DỰ Án nguồn lợi ven biển vì SỰ phát triển bền vững báo cáO ĐÁnh giá XÃ HỘI

3.2. Đặc điểm mẫu khảo sát

Tỷ lệ nam cao hơn nữ đôi chút: 50,4% so với 49,6%. Nhóm <15 tuổi chiếm 24,8%, nhóm 15-55 tuổi: 66,3%, nhóm trên 55 tuổi- 8,8%. Nhìn chung , vùng khảo sát có dân số trẻ, tỷ lệ phụ thuộc khá thấp, nhưng áp lực giải quyết việc làm lớn. Tỷ lệ mù chữ: 4,6%, một phần ba có trình độ tiểu học, một phần ba nữa đạt trình độ THCS và 13,1% có trình độ THPT. 4,9% thành viên đã từng qua đào tạo từ ngắn hạn đến Đại học (3,2% có trình độ cao đẳng, đại học). Tại khu vực ven biển của ba tỉnh khảo sát, tỷ lệ nhóm dưới 15 tuổi của Khánh Hòa (20,5%) và Sóc Trăng (23,0%) thấp hơn đáng kể so với chỉ số tương ứng vùng nông thôn cả nước (28,3%) của cuộc ĐTMSHGĐ 2008, trong khi tỷ lệ này ở Thanh Hóa lại cao hơn (31,3%). Tỷ lệ trên 55 tuổi của khu vực khảo sát tại Thanh Hóa thấp hơn nhiều so với 2 tỉnh còn lại, chỉ bằng một nửa.

Tỷ lệ mù chữ của tất cả các thành viên hộ gia đình toàn mẫu khảo sát là 4,6%, đặc biệt cao tại tỉnh Sóc Trăng, nơi có khá đông đồng bào Khơme sinh sống -9,5%, so với tỷ lệ thấp ở Thanh Hóa -1,3% và Khánh Hòa-2,0%. Tỷ lệ thành viên trên 14 tuổi có trình độ tiểu học ở Sóc Trăng (38,0%) cao hơn nhiều so với 2 tỉnh kia (hơn 28%) cho thấy vấn đề phổ cập giáo dục THCS ở vùng ven biển các tỉnh ĐBSCL là hết sức cấp thiết trong việc tạo nguồn sinh kế thay thế đánh bắt bền vững (xem thêm phần các rủi ro sinh kế thay thế liên quan đến vốn con người ở dưới đây). Cần có những chính sách đặc biệt cho nhóm DTTS về vấn đề này-khuyến khích bằng tiền đủ mức để các em đi học và giảm áp lực sinh kế đối với gia đình các em.

Số nhân khẩu bình quân hộ tòan mẫu khảo sát là 5,05 người, trong đó nhóm đánh bắt (4,79) và nhóm thu nhập thấp nhất (4,5) có chỉ số này thấp hơn cả. Chỉ số này của địa bàn khảo sát cao hơn nhiều so với số nhân khẩu bình quân vùng nông thôn cả nước (5,05 so với 4,14) trong ĐTMSHGĐ 2008. Số nhân khẩu bình quân hộ trong mẫu khảo sát thuộc vùng ven biển của 3 tỉnh (Thanh Hóa 5,21; Khánh Hòa 4,97; Sóc Trăng 4,97), cũng cao hơn hẳn chỉ số này của các vùng Bắc trung bộ, Duyên hải Nam trung bộ và ĐBSCL (lần lượt là 4,08; 4,11; 4,16). Điều đó cho thấy áp lực sinh kế lớn đối với các hộ gia đình và cộng đồng ven biển.

Biểu đồ 1: Số nhân khẩu và lao động bình quân của hộ theo nhóm nghề và nhóm thu nhập 20%

Số lao động bình quân hộ tòan mẫu khảo sát là 3,05, trong đó nhóm đánh bắt là 2,94, nhóm thu nhập thấp nhất: 2,93, đều là nhóm có chỉ số thấp nhất trong nhóm nghề và nhóm thu nhập. Số lao động bình quân hộ của khu vực khảo sát cao hơn nhiều so với số lao động bình quân hộ khu vực nông thôn cuả cuộc ĐTMSHGĐ 2008 (3,5 so với 2,5). Tuy nhiên, sự khác biệt trên có ảnh hưởng bởi trong mẫu khảo sát tính theo số lao động có việc làm và thu nhập, chứ không phải theo số người trong độ tuổi 15-60. Thực tế, ở các vùng ven biển, ngư dân có thể đánh bắt ven bờ từ 13-15 tuổi đến tuổi 70. Nếu phát triển giáo dục vùng ven biển và khắc phục được tình trạng trẻ em bỏ học sớm thì tỷ lệ lao động có thu nhập trung bình hộ có thể sẽ giảm đi. Tại Thanh Hóa, số lao động bình quân thấp nhất so với hai tỉnh Sóc Trăng, Khánh Hòa, nhưng số nhân khẩu bình quân hộ lại cao nhất, tức là tỷ lệ phụ thuộc thực tế cao nhất. Số lao động bình quân hộ ở khu vực khảo sát cao cho thấy vấn đề giải quyết sinh kế thay thế đánh bắt sẽ gặp nhiều khó khăn.

Thu nhập trung bình đầu người trên tháng của toàn mẫu khảo sát là 1.072,2 ngàn đồng, cao hơn chuẩn nghèo mới của cả nước năm 2011 là 2,68 lần. Tỉnh Khánh hòa có mức thu nhập gấp 2 lần chuẩn nghèo, còn Sóc Trăng và Thanh hóa gấp 2,9 và 3,1 lần. Nhóm thu nhập thấp nhất (nhóm 1) chỉ có thu nhập bình quân bằng 79,8% chuẩn nghèo (lưu ý là hai phần ba (69,2%) thành viên lao động của nhóm này làm nghề đánh bắt), nhóm thu nhập cao nhất (nhóm 5) có khoảng cách 8,3 lần nhóm 1 (nghèo nhất) và gấp 2,5 lần nhóm 4. Sự phân tầng xã hội vùng ven biển năm 2011 thật mạnh và gần như tương đương sự phân tầng theo thu nhập cả nước của cuộc ĐTMSHGĐ 2008 (nhóm 5 gấp 8,9 lần nhóm 1 và 2,3 lần nhóm 4).

Nhóm thu nhập 20%	Khảo sát SA 2011	ĐTMSHGĐ 2008
Nhóm 1	319,1	275,0
Nhóm 2	570,1	477,2
Nhóm 3	764,4	699,9
Nhóm 4	1053,9	1.067,4
Nhóm 5	2639,0	2.458,2

Thu nhập bình quân đầu người của nhóm hỗn hợp thủy sản cao nhất, rồi đến nhóm đánh bắt và nhóm kinh tế hỗn hợp phi thủy sản có chỉ số này xấp xỉ nhau.