Giai đoạn từ năm 1924 đến năm 1935

Đây là giai đoạn nảy sinh nhiều vấn đề phức tạp nhất đối với xe kéo tay ở Hà Nội, bắt nguồn từ chủ trương đồng nhất các loại xe kéo tay được thông qua trong cuộc họp ngày 30/5/1924 của Hội đồng Thành phố.

Để thực hiện việc xoá bỏ tất cả các xe hạng hai trong thành phố, liên tiếp trong hai năm 1924 - 1925, chính quyền thành phố đã ra nhiều văn bản quy định về đặc trưng của xe kéo tay đưa ra lưu hành, về các điều kiện hành nghề cho thuê xe và hành nghề phu kéo xe, về việc lưu thông xe kéo tay tại thành phố Hà Nội. Thí dụ: số lượng xe kéo tay đưa ra lưu thông không bị hạn chế, các xe đưa ra lưu thông phải đảm bảo những đặc trưng kỹ thuật được quy định liên quan đến bánh xe, thùng xe, biển số xe, tiêu chuẩn liên quan đến người điều khiển xe như tuổi tác, sức khoẻ, cách ăn mặc...

Việc loại bỏ các “xe thổ tả” và cho phép lưu thông không hạn chế xe hạng nhất có bánh bằng cao su với những quy định lỏng lẻo đã dẫn đến hậu quả là ở Hà Nội những năm sau 1924 “chỉ toàn những xe kéo bẩn thỉu nhất vùng Viễn Đông”. Những chiếc xe kéo này đã thực sự trở thành mối “nguy hiểm” cho người sử dụng, nhất là trong những lúc Hà Nội có bệnh dịch. Xe kéo tay đã gây ra nhiều cuộc tranh cãi trong Hội đồng Thành phố và đã trở thành đề tài cho nhiều bài báo ở Hà Nội. Tờ l’Eveil économique ngày 31/3/1931 viết: “những khi mưa phùn, chúng trở nên nhơ nhuốc và không thể sử dụng được”³⁹.

Để giải quyết tình trạng này, ngày 29/10/1934, Đốc lý Hà Nội Virgitti đã ký cho ban hành Nghị định lập một hạng đặc biệt cho xe kéo tay có tên “xe kéo tay hạng sang” (pousse - pousses de luxe). Nghị định này không quy định hình thức của xe hạng sang mà chủ xe có quyền tự do lựa chọn kiểu dáng phù hợp với mình nhưng buộc phải tôn trọng những điều kiện chung về sự an toàn và chắc chắn đã được quy định trong các nghị định trước (“xe kéo tay hạng sang” phải đáp ứng được vẻ lịch sự, tiện nghi và được làm bằng vật liệu tốt, người điều khiển xe phải khoẻ mạnh, ăn mặc sạch sẽ, quần áo không bị vá...). Nhằm tránh sự cạnh tranh không lành mạnh có thể xảy ra, Đốc lý đã thành lập một hội đồng để đánh giá và xếp hạng xe hạng sang. Ngoài ra, các chủ xe phải phân biệt xe của mình bằng các màu sơn khác nhau.

Nhằm phân biệt giữa xe kéo tay hạng sang (pousse - pousse de luxe) và xe kéo tay hạng thường (pousse - pousse ordinaire) lưu thông trong thành phố, Đốc lý Hà Nội đã ban hành Nghị định ngày 17/5/1935 quy định chiều cao, chiều rộng, màu và các chữ viết trên biển kiểm soát của hai loại xe này. Xe hạng sang có biển kiểm soát cao bằng biển của xe hạng thường, nhưng chiều rộng thì rộng hơn.

Trong giai đoạn này, việc ấn định số lượng xe kéo tay cho lưu thông trong thành phố cũng có nhiều thay đổi. Theo Nghị định ngày 11/1/1926 của Đốc lý Hà Nội, số lượng xe được phép lưu thông tại Hà Nội được ấn định ở mức 2.400 chiếc hạng nhất và hạng hai kể từ ngày 1/7/1927. Khi việc xoá bỏ tất cả các xe hạng hai trong thành phố được thực hiện, số lượng xe được phép lưu hành giảm xuống còn 2000 (theo Nghị định ngày 1/6/1928). Hai năm sau, con số này giảm xuống còn 1694 (theo Nghị định ngày 19/11/1930) và tiếp tục giảm xuống còn 1.355 xe từ năm 1935 (theo Nghị định ngày 13/9/1934).

Song song với việc ấn định số lượng xe kéo tay cho lưu hành tại Hà Nội, trong giai đoạn này, chính quyền thành phố đã phải thực hiện một số biện pháp nhằm hạn chế sự cạnh tranh không lành mạnh giữa các hãng xe kéo tay trong thành phố, giữa các hãng xe của Hà Nội và của các vùng ngoại ô và ngăn chặn sự gian lậu của các phu xe thuộc vùng ngoại ô vào hành nghề bất hợp pháp trong thành phố...