N.T.X. Sơn / Tạp chí Khoa học ĐHQGHN, Luật học 28 (2012) 228‐239
232
của Hiến pháp và của Quy chế Rome mâu thuẫn
một cách rõ ràng.
Thẩm quyền, thủ tục đưa ra sự chấp nhận
tham gia Quy chế được quy định khác nhau
theo pháp luật của mỗi nước. Điều 125 Quy chế
Rome quy định một nước có thể tham gia quy
chế Rome thông qua việc ký, phê chuẩn, chấp
thuận, phê duyệt hay gia nhập Quy chế. Trên
thực tế, các nước đều tham gia Quy chế Rome
sau khi thực hiện trình tự phê chuẩn bởi cơ
quan lập pháp theo quy định trong nước.
Tham gia Quy chế Rome là tham gia vào
một điều ước quốc tế đa phương. Tuy nhiên,
khác với nhiều điều ước quốc tế, Quy chế
Rome, tại Điều 120 không cho phép các quốc
gia thực hiện việc bảo lưu khi chấp nhận tham
gia Quy chế. Dù vậy, Điều 124 cho phép quốc
gia, vào thời điểm trở thành thành viên Quy chế
có quyền tuyên bố trong thời hạn 7 năm kể từ
khi Quy chế có hiệu lực đối với quốc gia, quốc
gia không chấp nhận thẩm quyền của Tòa án
đối với các hành vi phạm tội ác chiến tranh
được thực hiện bởi công dân của nước đó, hoặc
được thực hiện trên lãnh thổ nước đó. Đây thực
ra là một khả năng bảo lưu hạn hẹp được thừa
nhận bởi Công ước.
Trên thực tế, bất chấp quy định của điều
120 về vấn đề bảo lưu trong Quy chế Rome,
khá nhiều nước khi ký, hoặc chấp nhận hiệu
lực của Quy chế vẫn đưa ra những “tuyên bố”
hoặc “thông báo” về các vấn đề cụ thể. Pháp đã
đệ trình văn kiện phê chuẩn vào ngày 9/6/2000,
kèm theo đó là ba tuyên bố, tuyên bố thứ nhất liên
quan đến điều 8 của Quy chế về định nghĩa tội
xâm lược, tuyên bố thứ hai liên quan đến việc sử
dụng ngôn ngữ tiếng Pháp trong việc liên lạc với
ICC, và tuyên bố thứ ba quy định rằng Pháp có ý
định bảo lưu Điều 124 của Quy chế.
Trong đại đa số các trường hợp, các tuyên
bố này đều khẳng định lại những nguyên tắc,
quy định đã được nêu trong Quy chế Rome,
như nguyên tắc thẩm quyền bổ sung của Tòa
án, quy định về thẩm quyền theo lãnh thổ, thẩm
quyền theo thời gian hay vụ việc của Tòa
án…Trong một số trường hợp khác, các quốc
gia liên bang, hoặc các quốc gia có các vùng
lãnh thổ hải ngoại hay vùng lãnh thổ đang bị
tranh chấp cũng thông qua các tuyên bố này để
khẳng định giới hạn lãnh thổ của quốc gia mình
trên đó chấp nhận hiệu lực của Quy chế Rome.
Trong một số trường hợp, các quốc gia đi xa
hơn khi đưa ra các tuyên bố mang tính chất giải
thích nội dung của Quy chế Rome. Chẳng hạn
trường hợp của Úc, khi chấp nhận Quy chế
Rome đã đưa ra tuyên bố có đoạn sau:
“Ngoài ra, Úc tuyên bố nhận thức của mình
rằng các hành vi tội phạm quy định tại Điều 6,
Điều 7, Điều 8 [của Quy chế Rome] sẽ được
giải thích và áp dụng theo cách phù hợp với với
cách mà chúng được thực hiện trong luật nội
địa của Úc”
(6)
.
Ngoại trừ trường hợp các tuyên bố, thông
báo này sau đó có thể được rút lại bởi các quốc
gia, nếu chúng chỉ là những tuyên bố thể hiện
quan điểm chính trị, không loại bỏ hoặc làm
thay đổi hiệu lực của các quy định của Quy chế
Rome, thì chúng vẫn mặc nhiên được chấp
nhận. Ngược lại, nếu chúng đem lại những hệ
quả pháp lý trong việc giải thích và áp dụng
Quy chế Rome, thì chúng phải được hiểu là
những bảo lưu và do vậy theo quy định của
Điều 120 của Quy chế, chúng sẽ không có giá
trị [5, tr. 512-515].
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |