi víi c¸c vÊn ®Ò cña thêi ®¹i chóng ta.
3. §iÓm v¨n häc vµ v¨n ch¬ng cæ xa ë §øc, mµ tÊt yÕu ph¶i phª ph¸n tinh thÇn §øc giµ cçi trong sù tån t¹i siªu viÖt cña nã, cßn ngµy nay lµ môc n¸t cña nã; còng nh ®iÓm s¸ch cña hai níc ®· më ra vµ kÕ tôc thêi ®¹i míi, mµ chóng ta ®ang bíc tíi"- 533.
130 T¹p chÝ "Deutsch - Französische Jahrbücher" ph¶i gãp phÇn ®oµn kÕt nh÷ng ®¹i biÓu kh¸c nhau cña t tëng d©n chñ vµ x· héi chñ nghÜa tiªn tiÕn Ph¸p vµ §øc, trë thµnh c¬ quan ng«n luËn cña "Héi liªn hiÖp khoa häc Ph¸p - §øc" nh M¸c ®· viÕt vÒ ®iÒu ®ã cho L.Phoi-¬-b¾c ngµy 3 th¸ng Mêi 1843 (xem Toµn tËp, t.27, 1996, tr.613-614). Ph.¡ng-ghen, L. Phoi-¬-b¾c, H.Hai-n¬, M.HÐt-x¬, K.BÐc-nai, I.u. Phr«-ben, còng nh P. Gi-Pru-®«ng, Ph.La-men-ne, A.La-m¸c-tin, Lu-i Bl¨ng, P.Le-ru, E.Ca-bª. v.v. ®· ®îc mêi céng t¸c víi t¹p chÝ. ViÖc c«ng bè lêi tuyªn bè nµy cña ban biªn tËp t¹p chÝ míi thµnh lËp cã ký tªn M¸c vµ Ru-g¬ ë trªn b¸o "DÐmocratie pacifique" cña ph¸i Phu-ri-ª lµ do sù xuÊt hiÖn bµi b¸o ng¾n nÆc danh, mµ t¸c gi¶ lµ La-m¸c-tin, ë trªn b¸o "Bien public" sè ra ngµy 10 th¸ng Ch¹p 1843. -534.
131 §©y cã ý nãi bµi göi tõ Lai-pxÝch ngµy 16 th¸ng Mêi mét, ®¨ng trªn tê "Kölnische Zeitung" ngµy 20 th¸ng Mêi mét 1843.- 534.
132 Tãm t¾t tËp thø nhÊt cuèn "Håi ký" cña ngêi theo ph¸i Gia-c«-banh L¬-v¸t-x¬ ("MÐmoires de R.Levasseur (de la Sarthe). "Vol, 1-4. Paris, 1829 - 1831) do M¸c th¶o ra nh©n cã ý ®Þnh viÕt t¸c phÈm vÒ lÞch sö c¸ch m¹ng Ph¸p. Ngay tõ mïa hÌ n¨m 1843 M¸c ®· tá ra quan t©m rÊt nhiÒu ®Õn c¸c sù kiÖn c¸ch m¹ng ë Ph¸p vµo cuèi thÕ kû XVIII, ®iÒu ®ã thÊy râ qua c¸c trÝch lôc cña «ng tõ nh÷ng t¸c phÈm chuyªn ®Ò vÒ ®Ò tµi ®ã cña c¸c nhµ sö häc §øc Van-xmót vµ Lót-vÝch cã trong "NhËt ký Croi-xn¾c" vÒ lÞch sö toµn thÕ giíi. Theo x¸c nhËn cña A.Ru-g¬ (th tõ cña Ru-g¬ göi Phoi-¬-b¾c ngµy 15 th¸ng N¨m 1844, göi Phl©y-se-r¬ ngµy 20 th¸ng N¨m vµ 9 th¸ng B¶y 1844; xem A.Ruges Briefwechsel und Tagebuchblätter", Bd. I, Berlin, 1886), sau khi chuyÓn ®Õn Pa-ri vµo mïa thu n¨m 1843 M¸c ®· cã kÕ ho¹ch biªn so¹n mét t¸c phÈm vÒ lÞch sö Héi nghÞ Quèc íc, ®Ó thùc hiÖn ®iÒu ®ã, vµo n¨m 1844 M¸c ®· ph¶i lµm viÖc khÈn tr¬ng trong nhiÒu th¸ng, ®äc mét khèi lîng lín c¸c tµi liÖu, trong ®ã cã b¸o chÝ, cã håi ký cña nh÷ng ngêi ®¬ng thêi v.v.. VÒ dù ®Þnh kh«ng thùc hiÖn ®îc nµy cña M¸c, c¶ tê b¸o cÊp tiÕn "Trier'sche Zeitung" còng ®· ®Ò cËp tíi vµo n¨m 1845, khi nã lªn tiÕng tr¶ lêi vÒ viÖc M¸c bÞ trôc xuÊt khái Ph¸p. Nh÷ng ®o¹n trÝch tõ "Håi ký" cña L¬-v¸t-x¬ n¨m 1844 ®· ®îc ®¨ng trªn b¸o "Vorwärts!”, cã thÓ lµ theo lêi khuyªn cña M¸c.
Thêi gian biªn so¹n b¶n tãm t¾t nµy cã lÏ trïng hîp víi thêi gian khëi ®Çu c¸c c«ng tr×nh nghiªn cøu kinh tÕ cña M¸c: nã n»m trong vë ghi chÐp thø ba trong bé c¸c vë ghi chÐp cïng víi c¸c trÝch lôc tõ c¸c t¸c phÈm cña c¸c nhµ kinh tÕ häc, do M¸c ghi chÐp tõ khi ®Õn Pa-ri cho ®Õn tËn th¸ng T¸m 1844. Cïng víi b¶n tãm t¾t cuèn "Håi ký" cña L¬-v¸t-x¬ trong vë ghi chÐp cã ®o¹n cuèi nh÷ng trÝch lôc lÊy tõ b¶n in tiÕng Ph¸p cuèn s¸ch "VÒ cña c¶i cña c¸c d©n téc" (phÇn mµo ®Çu cña chóng n»m ë trong vë ghi chÐp thø hai) cña A-®am XmÝt.
C¸c trang trong vë ghi chÐp chia lµm hai cét b»ng nh÷ng g¹ch th¼ng ®øng. PhÝa bªn tr¸i dÉn ra nh÷ng ®o¹n trÝch tõ cuèn s¸ch díi d¹ng nh÷ng trÝch lôc trùc tiÕp b»ng tiÕng Ph¸p (chØ cã mét trÝch lôc lµ b»ng tiÕng §øc) hoÆc lµ lîc thuËt (b»ng tiÕng §øc) mét sè ®o¹n riªng biÖt. §o¹n v¨n do M¸c viÕt chung quy lµ mét sè nhËn xÐt vµ chó dÉn ng¾n gän, mµ trong lÇn xuÊt b¶n nµy in thµnh cét riªng. PhÝa bªn ph¶i cña nh÷ng trang t¬ng øng tr×nh bµy néi dung cuèn s¸ch mét c¸ch khóc chiÕt, ng¾n gän h¬n, tríc phÇn tr×nh bµy nµy lµ nhan ®Ò do M¸c ®Æt ra: "Cuéc ®Êu tranh cña ph¸i Nói chèng ph¸i Gi-r«ng-®anh". Toµn bé ®o¹n v¨n ®îc viÕt b»ng tiÕng §øc, trõ mét sè thuËt ng÷ vµ thµnh ng÷ tiÕng Ph¸p, nh÷ng ch÷ nµy ®îc dÞch ra trong b¶n in lÇn nµy. Trong nhiÒu trêng hîp, ®Æc biÖt lµ khi nãi ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ c¸c sù kiÖn vµ c¸c nhµ ho¹t ®éng, c¶ ë ®©y n÷a M¸c vÉn sao l¹i tõng ch÷ hoÆc hÇu nh tõng ch÷ lêi v¨n cña L¬-v¸t-x¬ trong b¶n dÞch tiÕng §øc. Khi in, nh÷ng chç ®ã ®îc dÉn ra nh nh÷ng ®o¹n trÝch d©n, nghÜa lµ ®îc in cì ch÷ nhá (c¸c dÊu ngoÆc lµ cña ban biªn tËp).
Trong lÇn xuÊt b¶n nµy tríc hÕt c«ng bè néi dung c¸c cét bªn tr¸i víi phô ®Ò do ban biªn tËp ®Æt ra: "C¸c ®o¹n trÝch", sau ®ã ®Õn néi dung b¶n tãm t¾t cña cét bªn ph¶i. Nh÷ng chç in nghiªng lµ do M¸c nhÊn m¹nh.- 536.
133 Ngµy 20 th¸ng S¸u 1792 ë Pa-ri ®· diÔn ra cuéc diÔu hµnh quÇn chóng tríc toµ nhµ Héi ®ång d©n biÓu lËp ph¸p vµ cung ®iÖn nhµ vua Tuy-l¬-ri - nh÷ng ngêi tham gia diÔu hµnh ®ßi huû bá sù phñ quyÕt cña quèc v¬ng ®èi víi s¾c lÖnh vÒ thµnh lËp ë ngo¹i « Pa-ri c¸c tr¹i qu©n nghÜa dòng M¸c-x©y, còng nh kh«i phôc l¹i c¬ng vÞ trong néi c¸c cho c¸c thñ lÜnh ph¸i Gi-r«ng-®anh ®· bÞ nhµ vua b·i chøc. Sù tõ chèi trong thùc tÕ viÖc tho¶ m·n nh÷ng yªu s¸ch ®ã cµng lµm cho t×nh h×nh trë nªn c¨ng th¼ng h¬n. ThÞ trëng Pa-ri, ngêi theo ph¸i Gi-r«ng-®anh Pª-chi-«ng ®· bÞ c¸ch chøc v× che chë cho nh÷ng ngêi diÔu hµnh, díi ¸p lùc cña c¸c chi bé Pa-ri, ®· ®îc phôc håi trë l¹i c¬ng vÞ cò vµo trung tuÇn th¸ng B¶y. BÊt chÊp sù phñ quyÕt cña nhµ vua, trong suèt th¸ng B¶y 1792 tõ M¸c-x©y vµ c¸c thµnh phè kh¸c c¸c ®éi qu©n nghÜa dòng ®· ®Õn Pa-ri ®Èy m¹nh phong trµo ®ßi phÕ truÊt chÝnh quyÒn nhµ vua vµ ®¸nh tr¶ kiªn quyÕt nh÷ng kÎ thï bªn ngoµi cña c¸ch m¹ng.- 537.
134 Ngµy 20 th¸ng T 1792 Héi ®ång d©n biÓu lËp ph¸p bá phiÕu cho s¾c lÖnh tuyªn chiÕn víi ¸o, më ®Çu cuéc ®Êu tranh vò trang kÐo dµi cña níc Ph¸p c¸ch m¹ng víi liªn minh c¸c quèc gia ph¶n c¸ch m¹ng. §i tríc hµnh ®éng ®ã lµ sù tuyªn truyÒn rÇm ré vÒ chiÕn tranh cña c©u l¹c bé Gia-c«-banh (lêi kªu gäi ngµy 15 vµ 17 th¸ng Hai 1792), ®îc triÓn khai nhê vµo ¶nh hëng cña ph¸i Gi-r«ng-®anh. Ngîc l¹i, c¸c ®¹i biÓu cña c¸nh t¶ trong c©u l¹c bé (R«-be-xpi-e vµ nh÷ng ngêi kh¸c) th× l¹i cho r»ng cÇn ph¶i kÐo dµi tíi møc tèi ®a cuéc xung ®ét qu©n sù kh«ng thÓ tr¸nh khái ®Ó tranh thñ thêi gian cñng cè thÓ chÕ c¸ch m¹ng.
C©u l¹c bé Gia-c«-banh ("Héi nh÷ng ngêi b¹n cña hiÕn ph¸p") thµnh lËp th¸ng Mêi 1789, lóc ®Çu nã tËp hîp ®¹i biÓu cña c¸c trµo lu chÝnh trÞ kh¸c nhau cña phe chèng chuyªn chÕ. Do cuéc ®Êu tranh néi bé vµo th¸ng B¶y 1791 ph¸i lËp hiÕn «n hoµ ®· tõ bá c©u l¹c bé, cßn sau cuéc khëi nghÜa ngµy 10 th¸ng T¸m 1782 th× ®Õn lît nh÷ng ngêi theo ph¸i Gi-r«ng-®anh, vµ, trong c©u l¹c bé, c¸c nhãm d©n chñ c¸ch m¹ng (ph¸i Gia-C«-®anh) ®· giµnh ®îc ¶nh hëng hoµn toµn. Trë thµnh trung t©m ®¶ng cña ph¸i nµy, c©u l¹c bé cïng víi c¸c ph©n nh¸nh ë tØnh ®· ®ãng vai trß to lín trong viÖc thùc hiÖn c¸c c¶i biÕn c¸ch m¹ng. - 537.
135 ë trang nµy L¬-v¸t-x¬ vÒ t×nh thÕ níc ®«i cña viªn tíng La-phay-Ðt, mét trong nh÷ng thñ lÜnh cña ph¸i lËp hiÕn «n hoµ vµo ®ªm tríc cña cuéc khëi nghÜa ngµy 10 th¸ng T¸m 1792. ¤ng ta kh«ng ®îc sù tÝn nhiÖm cña triÒu ®×nh, l¹i cµng kh«ng ®îc sù tÝn nhiÖm cña phe ®èi lËp - phe c¸ch m¹ng yªu níc.-537.
136 Ngµy 10 th¸ng T¸m 1792 - ngµy lËt ®æ chÕ ®é qu©n chñ ë Ph¸p nhê kÕt qu¶ cuéc khëi nghÜa nh©n d©n.-537.
137 Thêi gi÷a c¸c quyÒn lùc - thêi kú gi÷a cuéc khëi nghÜa ngµy 10 th¸ng T¸m 1792 vµ kho¸ häp cña Héi nghÞ Quèc íc ngµy 20 th¸ng ChÝn 1792 (phiªn häp khai m¹c lÇn thø nhÊt - ngµy 21 th¸ng ChÝn) kÐo dµi 42 ngµy; ®©y lµ thêi kú diÔn ra cuéc ®Êu tranh gay g¾t gi÷a Héi ®ång d©n biÓu lËp ph¸p vµ C«ng x· Pa-ri c¸ch m¹ng ®· ®îc thiÕt lËp thay cho toµ thÞ chÝnh tríc ®©y trong thêi gian cuéc khëi nghÜa ngµy 10 th¸ng T¸m vµ chØ ®¹o hµnh ®éng cña nghÜa qu©n.-538.
138 Thêng vô Héi nghÞ Quèc íc gåm chñ tÞch vµ s¸u th ký cø hai tuÇn ®îc bÇu l¹i mét lÇn.-538.
139 Phª-li-¨ng- ph¸i lËp hiÕn «n hoµ, mµ ®¹i biÓu cña hä (anh em La-mÐt vµ nh÷ng ngêi kh¸c) ®· rêi bá c©u l¹c bé Gia-c«-banh ngµy 16 th¸ng B¶y 1791 (xem chó thÝch 134) sau khi ®· th«ng qua ®¬n thØnh nguyÖn vÒ viÖc lËt ®æ quèc v¬ng vµ lËp ra c©u l¹c bé chÝnh trÞ riªng (häp trong c¨n phßng cña dßng tu "Feuillants" ®· bÞ phÕ bá n¨m 1789, tõ ®ã cã tªn gäi Phª-li-¨ng). Lîi dông ¶nh hëng to lín trong Héi ®ång d©n biÓu lËp ph¸p nh÷ng ngêi Phª-li-¨ng t×m mäi c¸ch ng¨n c¶n viÖc cñng cè h¬n n÷a cuéc c¸ch m¹ng, v× lîi Ých cña giai cÊp ®¹i t s¶n vµ tÇng líp quý téc tù do chñ nghÜa.-540.
140 Trong c¸c trang nµy L¬-v¸t-x¬ b¸c bá nh÷ng lêi buéc téi do ph¸i Gi-r«ng-®anh ®a ra nh»m vµo c¸c l·nh tô ph¸i Nói, tuång nh nh÷ng ngêi næi tiÕng trong ph¸i Nói ®· bÞ nh÷ng ngêi lu vong vµ c¸c ®iÖp viªn níc ngoµi mua chuéc. ¤ng ®¸nh gi¸ §¨ng-t«ng, R«-be-xpi-e vµ Ma-r¸t (vÒ Ma-r¸t cã nãi râ thªm r»ng «ng kh«ng t¸n thµnh luËn thuyÕt "hoang tëng" cña «ng ta) nh nh÷ng nhµ ho¹t ®éng kh«ng vô lîi vµ trung thµnh cña c¸ch m¹ng.-541.
141 Trong c¸c trang nµy L¬-v¸t-x¬ dÉn ra néi dung lêi bµo ch÷a cña Ma-r¸t trong Héi nghÞ Quèc íc ngµy 25 th¸ng ChÝn 1792. Trong ®ã Ma-r¸t ®· biÕt chøng minh tÝnh v« c¨n cø cña lêi buéc téi do ph¸i Gi-r«ng-®anh ®a ra vÒ sù xói giôc ®øng lªn khëi nghÜa chèng l¹i Héi nghÞ Quèc íc vµ ®ßi huû bá c¸i ý kiÕn lªn ¸n ho¹t ®éng cña «ng ta. Cã ¸c c¶m víi Ma-r¸t, song L¬-v¸t-x¬ vÉn ph¶i thõa nhËn sù qu¶ c¶m vµ ®iÒm tÜnh cña Ma-r¸t trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i chiÕn dÞch vu khèng vµ xóc xiÓm mµ c¸c ®Þch thñ ®· g©y ra cho «ng ta.-542.
142 L¬-v¸t-x¬ viÕt: "Tµi hïng biÖn mËp mê vµ thao thao bÊt tuyÖt cña nh©n vËt nãi sau cïng Êy thËt khã kh¨n l¾m míi cã thÓ s¸nh næi sù ph« tr¬ng rçng tuyÕch cña Lu-vª". TiÕp n÷a L¬-v¸t-x¬ chøng minh tÝnh v« c¨n cø trong nh÷ng lêi buéc téi R«-be-xpi-e muèn chuyªn chÝnh vµ xói giôc ®µn ¸p nh÷ng ngêi theo chñ nghÜa b¶o hoµng bÞ giam cÇm vµo th¸ng ChÝn 1792. Trong lêi ph¸t biÓu cña m×nh t¹i Héi nghÞ Quèc íc ngµy 5 th¸ng Mêi mét 1792 R«-be-xpi-e b¸c bá hoµn toµn nh÷ng ®iÒu vu khèng ®ã cña ph¸i Gi-r«ng-®anh. -543.
143 ViÖc xem xÐt ®Ò nghÞ cña Buy-®« dù tÝnh ¸p dông s¾c lÖnh vÒ trôc xuÊt dßng hä Buèc-b«ng ®· bÞ lËt ®æ víi c¶ c¸c ®¹i biÓu ngµnh thø cña v¬ng triÒu ®ã - c¸c thµnh viªn cña gia ®×nh c«ng tíc Oãc-lª-¨ng - ®· bÞ ®a sè phiÕu quyÕt ®Þnh tr× ho·n. Theo chøng minh cña L¬-v¸t-x¬ th× nhiÒu thµnh viªn trong Héi nghÞ Quèc íc lo ng¹i r»ng viÖc trôc xuÊt cùu c«ng tíc Oãc-lª-¨ng, Phi-lÝp £-ga-li-t¬ sÏ lµ mét tiÒn lÖ nguy hiÓm vi ph¹m ®Õn quyÒn bÊt kh¶ x©m ph¹m cña ®¹i biÓu quèc héi. -544.
144 Trong c¸c trang ®· chØ ra, L¬-v¸t-x¬ ®¸nh gi¸ ph¸i Gi-r«ng-®anh nh lµ mét ®¶ng ph¸i, mµ hµnh vi cña nã kh¸ch quan ®· tiÕp tay cho c¸c thÕ lùc ph¶n c¸ch m¹ng. "MÆc dï hä lµ ph¸i céng hoµ sèt s¾ng, nhng khèn thay, hä ®· trao vò khÝ cho ph¸i b¶o hoµng vµ, tåi tÖ h¬n n÷a hä cßn che giÊu nh÷ng kÎ nµo ®ã cña ph¸i b¶o hoµng trong hµng ngò cña m×nh". -545.
