Ph­¬ng ph¸p th¨m quan thùc ®Þa

Ph­¬ng ph¸p th¨m quan thùc ®Þa

Häc viªn sÏ ®­îc chia ra thµnh nhiÒu nhãm nhá tham quan c¸c ®Þa ®iÓm, mçi nhãm ®­îc x¸c ®Þnh nh÷ng nhiÖm vô cô thÓ nh­ trong b¶ng sau

Nh÷ng ®iÒu ghi nhí

1. 
   N©ng cao nhËn thøc m«i tr­êng cña c¸c c¸ nh©n, c«ng nghiÖp vµ chÝnh quyÒn vÒ c¸c ¶nh h­ëng do c¸c ho¹t ®éng cña hä tíi m«i tr­êng, lµ yÕu tè c¬ b¶n quan träng trong qu¸ tr×nh h­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng. Khi mäi ng­êi cßn ch­a thõa nhËn hä chÝnh lµ mét phÇn cña vÊn ®Ò g©y nªn khã kh¨n sÏ rÊt khã thuyÕt phôc hä thay ®æi hµnh vi cña m×nh ®Ó ®¸p øng c¸c th¸ch thøc cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng.
   
2. 
   Sù tham gia tÝch cùc cña céng ®ång vµo qu¸ tr×nh thiÕt kÕ vµ thùc hiÖn c¸c b­íc khëi x­íng cña ph¸t triÓn bÒn v÷ng quyÕt ®Þnh sù thµnh c«ng l©u dµi. ChØ khi nh÷ng ho¹t ®éng nµy ph¶i cã ý nghÜa thùc sù ®èi víi céng ®ång (vÝ dô: x¸c ®Þnh cho hä nh÷ng vÊn ®Ò mét c¸ch râ rµng vµ nh÷ng vÊn ®Ò ­u tiªn) vµ kÕt qu¶ dù kiÕn ®¹t ®­îc dÔ dµng nhËn ra th× céng ®ång míi ‘ph¸t huy quyÒn lµm chñ’ c¸c ho¹t ®éng vµ duy tr× vµ hç trî tÝch cùc trong khëi x­íng dù ¸n.
   
3. 
   Céng t¸c vµ hîp t¸c mét c¸ch hiÖu qu¶ - ®ßi hái th¸i ®é tù nguyÖn cïng lµm viÖc vµ “cïng chung ph­¬ng s¸ch” - gi÷a c¸c tæ chøc chÝnh quyÒn cã tr¸ch nhiÖm vµ nh÷ng tæ chøc cã quyÒn lîi liªn quan kh¸c lµ c¬ së cho viÖc thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c ph¶n øng tæng hîp ®èi víi c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng.
   
4. 
   Nh÷ng khëi x­íng ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë ®Þa ph­¬ng kh«ng ®­îc bÞ ch«n vïi bëi c¸c môc tiªu(dù kiÕn) phi thùc tÕ kh«ng thÓ gi¶i quyÕt ®­îc tÊt c¶ c¸c vÊn ®Ò mµ céng ®ång ph¶i ®­¬ng ®Çu. CÇn ph¶i thõa nhËn r»ng cã rÊt nhiÒu yÕu tè ngo¹i c¶nh t¸c ®éng ®Õn c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng mµ céng ®ång ph¶i ®­¬ng ®Çu, do vËy cÇn thiÕt ph¶i hµi hoµ gi÷a c¸c møc ®é quèc gia, quèc tÕ vµ ®Þa ph­¬ng trong x¸c ®Þnh c¸c vÊn ®Ò ph¸t triÓn bÒn v÷ng ë cÊp ®é ®Þa ph­¬ng .
   

Tµi liÖu tham kh¶o

Swedish National Committee for Agenda 21. 1997. Agenda 21 in Sweden. Report from the Committee, Stockholm.

WHO. 1996. 20 Steps to a Healthy City. World Health Organization, Geneva.

WHO. 1995. Building a Healthy City: A Practitioners’ Guide. Manual prepared by the Unity of Urban Environmental Health, World Health Organization, Geneva.

chuyªn ®Ò 14 - ®¸nh gi¸ c¸c ¶nh h­ëng tÝch tô t¹i l­u vùc s«ng phong

M
CHñ §Ò khãa häc Etp1

• 
  §¸nh gi¸ ¶nh h­ëng tÝch tô (CEA)
  
• 
  §¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng (EIA)
  
• 
  Khoa häc m«i tr­êng trong MRB
  
• 
  Quan tr¾c m«i tr­êng
  
• 
  C¸c th¸ch thøc trong viÖc øng dông EIA trong MRB
  
• 
  C¸c kh¸i niÖm vµ lîi Ých qu¶n lý tµi nguyªn vµ m«i tr­êng tæng hîp (IREM)
  
• 
  C«ng cô thùc tiÔn cña IREM ®Ó ¸p dông
  

ôc ®Ých

VÊn ®Ò

• 
  C¸c h¹n chÕ cña ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng (EIA) liªn quan ®Õn c¸c nguån tµi nguyªn n­íc dïng cho ®a môc ®Ých.
  
• 
  øng dông CEA ®Ó c¶i thiÖn kh¶ n¨ng dù ®o¸n cña ph­¬ng ph¸p EIA chuÈn
  
• 
  øng dông ERA ®Ó c¶i thiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t m«i tr­êng phôc vô EIA vµ CEA
  
• 
  §¸nh gi¸ toµn diÖn c¸c t¸c ®éng m«i tr­êng tiÒm tµng hç trî c«ng t¸c thiÕt lËp chÝnh s¸ch, lËp kÕ ho¹ch m«i tr­êng vµ ra quyÕt ®Þnh
  
• 
  ChiÕn l­îc qu¶n lý tæng hîp ®¸p øng c¸c vÊn ®Ò m«i tr­êng phøc t¹p
  

Môc tiªu kho¸ häc

• 
  NhËn d¹ng c¸c giíi h¹n cña EIA cho dù ¸n-®Æc tr­ng trong ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng tiÒm tµng do ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp;
  
• 
  Cung cÊp c¸c vÝ dô vÒ t¸c ®éng m«i tr­êng tÝch tô t¹i s«ng Phong;
  
• 
  C¸c th¸ch thøc cô thÓ trong thiÕt lËp mèi quan hÖ nh©n - qu¶ (nghÜa lµ c¸c t¸c ®éng ®Æc tr­ng cña mét ngµnh c«ng nghiÖp) cho nguån tiÕp nhËn n­íc th¶i chÞu nhiÒu ¸p kh¸c nhau;
  
• 
  Th¶o luËn c¸c t×nh tr¹ng kh«ng ch¾c ch¾n vÒ mÆt khoa häc cã thÓ giíi h¹n kh¶ n¨ng dù ®o¸n cña EIA;
  
• 
  §Æc tr­ng cña s«ng Phong dùa vµo c¸c kÕt qu¶ gi¸m s¸t ®· hoµn tÊt;
  
• 
  Danh môc c¸c tranh chÊp trong sö dông n­íc s«ng Phong;
  
• 
  DiÔn t¶ sù kh¸c nhau c¸c nguån diÖn vµ nguån ®iÓm cña c¸c chÊt « nhiÔm;
  
• 
  M« t¶ mèi quan hÖ gi÷a tiªu chuÈn th¶i c«ng nghiÖp vµ tiªu chuÈn chÊt l­îng vµ môc tiªu cña nguån tiÕp nhËn, vµ ¸p dông vµo qu¸ tr×nh qu¶n lý c¸c hÖ sinh th¸i thuû;
  
• 
  Danh môc vµ møc th¶i c¸c chÊt « nhiÔm vµo s«ng Phong g©y t¸c ®éng m«i tr­êng tiÒm tµng;
  
• 
  Kh¸i niÖm ho¸ t¸c ®éng m«i tr­êng tiÒm tµng ë s«ng Phong trªn c¬ së c¸c ng­êi g©y ra ¸p lùc vµ chÞu t¸c ®éng;
  
• 
  §Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p kh¶ thi ®Ó qu¶n lý vµ kiÓm so¸t c¸c nguån « nhiÔm kh¸c nhau th¶i vµo s«ng Phong;
  

Tãm t¾t dù ¸n

Giíi thiÖu vµ c¬ së

ChiÒu dµi dßng ch¶y cña s«ng Phong kho¶ng 200 km theo h­íng tõ T©y B¾c xuèng §«ng Nam, tõ huyÖn Ubonratana ch¶y qua huyÖn Nam Phong vµ huyÖn Muang. §Ëp Ubon Ratana ®­îc x©y dùng ë ®o¹n gi÷a s«ng t¹o thµnh hå chøa cã dung tÝch 2.263,6 triÖu m³ n­íc phôc vô cho môc ®Ých t­íi tiªu, ph¸t ®iÖn vµ kiÓm so¸t lò lôt. N­íc tõ ®Ëp ®­îc khèng chÕ ®Ó duy tr× chÊt l­îng n­íc cho môc ®Ých nu«i c¸, c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp vµ cung cÊp n­íc uèng. S«ng Phong nèi víi s«ng Chi, lµ nh¸nh cña s«ng Mª C«ng ë phÝa Nam thµnh phè Khon Kaen.

Sö dông n­íc vµ n­íc th¶i vµo s«ng Phong

C¸c ho¹t ®éng ph¸t triÓn ®a d¹ng ë l­u vùc s«ng Phong th¶i ra l­îng lín c¸c chÊt « nhiÔm vµo s«ng. VÊn ®Ò sö dông n­íc vµ n­íc th¶i vµo s«ng Phong cã c¸c ®Æc ®iÓm chÝnh nh­ sau:

Thµnh phè Khon Kaen

Thµnh phè Khon Kaen lµ mét trong sè 28 ®« thÞ thuéc vïng §«ng B¾c Th¸i Lan, lµ trung t©m quan träng trong lÜnh vùc th­¬ng m¹i, c«ng nghiÖp, chÝnh trÞ vµ gi¸o dôc. Møc tiªu thô n­íc trong ®« thÞ phôc vô nhu cÇu sinh ho¹t vµ c¸c môc ®Ých kh¸c trong thµnh phè kh¸ cao (vÝ dô: 58 tr­êng häc, 6 tr­êng ®¹i häc, 9 bÖnh viÖn, 3 kho chøa, 447 nhµ hµng vµ cöa hµng thùc phÈm, 9 r¹p h¸t vµ c©u l¹c bé gi¶i trÝ, 20 kh¸ch s¹n, 20 tr¹m gas, 5 chî vµ 1 lß mæ). N­íc th¶i vµ cèng tho¸t n­íc m­a ®­îc nèi víi hÖ thèng xö lý n­íc th¶i cña thµnh phè. N­íc th¶i sinh ho¹t chøa nhiÒu chÊt h÷u c¬ vµ chÊt r¾n l¬ löng.

C«ng nghiÖp

HiÖn cã kho¶ng 476 ngµnh c«ng nghiÖp thuéc nhãm 3 ®ang ho¹t ®éng trong tØnh (c¨n cø trªn sè liÖu cña n¨m 1994). Nhãm 3 bao gåm c¸c ngµnh c«ng nghiÖp lín g©y « nhiÔm m«i tr­êng nhiÒu h¬n nhãm 1 vµ nhãm 2, nhãm 1 vµ nhãm 2 lµ c¸c ngµnh sö dông Ýt hoÆc kh«ng sö dông n­íc do vËy ®­îc coi kh«ng g©y « nhiÔm m«i tr­êng. Nhãm 3 chiÕm 10% c¸c ngµnh c«ng nghiÖp trong tØnh Khon Kaen. Sè l­îng c¸c ngµnh c«ng nghiÖp th¶i trùc tiÕp vµo s«ng Phong ë ®o¹n gi÷a ®Ëp Ubon Ratana vµ thµnh phè Khon Kaen t¹o ra t¶i l­îng chÊt « nhiÔm ®¸ng kÓ vµ ®­îc tr×nh bµy trong b¶ng sau.

Lo¹i h×nh c«ng nghiÖp	Kho¶ng c¸ch h¹ l­u (km)	L­îng n­íc th¶i (m3/ngµy)	T¶i l­îng BOD (mg/L)	Träng l­îng BOD (kg/ngµy)
GiÊy vµ bét giÊy	22,0	12.5001	10	125,0
R­îu	38,7	100	(1.350)3 31,5	(135) 3,1
§­êng	39,3	250	(26) 20	5,0
C¸c s¶n phÈm s÷a	78,0	3	1.345	4,0
GiÆt nhuém	88,0	30	(4) 146	4,4
Tinh bét s¾n	88,0	2.400	(36,6) 62,3	149,5
Nhµ m¸y xö lý n­íc th¶i Khon Kaen2	141,0	25.000	20	500,0

¹ Møc th¶i BOD cho phÐp tèi ®a lµ 10mg/L t¹i c«ng ty giÊy vµ bét giÊy Phoenix

² Nhµ m¸y xö lý n­íc th¶i sinh ho¹t cña thµnh phè (WWTP)

³ Sè liÖu biÓu diÔn kÕt qu¶ xÐt nghiÖm 01 mÉu ngÉu nhiªn.

Ngo¹i trõ t¶i l­îng BOD, cã rÊt Ýt sè liÖu cho phÐp ®¸nh gi¸ ®Æc tr­ng n­íc th¶i cña tõng ngµnh c«ng nghiÖp. C¸c ®¸nh gi¸ t¸c ®éng m«i tr­êng ®· ®­îc hoµn tÊt cho 4 nhµ m¸y c«ng nghiÖp thuéc tØnh Khon Kaen: (i) nhµ m¸y giÊy vµ bét giÊy Phoenix; (ii) nhµ m¸y ®­êng Mitr Phu Wieng – dù ¸n m¸y ph¸t ®iÖn; (iii) c«ng ty x¨ng dÇu Th¸i Lan – dù ¸n x©y dùng nhµ m¸y khö khÝ Sulphur tù nhiªn Nam Phong; (iv) khu c«ng nghiÖp Khon Kaen. Trong c¸c ho¹t ®éng nµy, chØ cã nhµ m¸y giÊy vµ bét giÊy Phoenix lµ nguån th¶i n­íc th¶i chÝnh vµo s«ng Phong.

T¶i l­îng cña mét sè chÊt « nhiÔm ®Æc tr­ng th¶i vµo s«ng Phong cã thÓ gi¶m ®i khi xem xÐt qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y Phoenix. Nguyªn liÖu th« ®­îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt lµ c©y tre, c©y b¹ch ®µn vµ r¬m víi khèi l­îng lÇn l­ît 250.000, 170.000 vµ 15.000 tÊn/n¨m. Kho¶ng 250 – 300 tÊn bét giÊy ®­îc s¶n xuÊt hµng ngµy t¹i nhµ m¸y, trung b×nh 100.000 tÊn/n¨m. L­îng n­íc tiªu thô bëi nhµ m¸y kho¶ng 56.400 m³/ngµy víi nguån n­íc cung cÊp ®­îc lÊy tõ s«ng Phong. Ho¸ chÊt sö dông trong ngµnh giÊy lµ muèi má, NaOH, chlorine, chlorine dioxide, v«i, sulphur, sodium sulphate, sodium hexa meta-phosphate, chÊt khö bät vµ axit hydrochloric. N­íc th¶i vµ chÊt th¶i r¾n t¹o ra tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt giÊy vµ c¸c qu¸ tr×nh phô trî ®­îc tr×nh bµy trong b¶ng sau.

Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt	ChÊt th¶i
1. ChuÈn bÞ nguyªn liÖu th« (a) bãc vá gç kh«, (b) bãc vá gç ­ít, (c) lµm s¹ch phoi bµo, (d) xö lý b· mÝa ­ít, (e) lµm s¹ch r¬m ­ít, (f) lµm s¹ch r¬m kh«	Vá c©y, sîi, bôi, tiÕng ån vµ n­íc th¶i
2. Bét giÊy (a) §un s«i hçn hîp ho¸ chÊt Na2S vµ NaOH, (b) bån x¶, (c) sµng, (d) röa	Hydrogen sulphide (H2S), Mercaptan, nhiÖt, tiÕng ån, n­íc th¶i, BOD, chÊt r¾n l¬ löng (SS), mµu
3. Khö lingin b»ng «xy	N­íc th¶i, BOD, SS, mµu
4. Thuèc tÈy Chlorine	N­íc th¶i, hîp chÊt Cl2, bôi
5. T¹o tÊm	N­íc th¶i, SS, bôi
6. SÊy kh«	NhiÖt, mïi
7. Thu håi ho¸ chÊt b»ng bay h¬i dÞch ®en (b) bån hoµ tan, (c) chuÈn bÞ s÷a v«i, (d) läc, (e) l¾ng, (f) Läc s÷a v«i, (g) lß v«i	Dung dÞch ®Æc mµu ®en vµ bïn, H2S, Mercaptan, n­íc th¶i, SO2, NOX, CO, H2SO4, bôi v«i, nhiÖt
8. S¶n xuÊt thuèc tÈy ho¸ häc (a) nhµ m¸y chlor-alkali, (b) nhµ m¸y tæng hîp HCl, (c) nhµ m¸y s¶n xuÊt ClO2, (d) nhµ m¸y SO2	Cl2, HCl, ClO2, SO2, H2SO4

N«ng nghiÖp

PhÇn lín d©n c­ vïng §«ng B¾c Th¸i Lan lµ n«ng d©n. Trång trät lµ ho¹t ®éng chñ yÕu cña vïng s«ng Chi vµ s«ng Phong, chiÕm kho¶ng 332.435 ha hay 77,84% tæng diÖn tÝch ®Êt cña huyÖn Muang, Nam Phong, Nong Song Hong vµ Phu Wieng. C¸c gièng c©y trång ®¹t n¨ng suÊt cao lµ khoai m×, mÝa vµ c©y lÊy sîi. Ch¨n nu«i gia sóc chñ yÕu lµ tr¹i heo, tËp trung ë huyÖn Muang vµ huyÖn Phong víi 13.221 vµ 6.942 con t¹i mçi huyÖn.Ho¹t ®éng n«ng nghiÖp chñ yÕu tiªu thô n­íc ë hå Ubon Ratana, ®Ëp t­íi tiªu Nong Wai vµ c¸c ®Ëp t­íi tiªu kh¸c thuéc l­u vùc s«ng Phong. N­íc th¶i t­íi tiªu cã t¶i l­îng « nhiÔm cao cña d­ l­îng ph©n ho¸ häc vµ thuèc trõ s©u. Thªm vµo ®ã, qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®­êng mÝa còng cã t¶i l­îng BOD cao. N­íc th¶i ch¨n nu«i tõ c¸c tr¹i heo còng cã t¶i l­îng BOD, chÊt r¾n vµ coliform cao.

B¸o c¸o hiÖn tr¹ng chÊt l­îng m«i tr­êng n­íc s«ng Phong

Tõ n¨m 1992, s«ng Phong ®­îc ®¸nh gi¸ lµ con s«ng « nhiÔm nhÊt vïng §«ng B¾c cña Th¸i Lan. C¸ th­êng xuyªn chÕt ë s«ng Phong vµ ®­îc nghi can tíi: (i) cÆn ®­êng th¶i vµ n­íc th¶i chøa hµm l­îng ®­êng cao; (ii) n­íc m­a ch¶y trµn tõ khu vùc trång trät chøa ph©n ho¸ häc g©y phó d­ìng ho¸ n­íc s«ng; (iii) n­íc th¶i tõ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt bét giÊy. Trong ®ã nhµ m¸y giÊy vµ bét giÊy Phoenix ®­îc quan t©m ®Æc biÖt – mÆc dï tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc th¶i c«ng nghiÖp cña Th¸i Lan cho phÐp hµm l­îng BOD kh«ng v­ît qu¸ 20 mg/L nh­ng hµm l­îng BOD trong n­íc th¶i cña c«ng ty Phoenix yªu cÇu ph¶i ®¹t 10 mg/L.

§Ó ®¸p øng mèi lo vÒ suy tho¸i chÊt l­îng n­íc s«ng Phong, c¸c c¬ quan h÷u quan ®· triÓn khai thùc hiÖn ch­¬ng tr×nh gi¸m s¸t tæng thÓ. KÕt qu¶ gi¸m s¸t tõ n¨m 1993 ®Õn n¨m 1997 víi 3 ®o¹n h¹ l­u cña s«ng tõ ®Ëp Ubon Ratana ®­îc tãm t¾t trong d­íi ®©y.

§o¹n th­îng l­u - tõ ®Ëp Ubon Ratana tíi ®Ëp Nong Wai Weir

ChÊt l­îng n­íc s«ng Phong ë h¹ l­u ®Ëp Ubon Ratana nh×n chung kÐm (kho¶ng lo¹i 3 hay lo¹i 4 theo tiªu chuÈn chÊt l­îng n­íc mÆt cña Th¸i Lan). ë ®o¹n s«ng nµy, s«ng s©u vµ dßng ch¶y chËm, ®Æc biÖt ë ®Çm lÇy Bung Chode vµ phÝa tr­íc ®Ëp t­íi tiªu Nong Wai. N­íc tÝch luü ë phÝa sau ®Ëp Nong Wai phôc vô cho môc ®Ých t­íi tiªu lµm cho hµm l­îng oxy hoµ tan trong n­íc s«ng suy gi¶m. RÊt nhiÒu nguån n­íc th¶i kh¸c nhau bao gåm c¶ n­íc th¶i s¶n xuÊt bét giÊy vµ n­íc th¶i sinh ho¹t cña d©n ®« thÞ còng gãp phÇn lµm suy gi¶m chÊt l­îng n­íc. Sö dông n­íc ë vïng th­îng l­u s«ng Phong vµ kÕt qu¶ gi¸m s¸t cho thÊy c¸c t¸c ®éng ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng n­íc vµ hÖ sinh th¸i thuû sinh ®­îc tr×nh bµy trong b¶ng sau.

Sö dông n­íc	KÕt qu¶ quan tr¾c
§Ëp Ubon Ratana C«ng nghiÖp GiÊy vµ bét giÊy Phoenix (125 kg BOD /ngµy) §« thÞ Khu vùc gÇn ®Ëp Ubon Ratana (77 kg BOD /ngµy) §« thÞ Nam Phong (150 kg BOD /ngµy) HuyÖn Ubonratana (17 kg BOD /ngµy) N«ng nghiÖp N­íc t­íi tiªu vµ n­íc m­a ch¶y trµn tõ khu vùc trång b¹ch ®µn, mÝa, ®Ëu, cñ c¶i vµ d­a hÊu kho¶ng 20.000 ha	ChÊt l­îng n­íc ë s«ng Phong th­êng ®­îc xÕp vµo lo¹i 3 trõ phÇn n­íc s«ng gÇn ®Çm lÇy Chode vµ ®Ëp Nong Wai n¬i ghi nhËn ®­îc n­íc kÐm h¬n lo¹i 3-4 C¸ chÕt nhiÒu ë Ban Nong Taa ®Õn Kam Bon. L­îng DO rÊt thÊp (< 2mg/L) vµ chÊt r¾n l¬ löng rÊt cao vµo mïa m­a. C¸ chÕt ®­îc t×m thÊy ë ®Ëp Nong Wai. Hµm l­îng DO th­êng thÊp h¬n 2 - 3 mg/L S¶n l­îng ®¸nh b¾t c¸ ë ®o¹n s«ng nµy thÊp

§o¹n trung l­u vµ h¹ l­u - tõ ®Ëp Nong Wai Weir ®Õn ®Ëp Mahasarakarm

Qua 2 n¨m cho thÊy chÊt l­îng n­íc s«ng Phong ë h¹ l­u ®Ëp Nong Wai kÐm (lo¹i 4). C¸c yÕu tè ¶nh h­ëng ®Õn chÊt l­îng n­íc s«ng lµ n­íc th¶i vµ n­íc m­a tõ khu ®« thÞ, khu c«ng nghiÖp vµ c¸c tr¹i heo n»m däc s«ng ®o¹n tõ trung l­u vµ h¹ l­u cña s«ng. Ngoµi ra, dßng n­íc trªn s«ng Phong nèi víi s«ng Chi bÞ gi¸n ®o¹n do sù gia t¨ng mùc n­íc cña ®Ëp Mahasarakarm phôc vô t­íi tiªu. N­íc th¶i tõ thµnh phè Khon Kaen ®­îc xem nh­ nguån g©y « nhiÔm chÝnh cho ®o¹n h¹ l­u. ChÊt l­îng n­íc ë Huai Phra Krue kÐm do tiÕp nhËn n­íc th¶i tõ khu ®« thÞ (d­íi lo¹i 5).

Nguån n­íc th¶i chñ yÕu vµ c¸c kÕt qu¶ gi¸m s¸t ®o¹n gi÷a s«ng Phong tõ ®Ëp Nong Wai ®Õn lµng Ban Na Pieng cho thÊy cã c¸c t¸c ®éng vµ ®­îc tr×nh bµy trong b¶ng sau.

Sö dông n­íc	KÕt qu¶ gi¸m s¸t
C«ng nghiÖp Nhµ m¸y Mahasin (2 kg BOD /ngµy) Nhµ m¸y §­êng Khon Kaen Nhµ m¸y gç d¸n MDF Nhµ m¸y tinh bét khoai m× Khon Kaen (th¶i ra suèi Huai Yai nèi víi s«ng Phong)	N­íc th¶i tõ nhµ m¸y ®­êng vµ r­îu cã thÓ lµ nguyªn nh©n g©y « nhiÔm n­íc. C¸c mÉu n­íc ë suèi Huai Yai cã hµm l­îng BOD 20 mg/L, NO3 – N 5,4 mg/L, vµ chÊt r¾n l¬ löng 121 mg/L. Nguån nguån g©y « nhiÔm lµ nhµ m¸y tinh bét vµ th¶i bõa b·i r¸c th¶i.
§« thÞ §« thÞ Wang Chai (138 kg BOD /ngµy) th¶i ra ao Huai Chan, lµng Rim Nam, huyÖn Nam Phong (21,4 kg BOD /ngµy)	Kh«ng ghi nhËn ®­îc c¸c ¶nh h­ëng trùc tiÕp cña n­íc th¶i sinh ho¹t ®Õn m«i tr­êng. N­íc th¶i trång trät vµ n­íc th¶i ®« thÞ kÕt hîp ®­îc nghi vÊn cã liªn quan ®Õn c¸c vÊn ®Ò søc khoÎ céng ®ång/x· héi ghi nhËn ®­îc ë lµng Ta Kraserm (vÝ dô: vÞt, c¸ chÕt hµng lo¹t, mïi nÆng, SS cao, s­ng da do t¾m röa ë s«ng, nhiÒu t¶o).
N«ng nghiÖp Trång d­a ®á Canh t¸c n«ng nghiÖp (mÝa, lóa, ®Ëu nµnh, rau qu¶) Tr¹i heo, gia cÇm (ë lµng Hai Sok, huyÖn Nam Phong)	HiÖn t­îng phó d­ìng vµ hµm l­îng DO thÊp (0,7 – 14,7 mg/L) ghi nhËn ®­îc ë ao Tung Teao do t¶i l­îng chÊt dinh d­ìng cao tõ c¸c ho¹t ®éng n«ng nghiÖp. Thuèc diÖt c«n trïng, thuèc trõ s©u vµ ph©n bãn ho¸ häc ®­îc sö dông réng r·i trong n«ng nghiÖp. N­íc m­a ch¶y trµn tõ c¸c tr¹i nu«i heo còng g©y ra vÊn ®Ò

VÊn ®Ò sö dông n­íc vµ c¸c kÕt qu¶ gi¸m s¸t cho thÊy c¸c t¸c ®éng ®Õn chÊt l­îng n­íc vµ m«i tr­êng sinh th¸i thuû sinh ë ®o¹n cuèi s«ng Phong tõ Ban Na Pieng tíi ®Ëp Mahasakarm ®­îc tãm t¾t trong b¶ng sau.

Sö dông n­íc	KÕt qu¶ quan tr¾c
TiÓu thñ c«ng nghiÖp Nhµ m¸y g¹ch ë lµng Coke Si vµ lµng Ta Hin Nhµ m¸y m× ë lµng Yang Yong, huyÖn Muang Nhµ m¸y ChÕ biÕn xóc-xÝch §« thÞ Lµng Rim Nam, huyÖn Muang (26,3 kg BOD /ngµy) Thµnh phè Khon Kaen (1.804 kg BOD /ngµy tr­íc khi xö lý) N«ng nghiÖp PhÇn lín ®Êt trång rau ë gÇn bê s«ng	ChÊt l­îng n­íc kh¸ tèt ngo¹i trõ ë Huai Pra Krue (hµm l­îng DO 2,2 mg/L, COD 6,6 mg/L vµ Pb 0,07 mg/L). MËt ®é bÌo t©y (Water Hyacinth) däc theo s«ng. TÝch tô r¸c r­ëi. N­íc th¶i tõ c¸c xe chë r¸c th¶i sinh ho¹t N­íc kh«ng thÝch hîp cho viÖc t¾m röa.

§iÒu kiÖn chÊt l­îng m«i tr­êng ë s«ng Phong

KÕt qu¶ gi¸m s¸t cho thÊy chÊt l­îng n­íc ë s«ng Phong kÐm cã thÓ t¸c ®éng ®Õn hÖ thuû sinh. Kh¶o s¸t c¸c mÉu quÇn thÓ c¸ ë s«ng Phong tõ ®Ëp Ubon Ratana tíi ®Ëp Mahasarakarm cho thÊy c¸c nguån lîi c¸ nh×n chung nghÌo. Mét sè loµi c¸c quan träng cã gi¸ trÞ kinh tÕ ®· bÞ ®¸nh b¾t. C¸c loµi chñ yÕu sèng ë s«ng kh«ng cã gi¸ trÞ kinh tÕ nh­ Anabas testudineus, Trichopsis pumila, Trichogaster tricopterus, Trichogaster pectoralis, Channa etriata vµ Channa lucius. Loµi c¸ ¨n phiªu sinh thùc vËt nh­ Rosbora borrapetensis, Crupeichthys spp. vµ Trichopcis pumila rÊt phong phó. Tû lÖ c¸c loµi ¨n thùc vËt vµ ¨n thÞt ë s«ng Phong thÊp h¬n møc th«ng th­êng.

Hµm l­îng DO quan s¸t ®­îc ë s«ng Phong rÊt thÊp, cã thÓ t¸c ®éng tiÒm tµng ®Õn mËt ®é c¸c loµi c¸. N­íc s«ng thÝch hîp cho c¸ cã hµm l­îng DO > 4 mg/L nh­ng hµm l­îng DO ë s«ng Phong chØ thÊp h¬n 3 mg/L.

Каталог: mrcmekong.org -> envir training kit -> Vietnam

tải về 1.65 Mb.

Chia sẻ với bạn bè của bạn: