MÔ Đun 18: toàn cầu hóA
tải về 0.87 Mb.
|
- Điều hướng trang này:
- Giao thông, công nghệ thông tin và truyền thông
- Chủ nghĩa tiêu dùng
- Những động lực thúc đẩy toàn cầu hóa có liên quan với nhau
- Những lí thuyết về toàn cầu hóa
- HOẠT ĐỘNG 5: ĐÁNH GiÁ VỀ TOÀN CẦU HÓA
- Ban-Ki Moon - Tổng thư ký Liên Hợp Quốc
- Yukio Hatoyama, Thủ tướng Nhật Bản
- William Clinton, cựu Tổng thống Mĩ
Các tập đoàn đa quốc giaCó vẻ vô lí, hoặc ít nhất là không thiết thực nhưng hàng tuần lại có những xe tải bốn bánh sản xuất tại Nhật chở những thùng Coca-cola đến một cộng đồng người Mayan sống tại vùng hẻo lánh của Yucatan thuộc Mexico, trong khi cộng đồng ở đây đang thiếu điện và nước. Điều tương tự cũng xảy ra tại rất nhiều vùng ở Châu Phi và Châu Á Câu hỏi 13: Tại sao điều này có thể xảy ra? Một cách giải thích là bán nước uống có ga thì có lợi nhuận còn nước thì không. Điều này đã được giải thích trong mô - đun Tiêu dùng bền vững. Có hai quá trình tạo nên nghịch lí này. Quá trình thứ nhất là những chính sách kinh tế và thương mại tân tự do chúng ta đã đọc ở phần trước. Các chính sách tân tự do ưu tiên cho các doanh nghiệp tư nhân và hạn chế đầu tư của chính phủ vào cơ sở hạ tầng xã hội để hỗ trợ cho giáo dục, sức khỏe, giao thông công cộng, và nhà ở đóng góp vào phúc lợi xã hội. Quá trình thứ hai là sự ảnh hưởng ngày càng mạnh của các tập đoàn đa quốc gia. Một tập đoàn đa quốc gia là một công ti lớn trong sản xuất và buôn bán quốc tế. Những tập đoàn lớn nhất có địa bàn cung cấp nguyên liệu thô và sản xuất tại rất nhiều quốc gia khác nhau, và thậm chí thường sản xuất các bộ phận khác nhau của một sản phẩm tại những quốc gia khác nhau để tận dụng lợi thế về chi phí. Trong các hàng hoá chúng ta tiêu thụ, ngày càng có nhiều đồ sản xuất bên ngoài quốc gia của chúng ta và là sản phẩm của các tập đoàn đa quốc gia, mà mục đích của các tập đoàn này làm lợi cho những ông chủ cũng như những cổ đông của họ. Rất nhiều công ti đã có các chương trình trách nhiệm xã hội tích cực để hỗ trợ cộng đồng. Tuy nhiên, khi so sánh tổng doanh thu của công ti và tông sản phẩm quốc nội GDP của các quốc gia, thì trong 100 tổ chức kinh tế lớn nhất trên thế giới, có 51 là các tập đoàn trong khi chỉ có 49 là các quốc gia. Hãy đọc thêm… Khi hoạt động các tập đoàn đa quốc gia lớn đến mức vượt qua ranh giới quốc gia thì họ được gọi là các tập đoàn xuyên quốc gia. Họ có thể sát nhập với những tập đoàn đa quốc gia hay xuyên quốc gia khác để tạo nên những tổ chức mạnh hơn. Do đó, các tập đoàn đa quốc gia có khả năng tác động mạnh đến các luật lệ và quy định đầu tư và thương mại thế giới, để các quy định này mang lại lợi nhuận cho họ. Hãy tìm hiểu về hoạt động của 5 tập đoàn đa quốc gia lớn nhất trên thế giới:
Unilever – Công ty lớn nhất thế giới về thực phẩm và xà phòng với các cửa hàng có mặt ở 150 nước trên khắp thế giới. Công ti này bán nhiều loại sản phẩm đa dạng như bột giặt Omo, trà Lipton, xà phòng Dove và kem Magnum. Gazprom – Công ty lớn nhất tại Nga và công ti khí đốt lớn nhất trên thế giới, và mới 10 năm tuổi. Levi’s – Công ti sản xuất quần bò, và đã tồn tại 150 năm. Shell – Công ty năng lượng hoạt động trên 140 quốc gia, và có mạng lưới các trạm xăng dầu, đây được cho là mạng lưới bán lẻ lớn nhất trên thế giới. McDonald’s – Thương hiệu nổi tiếng nhất về thức ăn nhanh với trên 30.000 cửa hàng có mặt tại 120 quốc gia. Giao thông, công nghệ thông tin và truyền thôngCông nghệ cũng là một nhân tố chính thúc đẩy toàn cầu hóa. Những tiến bộ về giao thông và đặc biệt là công nghệ thông tin đã làm chuyển biến đời sống kinh tế. Vận tải cỡ lớn (container) cùng tàu chở hàng trọng tải lớn đã góp phần làm việc vận chuyển trở nên nhanh gọn và tiết kiệm chi phí. Và những sáng kiến trong công tác hậu cần và vận chuyển hàng không khiến việc vận chuyển nhiều loại hàng hoá, ví dụ hoa ở Châu Phi đến máy tính ở Trung Quốc, có thể đến các thị trường khác chỉ trong một đêm. Tuy nhiên, những động lực thúc đẩy toàn cầu hóa mạnh mẽ nhất trong những năm gần đây lại là sự phát triển liên tục về công nghệ thông tin và truyền thông. Mạng internet toàn cầu và khả năng giao dịch tài chính qua internet là những công cụ mới, rất giá trị để trợ giúp cho các công ti: Nhận biết các cơ hội kinh tế mới và mở rộng các cơ hội sẵn có Phân tích xu hướng kinh tế trên khắp thế giới nhanh và chuẩn xác hơn Thanh toán, chuyển tiền và lợi nhuận nhanh gọn và dễ dàng Liên lạc và đưa ra quyết định nhanh chóng Hợp tác với những đối tác ở xa. Đọc thêm về vai trò của internet đối với toàn cầu hóa. Sự phát triển của internet chỉ là một trong rất nhiều biểu hiện của toàn cầu hóa và công nghệ thông tin. Các phương tiện truyền thông đại chúng đã và đang đóng một vài trò quan trọng trong việc kết nối con người và những ý tưởng trên khắp thế giới – từ báo chí, radio và TV, đến phim của Hollywood và Bollywood, cho đến internet, google, web 2.0, Twitter, Facebook và các cuộc gọi quốc tế miễn phí thông qua Skype. Tất cả đều góp phần hỗ trợ cho việc liên lạc tới khắp nơi trên thế giới trở thành là một phần quen thuộc và gần như không có gì đáng chú ý, hay gọi là một phần bình thường trong cuộc sống hàng ngày. Trong việc bình thường hóa những hoạt động toàn cầu, các phương tiện truyền thông đã giúp tạo nên một “ý thức toàn cầu” hay “hình ảnh toàn cầu” giống như một “cảm giác chia sẻ chung của đông đảo cộng đồng toàn cầu, được gắn kết với nhau bằng những quá trình của toàn cầu hóa, những thứ đang hàng ngày thu hẹp khoảng cách hành tinh của chúng ta”. Và, thông qua đó, kinh nghiệm về toàn cầu hóa và những mô hình văn hóa và tư tưởng của thế giới được tạo ra cho toàn cầu hóa sẽ cùng thúc đẩy sự toàn cầu hóa kinh tế, văn hóa và chính trị lớn hơn, mạnh hơn. Hãy đọc thêm… Đây có thể là một quá trình làm giàu thêm cho rất nhiều người, mở mang trí óc của họ đến với những ý tưởng và trải nghiệm mới, làm vững mạnh thêm những giá trị toàn cầu, trong nền văn hóa toàn cầu của sự hiểu biết và hòa bình. Tuy nhiên, một vài nhà bình luận đã nhận ra rằng việc tập trung của một lượng lớn các ngành giải trí và quảng cáo tại Mĩ đã góp phần làm giảm tính đa dạng của toàn cầu hóa. Người ta sử dụng những từ như “Coca cola hoá”, “McDonal hóa”, và “Disney hóa” để ám chỉ cách sống của nước Mĩ đã trở thành một lí tưởng toàn cầu. Trên thế giới, những thương hiệu này gắn liền với nước Mĩ và đại diện cho sự thống trị của đất nước này trên phạm vi toàn cầu. Coca-cola, Disney và McDonals có vô số các cửa hàng, hằng trăm website, tiêu tốn hàng tỉ đô la dành cho quảng cáo, và qua đó lan tràn phong cách phương Tây trên toàn thế giới. Trong rất nhiều hậu quả mà quá trình này tạo nên, có thể kể đến việc văn hóa bản địa bị phai nhạt và sự phủ nhận các ngôn ngữ khác nhau trên thế giới cũng như những trải nghiệm văn hóa. Hãy đọc thêm…
Do đó, một tác động văn hóa mà toàn cầu hóa tạo ra là đã hình thành nên một thứ văn hóa tiêu dùng toàn cầu. Phần này đã được phân tích trong mô - đun 9.
Có thể lấy ngành sản xuất kinh doanh âm nhạc thế giới để làm ví dụ minh họa cho việc bốn động lực có quan hệ đến nhau. 90% doanh thu âm nhạc là từ 5 tập đoàn: EMI Records, Sony, Vivendi Universal, AOL TimeWarner và BMG. “Năm ông lớn” này sản xuất và bán những bản ghi âm tại tất cả thị trường lớn trên toàn thế giới, nhưng trụ sở chính thì đặt tại Mĩ, đây là thị trường lớn nhất thế giới. Vivendi Universal là công ti lớn nhất trong “Năm ông lớn”, nắm 29% thị trường âm nhạc và sở hữu toàn bộ hoạt động thu âm hoặc cung cấp bản quyền trên 63 quốc gia. Đối thủ lớn nhất của Vivendi là AOL, chiếm 15,9% thị trường. Mỗi công ti cũng kinh doanh những lĩnh vực khác ngoài hoạt động âm nhạc, trong đó có cả sản xuất và phân phối phim, phát hành, sản phẩm điện tử và viễn thông. Điều đó giúp họ tăng phạm vi ảnh hưởng nhằm sở hữu nhiều thị trường hơn trong lĩnh vực giải trí toàn cầu. Hãy nghiên cứu thêm về ngành sản xuất kinh doanh âm nhạc toàn cầu.
Hãy đọc bảng tóm tắt và phân tích về ba lí thuyết toàn cầu hóa sau: Thuyết hệ thống thế giới Thuyết văn hóa thế giới Thuyết chính thể thế giới. HOẠT ĐỘNG 5: ĐÁNH GiÁ VỀ TOÀN CẦU HÓAHãy mở sổ tay học tập của bạn để bắt đầu hoạt động này Toàn cầu hóa đã diễn ra với nhiều cách thức khác nhau tại nhiều nơi trên thế giới, và cũng có rất nhiều ý kiến khác nhau về nó. Ban-Ki Moon - Tổng thư ký Liên Hợp QuốcMột loạt các cuộc khủng hoảng có liên quan với nhau đã xảy ra trong 2 năm qua: khủng hoảng tài chính, tăng giá lương thực và dầu, biến đổi khí hậu, đại dịch cúm, và rất nhiều nữa. Hợp tác chính trị để giải quyết những vấn đề này không chỉ là một hành động đẹp mà đây còn là nhu cầu cần thiết trên toàn cầu. Thực sự kinh ngạc về mức độ liên quan, ảnh hưởng lẫn nhau trên khắp toàn cầu. Tháng 4 năm 2009, vi rút cúm H1N1 lần đầu tiên tại một ngôi làng ở Mexico. Đến tháng 7, vi rút đã có mặt ở hơn 100 quốc gia. Sự sụp đổ của tập đoàn anh em nhà Lehman vào tháng 9 năm 2008 đã ảnh hưởng lan truyền trên toàn thế giới chỉ trong vài ngày: ngay cả những ngôi làng hẻo lánh nhất ở Châu Phi, Châu Á và Mỹ Latinh cũng cảm nhận được cú sốc này khi thu nhập giảm, các dự án đầu tư bị hủy bỏ, và giá xuất khẩu giảm. Cũng như vậy, sự thay đổi đột biến về khí hậu ở các vùng Châu Âu, Australia, Châu Á, và Châu Mĩ trong những năm gần đây đã góp phần làm tăng giá lương thực - ảnh hưởng xấu tới người nghèo và gây ra sự bất ổn và tình trạng khó khăn ở nhiều quốc gia. Không có quốc gia hay bất cứ nhà lãnh đạo thế giới nào có thể giải quyết những vấn đề này một mình... Hợp tác toàn cầu có vai trò quyết định trong nỗ lực chấm dứt khủng hoảng tài chính. Trong khi tình hình nền kinh tế thế giới vẫn còn khó khăn, lợi ích của hợp tác tài chính và tiền tệ giữa các nền kinh tế lớn là điều có thể thấy rõ ràng. Tương tự, chúng ta đã chứng kiến sự hợp tác hiệu quả trước đại dịch H1N1. Hợp tác là hiệu quả nhưng chúng ta chỉ mới bắt đầu. Bây giờ chúng ta hãy cùng mang sức mạnh của việc hợp tác toàn cầu để ứng phó biến đổi khí hậu, giảm nghèo, và sản xuất lương thực. Chúng ta hãy cùng bắt đầu phục hồi kinh tế để kinh tế không chỉ mạnh mẽ mà còn phải công bằng, rộng khắp và bền vững – đưa toàn bộ thế giới đi lên. Và nếu chúng ta không làm điều đó ngay bây giờ, tại thời điểm của khủng hoảng, thì khi nào? Còn tiếp ...
|