BÁo cáo kết quả ĐỀ TÀi nghiên cứU oOo nghiên cứu chọn giống lúa phẩm chất cao thông qua công nghệ di truyền phục vụ TỈnh hậu giang danh sách những người thực hiện đề tài

Phân tích biến động di truyền trên hai cặp lai đơn trên các tính trạng đều có ý nghĩa thống kê. Hệ số di truyền hầu hết các cặp lai đều cho tính trạng thấp ngoại trừ tổ hợp C51/ Jasmine 85 cho năng suất và sinh khối có hệ số di truyền cao. Điều này chứng tỏ nên tiếp tục chọn giống cho năng suất cao trên tổ hợp này trong các thế hệ sau.

Bảng 33: Trung bình, biến động kiểu gen (gcv), phương sai kiểu gen và phương sai

kiểu hình, hệ di truyền nghĩa rộng (h_b²) cho năng suất và thành phần năng

suất của các tính trạng

Các cặp lai ở thế hệ F₂ có gen của lúa địa phương có hàm lượng amylose trung bình và thấp, đặc biệt là nếp độ dẽo nhờ hàm lượng amylose và độ bền gel thấp và kéo dài theo thứ tự (bảng 34) qua phân tích hàm lượng AC cho thấy độ biến thiên của lúa mùa khá phong phú. AC biến động từ 9,3% đến 24%, nghĩa là mức amylose được xếp theo nhóm thấp và trung bình. Đối với tính trạng GC, chiều dài biến động từ 32,3 mm cho đến 100 mm. Điều này chứng tỏ các nhóm gạo nếp rất dẽo. Đối với GT được sắp xếp các cấp biến thiên từ 2 - 5. Điều này cũng ghi nhận sự đa dạng phong phú của tính trạng này rất tốt để phục vụ cho vật liệu lai trong công tác cải thiện phẩm chất cơm cho lúa cho các cặp lai sau này.

Bảng 35: Hệ tương qua của các tính trạng với AC với GC và GT trên hai quần thể F₂

và BC₂F₂ của C51/ Jasmine 85

Bảng 36: Hệ tương qua kiểu gen (r_g), kiểu hình (r_p) và môi trường (r_e) trên

quần thể F₃ của C51/ Jasmine 85

Phân tích hệ di truyền theo nghĩa rộng và phương sai kiểu gen của 4 tổ hợp lai từ lúa cao sản lai với lúa mùa với các giống lúa mùa có mùi thơm nhẹ được ghi nhận trên bảng 37

Nghiên cứu chất lượng của lúa gạo là tính trạng rất phức tạp với nhiều thành phần khác nhau như chất lượng dinh dưỡng, chất lượng cơm, chất lượng mùi vị khi ăn cơm. Mỗi thành phần có giá trị quyết định bởi tính trạng về vật lý và tính chất hoá học thông qua lịch sử điều kiện canh tác cũng như thị hiếu tiêu thụ của mỗi người. Một vài trở ngại trên một vài giống lúa cao sản không ngon cơm do hàm lượng amylose kiểm soát. Đối với giống lúa địa phương phần lớn có phẩm chất ngon cơm như Khao dawk Mali 105, Nàng Thơm Chợ Đào, Nàng Nhen, Nàng Hương v.v… do góp một phần hàm lượng amylose và độ bền gel cũng như độ trở hồ. Chất lượng cơm của các giống lúa liên quan với ba tính trạng trên và ba tính trạng này có tính chất hoá lý của giống lúa liên quan với tinh bột trong phôi nhũ: tên là amylose (AC), độ bền gel (gel consistency) và độ trở hồ (GT) geltinization temperature (GT). Một số nghiên cứu di truyền trên hàm lượng amylose trên phôi nhũ, nếu hàm lượng amylose cao sẽ cứng cơm hoặc ngược lại. Phân tích bằng phân tử cho thấy rằng gen Wx có tương quan với hàm lượng amylose. Trong báo cáo này nghiên cứu di truyền trên ba tính chất liên quan phẩm chất cơm đồng thời nghiên cứu sự tương quan ba tính trạng này để nâng cao giá trị chọn lọc các tính trạng trên trong công tác chọn giống

Các giống mới được chọn lọc theo hướng phẩm chất được đánh giá như sau:

Bảng 38: Các đặc điểm sinh trưởng của các giống lúa

Thời gian sinh trưởng của các giống phần lớn thấp hơn so với giống đối chứng, đa số các giống có thời gian sinh trưởng ở vụ Hè Thu từ 100 - 104 ngày, 4 giống có thời gian sinh trưởng dài nhất và tương đương đối chứng là: OM 4663, Jasmine, DT 71 và DS 2002.

Các giống đều thể hiện từ hơi nhiễm đến nhiễm rầy nâu. Đối với tính kháng bệnh đạo ôn chỉ có giống OM 4663 là kháng rất mạnh, các giống còn lại kháng cấp 3 ngoại trừ DT 71 nhiễm nặng.

Bảng 39: Đặc tính nông học

Bảng 40: Đặc tính nông học của các giống lúa

• 
  Sâu bệnh: qua đánh giá sâu bệnh trong nhà lưới, những giống kháng đạo ôn tốt như: Hậu Giang 1 và Hậu Giang 2.
  
• 
  Giống có độ đồng đều cao như: OM 4096, OM 4218, OM 4213, OM 3556.
  

Bảng 41: Năng suất và thành phần năng suất

• 
  Hạt chắc/ bông: giống Hậu Giang 2 có số hạt chắc/ bông cao nhất
  
• 
  Trọng lượng 1000 hạt ở vụ Đông Xuân tương đối cao từ 23 – 28,7 gram, đa số trung bình nặng từ (25 - 26 gram). Một số giống có hạt to như OM 3556, OM 4900 , Hậu Giang 2 (28 – 28,8 gram)
  
• 
  Bông/ m² nhìn chung 28 giống trong nhóm A1 có số bông/ m² đạt từ 291 - 412 bông/ m²). Giống có khả năng đẻ nhánh khoẻ như OM 3406 đạt 412 bông/ m², ngoài ra còn có OM 4214, OM 3419 (401 - 412 bông/ m²)
  
• 
  Năng suất trong nhóm A1 của 28 giống biến động từ 5,53 - 8,66 tấn/ ha giống cho năng suất cao nhất là OM 4214, OM 4196 (8,3 -,8,66 tấn/ ha) cao hơn OMCS 2000 (8,30 tấn/ ha) khác biệt về ý nghĩa thống kê.
  

Phần lớn các giống đều có chiều dài bông tương đương hoặc thấp hơn giống đối chứng, giống có chiều dài bông dài thấp nhất là giống OM 3689 - 9 (20,83 cm).

Các chỉ tiêu xay chà giữa các giống không có sự khác biệt lớn, tỉ lệ gạo lức khá cao: 75 -79%, tỉ lệ gạo trắng từ 60 - 68 %. Đặc biệt tỉ lệ gạo nguyên giữa các giống cũng có sự khác biệt, giống Hậu Giang 2 và OM 3869 - 10 có tỉ lệ gạo nguyên cao nhất và tương đương DS 20

Mùi thơm ở các giống từ thơm nhẹ đến thơm nặng. Trong các giống phân tích Hậu Giang 2, OM 4900, OM 6162 là các giống có mùi thơm, trừ 2 giống OM 4663 và DT 71 không thấy có mùi thơm.

Qua phân tích hàm lượng amylose cho thấy các giống khá mềm cơm, riêng 2 giống OM 4296 - 185 và DT 71 có hàm lượng amylose khá cao từ 25,8 – 26,4% cho thấy 2 giống này khá cứng cơm.

2. 
   Ứng dụng nuôi cấy, xử lý biến dị soma trong chọn dòng lúa có phẩm chất cao
   
   1. 
      Khai thác tế bào soma
      

Bảng 45: Kết quả tái sinh tế bào soma trên vài giống

Hình 17: Cây lúa chuyển sang môi trường tái sinh

2. 
   Chọn lọc giống phẩm chất thông qua nuôi cấy túi phấn
   

Nuôi cấy túi phấn trong thế hệ F₁ và F₂ của cây lúa để tạo quần thể tế bào đơn bội và đơn bội kép kiểm soát bởi các yếu tố tham gia như môi trường nuôi cấy, điều kiện tối. Việc nuôi cây phấn thành công tuỳ thuộc vào cặp lai.