MỤc lục trang
KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI GÁNH NẶNG CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC CHO BỆNH NHÂN TÂM THẦN PHÂN LIỆT
tải về 2.7 Mb.
|
KHẢO SÁT CÁC YẾU TỐ LIÊN QUAN TỚI GÁNH NẶNG CỦA NGƯỜI CHĂM SÓC CHO BỆNH NHÂN TÂM THẦN PHÂN LIỆTTẠI THÀNH PHỐ THÁI NGUYÊNNgô Xuân LongTrường Đại học Y-Dược Thái Nguyên. TÓM TẮT Tâm thần phân liệt là một sự rối loạn,tàn phá về tâm thần mà dần dần có thể dẫn đến tàn tật lâu dài ở bệnh nhân. Mục đích của nghiên cứu này là để khảo sát gánh nặng và kiểm tra mối quan hệ của nó với tuổi, trình độ học vấn, tình trạng sức khỏe, và mức độ nhận thức về tính nghiêm trọng của bệnh ở những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt. Kết quả cho thấy rằng phần lớn những người chăm sóc là nữ (80%). Phần lớn những người chăm sóc có liên quan đến bệnh nhân là cha mẹ (48,4%). Gánh nặng chăm sóc tương quan đồng biến với tuổi, tình trạng sức khỏe, và mức độ nhận thức về tính nghiêm trọng của bệnh.Ngược lại, gánh nặng tương quan nghịch biến với trình độ học vấn của họ.Kết luận, tình trạng sức khoẻ thể chất và tinh thần, mức độ nhận thức về tính nghiêm trọng về bệnh của người chăm sóc chính là yếu tố quan trọng liên quan đến gánh nặng của những người chăm sóc cho bệnh tâm thần phân liệt. Từ khóa: Gánh nặng, người chăm sóc, tình trạng sức khỏe tâm thần phân liệt. INVESTIGATION OF FACTORS RELATED TO BURDEN AMONG CAREGIVERS OF PATIENTS WITH SCHIZOPHRENIAIN THAI NGUYEN CITY Ngo Xuan Long Thai Nguyen University of Medicine and Pharmacy SUMMARY Background. Schizophrenia is a devastating psychiatric disorder which can progressively result in long-term disability in patients. Objective.The purposes of this study were to examine burden and test its relationships with caregiver's age, education level, health status, average time per day for taking care of patients, and level of perceived severity of illness among caregivers of patients with schizophrenia. Result. The results revealed that the majority of caregivers were females (80%). The majority of caregivers are related to patients as the parents (48.4%). The caregivers’ burden was positively correlated with caregiver’s age; time per day for taking care patient, health status, and level of perceived of severity of patient’s illness. Conversely, burden was negatively correlated with their education level. Conclusion. The physical and mental health conditions, level of perceived severity of illness of primary caregivers were the significant factors related to burdens among the caregivers of schizophrenia. Key words: Burden, Caregivers, Health Status, Perceived severity of patient’s illness, Schizophrenia, Vietnam I. ĐẶT VẤN ĐỀ Tâm thần phân liệt (TTPL) là một bệnh tâm thần nặng, tương đối phổ biến, căn nguyên chưa rõ, tiến triển và tiên lượng rất khác nhau. Bệnh có khả năng làm rối loạn sâu sắc cả đời sống cá nhân và gia đình của những người bị bệnh [1],[5],[7]. Theo Tổ chức Y tế Thế giới (2004), [19] khoảng 24 triệu người bị bệnh này trên toàn thế giới chiếm tỷ lệ trung bình là từ 0,5-1%. Ở Việt Nam, Nguyễn Văn Siêm (2010) [6] thấy sự phổ biến của bệnh tâm thần phân liệt từ 0.52-0.61%.Tỷ lệ tái phát trong số các bệnh nhân mãn tính bị tâm thần phân liệt là 88-94%.Sự chuyển hướng trong chăm sóc bệnh tâm thần phân liệt dựa vào dịch vụ chăm sóc tại cộng đồng đã chính thức hóa vai trò của những người chăm sóc [3],[9],[19]. Nhiều nghiên cứu đã ước tính rằng khoảng 40-80% bệnh nhân tâm thần phân liệt sống cùng gia đình của họ.Những bệnh nhân này phải thường xuyên dựa vào gia đình của họ để được chăm sóc hỗ trợ về thể chất và tinh thần trong suốt cuộc đời[1],[3],[4],[6],[18]. Gánh nặng của những người chăm sóc đã được xác định bao gồm cả các vấn đề về thể chất, hạn chế trong đời sống xã hội, mối quan hệ căng thẳng trong gia đình, những thay đổi thói quen trong gia đình, giảm cơ hội cho nghỉ ngơi, giải trí, tài chính giảm đi, các vấn đề về cảm xúc, và xáo trộn trong công việc của họ [2],[8],[10].Gánh nặng của người chăm sóc có thể được phân thành hai loại như gánh nặng khách quan thể hiện qua các vấn đề có thể quan sát được, chi phí tài chính hoặc gánh nặng chủ quan là những trải nghiệm về các cảm nhận tiêu cực hay cảm nhận tích cực của những người chăm sóc[12]. Theo Ivarsson và các cộng sự (2004) [13], gánh nặng khách quan là sự tồn tại của các vấn đề và những thay đổi trong cuộc sống gia đình (thói quen thường ngày, mối quan hệ và thời gian rảnh rỗi) gây ra bởi một thành viên nào đó trong gia đình cần được chăm sóc do bị bệnh, trong khi gánh nặng chủ quan là những cảm xúc tình cảm và tình trạng sức khỏe tinh thần (tội lỗi, cảm giác mất mát, và sự lo lắng) của người chăm sóc. Đáng chú ý là các nghiên cứu trong nhiều thập niên qua đã cung cấp bằng chứng về những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt và các bệnh rối loạn tâm thần khác đã trải qua rất nhiều gánh nặng chẳng hạn như những gánh nặng về vấn đề tâm lý (căng thẳng, thất vọng, cảm xúc đau khổ, lo âu, trầm cảm, đau buồn), vấn đề thể chất (mất ngủ, mệt mỏi, nhức đầu, đau cổ và vai), cũng như tài chính suy giảm[14],[15],[16]. Có rất nhiều nghiên cứu tiến hành ở phương Tây và ở một số nước châu Á đã khẳng định sự tồn tại của những gánh nặng đối với những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt.Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu này đã được tiến hành bên ngoài Việt Nam.Hiện nay, vấn đề gánh nặng của những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt vẫn còn chưa được nghiên cứu tại Việt Nam. Vì vậy, nghiên cứu này được tiến hành để tập trung vào việc khảo sát về vấn đề gánh nặng và các yếu tố liên quan của nó đối với những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt. Với mong muốn là mang lại dữ liệu cơ sở để dựa vào đó các bác sĩ, điều dưỡng quan tâm đến người chăm sóc để đáp ứng nhu cầu cho họ tốt hơn, giảm bớt đau khổ và hậu quả tiêu cực của việc chăm sóc cho người bệnh tâm thần phân liệt. Những điều đó sẽ giúp tăng chất lượng cuộc sống cho cả người chăm sóc và bệnh nhân. Mục đích của nghiên cứu này là mô tả vấn đề gánh nặng của người chăm sóc và khảo sát các mối tương quan của nó với một số vấn đề như tuổi, trình độ học vấn, tình trạng sức khỏe, và mức độ nhận thức về tính nghiêm trọng của bệnh của người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt ở thành phố Thái Nguyên. II. ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 2.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng trong nghiên cứu này là những người chăm sóc chính cho bệnh nhân tâm thần phân liệt tại thành phố Thái Nguyên.Người chăm sóc và người bệnh sống trong cùng một gia đình, người chăm sóc chịu trách nhiệm đối với bệnh nhân, hằng ngày tiếp xúc trực tiếp với bệnh nhân. Những người chăm sóc thường đi cùng với bệnh nhân hoặc tự đi đến các trạm y tế phường nơi mình sinh sống để được khám và phát thuốc theo đơn ngoại trú của bệnh viện tâm thần tỉnh. Tiêu chuẩn lựa chọn - Phải là một người chăm sóc chính của một bệnh nhân tâm thần phân liệt trong ít nhất 6 tháng trước khi thu thập dữ liệu - Tuổi lớn hơn hoặc bằng 18 - Không có các khuyết tật về thể chất và rối loạn tâm thần - Có khả năng trả lời câu hỏi và đồng ý tham gia vào nghiên cứu. 2.2. Thời gian nghiên cứu: nghiên cứu được tiến hành từ tháng 1 đến tháng 12 năm 2012. 2.3. Địa điểm nghiên cứu: tại các trạm y tế các Phường trong thành phố Thái Nguyên. 2.4. Phương pháp nghiên cứu: - Thiết kế nghiên cứu: mô tả tương quan - Phương pháp chọn mẫu: lấy mẫu thuận tiện - Cỡ mẫu: Sử dụng công thức tính cỡ mẫu của Thorndike [17]: N ≥ 10(k) + 50 trong đó N là cỡ mẫu, k là số biến độc lập. - Chỉ tiêu nghiên cứu + Đặc điểm về nhân khẩu của người chăm sóc và người bệnh: tuổi, giới, trình độ giáo dục, hôn nhân, công việc, mối quan hệ của người chăm sóc với người bệnh, các bệnh kèm theo của người chăm sóc. + Thời gian bị bệnh + Tình trạng sức khỏe của người chăm sóc + Nhận thức của người chăm sóc về tính nghiêm trọng của bệnh + Mức độ gánh nặng của người chăm sóc + Mối tương quan của gánh nặng với một số biến - Công cụ nghiên cứu: các bộ câu hỏi về thông tin nhân khẩu học cho cả người chăm sóc và bệnh nhân. Bộ câu hỏi về Gánh nặng gia đình (Family Burden Interview Schedule) được xây dựng bởi Poonnotok (2007) [16] đã được sử dụng để đo lường gánh nặng. Bộ câu hỏi về nhận thức mức độ nghiêm trọng của bệnh (Behavior and Symptom Perception Scale) của Pipatanonond (2002) [15] được sử dụng để kiểm tra nhận thức của người chăm sóc về các hành vi và triệu chứng của bệnh nhân. Cuối cùng là bộ câu hỏi về tình trạng sức khỏe của người chăm sóc (General Health Questionnaire) được xây dựng bởi Goldberg và Hillieer (1979) [11]. - Các bước tiến hành: + Nghiên cứu có được giấy giới thiệu của trường Đại Học Y-Dược Thái Nguyên về việc thu thập số liệu + Thông báo và giải thích cho các bộ y tế Phường về nghiên cứu này để họ hợp tác và giúp đỡ trong việc thu thập số liệu + Có được sự đồng ý từ những người tham gia nghiên cứu trước khi tiến hành phỏng vấn + Tiến hành phỏng vấn trực tiếp đối với người tham gia nghiên cứu + Các phiếu phỏng vấn được kiểm tra xem đã đầy đủ thông tin trước khi tiến hành phân tích số liệu 2.5. Xử lý số liệu: Số liệu được phân tích, xử lý theo phương pháp thống kê y học bằng phần mềm SPSS 16.0 III. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Bảng 3.1: Đặc điểm nhân khẩu học của bệnh nhân (n=120)
Nhận xét: phần lớn bệnh nhân là nam giới (58,3%). Tuổi trung bình là 38,3 tuổi. Độ tuổi phổ biến nhất của bệnh nhân là 40 đến 49 (32,5%). Thời gian trung bình bị bệnh là 3,76 (SD = 1,26). Trong số này, 37,5% bệnh nhân được chẩn đoán với bệnh tâm thần phân liệt hơn 10 năm, và 6,7% trong số những bệnh nhân được chẩn đoán ít hơn một năm. Bảng 3.2: Đặc điểm nhân khẩu học của người chăm sóc (n=120)
Nhận xét: phần lớn trong số họ là phụ nữ (80%). Những người chăm sóc từ 40 tuổitrở lên chiếm 86,6% tổng số người tham gia. Hầu hết trong số họ đã lập gia đình (90,8%). Khoảng 51,6% trong số họ đã hoàn thành chương trình giáo dục phổ thông, trong khi đó 11,7% những người trả lời không biết chữ. Trong đó nông dân và công nhân là những nghề phổ biến nhất (28,3% và 25%). Phần lớn các mối quan hệ giữa người chăm sóc và người bệnh hoặc là cha hoặc là mẹ (48,4%). Hơn một nửa số mẫu (55%) báo cáo có bệnh kèm theo. Ví dụ về các bệnh được báo cáo bởi những người chăm sóc như cao huyết áp, bệnh tim, bệnh phổi, và bệnh thận. Bảng 3.3: Nhận thức của người chăm sóc về tính nghiêm trọng của bệnh (n=120)
Nhận xét: Bảng 3.3 trình bày điểm số của nhận thức về tính nghiêm trọng của bệnh tật thông qua sự cảm nhận của những người chăm sóc. Trong nghiên cứu này, điểm số trung bình tổng thể của người chăm sóc cảm nhận mức độ nghiêm trọng của bệnh là 29,63 (SD = 14,78). Trong đó, số điểm trung bình của "triệu chứng trầm cảm" là 10,11 (SD = 4,65) , "Những hoạt động không phù hợp là 9,02 (SD = 5,89)," Sự chú ý và ghi nhớ "là 5,42 (SD = 2,81), "Triệu chứng tâm thần" là 4,65 (SD = 3,00), và "Hành vi gây hấn" là 0,83 (SD = 1,15). Bảng 3.4: Tình trạng sức khỏe của người bệnh (n=120)
Nhận xét:Trong bảng 3.4 trình bày tình trạng sức khỏe người chăm sóc với điểm trung bình là 17.44 (SD = 5,38). Bảng 3.5: Mức độ gánh nặng của người chăm sóc (n=120)
Nhận xét: Bảng 3.5 cho thấy rằng gánh nặng của những người chăm sóc ở mức độ vừa phải (mean = 0,95; SD = 0,46). Bảng 3.6: Mối tương quan của gánh nặng với một số biến (n=120)
* p< .05; ** p < .01 Nhận xét:Kết quả trong bảng 3.6 cho thấy rằng giữa các biến khảo sát như tuổi, tình trạng sức khỏe, và mức độ nhận thức về tính nghiêm trọng của bệnh là tương quan đồng biến với gánh nặng, trong khi đó, trình độ học vấn của người chăm sóc có tương quan nghịch biến với gánh nặng. IV. BÀN LUẬN Mức độ gánh nặng của người chăm sóc Xem xét từng khía cạnh của gánh nặng thấy rằng "Sự giảm về thời gian rảnh rỗi" và "Ảnh hưởng về sức khỏe tâm thần" có mức độ thấp (mean = 0,61, SD = 0,62; mean = 0,35, SD = 0,47 ), trong khi các khía cạnh "Gánh nặng tài chính", "Sự xáo trộn sinh hoạt gia đình", "Sự giảm mối tương tác trong gia đình", và "Ảnh hưởng đến sức khỏe thể chất" ở mức độ vừa phải (mean = 1,23, SD = 0,56; mean = 1,13, SD = 0,59, mean = 0,74, SD = 0,53; mean = 1,07, SD = 0,66). Trong nghiên cứu này, gánh nặng chủ quan được đánh giá bằng cách trả lời một câu hỏi "Bạn cảm nhận thế nào về gánh nặng khi chăm sóc cho bệnh nhân?" vàđược thể hiện ở mức cao (mean = 1,59, SD = 0,57). Mối tương quan của gánh nặng với một số biến trong nghiên cứu Kết quả từ nghiên cứu này cho thấy tuổi của những người chăm sóc tương quan đồng biến với gánh nặng. (R = 0,47, p <.01). Điều này là phù hợp với một số nghiên cứu trước đây như Poonnotok (2007) [16], người đã tiến hành nghiên cứu của mình và tìm thấy mối quan hệ đồng biến giữa tuổi và gánh nặng (r = 0,42, p <0,05). Chien và các đồng nghiệp (2007) [9] cũng phát hiện ra rằng những người chăm sóc với tuổi lớn hơn thì có gánh nặng cao hơn đáng kể hơn so với những người chăm sóc tuổi trẻ hơn (r = 0,32, p <0,05).Về trình độ học vấn, từ nghiên cứu này, trình độ học vấn mối tương quan nghịch biến với gánh nặng (r = 0,20, p <0,05). Phát hiện này cũng tương đồng với các nghiên cứu trước đây đã phát hiện ra rằng những người chăm sóc có trình độ giáo dục cao hơn, thể hiện gánh nặng thấp hơn [10],[12].Đối với tình trạng sức khỏe của người chăm sóc, kết quả thu được từ nghiên cứu này chỉ ra rằng tình trạng sức khỏe người chăm sóc có mối tương quan đồng biến đáng kể với gánh nặng. Nghiên cứu này cũng phù hợp với những phát hiện trước đây được thực hiện bởi Chang và cộng sự (2010) và Hou và cộng sự (2008) [8],[12]. Những người chăm sóc có sức khỏe yếu kém họ phải trải qua những gánh nặng cao hơn.Khía cạnh về nhận thức tính nghiêm trọng về bệnh của bệnh nhân là đề cập đến nhận thức của người chăm sóc về mức độ và sự đa dạng của các triệu chứng của bệnh nhân và suy yếu, yếu kém do bệnh tâm thần phân liệt gây ra". Kết quả từ nghiên cứu này thấy rằng nhận thức về mức độ nghiêm trọng của bệnh tật đã có một mối tương quan đồng biến cao với gánh nặng (r = 0,79, p <.01). Kết quả cũng phù hợp với một số nghiên cứu trước đây của Pipananound và cộng sự (2002) và Poonnotok (2007) [15],[16]. KẾT LUẬN Nghiên cứu này tìm hiểu gánh nặng và khảo sát mối tương quan của nó với các yếu tố liên quan trong số những người chăm sóc bệnh nhân tâm thần phân liệt tại thành phố Thái Nguyên. Gánh nặng được tìm thấy trong nghiên cứu này cũng như mối tương quan của nó với các yếu tố có liên quan tương ứng với các kết quả từ các nghiên cứu khác được tiến hành ở các nước châu Á hay các nước phương Tây. Kết quả nghiên cứu đã chỉ ra rằng gánh nặng của những người chăm sóc bệnh nhân tâm thần phân liệt ở mức độ vừa phải.Gánh nặng được thể hiện nhiều hơn ở những người chăm sóc cao tuổi, trình độ giáo dục thấp, và tình trạng sức khỏe kém.Như vậy, để giảm bớt gánh nặng cho người chăm sóc thì tất cả các yếu tố nêu trên cần được nghiên cứu và xem xét.Nghiên cứu đã đưa ra cơ sở dữ liệu, cho phép các chuyên gia y tế, đặc biệt là người điều dưỡng có sự hiểu biết hơn về gánh nặng của những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt.Điều đó có thể giúp cho các chuyên gia y tế, người điều dưỡng có khả năng đáp ứng tốt hơn về các nhu cầu của người bệnh, đồng thời tìm ra các giải pháp nhằm giảm bớt gánh nặng của người chăm sóc, nâng cao chất lượng cuộc sống cho cả người chăm sóc và bệnh nhân. HẠN CHẾ Mặc dù, nghiên cứu này đã mang lại các thông tin quan trọng liên quan đến gánh nặng và các yếu tố liên quan của nó nhưng vẫn còn một số hạn chế.Thứ nhất, mẫu trong nghiên cứu này chỉ giới hạn trong khu vực địa lý là thành phố Thái Nguyên. Thứ hai, nghiên cứu này là nghiên cứu mô tả cắt ngang vì vậy chưa khảo sát được các mối quan hệ nhân quả và sự thay đổi của các yêu tố đó theo thời gian. KHUYẾN NGHỊ Tiếp tục nghiên cứu trong phạm vi rộng hơn không chỉ ở thành phố Thái Nguyên mà mở rộng trong phạm vi cả nước. Ngoài ra, cần tiến hành nghiên cứu theo chiều dọc cũng như những nghiên cứu định tính để kiểm tra gánh nặng và các yếu tố liên quan của nó. Dữ liệu thu được từ nghiên cứu này nên được sử dụng để tạo ra các can thiệp điều dưỡng nhằm giảm gánh nặng đối với những người chăm sóc cho bệnh nhân tâm thần phân liệt. TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Bùi Quang Huy.(2012). Tâm Thần Phân Liệt.Nhà xuất bản Y học. 2. Đào Trần Thái và CS (2005). Tâm thần học, XB lần thứ 6.NXB Y Học. 3. Hoàng Tân Dân. (2011). Điều Dưỡng Truyền Nhiệm Thần Kinh Tâm Thần. Nhà xuất bản Y học. 4. Lê Đình Sang. (2010). Tâm Thần Học. Nhà xuất bản Y học. 5. Ngô Ngọc Tản, Nguyễn Văn Ngân.(2005), Tâm thần học đại cương và điều trị các bệnh tâm thần. NXB Quân đội nhân dân. 6. Nguyễn Văn Siêm. (2010). Nghiên cứu dịch tễ học bệnh tâm thần phân liệt tại cộng đồng.Y Học Thực Hành; 705 (2): trang 101-106. 7. Trường đại học Y khoa Thái Nguyên. Bài giảng Tâm thần học. 2008. 8. Chang, Y. H., Chiou, C. J., & Chen, N. S. (2010). Impact of mental health and caregiver burden on family caregivers’ physical health.Archives of Gerontology and Geriatrics, 50, 267-271. 9.Chien, W. T., Chan, S. W. C., & Morrissey, J. (2007). The perceived burden among Chinese family caregivers of people with schizophrenia.Journal of Clinical Nursing, 16, 1151-1161. 10.Dyck, D. G., Short, R., Vitaliano, P. P. (1999).Predictors of burden and infectious illness in schizophrenia caregivers.Psychosom Med;61(4):411-419. 11.Goldberg, D. P., Hillier, V. F. (1979).A scaled version of the General Health Questionnaire.Psychol Med; 9(1):139-45. 12.Hou, S. Y., Ke, C. L., Su, Y. C., Lung, F. W., & Huang, C. J. (2008). Exploring the burden of the primary family caregivers of schizophrenia patients in Taiwan. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 62, 508-514. 13.Ivarsson, A. B., Sidenvall, B., Carlsson, M. (2004).The factor structure of the burden assessment scale and the perceived burden of caregivers for individuals with severe mental disorders.Scand J Caring Sci; 18(4):396-401. 14.Jones, S. L. (1996).The association between objective and subjective caregiver burden.Arch Psychiatr Nurs;10(2):77-84. 15. Pipatananond, P., Boontong, T., Hanuchrurnkul, S., Rujkorakarn, D., Vorapongsathorn, T. et al. (2002). Caregiver burden predictive model: An empirical test among caregivers for the schizophrenic. Thai J Nurs Res;6(2):24-40. 16.Poonnotok, R. (2007). Factors associated with burden among caregivers of patients with schizophrenia. Master thesis, Faculty of Nursing, Burapha University, Thailand. 17.Thorndike, R. M. (1978).Correlation Procedures for Research.Gardner Press, New York, pp. 351. 18.Videbeck, S. L. (2008). Psychiatric-mental health nursing (4th ed.). Lippincott Williams & Willkins, pp. 128-150. 19.World Health Organization. (2004). Developing Country Specific Community-Based Strategies for Reduction of Treatment Gap in Common Neuropsychiatric Conditions: Report of Intercountry Workshop, New Delhi, India, 18-20 November. Каталог: uploads -> media media -> TÁC ĐỘng của enso đẾn thời tiếT, khí HẬU, MÔi trưỜng và kinh tế XÃ HỘI Ở việt nam gs. Tskh nguyễn Đức Ngữ media -> Giới thiệu dòng case mid-tower Phantom 240 Thùng máy kiểu cổ điển Phantom với mức giá thấp chưa từng có media -> BỘ MÔn giáo dục thể chất I. Danh sách cán bộ tham gia giảng media -> Ecs giới thiệu loạt bo mạch chủ amd fm2+ hoàn toàn mới Nâng cao hỗ trợ đồ họa rời và hiện thị phân giải 4K tích hợp media -> ĐỀ CƯƠng chi tiết học phần mã số học phần: pie332 Tên học phần media -> ĐỀ CƯƠng chi tiết học phần mã số học phần : Tên học phần : Dược lý media -> MỤc lục trang media -> Ường Đại học y dược Thái Nguyên media -> MỤc lụC Đinh Hoàng Giang*, Đàm Thị Tuyết 6 tải về 2.7 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|
