BÁo cáo kết quả ĐỀ TÀi nghiên cứU oOo nghiên cứu chọn giống lúa phẩm chất cao thông qua công nghệ di truyền phục vụ TỈnh hậu giang danh sách những người thực hiện đề tài

Tuỳ theo từng giống có thể từ 4 đến 8 tuần thì mô sẹo (callus) xuất hiện. Phần trăm mô sẹo xuất hiện được đánh giá tuỳ thuộc vào phần trăm của túi phấn sản xuất ra callus. Khi callus dài 2 mm, sẽ được chuyển sang môi trường tái sinh. Để đếm phần trăm tái sinh, đếm số callus từ túi phấn tạo ra cây xanh và cả cây bạch tạng trên 100 túi phấn được phân lập. Nhân cây tái sinh từ một callus tạo ra được trồng ra ngoài đất và cho cây phát triển.

Tổng số 1.000 tới 7.000 túi phấn được lặp lại và đánh giá qua 4 lần lặp lại trên môi trường N6. Ảnh hưởng của số túi phấn trên các tổ hợp lai được đánh giá môi trường tạo mô sẹo. Tỉ lệ rất thấp trên các giống Indica/ Indica trên bảng 46. Riêng các giống lai từ Japonica/ Indica cho thấy tỉ lệ tạo mô sẹo có khá hơn từ 1,39 đến 1,67%

Bảng 46: Ảnh hưởng chuyển túi phấn từ môi trường mô sẹo sang môi trường tái sinh

Cấy mô lúa nhằm mục đích là sản xuất cây đơn bội hoặc cây lưỡng bội kép thông qua sự nhân đôi nhiễm sắc thể ở mô sẹo đơn bội từ cây túi phấn. Các biến dị thường gặp và được biết thông qua nuôi cấy túi phấn. Biến dị này tạo cây phát triển không bình thường như bạch tạng, cây méo mó, lùn v.v.. Do đó gia tăng biến dị của giống cây trồng cũng là một phần quan trọng trong công tác cải tiến cây lúa. Cấu trúc tế bào của lá cây bạch tạng cho thấy không có ribosome. Do đó quá trình sinh tổng hợp protein của cây bạch tạng không hoàn toàn dẫn đến tình trạng không màu trên cây, lá và không thành lập các tiền lục lạp.

Khi nuôi cấy cây hai lá mầm, hiện tượng chuyển trực tiếp từ tiểu bào tử nên ít thấy xuất hiện cây bạch tạng. Đối với cây một lá mầm như lúa, cây hoàn chỉnh và phát triển phải qua giai đoạn mô sẹo thì tỉ lệ bạch tạng chiếm tỉ lệ khá cao, tỉ lệ này có khi lên đến 50 - 80%. Điều này phù hợp cới các báo cáo (Lee và ctv., 2003), trường hợp này dẫn đến cây tái sinh rất thấp như tổ hợp OMCS 2000/Nàng Thơm Chợ đào tỉ lệ bạch tạng chiếm 66,65% trên bảng 46. Điều này cũng phù hợp cho một số tổ hợp giàu vitamine A chiếm 85% cây bạch tạng trong tổ hợp OM 4392/ Jasmine (bảng 47)

Bảng 47: Tỉ lệ cây tái sinh trên vài tổ hợp

Bảng 48: Đánh giá tỉ lệ mô sẹo và phát triển cây tái sinh trên tổ hợp giàu vitamine

Việc thành công hay thất bại trong việc nuôi cấy mô còn tuỳ thuộc vào môi trường, do vậy khi quan sát sự tạo mô sẹo của các tổ hợp lai trên các môi trường, CaI (tạo mô sẹo 1) và CaII (tạo mô sẹo 2) cho thấy, trên hầu hết các tổ hợp lai đều có thể tạo mô sẹo trên hai môi trường khi cấy từ túi phấn. Tuy nhiên, khả năng tạo mô sẹo giữa các tổ hợp lai trên cùng môi trường có sự khác biệt, tổ hợp lai IR 64/ Jasmine 85 có tỉ lệ tạo mô sẹo cao nhất 12,78% so với các tổ hợp khác. Mặt khác, trên hai môi trường khảo sát, môi trường CaI (N6 + 2 mg.L - 12,4 D + 1 mg.L - 1NAA) có tỉ lệ tạo mô sẹo trung bình 11,37% cao hơn môi trường CaII (N6 + 2 mg.L - 1 2,4 D) có tỉ lệ 8,52% (hình 19).

Hình 19: Nuôi cấy túi phấn từ túi phấn, hình thành mô sẹo, cây tái sinh, phát triển

thành cây để chuẩn bị đưa ra nhà lưới

Bảng 49: Tỉ lệ tạo mô sẹo trên các môi trường

Thành công đưa ra so sánh và quan sát ngoài ruộng với 532 dòng, chọn so sánh sơ khởi là 25 dòng. Từ 25 dòng chọn còn lại 5 dòng của 5 giống lúa để so sánh khảo nghiệm.

Kết quả phân tích ANOVA các dòng tế bào soma cho thấy phẩm chất của các giống đạt hàm lượng amylose trung bình, độ bạc bụng cấp 0. Ngoại trừ giống Nàng Thơm Chợ Đào

Bảng 50: So sánh kết quả một số dòng từ nuôi cấy túi phấn vụ Hè Thu 2003

Đánh giá năng suất và thành phần năng suất của các tổ hợp giàu vitamine A, 4 tổ hợp cho thời gian ngắn từ 81 - 88 ngày. Đây là điều thú vị cho các giống luân canh ba vụ trong năm Đông Xuân 2003 (bảng 52)

So sánh sơ khởi của các dòng giàu vitamine: kết quả với 4 tổ hợp được chọn trên 145 dòng, và chọn ra 4 dòng từ 4 cặp lai để quan sát và đánh giá kết quả

Bảng 52: Các đặc tính hình thái của các dòng nuôi cấy túi phấn từ tổ hợp lai F1

Bảng 53: Các thành phần năng suất của các dòng nuôi cấy túi phấn từ tổ hợp lai F₁

Bảng 54: Phân tích phẩm chất cơm trên các cặp lai