pacificism Xem pacifism pacifism

P

Xem pacifism

Chủ nghĩa hòa bình, chủ nghĩa phi chiến, chủ nghĩa phản chiến, phản chiến luận.

Xem patronage

Xem pedobaptism

1. Người ngoại giáo, phi Ki-tô hữu, tín đồ dị giáo, kẻ vô tôn giáo, vô tín ngưỡng, tín đồ tà giáo 2. thuộc ngoại giáo...

Tư tưởng phi Ki-tô giáo, học thuyết dị giáo, sùng bái ngẫu tượng.

Ðau khổ vì vĩnh viễn không được diện kiến Thiên Chúa [thần học gia cho rằng một trong những hình phạt ở hỏa ngục là vĩnh viễn không được hưởng kiến Thiên Chúa]

Sự đau khổ của Thiên Chúa

Ðau khổ cảm quan [ thần học gia cho rằng một trong những hình phạt khác ở hỏa ngục là kẻ chết chịu thân xác đau khổ].

Phái Pa-la-mít [một trong những phái về Giáo hội học ở Hy lạp vào thế kỷ thứ 14. Xem mystical quietism].

Tân sinh, chuyển sinh, tái sinh, luân hồi, thuyết lịch sử tuần hoàn.

Chủ nghĩa Anh giáo đa đồng [Anh giáo và Anh giáo liên minh đồng duy trì phụng thờ như nhau về niềm tin, lễ nghi, thể chế...]

Chủ nghĩa đa đồng Babylon [học thuyết dựa vào sự phát hiện và khai quật hàng loạt tài liệu cổ xưa ở Babylon mà một số học giả cho rằng nhiều văn hóa, đặc biệt là ý thức tôn giáo của dân Do thái hoàn toàn khởi nguồn từ đó].

Thuyết Thần tồn tại nơi vạn vật, thuyết mọi vật tồn tại trong Thần, vật tồn Thần nội luận.

Chủ nghĩa phiếm lý, thuyết phiếm lý, thuyết toàn lý [ cho rằng bản chất của tư tưởng, hay lý trí mới là tuyệt đối hoặc tuyệt đối thực hữu]

Chủ nghĩa phiếm tâm, phiếm tâm luận, thuyết phiếm linh hồn, vạn hữu tâm linh luận [cho rằng trời đất vạn vật ít nhiều đều có tâm thức].

Phiếm dục tính, chủ nghĩa đa dục

Chủ nghĩa phiếm thần, phiếm thần luận, vạn hữu thần luận [thượng cổ tôn giáo cho rằng vũ trụ, vạn vật, thần đều hỗn mang một thể, vạn vật đều có thần tính]

Phiếm sinh luận [cho rằng vạn vật ít nhiều đều có sinh mệnh]

1. Chức vị Giáo Hoàng, Giáo Tông; quyền lực Ðức Thánh Cha, nhiệm kỳ Giáo Tông, kế thừa Giáo Tông, chính trị Giáo Hoàng, thể chế Giáo Hoàng, Tông Tòa 2. (danh từ tập thể) Giáo Tông, Ðức Thánh Cha, Giáo Hoàng.

Thuộc: Giáo Tông, Giáo Hoàng, tông tòa, thể chế Giáo Hoàng

1. Chủ nghĩa Giáo Hoàng, Giáo Hoàng chí thượng [lý luận cực đoan hay phô trương về quyền tối thượng của Giáo Hoàng] 2. Giáo Hoàng chế, Giáo Hoàng trị.

Dụ ngôn, ngụ ngôn, ẩn dụ, cách ngôn ẩn dụ.

1. Người bang trợ, bàu chữa, biện hộ, an ủi, điều giải 2. (Viết hoa) Thần an ủi, Thánh Thần, Thần Linh, Thánh Linh.

Xem paraclete

Ðiển phạm, kiểu mẫu, mô thức

1. Thiên đàng, lạc viên, thế ngoại đào nguyên 2. (viết hoa) Vườn địa đàng, vườn Eden 3. Nơi an lạc, cực phúc.

Bảo truyền Phục sinh [là phần tối yếu của Tin Mừng mà Thánh Phaolô đã thừa nhận và theo đó truyền lại cho mọi người: ICor 15,3-7].

Nghị luận nghịch lý, phản luận, nghịch thuyết, lý chứng mâu thuẫn, phản ngôn, nghịch chứng, phản cách, tương phản tương thành, như thật mà không (tự thị nhi phi), ngôn luận tự tương mâu thuẫn, nghịch chứng pháp, nghịch phản thuyết.

Xem paraclete

1. Bình hành luận, song hành luận, thuyết song hành 2. bình hành, song song, đối ứng, tương tự, loại tự.

Tâm linh tâm lý học, phụ tâm lý học, siêu tâm lý học [môn học về hiện tượng tâm lý, nghiên cứu những cảm giác kỳ dị của siêu cảm quan cùng những cảm ứng tinh thần].

1. Giáo xứ, họ đạo (Công giáo) 2. Giáo khu, khu mục vụ do mục sư coi (Tin lành).

1. Giáo dân trong giáo xứ (Công giáo) 2. Giáo đồ trong giáo khu (Tin lành).

1. Thuộc giáo xứ, giáo khu 2. Óc hẹp hòi, địa phương.

1. Chủ nghĩa giáo xứ [thái độ của người Công giáo quá coi trọng việc phục vụ giáo xứ mình] 2. Chế độ giáo khu [Tin lành].

1. Giáng lâm, giá lâm, quang lâm, đáo lai, đáo đến, ngự đến, hiện diện 2. tái lâm, phục lâm, trùng lâm, tái lai, tái giáng, lại đến 3. (viết hoa) Ðức Ki-tô lại đến.

Mục sư [chỉ bất cứ nhân viên thánh chức nào ở đạo Tin lành; đặc biệt chỉ giáo khu trưởng (rector), giáo khu Mục Sư (vicar), Mục sư (minister), thuyết giáo sư, truyền đạo viên (preacher)].

Trinh nữ thụ sinh, trinh nữ sinh con, đơn tính sinh thực.

Tham dự, tham gia, gia nhập, hợp tác, cộng hưởng, quan hệ, thông phần, phân hưởng.

Giáo hội cá biệt [gần như: Giáo hội địa phương]

Thuyết quyền lợi đặc thù, đặc thù thần sủng luận, thuyết thần ân đặc biệt [cho rằng ơn cứu chuộc của Ðức Kitô chỉ dành cho kẻ được đặc tuyển]. 2. Ðặc thù phụng hiến.

Xem passover

Khả tính thụ khổ của Ðức Kitô [Ðức Kitô có thể chịu đau khổ].

Tình cảm con người: thất tình (hỷ, nộ, ai, lạc, ố, dục, cụ), tình tự của tâm hồn.

1. a/ Nhiệt tình, nhiệt tâm b/ ái tình, tình dục, đam mê, tình cảm kích động. 2. Khổ nạn, thụ nạn, chịu nạn, chịu khổ. 3. (viết hoa) Cuộc khổ nạn của Chúa Giêsu.

Thụ động tính, bị động tính, vô đề kháng tính

1. Lễ Vượt Qua, Lễ Vượt qua của Do thái [Lễ tế và Khánh Tiết mà dân Do thái kỷ niệm được giải phóng tự do] 2. Lễ Phục Sinh 3. (viết thường) sự vượt qua.

Người chăn dắt, Chủ Chăn, Cha Xứ, Mục Sư

1. Thuộc: kẻ chăn, mục vụ... 2. Mục vụ, mục linh, chăn dắt dân 3. Mục hàm, thư mục vụ.

Mục vụ nhân chủng học, nhân chủng học về mục vụ [môn học nghiên cứu con người theo quan điểm mục vụ].

Chức vị , mục vụ, mục chức, chức quyền Mục sư, nhiệm kỳ Mục sư, Mục sư đoàn.

Phụ tính, phụ đạo, đạo làm cha, phụ quyền, phụ chức, bậc làm cha, nghĩa vụ làm cha, quan hệ phụ tử.

1. Tổng Giám mục, Ðại thượng phụ, Ðại giáo chủ [đặc biệt chỉ các Giám mục ở các đại giáo khu: Antiokia, Alexandria, Roma, Constantinople, Jerusalem]. 2. Tộc trưởng, tổ phụ 3. Kẻ sáng lập.

Thuộc : Ðại thượng phụ...

Phẩm, chức, khu, thể chế của Ðại thượng phụ...

Thuyết Ngôi Cha thụ nạn, thuyết Thánh Phụ khổ nạn [cho rằng vì không có khác biệt nơi Thiên Chúa Cha, Con, Thánh Thần, nên Thiên Chúa chỉ là Cha; Ngài lấy cùng một thân phận là Cha giáng sinh làm người, hơn nữa còn chịu khổ nạn mà chết].

Thuộc: giáo phụ, giáo phụ học.

Xem patrology

Giáo phụ học, trước tác Giáo phụ, Giáo Phụ tuyển tập, môn học về các Giáo Phụ.

1. Bổn mạng, thánh bổn mạng, thần hộ thủ 2. Người ban chức, chủ chăn tiến cử 3. Chủ nhân, kẻ sở hữu, vị bảo trợ, kẻ tán trợ, kẻ tưởng lệ, ân nhân.

1. Sự bảo hộ, hộ thủ, chi viện, tán trợ, tưởng lệ; chức vụ bảo hộ, năng lực bảo hộ 2. Hộ giáo 3. Quyền ban Thánh chức, quyền Chủ Chăn tiến cử, quyền truyền chức, quyền ban lệnh.

Xem patronage

Phái Phaolô [một giáo phái thời Trung cổ; bài bác Cựu ước, chỉ tôn trọng Tân ước đặc biệt các Thư Phaolô, khinh miệt tượng thánh, Phép rửa, Thánh lễ, không đi chặng đàng Thánh giá].

Ðặc ân Phaolô [Thánh Phaolô đối với nguyên tắc bất khả triệt tiêu của hôn nhân đã đề ra đặc ân nhằm chuẩn hôn phối nếu: hai bên kết hôn trước khi Rửa tội mà nay một bên đã trở lại Công giáo; song vì Ðức Tin mà phương hại đến hạnh phúc gia đình bởi bên kia cự tuyệt; thì hôn nhân ấy có thể hóa giải: I Cor 7,12-16].

Thần học Phaolô, chủ nghĩa Phaolô, tư tưởng Phaolô

Hòa bình, bình an, an ninh, hòa hảo, hòa mục, thái bình, an tịnh, bình tịnh, du nhàn, an lạc, an tâm, hạnh phúc.

Xem sin

Phép rửa anh hài, phép rửa ấu nhi

Phái chủ trương rửa tội ấu nhi, hài nhi.

Chủ nghĩa Pelagiô, Pelagius [dị thuyết do Pelagius (354?~418?) chủ xướng cho rằng ở bước đầu ngoài Thánh Sủng, con người vẫn có thể tự lực đến với ơn cứu độ].

Phái Pelagiô, kẻ theo phái Pelagiô

Hình phạt, xử phạt, trừng phạt, báo ứng, trời phạt, Chúa phạt

1. Sám hối, hối tội, hối cải 2. Bí tích Sám hối, Cáo giải, Hòa giải, lễ chuộc tội (xem sacrament of penance) 3. Chuộc tội, thục tội, khổ công đền tội, khổ hạnh đền tội, xử phạt, trừng phạt.

Thẩm thấu tính, sự xâm thấu, xâm nhập, thấu nhập, xuyên nhập, quán xuyên, khám phá; lực xuyên thấu, lực quán triệt.

Hối tội, sám hối, hối ngộ, hối hận, thống hối

Thuộc: sám hối, hối ngộ, hối hận 2. Hối nhân, kẻ sám hối

1. Thuộc: sám hối, hối tội, đền tội 2. Cẩm nang sám hối, sách dạy việc đền tội.

1. Thuộc sám hối, đáng trừng phạt 2. Linh mục giải tội 3. Tòa giải tội, cáo giải đình, nơi hối tội, nơi chuộc tội 4. Thánh xá viện [là Pháp đình tối cao về Bí tích Sám hối ở Giáo triều Roma].

Ngũ kinh Môi-sen {danh từ chỉ 5 bộ sách đầu Cựu ước]

Lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống, Lễ Ngũ tuần [lễ chung cho cả Công giáo và Tin Lành kỷ niệm đúng 50 ngày sau Chúa Giêsu Phục sinh, trùng với Lễ Ngũ tuần của người Do thái, thì Chúa Thánh Thần hiện xuống trên các thánh Tông đồ].

Giáo hội Ngũ tuần, Hội Thần triệu, Giáo hội Phục hưng Thần ân [khởi từ năm 1915 ở Ái Nhĩ Lan, do sự tham dự phong trào Phục hưng Thần ân (Charismatic Renewal) mà các tín hữu dần dần lập ra vô số đoàn thể, hội đoàn lớn nhỏ].

Phong trào Phục hưng Thần ân, phong trào Thần ân Phục hưng [phong trào này khởi sự ởû Mỹ quốc vào đầu thế kỷ thứ 20 qua việc các tín hữu tụ tập cầu nguyện đểû được lãnh Phép Rửa trong Thánh thần và lãnh mọi thứ Thần ân].

Giáo phái Ngũ tuần, phái Phục hưng Thần ân.

Sự việc trước Thế mạt, mạt thế tiền sự [việc lành, nghĩa cử hiện thế dọn đường cho lần Tái giáng của Ðức Kitô].

Dân Thiên Chúa, dân Chúa

Do yếu tố ngoại tại, nhờ lý do ngoại tại, bởi quan hệ ngoại tại.

Bởi liên đới quan hệ, do quan hệ liên đới.

Do bản chất, bởi yếu tính

Do Ðức Tin, bởi tin, nhờ tin

Qua công thức hòa giải, với phương thức xá giải [một trong những phương thức mà Giáo hội ban ơn đại xá để giải tội cho kẻ còn sống]

Do cách thức lòng mến, bởi lòng mến

Với phương thức bồi hoàn [một trong những phương thức Giáo hội ban ơn đại xá cho kẻ còn sống].

Do cách cầu thay, nhờ phương thế cầu thay nguyện giúp [phương thế Giáo hội ban ơn đại xá cho kẻ đã qua đời].

Dùng phương thức ý chí, ý nguyện

Nhờ năng lực, dựa vào quyền năng

Nhờ tri thức, dựa vào tri thức

Do tự thân, do chính mình

Do một loại nhận thức ngoại tại

Do một loại nhận thức thông qua chính đối tượng

Xem per transiens

Do thuận tiện, từ kế bên mà đi qua, do việc làm ngoài bổn phận.

Tri giác, cảm giác, lý giải, sự nhận biết, ngộ; lực tri giác, sức lý giải, cảm giác lực.

Diệt vong, hủy diệt, trầm luân, vĩnh tử, sa địa ngục, tận diệt, thảm bại, hoàn toàn hư mất, chết đời đời.

Thuộc: hoàn toàn, hoàn chỉnh, không tỳ vết, hoàn mỹ, viên mãn, hoàn thành, thuần túy, lý tưởng, tuyệt đối

Tính: có thể hoàn toàn, có thể hoàn mỹ...

Sự: hoàn toàn, hoàn thiện, hoàn mỹ, thập toàn thập mỹ

Chủ nghĩa hoàn mỹ, thành toàn, chí thiện luận, viên mãn luận, thuyết nên thánh hoàn toàn

Phái theo chủ nghĩa hoàn mỹ [thế kỷ thứ 19 ở Mỹ, có một phái Tin Lành chủ trương "chủ nghĩa cộng sản của Thánh Kinh" được coi như cảnh giới có thể đạt tới hoàn thiện đối với tín đồ].

Xem circumincession

Diệt vong, hủy diệt, trầm luân, tử vong, hủ bại, hủy hoại, đọa lạc.

Thề gian, thề dối, ngụy chứng, tội ngụy chứng, phá hủy lời thề.

Thuộc: vĩnh cửu, bất biến, trường cửu, vĩnh tồn, thường tồn, trường tồn.

Thấm thấu,

Thuộc: vĩnh cửu, vĩnh viễn, bất đoạn, vô cùng, miên viễn, chung thân, trọn đời

Sự bách hại, bức bách, ngược đãi, cơn khốn khó

Sự: kiên định, kiên nghị, kiên nhẫn, nhẫn nại, kiên trì, nghị lực, bất khuất bất lụy.

Nhân vị,ngôi vị, cách vị, cá thể [chủ thể tối hậu mà toàn thể tồn tại, hoạt động cùng liên quan thực sự mang lý tính cá biệt]

Thuộc: ngôi vị, nhân vị, con người, cá nhân, tư nhân, vị cách

Chủ nghĩa nhân vị, nhân bản, tư tưởng nhân vị, nguyên tắc nhân vị, ngôi vị.

Nhân cách, cá tính, con người, nhân phẩm

Nhân vị tính, ngôi vị, cuộc sống con người

1.Ngôi vị hóa [dùng biểu trưng ngôi vị hay phú cho nhân tính để diễn tả Thần hoặc khái niệm trừu tượng] 2. Nhân cách hóa, hóa thân

Viễn cảnh, nhãn giới

Thị phi điên đảo, bại hoại, sa đọa, bóp méo cong queo, ngộ dụng lạm dụng, ác hóa

Chủ nghĩa bi quan, yếm thế, quan niệm bi quan

Khiếm khuyết nguyên chứng luận, lý luận khiếm khuyết nguyên chứng [là phương pháp nhằm chứng minh một lý luận nào đó, nhưng lại lấy một phần tư tưởng chưa được minh chứng của chính lý luận đó làm căn bản].

Cầu khấn, khẩn cầu, thỉnh cầu, yêu cầu, thỉnh nguyện, trần tình, van nài, kêu xin, nguyện xin, cầu xin

Phái Petrobrusius [Peter de Bruys (?~1140?) xướng xuất dị thuyết cho rằng cầu nguyện có thể ở mọi nơi chứ không cần đến nhà thờ, lại phủ nhận quyền Linh mục truyền phép bánh rượu và phủ nhận Ðức Kitô hiện diện trong Thánh Thể; ngoài ra, còn phản đối Phép Rửa tội hài nhi...]

Chủ nghĩa Pharisêu [nguyên chỉ tinh thần đạo đức nghiêm ngặt, thành tâm giữ luật lệ và cực kỳ tôn sùng truyền thống Kinh Thánh cùng đời sống tín ngưỡng quan tâm đến dân chúng của những người Biệt Phái. Sau biến ra chỉ: thái độ vụ hình thức tôn giáo, giáo điều, hành thiện để được thưởng]

Người Biệt phái, Pharisêu [một đoàn thể hay học phái Do thái thời Chúa Giêsu]

Chủ nghĩa hiện tượng, hiện tượng luận, duy tượng luận [cho rằng điều mà con người nhận thức chỉ hệ vào biểu tượng hay hiện tượng chứ không hệ vào bản thân vật tồn hữu]

Hiện tượng học [môn học nghiên cứu về hiện tượng nói chung hay hiện tượng tự xuất hiện trong ý thức]

Hiện tượng

Tín điều Philadelphia [tín điều do Phái Tẩm Rửa (Baptist Church) phát biểu vào năm 1677 và tái tuyên bố vào năm 1689 để thành cơ sở Ðức Tin cho tín đồ]

Bác ái, từ thiện, nhân từ; chủ nghĩa bác ái, sự nghiệp từ thiện, công việc từ thiện, đoàn thể từ thiện.

Ái hữu, hữu nghị, tình bằng hữu

Giáo lý Phái Philip

Tín đồ Phái Philip, Phái Philip.

Mệnh đề triết học, luận điểm triết học, luận chứng, chân lý, cách ngôn độc lập.

Thần học triết lý [thần học dùng khái niệm triết học để giải thích theo lý tính về Mạc Khải Tối Cao: Thiên Chúa ở trong tín ngưỡng Kitô giáo]

Triết học [chỉ tri thức của con người dùng lý tính trực tiếp kiếm tìm nguyên nhân tối hậu của toàn thể thực tại; đặc biệt về sự tồn tại của con người cùng những vấn đề liên quan với nó].

Triết học (về) khoa học, Triết lý khoa học [môn học suy nghĩ phản tỉnh về ý nghĩa của khoa học]

1.Thuộc: tự nhiên, vật tính, hình thể, thực tại, vật chất, thực chất, thân thể, thiên nhiên, vật lý. 2. Thực tại giới, thế giới thực tại.

Sự thực hành trong cố gắng thẩm định cá tính và đặc tính tinh thần qua việc quan sát trên cơ thể; đặc biệt trên nét mặt, cử chỉ.

Xem nature

1. Phái mộ đạo, chủ nghĩa kiền tín, sùng mộ [phong trào ở thế kỷ thứ 17,18 do hai phái: Lutherans (Lutherô) và Cải Cách chủ trương hướng về sự liên hợp giữa thần bí với thực tế; đồng thời phản đối lại Phái Chính Thống quá thiên về thuần giáo lý và vụ hình thức]. 2. (viết thường: pietism) Sùng đạo, mộ đạo, thành tâm.

Sự sùng mộ, thành kính, hiếu tín, cung kính, nhiệt thành; hiếu thuận, hiếu kính, trung thuận, sự hiền từ của người cha, sự hiếu thảo của kẻ làm con.

Người hành hương, khách hành hương, khách đi dâng hương, kẻ viếng thánh địa

Ðoàn tín đồ Phái Thanh giáo, Tổ tiên lữ hành, Tổ tông khai phá nước Mỹ [danh tự xưng của tín đồ Thanh giáo Anh đã đáp tàu "Hoa tháng Năm" (May Flowers) cập đất Mỹ vào tháng 5, năm 1620]

Cuộc hành hương, lữ hành, viếng thánh địa, đường lữ hành, hành trình đời sống, chuyến du lịch của tinh thần

Xem stylite

Thuộc: nhiệt thành, sùng mộ, mộ đạo, hiếu thuận, trung thực, trung thành.

Tâm tình nhiệt thành đón nhận Tín ngưỡng

1. Tán thành, cho phép, đồng ý, chấp thuận 2. Sự can dự của chính phủ [chính quyền quốc gia do chức vụ mà có quan hệ với Tông tòa Roma song lại can dự vào Giáo hội, dùng mọi hành động hạn chế hữu hiệu tính các mệnh lệnh của Ðức Thánh Cha]

Chủ thuyết Plato [Học thuyết tư tưởng của triết gia Hy lạp Plato (427~347BC) và những người theo ông]

Sự sung mãn ân sủng, viên mãn ân sủng

Sự sung mãn, viên mãn,thành toàn tuyệt đối.

1. Ða nguyên luận, học thuyết đa nguyên, văn hóa đa nguyên. 2. Kiêm nhiệm, kiêm nhiệm nhiều giáo xứ.

1.Ða nguyên tính, đa dạng tính, đa số, đại đa số 2. Kiêm nhiệm, kiêm quản nhiều giáo xứ.

Hình thức đa chủng, đa nguyên tính

1. Linh, thần, tâm thần, tinh thần, linh hồn, khí, sinh khí, sinh mệnh, thần khí, tính khí 2. (viết hoa) Thánh Thần, Thánh Linh, Thần linh.

1.Thuộc:linh,linh tính,thần 2.Thần, linh thiêng, thực tại thuộc tinh thần 3. Người thuộc thần, thuộc linh thiêng, người sung mãn Thánh thần.

Xem pneumatikos

Xem pneumatic

Thuộc: lấy linh thiêng, lấy Thánh Thần, lấy tâm linh, lấy tinh thần... làm trung tâm.

1. Thánh thần luận, Thánh linh học 2. Thánh vật học [môn học về bất cứ một loại tồn hữu tinh thần hay hiện tượng tinh thần nào; đặc biệt thực thể tinh thần làm môi giới giữa con người với thần linh]

Phái Thánh thần thụ tạo, phái phản Thánh thần, phái chống Thánh thần [dị phái ở thế kỷ thứ 4, phủ nhận thần tính trọn vẹn của Thánh Thần; chỉ coi Thánh Thần cùng Thánh Tử đồng thể đồng chất; lại có kẻ cực đoan hơn cả điều trên cũng phủ nhận (coi cả hai chỉ là tạo vật). Phái Chính Thống đều gọi họ là Bè phái Maceđô (Macedonians)]

Hình phạt, khổ

Chủ trương thi ca Sáng tạo, bài thơ về Sáng tạo [cho rằng Sáng thế ký chương I, tuy ghi việc Sáng tạo trong 6 ngày không đúng thực; song thực ra tác giả chỉ muốn lấy hình thức thi ca tán dương việc Sáng tạo cao cả kỳ diệu của Thượng Ðế]

Sự: cực hóa, phân hóa, phân phái; khuynh hướng đối lập.

1. Biện luận, tranh luận, luận chiến 2. Thuộc: tranh luận, biện luận 3. Kẻ tranh luận, biện luận 4. (số nhiều) Biện luận pháp, biện luận học.

Thần học chính trị [a/ Lối cũ: Thần học đem những hiện tượng chính trị phát sinh quy về thần minh; khiến chính trị chịu tôn giáo chế phục. b/ Lối mới: Môn học tìm hiểu Tin Mừng Ðức Kitô liên quan tới chính trị ngày nay đồng thời để nghị một hướng đi].

Nhất thê đa phu; chế độ một vợ nhiều chồng

Kẻ theo nhất phu đa thê luận; kẻ theo nhất thê đa phu luận, kẻ đa thê, người nhiều vơ

Nhất phu đa thê, chế độ một chồng nhiều vợ, tính đa hôn.

Ða ngẫu luận, đa nguyên luận, thuyết nhiều cặp phát sinh [chủ trương: a/ Nhân loại thoạt đầu do nhiều cặp vợ chồng sinh sôi ra b/ Các sắc tộc đến từ nhiều thủy tổ không giống nhau c/ Ðộng vật tiến hóa thành người qua phương thức đồng chủng đa nguyên]ï

Thuộc: đa tộc, đa hệ, đa chi, nhiều sắc dân

Ða tộc luận, thuyết đa hệ, đa chi luận [cho rằng nhân loại: a/ do rất nhiều quần tộc không tương quan, thậm chí bất đồng tộc loại tiến hóa song hành mà ra; b/ hoặc do nhiều động vật bất đồng chủng loại tiến hóa diễn sinh ra]

Xem polyphyletism

Ða thần luận, đa thần giáo, sùng bái đa thần [vì tin rằng trong vũ trụ có nhiều loại thần minh tồn tại, nên sùng bái các ngài]

Tín đồ đa thần, kẻ theo đa thần luận

Thuộc: đa thần giáo, đa thần luận

1. Người kiến tạo cầu, bắc nhịp, môi giới, trung gian 2. Ðức Thánh Cha, Giám mục, Cao tăng

Ðức Thánh Cha, Ðức Giáo Tông, Tông Tòa, Ðức Giáo Hoàng, Giám mục (ở Trung Hoa dùng: Giám mục là chỉ vị cai quản giáo khu chưa tự trị; còn dưới quyền giám thị và quan sát của Tòa Thánh; còn để chỉ vị cai quản giáo phận tự trị thì dùng: Chủ Giáo), Giáo Trưởng, Cao Tăng; (xưa ở Do Thái, Roma) Ðại Tư Tế.

1. Thuộc: Ðức Thánh Cha... 2. Chủ giáo Lễ nghi thư, Chủ giáo Lễ điển thư, địa vị Chủ giáo

Ủy Ban Thánh Kinh (thuộc) Tông Tòa, Ủy Ban Giáo Hoàng (về) Thánh Kinh

1. Chức vị Giáo Hoàng; chức vị Giám mục, Chủ giáo 2. Chấp hành chức vị Giáo hoàng, đảm nhận ngôi Giám mục

1. Ðức Thánh Cha, Ðức Giáo Tông, Ðức Giáo Hoàng [nguyên ngữ là "phụ thân", ý nói vị Lãnh tụ tối cao của Giáo hội được coi như thay quyền Thiên Phụ tại thế] 2. Giám mục, Chủ giáo (ở thời Giáo hội sơ khai) 3. Thần Phụ [danh xưng ở Giáo hội Ðông phương; nay người Trung Hoa dùng danh xưng Thần Phụ để gọi Linh mục].

Tôn giáo phổ cập, Tín ngưỡng quần chúng, tín ngưỡng dân gian

Xem ostiariate

1. Lập trường, chủ trương, kiến giải, luận điểm, quan điểm, mệnh đề, thái độ 2. Ðịa vị, chức vị, cảnh ngộ, thân phận, hình thế, cục diện, trạng thái, tư thế, thế đứng.

1. Thuộc: thực chứng, thực chứng tính, thực tại, tồn tại, thực tế, xác thực, minh xác. 2. Tích cực, khẳng định, kiên quyết, tuyệt đối, thuần nhiên, hoàn toàn.

Thần học Tín Lý thực chứng [thần học liên quan đến điều được minh thị do quyền giáo huấn Giáo hội, bao hàm lý lẽ phải Tin trong Thánh Kinh và Thánh Truyền]

Thần học thực chứng, thực cứ, khẳng định [a/ Thần học lấy phương thức khẳng định để diễn tả "Thần (Thiên Chúa) là gì". b/ Thần học lấy tư liệu thực chứng ở Phúc âm do Thần học Thánh Kinh đề ra, cùng với Lịch sử Giáo hội làm nội dung, để trực tiếp lập thành một hệ thống hình thức].

1. Phương thức khẳng định [loại tỷ pháp qua sự miêu thuật sự vật cách khẳng định: "LÀ" , "CÓ"] 2. Ðường lối tích cực.

1. Chủ nghĩa thực chứng, thực chứng luận, triết học thực chứng [quan điểm triết học đòi buộc mọi môn học phải lấy sự thực cụ thể (có thể cảm giác được) làm điểm xuất phát; sau đó chỉ miêu thuật chúng cùng những qui luật của chúng mà thôi].

Khả năng bất tử, khả năng không chết

Khả năng bất thụ khổ, khả năng không chịu đau khổ

Xem obsession

Khả năng, khả năng tính, khả tính, thực hiện tính, kết quả có thể.

Thuộc: hậu Thánh kinh, sau Kinh Thánh

Thuộc: hậu Kitô, sau Ðức Kitô, từ Kitô giáo về sau, Kitô giảng dạy, giáo hóa về sau.

Tồn tại đời sau, tồn tại sau khi chết, hậu tồn

Xem sublapsarianism

Phái: Ngàn năm sau, hậu thiên niên, thiên niên hậu

Thuyết Ngàn năm sau, Sau ngàn năm [lý luận cho rằng Ðức Kitô Tái giáng vào một ngàn năm sau (khi Ngài về trời)]

Kẻ theo thuyết Ngàn năm sau

Xem postmillenialism

Thỉnh sinh, tuyển sinh,thử sinh, chí nguyện sinh [người chuẩn bị nhập dòng nhưng chưa vào nhà tập].

1. Giả định, thiết định, thiết đề, mệnh đề giả định, yêu cầu, chủ trương 2. Xin Bề trên, trưởng thượng chuẩn để đảm nhận một chức vụ nào đó; theo bề trên phê chuẩn mà nhận mệnh.

Tiềm năng, năng lực, lực lượng, sức mạnh, tiềm lực, quyền lực, quyền uy, quyền thế, hiệu lực, hiệu năng, công hiệu.

Xem obediential potency

1. Thuộc: có thể, khả năng, tiềm tại, tiềm năng 2. Khả năng tính, tiềm năng, tiềm lực

Khả năng tính, tiềm tại tính, tiềm năng, tiềm lực, khả năng, sự vật có thể

Xem power

Sự: bần cùng, cùng khốn, tinh thần nghèo khó, khó nghèo Phúc âm, bất túc, khuyết phạp

1. Lực, năng lực, động lực, quyền lực, quyền năng, quyền uy, chức quyền, quyền hạn, thế lực, uy lực,uy quyền, sức lực 2. Ðức năng Thiên sứ, dị năng Thiên Sứ

Thần học thực tiễn [thần học tìm hiểu tôn giáo, đặc biệt tìm hiểu về các sinh hoạt trong chế độ Kitô Giáo: nghệ thuật giảng huấn, thần học mục vụ, chế độ Giáo hội, quản lý Giáo hội và Phụng vụ...]

Khai tín, bước đầu Niềm Tin, khai mào Tín ngưỡng, điều kiện tiên quyết của Niềm tin

Xem precatechesis

Tiền định Vinh phúc, tiền định hưởng vinh phúc

Tiền định ân sủng, tiền định đạt ân sủng

Tiền định luân lý, tiền định về luân lý

Xem pre-existence

Xem retribution

Ðộng năng tiền-thực tế, động tác dự tiền thực chất

Tiền định cứu chuộc, dự cứu

Xem prescience

1.Tính chất hay điều kiện để thành thực dụng 2. Chủ nghĩa thực dụng [do C.S.Pierce và William James khởi xướng cho rằng ý nghĩa và chân lý của mọi khái niệm hệ tại những hệ luận thực dụng của chúng]

Thực tiễn, hành động thực tế

Cầu nguyện, khẩn cầu, thỉnh cầu,

1. Sự: cầu khấn, cầu nguyện, khẩn cầu 2. Lời cầu nguyện, nghi thức cầu nguyện; người cầu nguyện

Người: giảng đạo, truyền giáo, thuyết giáo; truyền giáo sư, mục sư

Giảng đạo, tuyên giảng, truyền đạo, truyền giáo, thuyết giáo

Thuyết tiền Adong [Phái Calvin, vào năm 1655 có một tín đồ (Isaac de la Peyrère) đưa ra giả thuyết chủ trương con người đã có trước Adong]

Phần dẫn nhập, lời mở đầu, lời bạt, lời tựa,tự ngôn.

Hướng dẫn tiền giáo lý [công tác chuẩn bị trước khi truyền dạy giáo lý, nhằm giúp kẻ tìm hiểu nhận ra sự quan trọng của Tôn giáo trong đời sống và làm quen với Tin Mừng Nước Trời, giai đoạn đó được coi như thời gieo giống đức tin để ngày càng đâm rễ sâu trong tâm hồn họ].

Sự: ưu việt, ưu tiên, dẫn đầu, trên trước; địa vị ưu tiên, trổi vượt; quyền ưu tiên, ưu vị, thượng vị.

Giới răn, giới mệnh, mệnh lệnh, huấn lệnh, giáo huấn, châm ngôn, cách ngôn.

Thuộc: Tiền-Kitô, trước Ðức Kitô, trước Kitô giáo

1. Dự tưởng, dự liệu, tiền lĩnh ngộ, tiên kiến lĩnh ngộ 2. Cái nhìn thấy trước, quan niệm tiên nhập, thiên kiến

Ðiều kiện tiên quyết, điều kiện tất yếu, điều kiện cần có

Thuộc: dự hiến, dành để thánh hiến

Sự dự định, trước sự quyết định

Dự định luận, thuyết định mệnh, thuyết tiền định [lối nói cho rằng từ đời đời, Thiên Chúa đã quyết định, mà không thể cải biến được, cho những ai được cứu rỗi, và những ai bị trầm luân]

Kẻ theo thuyết tiền định

1. Sự tiền định, dự định, dự tuyển 2. Dự định luận, thuyết định mệnh, thuyết tiền định

Xem predestination

Hướng dẫn tiền-Phúc âm, thời dự bị tiền-Phúc âm hóa

Tiên tồn, tồn tại từ trước, tính tiên tồn, tồn tại tiên nghiệm, tiền hữu, tiền thế [như Phúc âm Gioan, Ngôi Lời trước khi nhập thể, thì đã có từ nguyên thủy; hay như quan niệm linh hồn đã có từ đời đời]

Thuyết linh hồn tồn tại từ trước [thuyết do Plato (427~347BC) khởi xướng và một số học phái thời Giáo hội sơ khai cho rằng linh hồn đã tồn tại từ đầu của thế giới vĩnh cửu]

Xem pre-existentialism

Phủ Doãn Tông Tòa [ở hạt Ðại diện Tông tòa hoặc Phủ doãn Tông tòa, mà vì hoàn cảnh đặc biệt chưa được lập như một Giáo phận; việc chăn dắt được giao cho một Ðại diện Tông tòa hoặc Phủ doãn Tông tòa để quản trị thay mặt Ðức Thánh Cha: giáo luật số 371 #1]

1. Thể chế Thánh chức cao cấp, chức vụ giáo sĩ cao cấp, giáo sĩ cao cấp 2. Chế độ Giám đốc [lối chỉ trích đường hướng episcopacy: thể chế Giám mục]

Vị Thánh chức cao cấp, Giáo sĩ cao cấp

Bước đầu Tín ngưỡng, Ðức tin sơ khởi, khai mào Niềm Tin.

Phái Ngàn năm trước, Tiền-Thiên niên, Thiên niên tiền

Thuyết trước ngàn năm, trước ngàn năm, Tiền- Thiên niên [lối nói cho rằng Ðức Kitô Tái giáng sẽ xảy ra trước năm 1000 và khi Ngài đến, Ngài sẽ dắt nhân loại vào cõi phúc ngàn năm].

Xem pre-millennialism

Thuộc: tiền phản tỉnh, tiền suy tư, tồn tại trước tư duy

Sự dự hiến, trước thánh hóa

1. Trưởng lão [a/ Ở thời Giáo hội sơ khai, các Tông đồ dùng nghi thức cầu nguyện và đặt tay để lập định những vị trợ thủ trong các Giáo Hội. Họ là tiền thân của chức Linh mục tư tế ngày nay. b/ Trưởng lão ở Giáo phái Trưởng lão (Presbyterian Church)]

Chức trưởng lão, chức tư tế.

Giáo Hội Trưởng Lão [John Calvin 1508-1564 ở Thụy Sĩ cùng với John Know 1510-1572 ở Tô Cách Lan sáng lập giáo phái này dùng thể chế Trưởng Lão và xưng là Giáo Hội Cải Cách (Reformed Church)].

1. Chế độ Trưởng lão [là một loại chế độ cho rằng thể chế Giáo Hội chủ yếu do Trưởng Lão quản lý. Quan niệm này khởi xướng vào thế kỷ thứ 16 để cải cách thể chế Giám Mục].

Xem presbyter

Tiền-ý thức, tiền tri thức, dự tri, dự kiến

Hiện diện, hiện hữu, có mặt, tại, tại hiện trường

Bảo tồn, bảo trì, bảo hộ, bảo quản, bảo tàng, bảo toàn, tàng trữ, để dành, gìn giữ, giữ gìn

1. vọng tưởng, hão vọng 2. Giả định, thiết định, ức đoán, dự liệu 3. Lý do giả định, việc trong ức đoán

Dự thiết, giả định, dự tưởng, ức đoán, điều kiện tiên quyết, tiền đề

Dự kiến, thấy trước, liệu trước, tiên liệu

Kiêu ngạo, ngạo mạn, tự phụ, khoa trương, tự hào, tự tôn

Tư tế, Mục sư, Thánh chức, giáo sĩ, Linh mục; hội trưởng; tăng lữ, Tư đạc, Ðạc đức

1. Chức tư tế, Tư Tế tính, phẩm hàm Tư Tế, Tư Tế đoàn, thiên chức Linh mục 2. (từ tập thể) Tư tế

1. Quyền chủ tịch, Quyền tối thượng, Ðầu vị, Ðệ Nhất, ưu tiên 2. Chức vị, Quyền lực Chủ tịch Giám mục, Chủ giáo (primate).

Thuộc: đầu tiên, chủ yếu, đầu vị, căn bản, cơ bản, căn nguyên, sơ bộ, sơ cấp, tối sơ

1. Giám mục chủ tịch [Vị Giám mục tuy không có chức Ðại Giáo Chủ (patriarch), song cai quản tất cả Tổng Giám mục miền (metropolitan) và chỉ định mọi Giám mục địa hạt hoặc quốc gia; bản thân Ngài chỉ trực thuộc Ðức Thánh Cha] 2. Tinh tinh, đười ươi, viên hầu: loại khỉ giống người nhất.

Giáo hội sơ khai, Giáo hội nguyên thủy

Xem original sin: nguyên tội, tội nguyên tổ

Tính nguyên thủy, căn bản tính

Ðộng năng đầu tiên, đệ nhất nguyên động

1. Ðầu vị, địa vị đầu, chủ quyền, quân vương quyền 2. (số nhiều: principalities) Thiên thần tổng quyền, Tổng Thiên sứ, Tổng lãnh Thiên thần

Các vị Thủ lãnh các Tông đồ tức Phêrô và Phaolô [các Giáo phụ dùng danh xưng này đồng gọi hai Ngài để nhắc công lao hai Ngài hoạt động cho hội thánh Roma và Hội thánh phổ thế]

Căn nguyên nhờ, bởi, (để 1 sự kiện phát sinh) [như tính thể là căn nguyên nhờ đó mà ngôi vị tồn tại, hành động]

Căn nguyên chủ thể (để cho sự kiện phát sinh) [như ngôi vị là căn nguyên chủ thể tối hậu làm nồng cốt cho toàn thể tồn tại và hoạt động của tính thể]

Căn nguyên của toàn bộ thần tính, nguyên lý của trọn cả Thiên tính

1. Nguyên lý, nguyên nhân, nguyên tố, nguyên thủy, bản nguyên, nguyên tắc, cơ nguyên, căn nguyên, khởi nguyên, nguyên chất, nhân tố; nguyên động lực 2. Chủ nghĩa, Tín điều cơ bản, qui tắc

1. Ưu tiên, ở trên, ở trước 2. Quyền ưu tiên

Thuyết, Phái Priscillian [ở thế kỷ thứ 4~5, Priscillian (340?~386) chủ xướng dị thuyết về linh hồn tiên tồn (pre- existentialism) và thuyết huyễn tượng của đời sống nhân tính Ðức Kitô (Docetism)]

Ðặc ân (Thiên Chúa); ân huệ, đặc huệ, đặc quyền, lợi ích đặc thù, đãi ngộ đặc biệt (Giáo hội)

Thuyết gần đúng, cận thực luật [giáo lý khi đối với 1 sự gì đã ra ý kiến quyết định, thì phải tuân theo] [hoặc trong luân lý, khi gặp nố hồ nghi về lương tâm đạo đức, thì phải theo ý kiến xét theo luật (opinion for law)trừ khi ý kiến xét theo tự do (opinion for liberty) chắc chắn cái nhiên hơn (có lý hơn); nếu cả 2 ý kiến đều cái nhiên như nhau, thì phải tuân ý kiến xét theo luật].

Cái nhiên luật, thuyết cái nhiên [giáo lý khi đối với một sự việc gì mà có hai ý kiến đều phi quyết định tính, thì người phán đoán được tùy ý quyết định] [Trong hệ thống luân lý, gặp nố hồ nghi về lương tâm đạo đức, thì hợp pháp là phải tuân theo ý kiến xét theo tự do nếu nó thực sự cái nhiên (probable); cho dù ý kiến theo luật rõ rệt cái nhiên hơn. Vì dựa trên nguyên lý nền tảng: "Luật hồ nghi thì không ràng buộc" (Lex dubia non obligat)].

Khả năng tính, hoặc nhiên tính, cái nhiên tính, luật cái nhiên

1. Khảo nghiệm, thí luyện, thí nghiệm, kiểm định, tra xét, thử thách 2. Nhà thử, nhà tập, thời thực tập.

Tập sinh, thực tập sinh, luyện tập sinh, học sinh thần học đi thực tập truyền giáo, chủng sinh thời đi thử, Mục sư đi thực tập (hậu bổ)

Thuộc: có vấn đề, thành vấn đề, có nghi vấn, khả nghi, không xác thực, chưa định được

1. Phát sinh, phát xuất, xuất phát, khởi thủy, bắt đầu 2. Tiến hành, tiền tiến, tiếp tục tiến hành

Bởi Chúa Cha và Chúa Con mà (sinh) ra [là tín lý của Giáo hội Roma (Tây phương về sự nhiệm xuất, trừu xuất của Chúa Thánh Thần]

Bởi Chúa Cha (và) qua Chúa Con mà (sinh) ra [là tín lý của đa số Giáo hội Chính thống (Ðông phương) chấp nhận về sự trừu xuất của ngôi Thánh Thần]

1. Quá trình, lịch trình, tiến trình 2. Tiến hành 3. Thủ tục

Triết học quá trình, triết học lịch trình [Thế kỷ thứ 18 về sau, lan ra một phong trào tư tưởng mà đặc trưng là lấy quá trình hoặc sự biến hóa làm nguyên tố chủ yếu để giải thích sự vật]

Thần học (về) quá trình [thần học đi từ giác độ biến hóa của lịch sử và vũ trụ để giải thích]

1. Phát sinh, phát xuất, xuất phát, nhiệm xuất, trừu xuất, nhiệm sinh 2. Du hành, diễn hành, tiến hành

1. Tuyên ngôn, tuyên giảng, tuyên bố chính thức, công bố, ban bố 2.Văn cáo, bố cáo, minh thư, tuyên ngôn thư

Tồn tại vì [chỉ Ðức Kitô "vì chúng ta" mà tồn tại (làm người)]

Sự xúc phạm, phạm thượng, tội phạm Thánh Thần, lạm dụng.

1. Thuộc: phàm tục, thế tục, tục hóa, phi Thánh Thần, ngoài quyền cai quản của Giáo hội, dị giáo, tà giáo 2. Thuộc: thần ô uế, phạm thần, bất kính 3. Xúc phạm, phạm thượng, tiêm nhiễm

1. Tuyên bố, tuyên ngôn, công bố, công ngôn, thanh minh, nói rõ, tự nhận, tự thú, tự xưng, biểu thị 2. Tuyên tín, công bố niềm tin, phát nguyện, thề ước, lời khấn tu trì, 3. Chức nghiệp, nghề nghiệp

1.Tiến bộ, tiến triển, phát triển, diễn biến tốt 2.Tiến hành, xúc tiến

Tự, tự ngôn, lời bạt, lời tựa.

Thuộc: dự liệu, dự kiến, về trước, dự tiền pháp [theo thần học, chỉ phương pháp đem sự việc tương lai miêu thuật lại như ở thời hiện tại; như khi luận về ngày thế mạt, về sự phục sinh (đời sau)]

1. Hứa hẹn, hứa, hứa nhận 2. Lời hứa, ước định, giao ước

Ðề bạt, tiến cử, tiến trạch, tăng tiến, xúc tiến, đề xướng, cổ võ.

Kẻ khởi tố (vì) Ðức tin [chỉ nhân viên của Bộ Lễ nghi Tòa Thánh, vì có trách nhiệm phải nghiêm túc điều tra để tránh sơ sót về đức hạnh và phép lạ của một vị muốn phong lên bậc chân phước hay lên hàng Thánh, mà phải đóng vai kẻ khởi tố vì Ðức Tin làm như đứng về phía ma quỉ; vì thế còn có danh xưng khác để gọi vị khởi tố này: Trạng sư của ma quỉ (advocatus diaboli)]

Luận chứng, chứng cứ, lời chứng, chứng ngôn, chứng thực, chứng minh.

1. Truyền bá, truyền đạo, tuyên truyền 2. Cơ cấu tuyên truyền, tài liệu tuyên truyền, hoạt động tuyên truyền, phương pháp tuyên truyền, kế hoạch tuyên truyền

Truyền giáo sĩ, truyền đạo sư, người tuyên truyền

Cảm xúc nguyên sơ, sơ cảm, xúc động đầu tiên

1. Ðặc tính, đặc trưng, tính chất, thuộc tính, tính cố hữu 2. Tài sản, sản nghiệp, vật sở hữu, sở hữu

Dự ngôn, truyền đạt ý thần, năng lực nói tiên tri

1. Dự ngôn, dự báo, dự cáo, tiên báo 2. Phát ngôn viên của thần linh, giải thích Thánh kinh

Tiên tri,sứ ngôn, ngôn sứ,phát ngôn nhân, kẻ dự ngôn, kẻ chủ trương

Tiên tri tính, thân phận tiên tri, chức phận tiên tri

Chuộc tội, vật thế nợ, tế vật bồi hoàn, cầu sủng ái, hòa giải [theo thần học, chỉ việc lấy sự cầu nguyện, tế hiến, hay các phương thức khác để làm nguôi cơn thịnh nộ Thiên Chúa]

1. Quân bình, tương xứng, cân bằng, điều hợp, liên quan hỗ tương 2. Tỷ lệ 3. Bộ phận

Xem proposition

Mệnh đề, luận đề, chủ trương, đề nghị, kiến nghị

Xem property

Vì Tín ngưỡng, bởi Ðức Tin

1. Người cải biến Tín ngưỡng, kẻ thay đổi tôn giáo, ý kiến, tư tưởng 2. Làm cải biến tín ngưỡng, ý kiến, tư tưởng

Sự cải giáo, cải biến tôn giáo

Phủ phục dưới chân [lối thờ lạy của Do thái giáo và Kitô giáo đối với Thiên Chúa thật]

Ngôi vị, vai trò, mặt nạ (khi lên trình diễn trên sân khấu ở văn hóa cổ Hy La và là nghĩa gốc của từ ngữ này)

Phụng hiến, tế hiến

Kháng nghị, phản đối, xướng xuất dị nghị, nói lên sự bất phục, trịnh trọng thanh minh

1. Tín đồ Tin lành, Tân giáo đồ, kẻ kháng nghị, anh em ly khai, anh em tách biệt

1. Giáo hội Tin lành, Hội thánh Tin lành, Tân Giáo, Tôn giáo Kháng nghị, Giáo hội Cải cách, Giáo hội Phục nguyên, Giáo hội anh em ly khai; Giáo hội Thệ phản (phản lời thề)

Thệ phản giáo, Cải cách giáo, Tân giáo, Phục nguyên giáo, Giáo thuyết kháng nghị Tôn giáo [danh xưng do một số Kitô hữu ở thế kỷ thứ 16 lập ra Tân giáo lấy nguyên tắc cải cách làm nền tảng; phản đối một số phán quyết và tác phong của Giáo hội Công giáo Roma]

Phúc Âm nguyên thủy, Tin Mừng sơ khởi [chỉ Sáng thế ký 3,15 là đoạn kinh văn sớm nhất gián tiếp dự ngôn về Ðấng Cứu thế: Mesia]

Sáng thế luận, Sáng tạo học [Giáo lý về Thiên Chúa mạc khải sự sáng tạo thế giới và loài người]

Nguyên hình, điển hình, tiêu chuẩn, mô phạm, điển phạm, mô dạng, nguyên mẫu

1. Chiếu cố, an bài, 2. Dự bị, chuẩn bị

Phái bánh có men [người cử hành Thánh Thể với bánh dậy men. Từ ngữ có ý gây khó dễ cho những Kitô hữu Hi lạp]

Trí, minh trí, biết, biết thấu triệt, minh biện, thận trọng, cẩn thận [một trong bốn nhân đức căn bản: minh trí, chính trực, dũng cảm, tiết độ]

Ngụy kinh, ngụy thư [Tin lành gọi thế để chỉ những trước tác cổ xưa tuy hàn chứa đề tài Thánh Kinh Cựu Ước nhưng không được Giáo Hội thừa nhận vào Kinh điển chính như Macabê 3 và 4, Sáng Ký Moisen thăng thiên...Kể cả 7 cuốn theo bản Hy Lạp (bản 70) được Giáo Hội Công Giáo thừa nhận như Baruch, Tobit, Judith, Macabê I và II, Huấn Ca và Khôn Ngoan; như thế Tin Lành chỉ chấp nhận 39 cuốn Cựu Ước như bản Do Thái].

Linh hồn, tâm linh, tâm lý

1.Thuộc: linh hồn, tâm linh, tâm lý 2.Thuộc: thông linh; kẻ thông linh (kẻ có khả năng thông đạt với linh giới), kẻ thuộc linh giới 3.Nghiên cứu tâm linh.

Xem psychic

Tâm trí sáng sinh [là khi năng lượng tiềm tại của đẳng cấp sự sống vũ trụ biến hóa ra ý thức phản tỉnh]

Tầng tâm trí

1. Bục giảng, tòa giảng, diễn đàn, tế đài 2. Bậc chức thánh, giáo sĩ 3. Người giảng đạo, tuyên giảng 4. Giảng đạo, truyền đạo 5. Chức thánh, chức giáo sĩ

Người thuyết pháp, kẻ thuyết giảng chuyên nghiệp

Trừng phạt, xử phạt, tội phạt, hình phạt, phạt

Ðường thanh luyện, tinh luyện [từ trong môn tu đức; đây là những bước đầu tiên trong đường tu luyện]

Luyện ngục, nơi luyện tội, chốn luyện hình, khổ nạn tạm thời

1.Sự tẩy rửa, thanh luyện, tinh luyện, thuần hóa 2. Thanh tẩy, rửa sạch, trai giới; Lễ tẩy rửa, nghi thức thanh tịnh

1.(viết hoa) Tín đồ phái Thanh giáo [Tín đồ Tân giáo Anh quốc ở thế kỷ thứ 16,17; chủ trương triệt để tẩy trừ mọi sắc thái của Giáo hội Công giáo Roma] 2. (viết thường) Thuộc tín đồ Thanh giáo 3. Thuộc: nghiêm khắc, sống nghiêm ngặt

1. Phái Thanh giáo, Thanh giáo, giáo thuyết Thanh giáo, chủ nghĩa Thanh giáo 2. (viết thường) Nghiêm ngặt, chủ nghĩa nghiêm khắc

Ðức khiết tịnh, sự: trinh khiết, thuần khiết, khiết tịnh, thanh tịnh, khiết bạch, thanh liêm, thuần túy.

Chủ nghĩa Pusey [danh xưng lấy tên vị lãnh tụ của phong trào (ở Oxford)] Xem Tractarianism