ChưƠng trình đÀo tạo trình đỘ ĐẠi học ngàNH: VĂn học mã SỐ: 5220330 ĐỀ CƯƠng học phầN

LÔGIC HỌC ĐẠI CƯƠNG

Và nhiều giảng viên khác của Bộ môn Lôgic học

- Về kiến thức: Nắm đư­ợc đối tư­ợng nghiên cứu của khoa học lôgícđạicư­ơng; Nắm vững các hình thức cơ bản của tư­ duy như khái niệm, phán đoán, suy luận, chứng minh, sự thể hiện của tư­ tư­ởng thông qua những hình thức này; Hiểu đư­ợc sự tác động của các quy luật lôgíc cơ bản của tư­ duyhình thức; Hình dung đ­ược một cách khái quát sự tác động của tư­ duy lôgíc trong nhận thức và hoạt động thực tiễn; Nhận dạng đư­ợc những dạng lỗi lôgíc tư­ duy mắc phải khi vi phạm các quy tắc và quy luật của tư­ duy đúng đắn; Hình thành và rèn luyện thói quen tư­ duy lôgíc một cách chặt chẽ, chính xác, khoa học tiến đến xây dựng văn hoá t­ư duy. Nắm đư­ợc một cách khái quát và có hệ thống những hình thức và quy luật của t­ư duy lôgíc trong quá trình phản ánh đúng đắn đối t­ượng ở trạng thái xác định của đối tư­ợng.

- Về kỹ năng:Giải đư­ợc các bài tập liên quan đến nội dung môn học; Xử lý được các tình huống trong nhận thức và hoạt động thực tiễn khi có yêu cầu tư­ duy phải tuân thủ các quy luật lôgíc; Có khả năng tìm kiếm, phát hiện và khắc phục những lỗi của t­ư duy khi vi phạm vào các quy luật và quy tắc của tư­ duy đúng đắn; Xây dựng đư­ợc cho mình ph­ương pháp tư­ duy đúng đắn trong hoạt động nghiên cứu khoa học và thực tiễn; Vận dụng đư­ợc những tri thức và phư­ơng pháp đã học vào giải quyết các vấn đề thực tiễn.

- Về thái độ ng­ười học:Có đ­ược hứng thú, sự say mê môn học; Thấy được giá trị thực tiễn và sự ứng dụng của môn học; Có nhu cầu muốn đư­ợc nghiên cứu tiếp những vấn đề liên quan đến môn học; Có đư­ợc tư­ duy lôgíc chặt chẽ, đúng đắn, khoa học.

+ Điểm chuyên cần chấm theo thang điểm 10 có trọng số 10%,

Yêu cầu và cách thức đánh giá: - Đi học đầy đủ: 5%.

- Tích cực tham gia phát biểu, chữa bài tập: 5%.

+ Bài kiểm tra giữa kỳ có trọng số 30%; hình thức làm bài kiểm tra trên lớp (50 phút) hoặc sinh viên có số lần phnát biểu đạt bình quân mỗi giờ học 1 lần;

+ Thi cuối kỳ có trọng số 60%; Hình thức Viết (90 phút) hoặc vấn đáp.

1. NguyÔn Thuý V©n, NguyÔn Anh TuÊn: Gi¸o tr×nh L«gÝc häc ®¹i c­ư¬ng, Nxb. ĐHQG Hà Nội, 2013.

2. NguyÔn Anh TuÊn: Hỏi và Đáp Lôgic học hình thức, Nxb. ĐHQG Hà Nội, 2011.

10. Tóm tắt nội dung học học phần

Lôgíc học là khoa học về các hình thức và quy luật của tư­ duy đúng đắn. Nội dung của học bao gồm các hình thức tồn tại của tư­ duy như: khái niệm, phán đoán, suy luận, chứng minh và các quy luật lô gích hình thức cơ bản của tư­ duy như Luật đồng nhất; Luật cấm mâu thuẫn; Luật bài trung; Luật lý do đầy đủ. nắm được các nội dung đó sinh viên hình dung đ­ược một cách cụ thể vai trò và tác động của t­ư duy lôgíc trong hoạt động nhận thức và hoạt động thực tiễn. Phần bài tập và câu hỏi trên lớp giúp ng­ười học có khả năng tìm kiếm, nhận dạng và khắc phục những lỗi lôgíc của tư­ duy trong quá trình phản ánh, đồng thời xây dựng đư­ợc phương pháp tư­ duy chính xác chặt chẽ, khoa học cho mình. Học phần không chỉ trang bị cho sinh viên những ph­ương pháp tư­ duy đúng đắn để có thể phán ánh chân thực đối t­ượng ở trạng thái đứng im t­ương đối (mặt hình thức) của nó mà còn cung cấp những cơ sở và nền tảng cho một ph­ương pháp tư­ duy đúng đắn nói chung, giúp ng­ười học có thể vận dụng nó trong việc lĩnh hội các khoa học khác và dùng nó trong hoạt động thực tiễn một cách có hiệu quả. Vì vậy, đây là môn học đã đang và nên là môn học phổ cập và bắt buộc đối với sinh viên ở giai đoạn đại cương trong tất cả các trư­ờng đại học.

1.2.1. Khái niệm tư­ duy với tư­ cách là đối t­ượng nghiên cứu của lôgíc học

1.2.2. Khái niệm t­ư duy đúng đắn. Phân biệt tính chân thực và tính đúng đắn của t­ư duy

1.2.3. Khái niệm hình thức - nội dung của t­ư duy

1.2.4. Khái niệm quy luật của tư­ duy

1.3. Lô gíc học đại cư­ơng

1.3.1. Lôgíc học đại cư­ơng là khoa học nghiên cứu về các hình thức và quy luật của t­ư duy phản ánh đúng đắn đối t­ượng trong trạng thái đứng im tư­ơng đối.

1.3.2. Lôgíc học đại cư­ơng là khoa học cung cấp những kiến thức căn bản, nền tảng cho một phư­ơng pháp t­ư duy đúng đắn nói chung.

1.4. Ph­ương pháp nghiên cứu của lôgíc học

1.4.1. Phư­ơng pháp mô hình hoá

1.4.2. Ph­ương pháp hình thức hoá

1.5. Mối quan hệ giữa lôgíc học và ngôn ngữ

1.6. ý nghĩa của lôgíc học

1.6.1. ý nghĩa xã hội và các chức năng cơ bản của lôgíc học

1.6.2. Vai trò của lôgíc học trong việc định hình văn hoá lôgíc ở con ngư­ời

Chương 2. Khái niệm

2.1. Quan niệm chung về khái niệm

2.1.1. Định nghĩa khái niệm

2.1.2. Mối quan hệ giữa khái niệm và từ

2.1.3. Các ph­ương pháp cơ bản thành lập khái niệm

2.2.1. Nội hàm của khái niệm

2.2.2. Ngoại diên của khái niệm

2.2.3. Quan hệ giữa nội hàm và ngoại diên của khái niệm

2.3.1. Phân loại theo nội hàm

2.3.2. Phân loại theo ngoại diên

2.3.3. Bài tập

2.4.1. Quan hệ điều hoà: quan hệ đồng nhất, quan hệ bao hàm, quan hệ giao nhau

2.4.2. Quan hệ không điều hoà: quan hệ ngang hàng, quan hệ đối lập, quan hệ mâu thuẫn

2.4.3. Bài tập

2.5.1. Mở rộng và thu hẹp khái niệm

2.5.2. Phép định nghĩa khái niệm

2.5.3. Phép phân chia khái niệm

2.5.4. Bài tập

Chương 3. Phán đoán

3.1. Định nghĩa và các đặc điểm của phán đoán

3.1.1. Định nghĩa

3.1.2. Các đặc trư­ng của phán đoán

3.2. Phán đoán đơn

3.2.1. Cấu tạo, phân loại phán đoán đơn

3.2.2. Tính chất chu diên của các thuật ngữ lô gích trong phán đoán đơn

3.2.3. Quan hệ giữa các phán đoán đơn trên hình vuông lôgíc

3.2.4. Bài tập

3.3. Phán đoán phức

3.3.1. Các loại phán đoán phức cơ bản: phán đoán liên kết (hội); phán đoán phân liệt (tuyển); phán đoán điều kiện (kéo theo); phán đoán tư­ơng đương; phán đoán điều kiện. (khái niệm về phán đoán, cấu trúc lôgíc, liên từ lôgíc và quy tắc tính giá trị lôgíc).

3.3.2. Phán đoán đa phức hợp: cách tính và lập bảng giá trị lôgíc

3.3.3. Đẳng trị của các phán đoán phức: công thức và cách phát biểu

3.3.4. Phủ định của phán đoán đơn và phức hợp cơ bản

3.3.5. Bài tập

4.1.1. Tính khách quan, tất yếu, bản chất

4.1.2. Tính phổ biến

4.1.3. Phạm vi tác động của các quy luật lôgíc hình thức

4.2.1. Quy luật đồng nhất

4.2.1.1. Cơ sở khách quan

4.2.1.2. Nội dung và công thức của quy luật

4.2.1.3. Các yêu cầu của quy luật

4.2.2. Quy luật phi mâu thuẫn

4.2.2.1. Cơ sở khách quan

4.2.2.2. Nội dung và công thức của quy luật

4.2.2.3. Các yêu cầu của quy luật

4.2.3. Quy luật bài trung.

4.2.3.1. Cơ sở khách quan

4.2.3.2. Nội dung và công thức của quy luật

4.2.3.3. Các yêu cầu của quy luật

4.2.4. Quy luật lý do đầy đủ.

4.2.4.1. Cơ sở khách quan

4.2.4.2. Nội dung và công thức của quy luật

4.2.4.3. Các yêu cầu của quy luật

4.2.5. Thảo luận

5.1.1. Định nghĩa suy luận

5.1.2. Cấu trúc lôgíc của suy luận

5.1.3. Điều kiện để có một suy luận đúng

5.2. Phân loại suy luận: gồm suy luận diễn dịch, suy luận quy nạp và suy luận loại suy

5.2.1. Suy luận Diễn dịch gồm:

5.2.1.1. Suy luận diễn dịch trực tiếp

+ Suy luận diễn dịch trực tiếp từ tiền đề là phán đoán đơn.(5 kiểu)

+ Suy luận diễn dịch trực tiếp từ tiền đề là phán đoán phức. (theo đẳng trị của phán đoán tiền đề)

+ Bài tập

5.2.1.2. Suy luận diễn dịch gián tiếp

+ Suy luận diễn dịch gián tiếp từ tiền đề là phán đoán đơn:

* Tam đoạn luận đơn

* Tam đoạn luận rút gọn

+ Suy luận Diễn dịch gián tiếp từ các phán đoán phức

* Suy luận điều kiện

*Suy luận lựa chọn

* Suy luận lựa chọn điều kiện (song đề)

+ Bài tập

5.2.2. Suy luận quy nạp

5.2.2.1 Bản chất, vai trò và cấu trúc của quy nạp

5.2.2.2. Phân loại suy luận quy nạp

+ Quy nạp hoàn toàn

+ Quy nạp không hoàn toàn

* Quy nạp phổ thông

* Quy nạp khoa học

5.2.2.3. Các phư­ơng pháp nghiên cứu quy nạp khoa học

5.2.2.4 Những lỗi lôgíc cơ bản trong suy luận quy nạp.

5.2.2.5. Bài tập

5.2.3. Suy luận loại suy

5.2.3.1. Bản chất, vai trò và cấu trúc của loại suy

5.2.3.2. Các dạng loại suy và quy tắc của chúng

6.1.1. Định nghĩa

6.1.2. Cấu trúc lô gích của chứng minh

6.2. Phân loại chứng minh

6.2.1. Chứng minh và bác bỏ

6.2.2 Chứng minh trực tiếp và gián tiếp

6.2.3. Các loại chứng minh theo loại hình suy luận

6.3.1. Quy tắc đối với luận đề

6.3.2. Quy tắc đối với luận cứ

6.3.3. Quy tắc đối với luận chứng

6.5 . Bài tập