155 M¸c ®a ba-lat "C« g¸i xanh xao" vµ "Lu-xin-®a" vµo trong tËp viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.-582.
156 M¸c ®a ba-lat "C« g¸i bÞ hµnh h¹" vµo trong tËp viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ vµ bá ®i hai khæ th¬. -605.
157 "TËp th¬ t×nh", phÇn thø hai gåm cã 22 bµi th¬. Trong sè ®ã "Bµi ca göi c¸c v× sao" vµ "Bµi ca cña ngêi thuû thñ trªn biÓn" ®îc lÆp l¹i trong cuèn viÕt tÆng cha (xem chó thÝch 152).-613.
158 M¸c ®a bµi th¬ "Bµi ca göi c¸c v× sao" vµo tËp th¬ viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ.-618.
159 "TËp ca khóc" gåm 23 bµi th¬. Trong sè ®ã, bµi th¬ "sù hµi hoµ", còng nh ba-lat "Hai ngêi ch¬i ®µn h¹c" vµ "Bµi ca cña nh÷ng nµng tiªn c¸" vÒ sau ®· ®îc M¸c ®a vµo cuèn viÕt tÆng cha.-659.
160 Ba-lat "An-b«-in vµ R«-dª-mun-®a" lµ b¶n tr×nh bµy b»ng th¬ vÒ c¸c sù kiÖn lÞch sö nöa sau thÕ kû VI cña kû nguyªn chóng ta, g¾n liÒn víi viÖc vua cña nh÷ng ngêi Lan-g«-b¸c lµ An-b«-in chinh phôc bé téc Hª-pÝt, mµ nhµ vua cuèi cïng cña hä lµ Ku-ni-mun-®¬. Sau khi h¹ s¸t Ku-ni-mun-®¬, vua cña nh÷ng ngêi Hª-pÝt (M¸c viÕt lµ Ki-u-nª-mun). An-b«-in ®· cíi con g¸i cña Ku-ni-mun-®¬ lµ R«-dª-mun-®a, song ®· bÞ ngêi hÇu cËn Hen-mi-hÝt giÕt chÕt.-665.
161 Bµi th¬ nµy M¸c ®a vµo tËp viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. -685.
162 Bµi th¬ nµy M¸c ®a vµo cuèn viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ. -691.
163 Ba-lat "Bµi ca cña nh÷ng nµng tiªn c¸" ®îc M¸c ®a vµo cuèn viÕt tÆng cha víi nh÷ng söa ®æi kh«ng ®¸ng kÓ vµ bá ®i mét khæ th¬.-703.
164 Trong cuèn th¬ viÕt tÆng cha, M¸c tËp hîp nh÷ng bµi tiªu biÓu trong s¸ng t¸c thi ca thêi niªn thiÕu cña m×nh, sau khi ®a vµo ®ã c¸c ba-lat, x«-nª, khóc t×nh ca, bµi h¸t, b¶n dÞch bi ca thø nhÊt cña ¤-vi-®i-ót, th¬ trµo phóng vµ kÞch vui (tÊt c¶ cã 60 bµi), còng nh c¸c c¶nh trong bi kÞch "¤-u-la-nem" ®îc viÕt b»ng th¬. T¸c phÈm v¨n xu«i - c¸c ch¬ng cña cuèn tiÓu thuyÕt ch©m biÕm "Xcoãc-pi-«n vµ Phª-lich-x¬" ®îc M¸c ®a vµo lµm phô lôc. Ýt l©u sau, vµo n¨m 1841, M¸c cho ®¨ng hai bµi th¬ trong tËp ®ã, bµi "T×nh yªu ban ®ªm" vµ "Ngêi ch¬i vÜ cÇm" trªn t¹p chÝ "Athenäum". Do ®ã chóng ®îc in trong phÇn thø nhÊt cña tËp nµy.
Nh÷ng bµi th¬ trong cuèn th¬ viÕt tÆng cha ®· ®îc M¸c s¾p xÕp Ýt nhiÒu kh¸c víi sù s¾p xÕp cña «ng trong b¶ng môc lôc. Trong tËp nµy nãi chung vÉn gi÷ nguyªn c¸ch s¾p xÕp c¸c bµi th¬ ë trong cuèn th¬ Êy, mµ M¸c ®· tr×nh bµy trong b¶n viÕt tay. Sù thay ®æi c¸ch s¾p xÕp chØ liªn quan ®Õn c¸c c¶nh trong bi kÞch "¤-u-la-nem". Theo c¸ch bè côc cña M¸c, bi kÞch n»m gi÷a hai bµi th¬ "Cuéc d¹o ch¬i" vµ "Bµi ca göi c¸c v× sao"; cßn trong tËp nµy nã l¹i ®îc in sau tÊt c¶ c¸c bµi th¬, tríc c¸c ch¬ng cña tiÓu thuyÕt "Xcoãc -pi-«n vµ Phª-lÝch-x¬". §Ó thuËn tiÖn cho ®éc gi¶, trong b¶n môc lôc, sau nhan ®Ò cña mçi bµi th¬, trong ngoÆc vu«ng cã chØ râ sè trang trong tËp nµy cã in bµi th¬ Êy.
Mét lo¹t bµi th¬ trong tËp th¬ nµy M¸c ®· ®îc viÕt tríc th¸ng Hai 1837, râ rµng lµ vµo n¨m 1836 vµ thËm chÝ n¨m 1835. - 741.
165 "¸c-mi-®a" - ca kÞch cña K.V Gluých.-755.
166 Thêi cæ ®¹i ngêi ta gäi H«-me lµ Me-«-nÝt, bëi v× theo truyÒn l¹i, tªn gäi cña ngêi cha cña H«-me lµ Me-«n. Theo mét gi¶ thuyÕt kh¸c, ngêi ta gäi H«-me nh vËy lµ v× ngêi cha cña H«-me sinh ra ë Mª-«-ni (li-®i-a).- 776.
167 ë BÐc-lin, ®èi mÆt víi lèi sèng phi-li-xtanh nghÌo nµn, sù chÝnh thèng t«n gi¸o gi¶ nh©n gi¶ nghÜa vµ tÝnh thñ cùu cña ®êi sèng x· héi §øc, M¸c, ®· giÔu cît kh«ng th¬ng xãt thùc tr¹ng níc §øc lóc bÊy giê trong mét lo¹t th¬ trµo phóng. Thuéc vµo lo¹i ®ã cã c¶ bµi th¬ trµo phóng "Ngåi ®ê ®Én trªn chiÕc ghÕ bµnh tiÖn nghi...".-823.
168 Bèn khæ th¬ dµnh tÆng Hª-ghen mµ M¸c ®· tËp hîp l¹i díi mét nhan ®Ò "Hª-ghen. Th¬ trµo phóng" chøng tá r»ng vµo ®Çu n¨m 1837, M¸c míi b¾t tay vµo nghiªn cøu triÕt häc Hª-ghen. §èi víi chµng thanh niªn M¸c th× qu¸ tr×nh n¾m b¾t vµ nhËn thøc ®îc triÕt häc Hª-ghen kh«ng ph¶i lµ ®¬n gi¶n. Tuy nhËn thøc ®îc tÝnh chÊt toµn diÖn cña triÕt häc Hª-ghen vµ tÇm réng lín cña nh÷ng quan ®iÓm cña «ng, nhng lóc bÊy giê M¸c ®· cã th¸i ®é hÕt søc phª ph¸n khi ®¸nh gi¸ h×nh thøc tr×nh bµy phøc t¹p nh÷ng t tëng cña Hª-ghen. §èi víi chµng thanh niªn M¸c, lóc bÊy giê, triÕt häc nµy - ë mét møc ®é nhÊt ®Þnh lµ sù biÓu hiÖn tham väng gi¶ dèi muèn tá ra th©m thuý, tham väng nµy ®îc cè t×nh che ®Ëy b»ng mét thø ng«n ng÷ mËp mê. Nh÷ng lêi tr¸ch cø ®ã cña M¸c ®èi víi Hª-ghen ®· ®îc «ng thÓ hiÖn c¶ trong th¬ trµo phóng cña m×nh viÕt vÒ Hª-ghen. - 824.
169 Trong bµi th¬ trµo phóng "Cã mét lÇn ngêi §øc ®· lªn ®êng..." M¸c mét lÇn n÷a phª ph¸n thãi sÝnh lý luËn v« bæ vµ sù tr× trÖ trong phong trµo chÝnh trÞ ë §øc. Trong bµi th¬ trµo phóng cã nh¾c ®Õn "chiÕn th¾ng cña nh©n d©n", tøc lµ trËn ®¸nh ë gÇn Lai-pxÝch, mµ trong thêi gian ®ã, qu©n ®éi Nga, Phæ, ¸o, vµ Thôy §iÓn vµo nh÷ng ngµy 16-19 th¸ng Mêi 1813 ®· giµnh ®îc th¾ng lîi ®èi víi Na-p«-lª-«ng. Tuy vËy viÖc ®¸nh tan qu©n ®éi Na-p«-lª-«ng ®· kh«ng dÉn ®Õn sù thèng nhÊt níc §øc vµ thiÕt lËp chÕ ®é x· héi tiÕn bé. M¸c coi nguyªn nh©n cña t×nh tr¹ng nµy lµ tÝnh thô ®éng cña c¸c giíi t s¶n §øc. Trong bµi th¬ trµo phóng nµy, «ng phª ph¸n viÖc hä l·ng quªn mÊt truyÒn thèng cña nh÷ng cuéc chiÕn tranh gi¶i phãng, coi träng viÖc s¸ng t¸c nh÷ng ®iÒu kh«ng tëng hçn ®én, thay v× thùc hiÖn trong thùc tiÔn nh÷ng lý tëng tù do vµ thèng nhÊt níc §øc.-826.
