Mọi tài liệu ghi chép nếu không thể được kiểm tra lại thì cũng chỉ là những mảnh giấy vụn mà thôi
cách BẢO QUẢN VÀ LƯU GIỮ MẪU BỆNH
tải về 0.62 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- 6.1.1Tiêu bản khô
- 6.1.2Tiêu bản chuẩn
- 6.1.3Mẫu vi sinh vật khô
- 6.1.4Tiêu bản lam
- 6.1.5Đóng gói và vận chuyển tiêu bản
6cách BẢO QUẢN VÀ LƯU GIỮ MẪU BỆNH6.1Tiêu bẢn mẪu bỆnhTiêu bản mẫu bệnh là một mẩu thực vật hoặc nấm khô được để trong một gói có dán nhãn. Tiêu bản mẫu bệnh có thể bao gồm các mẫu nấm phân lập khô, các tiêu bản lam, ảnh và hình vẽ minh họa. Gói tiêu bản có thể bao gồm cả các bản chú thích, thư từ trao đổi và các thông tin liên quan khác. 6.1.1Tiêu bản khôMẫu cây bệnh và nấm bệnh được ép và làm khô bằng cách đặt chúng giữa các lớp giấy thấm hoặc giấy báo. Dùng 2 tấm bìa dạng làn sóng ép các lớp giấy thấm hoặc giấy báo chứa mẫu lại với nhau. Dùng 2 tấm gỗ (hoặc 2 tấm nguyên liệu cứng) ép chặt 2 mặt của khối mẫu rồi dùng dây buộc chặt lại tạo ra lực ép lên mẫu cây bệnh. Mẫu cây bệnh phải khô nhưng không được nhăn hoặc co lại. Mẫu cây bệnh có thể đạt tiêu chuẩn sau vài ngày ép. Để làm nhanh quá trình khô (đặc biệt là trong các khu vực khí hậu ẩm như các vùng nhiệt đới) nên dùng tủ sấy hoặc quạt. Thay giấy thấm hoặc báo thường xuyên. Tiếp tục quá trình ép đến khi mẫu bệnh khô hoàn toàn. Có thể đặt mẫu ép dưới ánh nắng mặt trời, trong phòng có máy điều hòa hoặc gần hơi nóng để thúc đẩy quá trình khô. Thời gian để mẫu khô hoàn toàn phụ thuộc vào loại mẫu cây và độ ẩm. Lấy mẫu ra khỏi lớp giấy thấm hoặc báo ép quá sớm sẽ làm mẫu bị nhăn hoặc tạo điều kiện cho các loại nấm phát triển trên bề mặt tiêu bản. Đa số các mẫu thực vật có thể khô sau 5 -10 ngày. Trước khi để mẫu vào phòng tiêu bản phải xông hơi khử trùng hoặc đặt mẫu trong tủ đá (tủ lạnh sâu) để diệt nhện và côn trùng. Cách đơn giản nhất để bảo quản nấm Agaricales và Ascomycetes loại lớn là để chúng khô thật nhanh. Mặc dù quản lý tiêu bản khô dễ dàng hơn tiêu bản ngâm, quá trình làm khô thường ảnh hưởng đến màu sắc, hình dạng và kích thước mẫu bệnh. Nấm lớn có thể được làm khô bằng tủ lạnh sâu (tủ đá) để giữ nguyên màu sắc và hình dạng, tuy nhiên phải giữ mẫu rất cẩn thận vì bảo quản bằng cách này mẫu trở nên rất giòn và dễ vỡ. Kích thước của nấm lớn thường quá to so với các gói tiêu bản và rất dễ gãy vỡ, vì vậy để bảo quản mẫu lâu dài nên dùng các hộp carton nhỏ hoặc các túi nilon có chứa silica gel. Nên bảo quản tiêu bản mẫu bệnh khô và các mẫu nấm phân lập khô trong các gói giấy hoặc bìa làm bằng chất liệu không có axít với kích thước tiêu chuẩn (khoảng 10-15 cm rộng 10 cm dài). Có thể đặt mẫu vào các gói giấy không axít mỏng hơn trước khi cho vào gói tiêu bản. Lý tưởng nhất là tất cả các bản chú thích, nhãn, keo dán, mực, nhựa hoặc túi nilon dùng trong phòng tiêu bản đều làm từ chất liệu không có axit để giữ tiêu bản được lâu dài không bị ố, hỏng. Hiện nay trên thị trường có bán bút thử giấy xem có chứa axít hay không. Mỗi gói tiêu bản phải được dán nhãn ở mặt trước (Hình 13) với các thông tin như sau:
Hình 13 Ví dụ một nhãn dán trên gói tiêu bản sử dụng tại phòng tiêu bản BRIP Mỗi tiêu bản trong phòng mẫu đều được đánh số truy cập để phân biệt với các mẫu khác. Số truy cập tiêu bản được in trên nhãn của gói tiêu bản (Hình 13). Sự kết hợp của số truy cập và tên viết tắt của cơ quan lưu giữ mẫu trong cuốn Index Herbariorum bảo đảm rằng bất kỳ mẫu tiêu bản nào cũng có một tên duy nhất, phân biệt với tất cả các tiêu bản khác trên thế giới. Nếu một tiêu bản hàm chứa hơn một đơn vị phân loại thì có thể thêm các ký hiệu (a, b, c..v.v..) đại diện cho mỗi đơn vị phân loại vào sau số truy cập. Tiêu bản mẫu bệnh khô và mẫu vi sinh vật hại được phân lập từ mẫu tiêu bản đó phải dùng chung một số truy cập. Chuẩn bị sẵn các gói tiêu bản giống hệt nhau trong trường hợp cần thiết phải chia tiêu bản thành nhiều gói nhỏ. Các gói này chứa cùng một lượng thông tin giống hệt nhau và có chung một số truy cập, có thể được sử dụng để gửi hoặc trao đổi tiêu bản với các phòng mẫu bệnh khác. Tiêu bản nấm chiếm số lượng lớn trong số các mẫu tiêu bản của một bộ sưu tập bệnh cây. Có thể sắp xếp tiêu bản nấm thành nhóm theo thứ tự tiến hóa. Hầu hết tiêu bản nấm thuộc lớp nấm túi Ascomycotina hoặc nấm đảm Basidiomycotina, các tiêu bản trong mỗi nhóm này lại được sắp xếp theo vần abc của tên chi. Một số nhóm vi sinh vật hại phổ biến có thể được xếp riêng, ví dụ như gỉ sắt (Uredinales), than đen (Ustilaginomycetes) và phấn trắng (Erysiphales), các mẫu tiêu bản trong các nhóm vi sinh vật này lại được sắp xếp theo vần abc tên ký chủ (vì nhiều loài gỉ sắt, than đen và phấn trắng đều ký sinh chuyên tính trên các ký chủ khác nhau). Nấm ở giai đoạn vô tính (Deuteromycetes, Fungi Imperfecti, asexual fungi, conidial fungi) nên sử dụng tên hữu tính nếu có. Hơn nữa, một số nấm có thể có ít nhất 2 tên vô tính (synanamorphs) với cùng một tên hữu tính. Nên dùng tên hữu tính đặt cho tiêu bản thậm chí giai đoạn hữu tính của nấm đó không có mặt trong tiêu bản. Trong trường hợp này cần chú thích rõ về sự vắng mặt của giai đoạn hữu tính ở trên nhãn tiêu bản. Đối với những tiêu bản quá lớn không đủ chỗ để xếp đúng vị trí theo thứ tự tiến hóa có thể thay vào vị trí đó bằng một miếng bìa hoặc một gói tiêu bản rỗng trên đó ghi rõ vị trí đặt tiêu bản để có thể tìm được dễ dàng. Tương tự có thể dùng một miếng bìa đặt vào vị trí của các tiêu bản đang cho mượn và có chú thích rõ ràng. 6.1.2Tiêu bản chuẩnTiêu bản chuẩn (mẫu gốc) là một tiêu bản mẫu hoặc hình minh họa duy nhất ban đầu được sử dụng để xác định tên khoa học cho một loài mới. Khi một loài nấm được mô tả và định tên, tiêu bản mẫu của loài mới đó phải được chuyển đến một phòng mẫu bệnh và được công nhận là mẫu chuẩn cho tên loài nấm đó. Tiêu bản chuẩn của nấm phải được bảo quản và làm khô vĩnh viễn. Tuy nhiên, các mẫu nấm chuẩn cũng có thể được bảo quản ở trạng thái ngủ nghỉ bằng phương pháp lạnh khô hoặc lạnh sâu. Các mẫu chuẩn (mẫu ban đầu) thường được giữ trong các gói mẫu màu đỏ hoặc đánh dấu đỏ để có thể nhận ra chúng dễ dàng trong phòng tiêu bản. Có các loại mẫu chuẩn sau:
6.1.3Mẫu vi sinh vật khôCác đặc tính hình thái của tản nấm có ý nghĩa quan trọng trong nghiên cứu về nấm học. Mẫu tản nấm khô là cách duy nhất để bảo quản lâu dài. Các mẫu tiêu bản được phân lập từ đất, nước hoặc ký chủ động vật. Các mẫu nấm khô còn có tác dụng hỗ trợ bổ sung thông tin cho các tiêu bản cây bệnh với ít bào tử. Mẫu nấm phân lập được làm khô và bảo quản cùng với tiêu bản bệnh trong gói tiêu bản. Mẫu nấm phân lập khô được chuẩn bị bằng cách nuôi cấy nấm trên môi trường thích hợp trong một đĩa Petri đến khi nấm phát triển tới giai đoạn mong muốn. Mẫu nấm được làm khô trong đĩa Petri cho đến khi tản nấm không dính chặt vào đĩa Petri nữa. Có thể làm khô tản nấm bằng cách để đĩa Petri trong buồng cấy 2 – 3 ngày. Sau khi tản nấm hoàn toàn khô có thể lấy ra khỏi đĩa Petri và đặt vào gói tiêu bản. Các mẫu nấm phân lập với cấu trúc nấm mỏng manh có thể được bảo quản trong các đĩa Petri mỏng. Thông thường, mẫu nấm phân lập được làm khô như trên có thể bị cong, nứt vỡ và rất khó có thể lấy ra khỏi đĩa Petri mà không bị vỡ. Có thể khắc phục nhược điểm này bằng cách lấy mẫu nấm ra khỏi đĩa Petri trước khi khô hoàn toàn và đặt nổi trên môi trường glycerol agar (GA) nóng (xem phần môi trường nuôi cấy, chương 5) được đổ vào nắp đĩa Petri trước đó. Không đậy nắp Petri cho đến khi mẫu khô hoàn toàn. Bằng cách này mẫu nấm phân lập được làm khô mà vẫn mềm dẻo, có thể bóc dễ dàng ra khỏi đĩa Petri và đặt vào gói tiêu bản. Phương pháp làm khô như trên không phải lúc nào cũng giết chết được nấm. Tốt nhất, nên giết chết mẫu nấm phân lập vì một số nấm sản sinh ra rất nhiều bào tử có thể phát tán ra trong không khí làm lẫn tạp các mẫu nấm khác trong phòng thí nghiệm. Giết nấm bằng cách đặt các mẫu khô trong bình làm khô chứa formalin hoặc bằng cách đặt ngược đĩa Petri chứa mẫu nấm phân lập, nhỏ khoảng 1,5 ml formalin vào nắp đĩa rồi để trong buồng thoát khí 1 – 3 ngày. 6.1.4Tiêu bản lamTiêu bản cố định bằng axit lactic có thể được hàn bằng cách dùng thuốc đánh móng tay quệt 2 – 3 lớp lên mép lamen. Cách này có thể giữ cho tiêu bản lam không bị khô trong vài năm. Dùng polyvinyl alcohol (dạng bột) hòa tan trong axit lactic để tạo ra chất keo gắn, cách này có thể giữ tiêu bản được lâu dài. Có thể áp dụng quá trình loại nước trong trường hợp muốn giữ tiêu bản lam lâu dài. Quá trình loại nước đòi hỏi phải ngâm mẫu cây hoặc nấm liên tục trong chuỗi các dung dịch cồn với nồng độ tăng dần (ví dụ 40%, 50%, 60%, 70%, 80%, 90% và cồn nguyên chất 100%), mỗi nồng độ ngâm vài phút. Bằng cách này có thể loại bỏ toàn bộ hàm lượng nước trong mẫu. Làm sạch mẫu bằng xylene C6H4(CH3)2 và dán vào lam bằng các môi trường như bôm Canada. Tốt nhất không nên giữ tiêu bản lam trong các gói tiêu bản mà dùng các hộp đựng tiêu bản lam chuyên dụng. Chú ý nên để các tấm bìa nhỏ ghi rõ số truy cập ở đúng vị trí và chú thích nơi để lam tiêu bản. 6.1.5Đóng gói và vận chuyển tiêu bảnTất cả các tiêu bản bệnh cây lưu giữ trong phòng tiêu bản phải được gói trong các gói giấy hoặc bìa làm bằng chất liệu không có axit (Hình 14). Những mẫu có kích thước lớn được giữ trong các hộp carton để tránh va đập. Mỗi một vật để trong gói tiêu bản, ví dụ như bản lấy mẫu, bản chú thích, hình vẽ, tiêu bản lam… đều phải được in số truy cập tiêu bản rõ ràng. Tiêu bản mẫu vi sinh vật đã phân lập được đặt lên giấy lọc và gói trong các gói giấy trong suốt, được giữ cùng với tiêu bản cây bệnh, tốt nhất nên giữ tiêu bản lam trong hộp đựng tiêu bản lam bằng bìa cứng hoặc bằng nhựa để tránh vỡ, gãy.  
Hình 14 Các gói tiêu bản ở Bảo tàng mẫu bệnh Ustilaginales Vánky (HUV) và Bảo tàng bệnh cây của QDPI&F (BRIP) Khi vận chuyển, tiêu bản phải được giữ bên trong các gói giấy hoặc bìa. Các gói tiêu bản được bó lại thành từng bó rồi dùng giấy báo hoặc túi nilon xốp bọc lại trước khi đặt vào hộp carton lớn hơn để vận chuyển. Nên dùng bông gói mẫu vi sinh vật sống được bảo quản lạnh khô (trong các ống hút chân không) và đặt vào trong các hộp giấy hình trụ. Каталог: SiteCollectionDocuments SiteCollectionDocuments -> Ủy ban nhân dân tỉnh hà TĨnh cộng hoà Xà HỘi chủ nghĩa việt nam SiteCollectionDocuments -> BỘ TÀi chính số: 136/2009/tt-btc cộng hoà Xà HỘi chủ nghĩa việt nam SiteCollectionDocuments -> Ubnd tỉnh hải dưƠng sở KẾ hoạch và ĐẦu tư SiteCollectionDocuments -> TỈnh hà TĨnh số: 1887 /QĐ-ubnd cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam SiteCollectionDocuments -> V. Lĩnh vực đầu tư vào nông nghiệp, nông thôn SiteCollectionDocuments -> SỞ KẾ hoạch và ĐẦu tư phòng đĂng ký kinh doanh SiteCollectionDocuments -> Mẫu số 04/tp-lltp SiteCollectionDocuments -> TỈnh hà TĨNH SiteCollectionDocuments -> CỘng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam sở KẾ hoạch và ĐẦu tư SiteCollectionDocuments -> TỈnh hà TĨnh số: 853 /QĐ-ubnd cộng hòa xã HỘi chủ nghĩa việt nam tải về 0.62 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|