145 Tõ ngµy 2 ®Õn ngµy 5 th¸ng ChÝn 1792 trong hoµn c¶nh cã cuéc tÊn c«ng cña qu©n ®éi thï ®Þch, cã tin ®ån ®¸ng lo ng¹i vÒ nh÷ng ©m mu ph¶n c¸ch m¹ng vµ viÖc chuÈn bÞ ®µn ¸p c¸c gia ®×nh nh÷ng ngêi yªu níc, nh÷ng ngêi ®· ®øng lªn chèng l¹i kÎ thï bªn ngoµi, quÇn chóng nh©n d©n Pa-ri ®· chiÕm c¸c nhµ tï vµ, sau khi tæ chøc c¸c toµ ¸n ngÉu høng, ®· hµnh quyÕt gÇn mét ngh×n ngêi bÞ b¾t - nh÷ng ngêi ñng hé chÝnh thÓ qu©n chñ. Ph¸i Gi-r«ng-®anh ®· lîi dông nh÷ng hµnh vi tù ph¸t ®ã cña cuéc khñng bè cña nh©n d©n ®Ó buéc téi ph¸i Gia-c«-banh lµ ®· tæ chøc "nh÷ng cuéc th¶m s¸t th¸ng ChÝn". -547.
146 VÊn ®Ò sïng b¸i t«n gi¸o n¶y sinh ngµy 12 vµ 14 th¸ng Ch¹p 1792 trong Héi nghÞ Quèc íc, nh©n th¶o luËn b¶n b¸o c¸o vÒ gi¸o dôc tiÓu häc. Trong qu¸ tr×nh th¶o luËn kiÕn nghÞ vÒ viÖc ®a gi¸o dôc t«n gi¸o vµo trêng tiÓu häc ®· bÞ b¸c bá, nhng trong khi ®ã nh÷ng nhµ ho¹t ®éng næi tiÕng cña ph¸i Nói (R«-be-xpi-e, §¨ng-t«ng) ®· lªn tiÕng ph¶n ®èi ý kiÕn cña mét sè nghÞ sÜ, ®Ò nghÞ nãi chung nªn cÊm viÖc sïng b¸i t«n gi¸o).
Nãi ®Õn s¾c lÖnh vÒ l¬ng thùc lµ cã ý nãi ®Õn viÖc b·i bá quy chÕ ®èi víi bu«n b¸n lóa m× vµ quyÕt ®Þnh vÒ viÖc dïng lùc lîng vò trang ®Ó ®µn ¸p phong trµo ®ßi thiÕt lËp gi¸ c¶ æn ®Þnh do Héi nghÞ Quèc íc thi hµnh vµo th¸ng Ch¹p 1792 theo yªu cÇu cña ph¸i Gi-r«ng-®anh. Nh÷ng biÖn ph¸p nµy ®· ph¬ng h¹i gay g¾t ®Õn lîi Ých cña quÇn chóng nh©n d©n, nh÷ng ngêi ®ãi khæ v× thiÕu l¬ng thùc vµ v× gi¸ l¬ng thùc t¨ng. C¸c ®¹i biÓu cña ph¸i Nói vµo thêi kú ®ã ®· kh«ng ñng hé ®ßi hái cña quÇn chóng vÒ viÖc thiÕt lËp gi¸ c¶ æn ®Þnh ®èi víi lóa m× vµ c¸c thùc phÈm kh¸c, tuy r»ng b¸c bá nguyªn t¾c tù do th¬ng m¹i hoµn toµn, do ph¸i Gi-r«ng-®anh b¶o hé. Nh vËy lµ, khi ph¸t biÓu ý kiÕn vÒ vÊn ®Ò l¬ng thùc ngµy 2 th¸ng Ch¹p 1792 L¬-v¸t- x¬ ®· ®ßi hái cÇn ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p cìng bøc nh»m chèng l¹i viÖc c¸c ®iÒn chñ vµ nh÷ng ngêi bu«n b¸n lóa m× ph¸ ho¹i ngÇm viÖc b¸n lóa m×.- 556.
147 Ngµy 10 th¸ng Ba 1793 c¸c ®¹i biÓu cña trµo lu b×nh d©n cÊp tiÕn nhÊt trong phe c¸ch m¹ng, ®îc mÖnh danh lµ nh÷ng ngêi "®iªn cuång", ®ßi thiÕt lËp gi¸ c¶ æn ®Þnh, nh÷ng biÖn ph¸p x· héi chèng l¹i c¶nh bÇn cïng, trõng trÞ bän bu«n lËu v.v., ®· toan tÝnh vïng lªn khëi nghÜa. Nh÷ng ngêi tham gia cuéc khëi nghÜa ®· tõng ®Ëp tan hai nhµ in cña ph¸i Gi-r«ng-®anh, ®· th¶o ®¬n thØnh nguyÖn ®ßi ®uæi ph¸i Gi-r«ng-®anh ra khái Héi nghÞ Quèc íc. Song do kh«ng ®îc sù ñng hé cña ph¸i Gia-c«-banh lµ ph¸i cßn cha quyÕt ®Þnh c«ng khai chèng l¹i ph¸i Gi-r«ng-®anh, "nh÷ng ngêi ®iªn cuång" ®· kh«ng ®¹t ®îc môc tiªu cña m×nh.