170 Trong mét lo¹t bµi th¬ trµo phóng, M¸c ®· ®a ra bøc tranh ch©m biÕm vÒ ®êi sèng v¨n häc vµ v¨n ho¸ cña thêi ®¹i m×nh. Ch¼ng h¹n, trong bµi th¬ trµo phóng V vµ VI «ng ®· bªnh vùc Si-l¬ vµ G¬-t¬ nh lµ nh÷ng ®¹i biÓu cña chñ nghÜa nh©n v¨n vµ tiÕn bé tríc sù c«ng kÝch gi¶ nh©n gi¶ nghÜa vµ phi-li-xtanh cña c¸c nhµ v¨n b¶o thñ vµ ph¸i kiÒn tÝn, nh÷ng kÎ ®· l¨ng m¹ c¸c nhµ th¬ lín cña §øc.-827.
171 Trong bµi th¬ trµo phóng VIII M¸c nhiÖt t×nh b¶o vÖ G¬-t¬ tríc sù c«ng kÝch tõ phÝa c¸c nhµ v¨n vµ c¸c nhµ phª b×nh b¶o thñ, nhÊt lµ trong nh÷ng n¨m 20-30; nh÷ng sù c«ng kÝch nµy ®· ®îc c¸c giíi gi¸o héi khuyÕn khÝch, hä coi G¬-t¬ lµ kÎ ph¶n béi l¹i t«n gi¸o, mét ngêi theo ®a thÇn gi¸o, ngêi truyÒn b¸ sù v« ®¹o ®øc vµ chñ nghÜa tù do v.v.. §¹i biÓu chÝnh cña t tëng chèng G¬-t¬ lµ môc s gi¸o ph¸i Lu-the I-«-han Phri-®rÝch Vin-hem Pu-xt¬-cu-khen-Glan-xèp, kÎ mµ M¸c ®· viÕt bµi th¬ trµo phóng ®Ó chèng l¹i "Pu-xt¬-cu-khen" ("Nh÷ng n¨m th¸ng chu du" rëm)" vµ "Bµi th¬ trµo phóng cuèi cïng vÒ b¸c thî c¶ Xu-e-xl«-vi". Do G¬ - t¬ s¸ng t¸c tiÓu thuyÕt "Nh÷ng n¨m th¸ng chu du cña Vin-hem Mai-xt¬", mµ trong nh÷ng n¨m 20 thÕ kû XIX Pu-xt¬-cu-khen ®· cho ®¨ng mét lo¹t bµi nh¹i l¹i tiÓu thuyÕt ®ã, mét sè bµi còng lÊy tªn gäi nh vËy. G¬-t¬ ®· nh¹o b¸ng Pu-xt¬-cu-khen trong mét lo¹t th¬ trµo phóng. Nh÷ng sù c«ng kÝch cña Pu-xt¬-cu-khen ®· g©y ra sù c«ng phÉn ®Æc biÖt trong c¸c giíi v¨n häc tiÕn bé BÐc-lin. §Õn thñ ®« Phæ vµo nh÷ng n¨m 1836 nh©n chuyÓn tõ trêng §¹i häc tæng hîp Bon sang trêng §¹i häc tæng hîp BÐc-lin, M¸c ®· ®äc c¸c cuèn s¸ch cña Pu-xt¬-cu-khen vµ viÕt nh÷ng bµi th¬ trµo phóng ®· ®îc nh¾c tíi. -828.
172 "Sù thó nhËn cña mét t©m hån cao thîng"- tªn gäi cuèn thø s¸u cña bé tiÓu thuyÕt cña G¬-t¬ "Nh÷ng n¨m häc tËp cña Vin-hem Mai-xt¬". Trong bµi th¬ trµo phóng nµy M¸c nh¹i l¹i nh÷ng lêi c«ng kÝch cña Pu-xt¬-cu-khen ®èi víi cuèn s¸ch ®ã.-832.
173 Trong bµi th¬ trµo phóng nµy cã lÏ M¸c dùa vµo bµi th¬ "G¬-t¬ vµ Pu-xt¬-cu-khen" cña G¬-t¬ ®Ó chèng l¹i Pu-xt¬-cu-khen.-832.
174 Trong cuèn an-bom cña X«-phi cã 26 bµi th¬ cña M¸c, nh÷ng bµi th¬ nµy kh«ng cã trong bèn cuèn viÕt tay cña M¸c. Ngoµi ra, trong an-bom cã nhiÒu bµi th¬ mµ sau nµy M¸c ®a vµo tËp th¬ viÕt tÆng Gien-ni Ph«n Ve-xt¬-pha-len vµ cha. §ã lµ "Hai kho¶ng trêi, "ý tëng", "Lßng tù hµo nh©n ¸i", "Bµi ca cuèi cïng cña ca sü", "Lu-xin-®a", "T×nh yªu ca sü", "C« g¸i bÞ hµnh h¹", "C« g¸i xanh xao". "T©m t×nh", "Pu-xt¬-cu-khen" ("Nh÷ng n¨m th¸ng chu du" rëm)”, "Giao íc vÒ thuª mín", "KhÈu vÞ §øc", (lÆp l¹i c¸c bµi th¬ trµo phóng IV, V, vµ VI rót tõ chïm th¬ "Nh÷ng bµi th¬ trµo phóng" trong cuèn tËp viÕt tÆng cha), "Sù hµi hoµ", "X«-nª kÕt thóc göi Gien-ni".- 915.
175 Bµi th¬ "Ngêi ®µn bµ mï" còng ®îc lÆp l¹i trong vë chÐp th¬ cña X«-phi, trong ®ã cã hai c©u kÕt nh sau:
"M¸i nhµ tan t¸c r¬i
Bôi trÇn phñ tÊm th©n bµ”.- 935.
176 "Han-x¬ H©y-ling" - ca kÞch cña nh¹c sÜ §øc Hen-rÝch M¸c-xne-r¬.-981.
177 "Ngùa ®ång" - ca kÞch cña nh¹c sÜ Ph¸p §a-ni-en Phr¨ng-xoa £-x¬-pri ¤-be-r¬.-982.
178 Cïng víi nh÷ng bµi th¬ cña M¸c, trong vë chÐp th¬ cña X«-phi cßn cã nhiÒu bµi th¬ cña c¸c t¸c gi¶ kh¸c, còng nh bµi ghi cña chÝnh X«-phi vµ cña b¹n bÌ vµ ngêi quen cña chÞ göi cho chÞ. Ngoµi nh÷ng bµi th¬ "§êi sèng con ngêi" vµ "S¸c-l¬ §¹i ®Õ" cña M¸c mµ ta kh«ng thÊy trong c¸c tËp th¬ cña M¸c còng nh an-bom cña X«-phi, trong vë chÐp th¬ cña X«-phi cã 9 bµi th¬ ®îc ®a vµo an-bon cña chÞ. Hai bµi th¬ trong sè ®ã - "Hai kho¶ng trêi" vµ "C« g¸i bÞ hµnh h¹" còng cã trong phÇn ®Çu cuèn "TËp th¬ t×nh", thªm vµo ®ã ba-l¸t "C« g¸i bÞ hµnh h¹" ®· ®îc M¸c ®a c¶ vµo trong tËp th¬ viÕt tÆng cha. 7 bµi th¬ cßn l¹i, ®ã lµ: "N÷ thÇn s«ng Ranh", "Ngêi ®µn bµ mï", "Mõng sinh nhËt cha", "Bµi th¬ kÕt thóc" (trong an-bom cña X«-phi nã cã tªn gäi "Hoµn tÊt nh÷ng vÇn th¬ nµy"); "Si-l¬, 2 x«-nª”, “G¬-t¬, 2 x« nª”, "Ngêi con g¸i".
Vë chÐp th¬ cña X«-phi cho ta mét kh¸i niÖm nµo ®ã vÒ ho¹t ®éng s¸ng t¸c thi ca cña M¸c ngay tõ nh÷ng n¨m häc ë trêng trung häc. Trong cuèn vë ®ã cã bµi th¬ "S¸c-l¬ §¹i ®Õ" ®Ò n¨m 1833. Cã thÓ M¸c ®· s¸ng t¸c sím h¬n, nhng nh÷ng thö nghiÖm th¬ ca ®ã cña «ng kh«ng cßn lu l¹i ®îc ®Õn ngµy nay.- 983.
179 Kh«ng nghi ngê g× n÷a, h×nh tîng S¸c-l¬ §¹i ®Õ M¸c miªu t¶ trong bµi th¬ nµy ®· chÞu ¶nh hëng cña vÞ hiÖu trëng trêng trung häc T¬-ria I-«-han Gu-g« VÝt-ten-b¾c, ngêi ®· d¹y m«n sö trong líp häc cña M¸c. VÝt-ten-b¾c viÕt mét lo¹t c«ng tr×nh nghiªn cøu lÞch sö, trong ®ã nhÊn m¹nh nh÷ng cèng hiÕn cña S¸c-l¬ §¹i ®Õ trong lÜnh vùc ph¸t triÓn gi¸o dôc vµ thøc tØnh sù quan t©m ®Õn nÒn v¨n ho¸ cæ ®¹i (c¸i gäi lµ sù phôc hng Ca-r«-lin).-986.
180 Trong tµi liÖu, tuæi th©n phô cña M¸c ®îc nªu kh«ng chÝnh x¸c. Theo nh÷ng nghiªn cøu míi nhÊt, Hen-rÝch M¸c kh«ng ph¶i sinh n¨m 1782, mµ lµ 1777.-991
181 VÒ c¸c bµi thi cña M¸c t¹i trêng trung häc, xem chó thÝch 1.
T¸c phÈm nµy ®· ®îc thÇy gi¸o Kiu-p¬ ®¸nh gi¸ ngµy 17 th¸ng T¸m 1835 nh sau: "Phong phó vÒ t tëng, c¸ch tr×nh bµy xuÊt s¾c vµ m¹nh mÏ, ®¸ng ®îc khen ngîi, mÆc dï b¶n chÊt cña sù thèng nhÊt, mµ ë ®©y nãi tíi, cha ®îc x¸c ®Þnh râ rµng, nguyªn nh©n cña nã chØ ®Ò cËp tõ mét phÝa, cßn tÝnh tÊt yÕu cña nã th× chøng minh cha ®Çy ®ñ".-992.
182 Trong b¶n th¶o t¸c phÈm b»ng tiÕng la-tinh cã nhiÒu chç do gi¸m kh¶o g¹ch díi. Bªn lÒ cã nhiÒu nhËn xÐt b»ng tiÕng la-tinh, trong ®ã cã mét sè nhËn xÐt cã liªn quan ®Õn néi dung. Khi c«ng bè t¸c phÈm trong tËp nµy, nh÷ng chç g¹ch díi vµ nhËn xÐt ®ã kh«ng ®îc sao l¹i. Cuèi bµi luËn cã sù ®¸nh gi¸ tæng qu¸t cã ch÷ ký cña VÝt-ten-b¾c hiÖu trëng trêng trung häc vµ cña Ruª-r¬-x¬ gi¶ng viªn tiÕng la-tinh vµ tiÕng Hy L¹p: "Ngoµi nh÷ng chç ®· chØ ra mµ chóng t«i ®· cã nhËn xÐt, vµ mét sè thiÕu sãt, nhÊt lµ ë ®o¹n cuèi, bµi luËn viÕt t¬ng ®èi ®¹t c¶ vÒ néi dung, còng nh nh÷ng kiÕn thøc lÞch sö vµ ng«n ng÷ La-tinh thÓ hiÖn trong ®ã. Nhng ch÷ viÕt th× kinh khñng!!!".-999
183 Nh÷ng cuéc chiÕn tranh Pu-nÝch (n¨m 264-241, 218-201, vµ 149-146 tríc c«ng nguyªn) - c¸c cuéc chiÕn tranh ®îc tiÕn hµnh gi÷a hai nhµ níc n« lÖ lín thêi cæ ®¹i - La M· vµ C¸c-ta-gi¬ - nh»m thiÕt lËp ¸ch thèng trÞ ë miÒn T©y §Þa Trung H¶i, giµnh giËt l·nh thæ míi vµ chiÕm ®o¹t n« lÖ. Cuéc chiÕn tranh kÕt thóc b»ng sù tan r· cña C¸c-ta-gi¬.-1000.
184 Trong b¶n viÕt ®Çu tiªn cña v¨n b»ng cßn lu gi÷ ®îc ë phßng lu tr÷ cña Trêng trung häc cæ ®iÓn T¬-ria cã sù ®¸nh gi¸ toµn diÖn h¬n nh÷ng kiÕn thøc cña ngêi nhËn v¨n b»ng vÒ ng«n ng÷ Hy L¹p, cô thÓ lµ: "KiÕn thøc cña anh vµ kh¶ n¨ng hiÓu c¸c t¸c gi¶ cæ ®iÓn còng gÇn gièng nh trong ng«n ng÷ la-tinh; khi dÞch c¸c t¸c gi¶ cæ ®iÓn ®· ®äc ë trêng trung häc, anh n¾m cã Ýt h¬n do cha hiÓu ch¾c ng÷ ph¸p vµ thiÕu tù tin h¬n so víi trong ng«n ng÷ la-tinh mÆc dï anh thêng gi¶i thÝch ®óng thËm chÝ c¶ nh÷ng chç khã h¬n; nãi chung anh dÞch kh¸ lu lo¸t".-1006.
185 Mét phÇn nh÷ng l¸ th cña Hen-rÝch M¸c göi con trai cßn lu l¹i ®îc ®Õn ngay nay trong tr¹ng th¸i xÊu. Nh÷ng chç kh«ng gi¶i ®o¸n ®îc th× ë trong v¨n b¶n ®Òu ®îc ghi b»ng ngoÆc vu«ng trong ®ã cã nhiÒu dÊu chÊm. Trong mét sè trêng hîp, trong ngoÆc vu«ng cã ®a ra c¸ch gi¶i thÝch gi¶ ®Þnh vÒ nh÷ng chç kh«ng ®äc ®îc.
Trong sè nh÷ng th tõ C¸c M¸c tr¶ lêi th©n phô kh«ng cßn lu l¹i ®îc mét l¸ th nµo thuéc vÒ thêi kú «ng cã mÆt ë Trêng ®¹i häc tæng hîp Bon (Th¸ng Mêi 1835-th¸ng T¸m1836). Trong sè nh÷ng th tõ trao ®æi víi th©n phô, mµ vµo thêi kú tiÕp sau ®ã M¸c göi ®i tõ BÐc-lin (vµo nöa sau th¸ng Mêi 1836 M¸c chuyÓn tõ T¬-ria ®Õn ®©y ®Ó nghØ thu, vµo thêi gian ®ã ®· cã cuéc ®Ýnh h«n gi÷a «ng vµ Gien-ni Ph«n Ve-xt¬-pha-len), ®Õn ngµy nay chØ cßn gi÷ l¹i ®îc mét bøc th cña C¸c M¸c viÕt ngµy 10-11 th¸ng Mêi mét 1837 (xem tËp nµy. tr. 19-35).
Nh÷ng ®o¹n trÝch tõ mét lo¹t l¸ th cña Hen-rÝch M¸c göi con trai ®· ®îc in trong cuèn s¸ch cña E.I-li-na: "Du kh¸ch kh«ng mÖt mái", M¸t-xc¬-va, 1964, còng nh trong t¹p chÝ "Tuæi trÎ", sè 11, n¨m 1958 (do E.I-li-na tuyÓn chän). Trong tËp nµy, ë môc xuÊt xø c¸c bøc th cña Hen-rÝch M¸c sù hiÖn diÖn nh÷ng ®o¹n trÝch nh vËy kh«ng ®îc nh¾c ®Õn.-1008.
186 Kho¶ng ngµy 13 th¸ng Mêi 1835 C¸c M¸c chuyÓn tõ T¬-ria ®Õn Bon ®Ó vµo häc khoa luËt Trêng ®¹i häc tæng hîp Bon. Ngµy 15 th¸ng Mêi «ng ®îc nhËn vµo trêng ®¹i häc tæng hîp.-1008.
187 Sau khi tèt nghiÖp Trêng trung häc cæ ®iÓn T¬-ria, ®Ó tá th¸i ®é, M¸c ®· kh«ng ®Õn chµo tõ biÖt gi¶ng viªn Luª-r¬-x¬, ngêi ®· næi tiÕng v× nh÷ng quan ®iÓm ph¶n ®éng cña m×nh vµ lµ ngêi ®îc giao tr¸ch nhiÖm theo dâi lßng trung tÝn víi chÝnh phñ cña c¸c gi¸o viªn vµ häc trß trêng trung häc. Ngµy 17 th¸ng Mêi mét 1835 Luª-r¬-x¬ ®· ®îc cö lµm hiÖu trëng thø hai trêng trung häc cæ ®iÓn T¬-ria.-1011.
188 Hen-rÝch M¸c muèn nãi ®Õn § 60 t¸c phÈm "Anthropologie in pragmatischer Hinsicht". Königsberg, 1789 (Nh©n häc xÐt tõ quan ®iÓm thùc dông chñ nghÜa", Khuª-nÝch-xbÐc 1798) cña I.Can-t¬.-1011.
189 T¹i Bon M¸c ®· tham gia nhãm c¸c nhµ th¬ trÎ. Mét trong nh÷ng ngêi s¸ng lËp ra nhãm ®ã lµ I-«-han Mi-kha-e BiÕc-man, häc sinh trêng trung häc cæ ®iÓn T¬-ria, ngêi bÞ buéc téi lµ ®· s¸ng t¸c ra c¸c bµi ca c¸ch m¹ng. Nhãm nµy, trong ®ã cã £-ma-nu-en G©y-ben vµ C¸c Gruyn, ®· gi÷ mèi liªn hÖ víi nhãm nhµ th¬ ë GuyÕt-tin-ghen, mµ c¸c thµnh viªn chÝnh lµ Tª-« Croi-x¬-n¾c, M«-ri-tx¬ Ca-ri-e-r¬ vµ K.L. BÐc-nai-x¬. C¶ hai nhãm cã ý ®Þnh cïng nhau xuÊt b¶n v¨n tËp nµng th¬.-1017.
190 Trong th cã nh÷ng chç ®¸nh dÊu mµ vÒ sau nµy phÇn lín kh«ng gi¶i ®o¸n ®îc, h×nh nh lµ cña C¸c M¸c.-1022
191 Hen-rÝch M¸c viÕt nh÷ng dßng nµy cho con trai vµo mét tê riªng, göi ®i cho M¸c cïng víi chøng nhËn ®· dÉn ra ë trªn nãi vÒ sù ®ång ý cña m×nh cho C¸c M¸c chuyÓn tõ Trêng ®¹i häc tæng hîp Bon sang Trêng ®¹i häc tæng hîp BÐc-lin.- 1026.
192 B»ng tèt nghiÖp cßn lu l¹i ®îc díi d¹ng b¶n sao do mét ngêi nµo ®ã viÕt, ®Ö tr×nh Trêng ®¹i häc tæng hîp Giª-na cïng víi c¸c hå s¬ kh¸c, mµ M¸c ®· göi ®Õn ®ã nh©n cã ®¬n yªu cÇu phong cho «ng häc vÞ tiÕn sÜ vÒ c«ng tr×nh nghiªn cøu lÞch sö triÕt häc cæ ®¹i (xem thªm chó thÝch 68). -1026.
193 §©y muèn nãi ®Õn ®¬n kiÖn Hen-rÝch M¸c n¨m 1832 cña c d©n c«ng x· IÕc-s¬ vÒ viÖc «ng, víi t c¸ch luËt s, dêng nh ®· l¹m dông quyÒn h¹n cña m×nh. Sau khi xem xÐt vô kiÖn ë c¸c cÊp kh¸c nhau, ngµy 23 th¸ng ChÝn 1837, toµ phóc thÈm BÐc-lin ®· gi¶i quyÕt vÊn ®Ò cã lîi cho Hen-rÝch M¸c. B¶o vÖ lîi Ých cho M¸c cã cè vÊn t ph¸p héi ®ång c¬ mËt R©y-kh¸c, phÝa ®èi lËp cã cè vÊn t ph¸p Dan-t¬.- 1030,1064.
194 §©y muèn nãi ®Õn h·ng th¬ng m¹i mµ th«ng qua nã, Hen-rÝch M¸c míi cã thÓ göi tiÒn cho con trai. -1031.
195 Bøc th nµy ®· bÞ thÊt l¹c. -1031.
196 §©y muèn nãi ®Õn cuéc ®Ýnh h«n cña C¸c M¸c víi Gien-ni Ph«n Ven-xt¬-pha-len diÔn ra ë T¬-ria, n¬i M¸c ®Õn ®ã vµo dÞp nghØ thu n¨m 1836. Hen-rÝch M¸c ®ång ý cho ®Ýnh h«n, tuy thÕ vÉn gi÷ kÝn kh«ng ®Ó cho th©n sinh cña Gien-ni biÕt cuéc ®Ýnh h«n nµy, cho ®Õn tËn th¸ng Ba 1837.-1032.
197 Râ rµng lµ th«ng qua X«-phi M¸c ®· göi cho Gien-ni ba cuèn th¬ cña m×nh - "TËp th¬ t×nh", phÇn I, "TËp th¬ t×nh", phÇn II vµ "TËp ca khóc" (xem chó thÝch 152). - 1038.
198 ë mét trong nh÷ng bøc th kh«ng cßn lu l¹i ®îc cña C¸c M¸c göi Gien-ni Ph«n Ve-xt¬-pha-len viÕt vµo th¸ng Hai 1837 cã nãi ®Õn ý ®Þnh cña «ng muèn viÕt giÊy xin cÇu h«n víi Gien-ni.-1046.
199 Ngµy 18 th¸ng S¸u 1815, ë gÇn Oa-tÐc-l« (BØ), qu©n ®éi Na-p«-lª-«ng d· bÞ qu©n ®éi Anh - Hµ Lan - díi sù chØ huy cña Oen-lin-t¬n - vµ qu©n ®éi Phæ - díi sù chØ huy cña Bluy-kh¬, ®¸nh tan.
Ben- A-li-an-x¬ - mét lµng ë c¸ch Oa-tÐc-l« bèn ki-l«-mÐt. ë ®ã trong thêi gian trËn Oa-tÐc-l« ®· diÔn ra nh÷ng trËn ®¸nh lín.-1048.
200 Bøc th nµy cña Hen-rÝch M¸c ®îc göi cho vî vµ con trai. §ã lµ mét ®o¹n viÕt thªm göi Hen-ri-Ðt-ta M¸c, mµ trong tËp nµy kh«ng sao l¹i. Cã lÏ lóc ®Çu bøc th ®îc göi ®i T¬-ria cho Hen-ri-Ðt-ta M¸c, råi tõ ®ã göi ®i BÐc-lin cho C¸c M¸c.-1050.
201 ¸m chØ lêi nãi cña ¸c -si-mÐt ("Chí ®ông ®Õn b¶n vÏ cña t«i!"), mµ «ng ®· nãi víi mét trong nh÷ng tªn lÝnh La M· ®ang trµn vµo Xi-ra-cu-da (n¨m 212 tríc c«ng nguyªn).-1077.
202 Nh÷ng dßng nµy lµ l¸ th cuèi cïng cña Hen-rÝch M¸c göi con trai. §©y lµ ®o¹n viÕt thªm vµo l¸ th göi Hen-ri-Ðt-ta M¸c, mµ bµ ®· göi cho C¸c M¸c vµo gi÷a th¸ng Hai. Do l©m bÖnh nÆng, ngµy 10 th¸ng N¨m 1838 Hen-rÝch M¸c ®· qua ®êi.-1084.
203 Vµo kho¶ng tõ ngµy 18 th¸ng S¸u 1838 Gien-ni Ph«n Ve-xt¬-pha-len cïng ngêi anh trai cïng cha kh¸c mÑ cña m×nh C¸c Han-x¬ VÐc-ne Ph«n Ve-xt¬-pha-len nghØ m¸t t¹i thµnh phè an dìng Ni-®Ðc-br«n thuéc H¹ An-da-x¬ lóc bÊy giê. §o¹n cuèi cña bøc th nµy kh«ng cßn lu gi÷ ®îc. -1085.
204 £-®u-¸c-®¬ M¸c, em cña C¸c M¸c, mÊt ngµy 14 th¸ng Ch¹p 1837.- 1087.
205 Nh÷ng ®o¹n trÝch ng¾n tõ bøc th nµy tríc ®©y ®· ®îc c«ng bè b»ng tiÕng Nga trong c¸c cuèn s¸ch: P.Vi-n«-gr¸t-xcai-a. "Gien-ni M¸c", M., 1964 vµ £.I-li-na: "Du kh¸ch kh«ng mÖt mái", M¸t-xc¬-va, 1964. §o¹n cuèi cña bøc th kh«ng cßn lu gi÷ ®îc. -1089.
206 Trªn giÊy chøng nhËn cã ®Ò ch÷ "sè 26" ghi th¸ng T 1841 t¹i Trêng ®¹i häc tæng hîp Giª-na khi vµo sæ tiÕp nhËn ®¬n vµ hå s¬ cña M¸c nh©n cã ®¬n ®Ò nghÞ phong cho «ng häc vÞ tiÕn sÜ vÒ c«ng tr×nh nghiªn cøu lÞch sö triÕt häc cæ ®¹i (xem chó thÝch 68). - 1096.
207 Nh÷ng ®o¹n trÝch ng¾n tõ bøc th nµy tríc ®©y ®· ®îc c«ng bè b»ng tiÕng Nga trong cuèn: "Du kh¸ch kh«ng mÖt mái" cña £.I-li-na, M¸t-xc¬-va, 1964. - 1100.
208 Thµnh ng÷ "M«n ®å cña Hª-ghen" ®îc dïng sau khi cuèn s¸ch cña nhµ sö häc vµ nhµ chÝnh luËn ph¶n ®éng G.Le-« xuÊt b¶n: "Die Hegelingen. Actenstücke und Belege zu der s.g. Denunciation der ewigen Wahrheit". Halle, 1838 ("M«n ®å cña Hª-ghen. V¨n kiÖn vµ b»ng chøng vÒ c¸i gäi lµ sù lªn ¸n ch©n lý vÜnh cöu", Ha-l¬, 1838). Cuèn s¸ch nh»m chèng l¹i St¬-rau-x¬, Ru-g¬, Mi-s¬-lª vµ nh÷ng ngêi kh¸c theo Hª-ghen, mµ Le-« ®· khinh bØ gäi lµ: "Nh÷ng m«n ®å cña Hª-ghen". -1100.
209 C«ng bè nh¾c tíi ë ®©y vÒ viÖc xuÊt b¶n cuèn s¸ch "Kritik der evangelischen Geschichte der Synoptiker" ("Phª ph¸n lÞch sö Phóc ©m cña c¸c cuèn Phóc ©m t¬ng ®ång") cña Bru-n« Bau-¬ vµ ba bµi b¸o ng¾n cña «ng ta ®· ®îc ®¨ng trong phô tr¬ng tê "Allgemeine Zeitung" sè 213, ra ngµy 1 th¸ng T¸m 1841". Xem thªm chó thÝch 70.-1101.
210 "X¹ thñ cã phÐp l¹" - ca kÞch cña C.M.Veb¬ (kÞch b¶n cña Ph.Kin-®¬).- 1102.
211 Nh÷ng ®o¹n ng¾n trÝch tõ bøc th ®ã tríc ®©y ®· ®îc c«ng bè b»ng tiÕng Nga trong c¸c cuèn s¸ch: "Gien-ni M¸c" cña P.Vi-n«-gr¸t-xcai-a, M., 1964 vµ "Du kh¸ch kh«ng mÖt mái" cña £.I-li-na, M., 1964.-1104.
212 Vµo thêi gian nµy C¸c M¸c vµ ¸c -n«n Ru-g¬ ®· lËp kÕ ho¹ch xuÊt b¶n t¹p chÝ "Deutsch - Französische Jahrbücher". Sau khi trao ®æi, Pa-ri ®· ®îc chän lµm n¬i xuÊt b¶n t¹p chÝ. Xem thªm chó thÝch 129 vµ 130. - 1105.
2
13 ë ®©y cã lÏ muèn nãi ®Õn t¸c phÈm "Vorläufige Thesen zur Reformation der Philosophie" ("§Ò c¬ng s¬ bé vÒ c¶i Phoi-¬-b¾c, in trong tËp thø hai cña tuyÓn tËp "Anekdota zur neuesten deutschen Philosophie und Publicistik". Zürich und Winterthur, 1848, S. 62-86 ("Nh÷ng ®iÒu cha c«ng bè cña lÜnh vùc triÕt häc vµ v¨n chÝnh luËn §øc hiÖn ®¹i". Xuy-rÝch vµ Vin-tec-tua, 1843, tr. 62-86).-1106.
214 ë ®©y cã lÏ muèn nãi ®Õn cuèn s¸ch xuÊt b¶n ë Pa-ri n¨m 1841-1842 gåm 4 tËp: "MÐmoires de Marie Cappelle, veuve Lafarge, Ðcrits par elle mªme" ("Håi ký cña Ma-ri-a Ca-ben, vî go¸ cña La-ph¸c-gi¬, do chÝnh tay bµ viÕt"). N¨m 1841 ë Lai-pxÝch còng c«ng bè mét cuèn s¸ch: "Marie Lafarge, verurtheilt als Giftmischerin und angeklagt als Diamentendiebin. Criminalgeschichte der neuesten Zeit" ("Ma-ri-a La-ph¸c-gi¬ bÞ kÕt ¸n lµ ngêi ®Çu ®éc vµ bÞ buéc téi ¨n c¾p kim c¬ng. C©u chuyÖn h×nh sù thêi hiÖn ®¹i"). -1108.
215 LÔ thµnh h«n gi÷a C¸c M¸c vµ Gien-ni Ph«n ve-xt¬-pha-len ®îc ®¨ng ký muén h¬n ®«i chót, vµo ngµy 19 th¸ng S¸u 1843. -1109.
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |