vagantes Người du hành giảng đạo, người du thuyết đạo [chỉ giáo sĩ hay tu sĩ thời trung cổ vô giáo phận, vô tu viện]. vain

V

Người du hành giảng đạo, người du thuyết đạo [chỉ giáo sĩ hay tu sĩ thời trung cổ vô giáo phận, vô tu viện].

Thuộc: vô dụng, vô ích, hư vô, hư vong, vô hiệu, thích hư vinh, hư danh.

Hữu hiệu, chính xác, chính đáng, thỏa đáng, có căn cớ thực sự, có hiệu lực.

Hữu hiệu tính, xác thực tính, hiệu lực tính, thỏa đáng.

Gía trị, chân nghĩa, ý nghĩa, trọng yếu tính.

Hư tính, hư không, hư vong, vô gía trị, không huyễn, hư ảo, hư vinh, huyễn hoặc.

Công Ðồng Vatican đệ nhất [chỉ Ðại Công Ðồng mà Thiên Chúa Giáo đã triệu tập ở Vatican năm 1869-70].

Công Ðồng Vatican đệ nhị [chỉ Ðại Công mà Thiên Chúa Giáo đã triệu tập ở Vatican năm 1962-1965].

Tôn kính, kính lễ, cung bái, cung kính, kính thờ, kính trọng.

Tính thành thực, chân thực, chính trực, chân chính, thành khẩn, chính xác, chân lý, ngôn luận chân xác.

Lý thuyết hiểu sáng tạo theo mặt chữ [một trong lý luận giải thích Sáng Thế Ký về việc Thiên Chúa tạo dựng mọi vật trong 6 ngày, hoàn toàn theo nghĩa lịch sử thực tế ghi chép].

Ngôn ngữ, lời nói, ngôn tự

Chân thực, chân chính và thực tại.

Sự chứng minh, xác thực, xác định, xác nhận, chứng thực.

Chân lý Giáo Hội, chân lý phổ biến [chân lý tuy không do Thiên Chúa mặc khải cách rõ rệt, song là niềm tin phổ biến trong Giáo Hội và được quyền bất ngộ của Giáo Hội phán định như chân lý Ðức Maria là Mẹ Thiên Chúa].

Chân lý mạc khải hay giáo lý.

Con thật.

Người thật và hoàn hảo [chỉ Ðức Giêsu Kitô là Con Thiên Chúa và cũng là con người toàn vẹn, chân thực].

Dấu tích, dấu vết, vết tích, di tích, chứng cớ.

Chữ tắt của Vulgate (Thông bản, bản dịch Vulgata).

Cổ lộ, đường cũ, lối xưa, cách cũ [chỉ Thần học của Thánh Thomas (1227-74). Cũng nhằm chống lại chủ thuyết của Occam (xem Occamism), cho rằng lý trí có thể tìm được Tín ngưỡng].

Ðường lối trung dung, trung dung chi đạo.

Tân lộ, đường mới [chỉ Thần học của Occam (xem Occamism)].

Ðường lối như phi bác mà thực; cách thức như thực mà lại là phi bác.

Thánh Thể như của ăn đàng, nghi thức lâm chung [nguyên ý là của ăn đi đường; dùng để chỉ việc cho kẻ lâm chung lãnh Thánh Thể].

1. Người đại diện, kẻ được ủy thác, giám mục phụ, cha phó, mục sư phụ tá 2. Giáo khu trưởng, Mục Sư đặc trách giáo khu, Mục Sư chủ nhiệm, Mục Sư truyền đạo [ ở Giáo Hội Anh Giáo dùng để gọi Mục Sư từ giới thường dân lo việc quản lý tài sản, thâu nhập của giáo khu].

Xem vicariate

Khu Tông Tòa [ khu vực được vị đại diện Tông Tòa cai quản thay thế Ðức Thánh Cha]. Chức quyền đại diện chăn dắt, chức quyền Mục Sư giáo khu, khu vực tỉnh dòng.

Thuộc: đại diện, đại lý,

Sự ác, điều ác, ác tính, điều gian ác, sự gian tà, tội ác, vô đạo đức, hành vi bất đạo đức.

1. Vật hy sinh [sinh vật dùng để tế thần hay dùng trong nghi thức tôn giáo nào đó] 2. Kẻ hy sinh, kẻ chịu khổ, kẻ nhận thiệt thòi.

Học phái Victor, phái tu theo Victor [là đoàn thể thánh chức ở thế kỷ thứ 12 tại đại giáo đường Thánh Victor ( Pháp quốc), có nhiều học giả, thần bí gia, thi nhân xuất thân từ đoàn thể này].

Công Ðồng Vienna [Công Ðồng họp tại thành phố Vienne ở Pháp vào năm 1311-12]

Sự biện minh, biện giải, biện hộ, chứng minh, biện bạch.

Rượu nho thuần túy tự nhiên.

1. Sự vi phạm, vi phản, bóp méo sự thực 2. Sự xâm phạm 3. Sự xúc phạm, mạo phạm, tiết độc, cưỡng hiếp.

1. Ðồng trinh, trinh nữ, nữ đồng trinh, xử nữ 2. Virgin: Nữ trinh Maria 3. Thuộc đồng trinh, thuần khiết.

Xem virginity

Ðồng trinh, trinh khiết, thuần khiết, khiết tịnh, nữ đồng trinh, trinh nữ.

Xem virgin.

Thuyết công dụng [Thuyết về phép Thánh Thể của J.Calvin (1509-64); ông cho rằng Chúa Kitô chính là thực thể của lễ thánh; trong đó Ngài hiện diện và làm phát sinh công dụng].

Cách tiềm tại; theo nguyên nhân xa; đã phát sinh mà chưa thành thục; động tác đã có hiệu năng vô hình song không có thành phần vật chất hữu hình.

1. Trên thực chất, trên thực tế; thực ra. 2. Cách tiềm tại; có thể, hầu như.

1. Ðức, đức tính, đức hạnh,, đức năng, nhân đức, tập quán tốt, sở trường, tiết tháo. 2. (virtues) Thiên thần dị lực, thiên sứ dũng lực, vị đại năng [vị thiên sứ biểu hiện năng lực, khi Thiên Chúa và con người gặp gỡ] 3. Hiệu năng, công hiệu, hiệu lực.

Ðức hạnh thiếu đức ái đi kèm.

Năng lực công cụ [năng lực phát sinh không phải tự bản thân; mà nhờ tồn hữu khác như công cụ mà thành. Như nhân tính của Chúa Kitô bởi vì là công cụ của Ngôi Lời nên mới phát sinh ra năng lực].

Năng lực cố hữu, năng lực vốn có.

Công hiệu Bí Tích, hiệu lực Thánh Lễ.

Năng lực có sức canh tân (Niềm Tin).

Năng lực tiếp nhận (Ðức Tin để nên công chính).

Năng lực thánh hóa.

Năng lực phát sinh, năng lực sản sinh [năng lực mà Ngôi Cha và Ngôi Con sản sinh ra Ngôi Thánh Thần].

Khả kiến tính, có thể thấy, trông thấy được

1. Dị kiến, thị kiến, mộng kiến, thần kiến, sự thấy thần [dị kiến mà đang lúc ngủ hay lúc xuất thần thấy được những dồ hình kỳ lạ, có tính tiên tri, đặc biệt là thấy được truyền đạt mặc khải. Trong Kinh Thánh, đó là một trong những cách mà Thiên Chúa măïc khải cho con người] 2. Trực quan, huệ quan, sức thấu triệt, tưởng tượng, hoan tưởng.

1. Kẻ thị kiến, kẻ hoan tưởng, kẻ theo chủ nghĩa lý tưởng. 2. Thuộc: hoan tưởng, huyễn hoặc, lý tưởng, mộng tưởng, không thiết thực, không thể thực hiện được.

Ðời sống lý tính, đời sống theo lý tính.

Ðời sống cảm quan, đời sống theo cảm giác.

Ðời sống thực vật [trường phái Thomas khi bàn về con người đã phân ra ba cấp sống như trên: lý tính, cảm quan, thực vật].

1. Thuyết sinh lực, sinh khí, hoạt lực [học thuyết chủ trương cơ năng của sinh vật phát sinh từ sức lực sự sống; hoàn toàn khác so với sức lực vật chất].

1. Hoạt lực, sinh lực, nguyên khí, sinh khí, sức sống 2. Sức lực dẻo dai, tính lâu bền.

Phú ban sức sống, làm có sinh khí, sinh lực hóa.

1. Ơn Thiên triệu, ơn Thánh triệu, ơn kêu gọi [vì xác tín được Thiên Chúa chọn gọi sống một địa vị (đấng bậc) hay lối sống tôn giáo đặc biệt]. 2. Chức nghiệp, Thiên chức, sứ mệnh, công tác. 3. Tài năng, khí chất, tính cách thích hợp (với chức nghiệp cố định nào đó).

Sức lực quyết đoán, ý chí, quyết ý, quyết tâm.

Ý chí luận, thuyết chủ ý, chủ nghĩa ý chí [tư tưởng hay thái độ triết học dù bằng bất cứ cách thức nào đặt ý chí bên trên lý trí].

1. Lời khấn, khấn hứa, thề hứa, thề, hứa. 2. Nguyện, kết ước, chính thức tuyên ngôn.

Xem vulgate.

Bản dịch La Tinh của Thánh Kinh, La Tinh thông tục bản, bản Thánh Kinh được dịch ra văn tự La Tinh. [bản dịch thực hiện ở thế kỷ thứ 4 do Thánh Jerome (Giêrônimô: 342?-420). Ðến năm 1546, được Công Ðồàng Trent (Tridentino) coi là bản dịch tiêu chuẩn của Thánh Kinh dùng trong Giáo Hội Công Giáo Roma].

Thương tích mê muội, tổn hại vô tri [sự hủy hoại về năng lực nhận thức tự nhiên mà nguyên tội (tội tổ tông) đưa đến].

W

Bánh miến [bột miến để làm bánh không men, mỏng, dùng trong thánh lễ]

Báo ứng của tội, nghiệp báo của tội lỗi, tội khiên

Giáo phái Waldes [thế kỷ 12 Peter Waltes thuộc tỉnh Lyon thành lập giáo phái này; vì công kích giáo hội tục hóa nên họ đã ly khai. Tới thế kỷ 16, họ đã gia nhập phái Cải Cách.] Xem Reformers

1. Ðường, đạo, lộ, kinh lộ 2. Phương pháp, phương thức, thức đoạn, cách thế 3. (the Way) Ðạo [phương thức mà Ðức Kitô đã mạc khải để nhận biết và hướng về với Thiên Chúa hay trở thành thánh thiện, toàn đức.]

Chữ viết tắt của World Council of Churches Ðại Ðồng Thế Giới của các Giáo Hội.

Thế giới quan, vũ trụ quan, nhân sinh quan

Giáo Hội Tây Phương [cũng gọi là Giáo Hội Latin (Xem Latin Church). Nhiều khi ngày nay cũng bao gồm Anh Giáo. Nghĩa rộng nhất chỉ chung mọi giáo hội Kitô giáo Tây phương].

Tín điều Westminter [năm 1643-47 hội nghị Westminter đã soạn thảo niềm tin căn bản và được Giáo Hội Trưởng Lão thế giới công nhận].

Lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống, lễ Thánh Linh giáng lâm, lễ Ngũ Tuần [nghĩa đen là chủ nhật mầu trắng. Thường gọi lễ Thánh Linh như thế, vì ngày đó người chịu phép rửa tội thường mặc áo trắng].

Tuần lễ Chúa Thánh Thần hiện xuống [chỉ một tuần hay ba ngày sau lễ Thánh Linh giáng lâm].

Toàn thể, hoàn toàn, mãn toàn, tất cả, cả thảy

Ðộc ác, hư đốn, ác nhân ác đức, vô đạo đức, không hợp lý, không chính đáng, dụng tâm bất lương.

Ý chí, ý nguyện, ý muốn, ý chỉ, ý đồ, ý hướng, nguyện vọng, nguyện ước, quyết tâm, quyết chí, chí khí, tâm ý.

Thực hiệu lịch sử, hiệu qủa lịch sử [bất cứ hiện tượng lịch sử nào cũng diễn tiến hiệu qủa trong lịch sử, vì ngay chính hiện tượng lịch sử đó cũng phát sinh trong mạch sống lịch sử rồi].

1. Sự khôn ngoan, thượng trí, tri hội, minh tri, trí thức, học thức 2. (co.) Tri gỉa, hiền nhân

1. U thuật, ma thuật 2. Ma lực, sức quyến rũ, sức mê hoặc

1. Chứng tá, chứng cớ, chứng kiến, chứng minh, chứng thực 2. Chứng nhân, mục kích nhân, người làm chứng 3. Thân kiến, mục kích, tác chứng, chứng thực, chứng từ

Nghị Ước Wittenberg [hiệp ước năm 1536 ở Wittenberg mà các thần học phái Luther và Zwingli đã thỏa thuận về tín lý Thánh Thể] Xem Lutherans; Zwinglians

1. Kinh dị, kinh ngạc, kinh kỳ, kinh phục, kinh khiếp, kinh sợ 2. Dị năng, kỳ quan, kỳ sự, kỳ dị

1. Ngôn ngữ, ngôn từ, chữ, tiếng 2. (the Word) Thánh Ngôn, Ðạo Ngôn, Ðạo

Công việc, việc làm, công tác, tác vi, tác dụng, lao động, lao tác, sự vụ, sự nghiệp, nghiệp vụ

Thế giới, vũ trụ, thiên hạ, vạn vật, thế gian, trần thế, hiện thế, thế tục.

Hiệp Hội Phổ Thế Kitô Giáo, Ðại Ðồng Thế Giới của các Giáo Hội Tin Lành, Ðại Hội Thế Giới Tin Lành [trong ý hướng vận động thế giới hợp nhất, năm 1948 đã thành lập tổ chức liên hợp các giáo phái Tin Lành].

Chính phủ thế giới [thế kỷ 20, thế giới biến hóa nhanh và truyền tin cấp tốc, hình thành cộng đồng nhất thể. Ðể mưu cầu hòa bình và cùng tiến bước, nên đã cần một lực lượng chính trị siêu quốc gia: tổ chức Liên Hiệp Quốc].

Linh hồn thế giới [một loại thế giới lý tính hoạt động trong sự vật, cấu thành một cơ thể vĩ đại, phát huy sinh mệnh và đẩy thế giới hướng về mục đích].

Thế tục hóa, tục thế tính, phàm tâm, thế dục, tục tâm

Thuộc về thế tục, hiện thế, thế gian, trần thế, phàm tục, phù dung.

Thế giới quan, vũ trụ quan [Xem Weltanschauung].

1. Sùng bái, kính bái, lễ bái, triều bái, cung bái, cung kính, tôn kính, kính mộ 2. Nghi thức sùng bái

Sự phẫn nộ của Thượng Ðế, Thần nộ, Thiên nổi lôi đình, Thiên trù địa ẻo

Chủ nghĩa Wychiffe, thuyết Wycliffe [lý thuyết của người Anh cải cách tên là John Wycliffe (?-1384) phản đối thần quyền thống trị, chủ trương chỉ có Thánh Kinh mới là quyền uy của tôn giáo. Ngoài ra, tín hữu trưởng thành có quyền bình đẳng trong bí tích].

[Xem trên] Nhân sự phái Cliffites, người theo chủ thuyết Cliffites.

Y & Z

Gia Vê [tôn danh mà người Do Thái thời cổ xưa tuyên xưng Thiên Chúa, có nghĩa là "Ngài Tại Ðây", "Ngài Sinh Ðộng"].

Chủ nghĩa Gia Vê [nghi thức mà người Do Thái thờ phượng và sùng bá Gia Vê trong thời Cựu Ước].

Giê-Hô-Va [cũng là Gia Vê. Người Do Thái vì tôn kính Thiên Chúa, sợ người ngoại bang phạm thánh, nên đã đọc trại ra như thế. Viết tên Yahweh, chỉ viết bốn chữ YHWH, nhưng lại đọc là Adonai. Adonai mẫu âm dùng thay Yahweh mẫu âm và đọc sai trại ra là Yehowah].

Chữ tắt của Young Men's Christ Association

Kitô Giáo Thanh Niên Hội [do người Anh tên là Gorge Willians (1821-1905) thành lập năm 1884, mục đích đoàn kết thanh niên giúp họ tiến tới Thần Quôùc của Ðức Kitô].

Kitô Giáo Thanh Nữ Hội [do cô E. Robarts thành lập sau Y.M.C.A mười một năm với mục đích tương tự].

Giáo Hội Tân Sinh, Giáo Hội Hậu Lập [chỉ những Giáo Hội thành lập ở thế kỷ thứ 3].

Chữ tắt của Young Women's Christian Association

Z

Nhiệt tâm, nhiệt thành, nhiệt tình

Phái Nhiệt Thành, Ái Quốc Ðoàn, phái Ái Quốc Cực Ðoan [một giáo phái Do Thái nhỏ thế kỷ thứ I, tụ tập những người ái quốc cực đoan. Họ coi trọng việc thờ thượng Gia Vê, và coi việc người ngoại quốc thống trị là xúc phạm tới Gia Vê, nên họ cực lực phản đố dân La Mã thống trị].