C©u l¹c bé Coãc-®ª-li-e ("Héi nh÷ng ngêi b¹n cña quyÒn con ngêi vµ quyÒn c«ng d©n") - mét trong nh÷ng tæ chøc d©n chñ cÊp tiÕn nhÊt thêi kú c¸ch m¹ng Ph¸p, ®îc thµnh lËp n¨m 1790. Nh÷ng phÇn tö t¶ cña ph¸i Gia-c«-banh ®· chiÕm u thÕ trong c©u l¹c bé. MÆc dï "nh÷ng ngêi ®iªn cuång" ®· tham gia vµo ho¹t ®éng cña nã, nhng c©u l¹c bé ®· kh«ng ñng hé bµi ph¸t biÓu cña hä ®a ra ngµy 10 th¸ng Ba 1793. - 557.
148 Ngµy 31 th¸ng N¨m vµ 2 th¸ng S¸u 1793 cuéc khëi nghÜa nh©n d©n ®· næ ra ë Pa-ri, dÉn ®Õn chç trôc xuÊt ph¸i Gi-r«ng-®anh ra khái Héi nghÞ Quèc íc. NÒn chuyªn chÝnh d©n chñ - c¸ch m¹ng cña ph¸i Gia-c«-banh lµ ph¸i dùa vµo sù ñng hé cña quÇn chóng nh©n d©n, ®· ®îc thiÕt lËp. Cuéc khëi nghÜa th¾ng lîi lµ do sù ®oµn kÕt cña c¸c lùc lîng c¸ch m¹ng (ph¸i Gia-c«-banh, "nh÷ng ngêi ®iªn cuång") trong cuéc ®Êu tranh chèng l¹i sù thèng trÞ chÝnh trÞ cña ph¸i Gi-r«ng-®anh, ®¹i biÓu cho c¸c khuynh híng ph¶n c¸ch m¹ng cña giai cÊp ®¹i t s¶n. -559.
149 Theo x¸c nhËn cña L¬-v¸t-x¬, §¨ng-t«n ®· ®¸nh gi¸ §uy-mu-ri-ª lµ mét viªn tíng kú tµi, song cã nh÷ng chÝnh kiÕn ®¸ng ngê xÐt theo quan ®iÓm cña ph¸i céng hoµ. §¨ng-t«n lu ý ®Õn c¶ tÝnh cùc kú hiÕu danh cña §uy-mu-ri-ª, viÖc «ng ta râ rµng kh«ng muèn phôc tïng sù gi¸m s¸t cña Héi nghÞ Quèc íc vµ thÝch giao du víi nh÷ng kÎ bî ®ì vµ gian hïng. - 559.
150 Cuéc khñng ho¶ng l¬ng thùc trë nªn s©u s¾c, nçi bÊt b×nh cña quÇn chóng nh©n d©n gia t¨ng, sù tuyªn truyÒn cña "nh÷ng ngêi ®iªn cuång" nh»m thùc hiÖn gi¸ c¶ æn ®Þnh ®· th«i thóc Héi nghÞ Quèc íc vµo mïa xu©n n¨m 1793 quay trë l¹i víi vÊn ®Ò l¬ng thùc. Chó ý ®Õn t©m tr¹ng cña nh©n d©n, lÇn nµy ph¸i Gia-c«-banh ®· t¸n thµnh thiÕt lËp gi¸ quy ®Þnh (thiÕt lËp møc tèi ®a) ®èi víi ngò cèc. MÆc dï cã sù chèng ®èi cña ph¸i Gi-r«ng-®anh, s¾c lÖnh vÒ gi¸ ngò cèc tèi ®a ®· ®îc th«ng qua ngµy 4 th¸ng N¨m 1793.-560.
151 Uû ban 12 do Héi nghÞ Quèc íc thµnh lËp ngµy 18 th¸ng N¨m 1793 ®Ó ®iÒu tra ho¹t ®éng cña C«ng x· Pa-ri theo yªu cÇu cña ph¸i Gi-r«ng-®anh, nh÷ng kÎ t×m c¸ch gi¸ng mét ®ßn vµo c¸c tæ chøc c¸ch m¹ng ë thñ ®«. Do kÕt qu¶ cuéc khëi nghÜa nh©n d©n ngµy 31 th¸ng N¨m, uû ban ®· bÞ b·i bá. -560.
152 PhÇn nµy ®¨ng tÊt c¶ c¸c bµi th¬ ®· t×m thÊy cña chµng thanh niªn M¸c, viÕt trong nh÷ng n¨m 1833-1837 (chñ yÕu lµ vµo n¨m 1835 - 1837), còng nh c¸c ch¬ng trong cuèn tiÓu thuyÕt trµo phóng: "Xcoãc-pi-«n vµ Phª-lÝch-x¬". C¸c bµi th¬ gåm s¸u cuèn, bèn cuèn trong sè ®ã do chÝnh tay M¸c viÕt, cßn cuèn thø n¨m vµ thø s¸u do chÞ g¸i M¸c lµ X«-phi viÕt.
Cuèn thø nhÊt vµ cuèn thø hai cã tªn gäi "TËp th¬ t×nh", phÇn thø nhÊt "TËp th¬ t×nh", phÇn thø hai, tËp thø ba - "TËp ca khóc". TÊt c¶ ba tËp nµy M¸c dµnh cho vî cha cíi cña m×nh lµ Gien-ni Ph«n Ve-xt¬-pha-len. HiÖn giê chóng ta kh«ng cã c¸c trang b×a trong cña c¸c tËp ®ã. Trang b×a trong cña cuèn thø nhÊt in l¹i ®óng hÖt nh ®· ®¨ng trong cuèn: John Spargo. "Karl Marx. His Life and Work". New- York. 1910 (Gi«n Xp¸c-g«. "C¸c M¸c. Th©n thÕ vµ sù nghiÖp", Niu-Oãc, 1910). C¸c trang b×a trong cña phÇn thø hai "TËp th¬ t×nh" vµ "TËp ca khóc"®îc dùng l¹i theo sù miªu t¶ cña Phran-tx¬ Mª-rin-g¬ trong lêi tùa cho Ên phÈm "Aus dem literarischen Nachlaβvon Karl Marx Frie-drich Engels und Ferdimand Lassalle" Bd. 1, Stuttgart, 1902, S.25 ("Tõ di s¶n v¨n häc cña C¸c M¸c, Phri-®rÝch ¡ng-ghen vµ PhÐc-®i-n¨ng L¸t-xan". TËp 1, Stót-g¸t, 1902, tr. 25). Trang b×a trong cuèn thø t viÕt tÆng cha cßn lu gi÷ ®îc vµ ®îc dùng l¹i theo nguyªn b¶n. Cuèi cïng, cuèn thø n¨m lµ cuèn an-bom cña chÞ g¸i M¸c, X«-phi, cßn cuèn thø s¸u lµ vë chÐp th¬ cña X«-phi. Trong cuèn an-bom, X«-phi chØ ghi nh÷ng bµi th¬ cña C.M¸c, cßn trong vë chÐp th¬ th× chÐp c¶ th¬ cña nh÷ng t¸c gi¶ kh¸c.
XÐt vÒ tÝnh chÊt, nh÷ng bµi th¬ cña M¸c cã thÓ chia ra kho¶ng n¨m thÓ lo¹i. §ã lµ th¬ tr÷ t×nh triÕt häc, th¬ nãi vÒ c¸c nhµ t tëng kiÖt xuÊt cña §øc (Hª-ghen, G¬-t¬, Si-l¬), th¬ trµo phóng, th¬ ba-lat vµ, cuèi cïng lµ th¬ tr÷ t×nh dµnh cho Gien-ni, trong ®a sè c¸c trêng hîp ®Òu ®îc viÕt díi h×nh thøc x«-nª. C¸c c¶nh trong bi kÞch b»ng th¬ "¤-u-la-nem" chiÕm mét vÞ trÝ ®Æc biÖt.
Nh ®· biÕt râ, mïa thu n¨m 1836 M¸c ®Ýnh h«n víi Gien-ni, con g¸i viªn cè vÊn chÝnh phñ Lót-vÝch Ph«n Ve-xt¬-pha-len, ngêi b¹n thêi th¬ Êu cña «ng, gi÷ kÝn kh«ng ®Ó ngêi th©n cña Gien-ni biÕt. Tríc khi M¸c vµ Gien-ni cã thÓ lµm lÔ cíi hä ®· tr¶i qua b¶y n¨m kÓ tõ khi ®Ýnh h«n. Nh÷ng t×nh c¶m cña m×nh ®èi víi ngêi yªu, mµ «ng thêng ph¶i xa c¸ch. M¸c ®· ghi vµo th¬.
¶nh hëng ®Õn thi ca cña chµng thanh niªn M¸c, tÊt nhiªn, ®ã tríc hÕt lµ nÒn v¨n häc cæ ®iÓn §øc mµ tiªu biÓu lµ c¸c ®¹i biÓu lín - G¬-t¬, Si-l¬ vµ Hai-n¬. Ngoµi ra, t¸c ®éng ®Õn ho¹t ®éng thi ca cña M¸c lµ c¸c nhµ v¨n l·ng m¹n §øc - U-lan-®¬, Sa-mi-x«, Bren-ta-n« v.v.. Trêng ®¹i häc tæng hîp Bon, n¬i tho¹t tiªn M¸c ®· häc ë ®ã, lµ c¸i n«i cña chñ nghÜa l·ng m¹n §øc. Gi¶ng d¹y ë ®ã cã ¤-guy-xt¬ Vin-hem, mét trong nh÷ng nhµ lý luËn cña khuynh híng nµy, mµ nh÷ng buæi thuyÕt tr×nh cña «ng ta M¸c thêng ®Õn dù.
B¶n th©n M¸c cã th¸i ®é phª ph¸n m¹nh mÏ ®èi víi gi¸ trÞ v¨n ch¬ng cña nh÷ng vÇn th¬ tuæi niªn thiÕu cña m×nh, tuy vËy vÉn t×m thÊy trong ®ã nhiÖt t×nh vµ nh÷ng t×nh c¶m ch©n thµnh (xem tËp nµy, tr. 20-21). VÒ sau, th¸i ®é phª ph¸n ®ã cµng m¹nh mÏ h¬n. Con g¸i cña M¸c Lau-ra La-ph¸c-g¬ ®Æc biÖt ®· viÕt cho Phran-tx¬ Mª-rin-g¬: "Cha t«i rÊt coi nhÑ nh÷ng bµi th¬ ®ã; mçi lÇn khi nh¾c ®Õn chóng cha mÑ t«i ®Òu ph¸ lªn cêi..." ("Aus dem literarischen Nachlaβ...", S.25 - 26).
V× nhiÒu bµi th¬ trong ba cuèn ®Çu ®îc lÆp l¹i trong tËp th¬ viÕt tÆng cha, do ®ã nh÷ng bµi th¬ ®îc lÆp l¹i nµy chØ ®îc in mét lÇn, chñ yÕu lµ trong tËp viÕt tÆng cha, bëi v× ë ®©y M¸c ®· viÕt díi h×nh thøc hoµn thiÖn nhÊt vµ cã gät giòa. Trong ba cuèn ®Çu chØ lu gi÷ ®îc nhan ®Ò c¸c bµi th¬ ®ã kÌm theo chØ dÉn ë trong ngoÆc ®¬n vÒ nh÷ng trang cña tËp cã in chóng. Ngo¹i lÖ chØ cã bµi th¬ "Bµi ca ngêi thuû thñ trªn biÓn". Bëi v× trong cuèn viÕt tÆng cha M¸c ®· bá bít ®i mét nöa, cho nªn nã ®îc ®a vµo tËp, mµ lÇn ®Çu tiªn ngêi ta ®äc thÊy nã, nghÜa lµ ®a vµo "TËp th¬ t×nh", phÇn thø hai, cßn trong cuèn viÕt tÆng cha chØ lÆp l¹i ®Çu ®Ò cña nã víi chó dÉn vÒ nh÷ng trang cã in bµi th¬ nµy. Bµi th¬ "T×nh yªu ban ®ªm" vµ "Ngêi ch¬i vÜ cÇm" n»m trong cuèn viÕt tÆng cha ®îc dùng l¹i kh«ng ph¶i trong cuèn nµy, mµ trong phÇn thø nhÊt cña tËp, bëi v× n¨m 1841 chóng ®· ®îc ®¨ng trong t¹p chÝ "Athenäum". Trong cuèn viÕt tÆng cha chØ cã ®Çu ®Ò cña c¸c bµi th¬ ®ã kÌm theo chó dÉn sè trang trong phÇn thø nhÊt cña tËp.
Cßn vÒ cuèn an-bom vµ vë chÐp th¬ cña X«-phi, trong ®ã còng cã nhiÒu bµi th¬ trïng lÆp, th× ë ®©y, v× hai tËp ®ã kh«ng ph¶i do tay M¸c viÕt, nªn ®Çu ®Ò nh÷ng bµi th¬ nµy kh«ng ph¶i sao l¹i n÷a. NghÜa lµ kh«ng in nh÷ng bµi th¬ trïng lÆp trong hai tËp ®ã.
PhÇn lín c¸c bµi th¬ cña M¸c ®îc in b»ng tiÕng Nga lÇn ®Çu tiªn. Tríc ®©y chØ cã mét sè bµi th¬ ®îc dÞch ra tiÕng Nga, vµ, h¬n n÷a, chØ mét phÇn nh÷ng bµi th¬ ®îc in theo kiÓu trÝch ®o¹n trong c¸c t¸c phÈm nãi vÒ th©n thÕ vµ sù nghiÖp cña M¸c. Khi c«ng bè nh÷ng b¶n dÞch tríc ®©y, ch¼ng h¹n nh cña ¤.Ru-me-r¬, £.I-li-na vµ c¸c nhµ th¬ X« viÕt kh¸c ®· ®îc sö dông trong tËp nµy. PhÇn lín c¸c bµi th¬ ®Òu do A.Xta-r«-xti-ni dÞch. TÊt c¶ c¸c bµi th¬ cña M¸c b»ng tiÕng cña nguyªn b¶n (tiÕng §øc) còng ®îc in trong tËp I, phÇn thø nhÊt, bé MEGA (lÇn xuÊt b¶n thø hai).-563.
153 TËp nµy cña M¸c cã 12 bµi th¬. Trong sè ®ã bµi th¬ "Lßng tù hµo nh©n ¸i", còng nh c¸c ba-lat "C« g¸i xanh xao", "Lu-xin-®a" vµ "C« g¸i bÞ hµnh h¹" vÒ sau nµy ®· ®îc M¸c ®a vµo cuèn viÕt tÆng cha.
Râ rµng lµ cã mét sè bµi th¬ ®îc ®a vµo cuèn vë nµy còng nh 2 cuèn tiÕp sau ®îc viÕt tríc mïa thu n¨m 1836, thËm chÝ cã thÓ viÕt vµo n¨m 1835. §iÒu nµy ®îc x¸c nhËn trong cuèn an-bom cña X« - phi ®Ò n¨m 1835-1836, bëi v× mét sè bµi th¬ cã trong an-bom nµy ®· ®îc lÆp l¹i trong ba tËp th¬ cña M¸c.-565.
154 Trong tËp viÕt tÆng cha, bµi th¬ nµy cña M¸c cã nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. -575.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |