III.2 NHÖÕNG CHÆ TIEÂU DÖÏ BAÙO

Qua phaân tích nhöõng loaïi hình theá synop aûnh höôûng ñeán thôøi tieát Nam Boä cuõng nhö nguyeân nhaân gaây möa, phaân boá veà khoâng gian (raûi raùc, nhieàu nôi, toaøn khu vöïc), phaân boá veà thôøi gian (ñôït möa keùo daøi 2-3 ngaøy, 4-5 ngaøy vaø > 5 ngaøy), cöôøng ñoä möa (möa nhoû, möa vöøa, möa to vaø möa raát to), cho chuùng ta thaáy roõ nhöõng loaïi hình theá chuû yeáu gaây möa trong muøa möa ôû Nam Boä. Vaán ñeà quan troïng hôn caû laø khi coù söï xuaát hieän caùc loaïi hình theá naøy thì laøm theá naøo ñeå döï baùo ñöôïc dieãn bieán thôøi tieát, trong ñoù chuû yeáu laø dieãn bieán möa. Trong phaàn naøy chuùng toâi coá gaéng döïa treân moät soá chæ tieâu cuûa caùc taùc giaû ñaõ nghieân cöùu tröôùc, vaø tìm ra theâm nhöõng chæ tieâu phuø hôïp nhaát vôùi thöïc teá xaûy ra ôû khu vöï Nam Boä, nhaèm muïc ñích coù theå giuùp cho ngöôøi laøm coâng taùc döï baùo thôøi tieát coù moät cô sôû ñeå deã daøng hôn trong nghieäp vuï.

Nhieàu taùc giaû ñaõ ñöa ra nhöõng chæ tieâu ñeå xaùc ñònh ngaøy baét ñaàu muøa möa (BÑMM) vaø keát thuùc muøa möa (KTMM) khaùc nhau tuyø theo quan ñieåm cuûa hoï.

Vôùi ñìeàu kieän ñòa hình cuûa khu vöïc Nam Boä nhö ñaõ trình baøy trong chöông I vaø II, söï phaân boá möa khoâng ñoàng nhaát, coù nôi löôïng möa naêm ñeán 2300-2700mm, coù nôi chæ coù 1200-1400mm, neân vieäc choïn chæ tieâu chung cho caûø khu vöïc roäng lôùn naøy cuõng gaëp khoù khaên vaø phaûi döïa vaøo toång löôïng möa vaø löôïng boác hôi naêm cho phuø hôïp vôùi ñieàu kieän gieo troàng cuûa töøng vuøng.

Trong phaàn naøy chuùng toâi söû duïng keát hôïp giöõa ñònh nghóa veà ngaøy BÑMM cuûa GS.TS Nguyeãn Ñöùc Ngöõ vaø GS. Nguyeãn Troïng Hieäu [12], chæ tieâu naøy ñaõ ñöôïc moät soá taùc giaû söû duïng trong caùc ñeà taøi caáp Nhaø Nöôùc veà phuïc vuï noâng nghieäp ôû ñoàng baèng soâng Cöûu Long (Nguyeãn Vaên Ba, Huyønh Nguyeân Lan, Vaên Thanh): ngaøy BÑMM laø ngaøy coù löôïng möa 10mm, sau ñoù laø 10 ngaøy tieáp theo coù toång löôïng möa  30mm, nhöng ñoàng thôøi thoaû maõn ñieàu kieän aåm öôùt:

K = R/ E,

trong ñoù R vaø E phaân bieät laø toång löôïng möa vaø toång löôïng boác hôi tính tröôït 10 ngaøy [11]

Vôùi söï keát hôïp nhö treân, chuùng toâi ñöa ra chæ tieâu ngaøy BÑMM laø ngaøy ñaàu tieân coù löôïng möa xaáp xæ 10 mm, vaø löôïng möa tröôït 10 ngaøy  50mm, ñoàng thôøi löôïng boác hôi tröôït 10 ngaøy  50mm, trong 10 ngaøy lieân tieáp ñoù phaûi coù ít nhaát 5 ngaøy coù möa, vaø sau thôøi kyø naøy khoâng coù quaù 5 ngaøy khoâng möa. Töùc laø :

 R _{10 ngaøy}  50 mm vaø n _{10 ngaøy}  5 ngaøy

 R _{10 ngaøy}  50 mm vaø n _{10 ngaøy}  5 ngaøy

Ngöôïc laïi, ngaøy KTMM laø ngaøy coù löôïng möa tröôït 10 ngaøy  50mm, vaø löôïng boác hôi tröôït 10 ngaøy  50mm. Quan ñieåm naøy coù theå loïc boû caùc traän möa doâng nhieät coù tính ñòa phöông, baûo ñaûm taêng ñuû ñoä aåm ñaát ñeå coù theå gieo troàng.

Trong nhöõng thaùng chuyeån tieáp töø gioù muøa muøa ñoâng sang gioù muøa muøa heø, cuõng coù nhöõng laàn quan traéc thaáy xuaát hieän gioù taây nam ôû moät soá tænh Nam Boä, nhöng chæ toàn taïi moät vaøi ngaøy, sau ñoù gioù ñoåi höôùng. Ñoù khoâng phaûøi laø thôøi kyø gioù muøa taây nam baét ñaàu. Theo quy öôùc veà gioù muøa, ngaøy baét ñaàu gioù muøa taây nam (BÑGMSW) laø trong ngaøy ñaàu tieân xuaát hieän phaûi coù ít nhaát 50% soá laàn quan traéc coù gioù thoåi höôùng taây ñeán taây nam vaø toác ñoä gioù  2 m/s, lieân tuïc trong voøng 10 ngaøy khoâng coù söï giaùn ñoaïn. Ñoàng thôøi, treân khu vöïc roäng lôùn cuûa Nam AÙ vaø Ñoâng Nam AÙ gioù treân cao chuyeån daàn töø ñoâng nam sang taây nam vaø oån ñònh cho ñeán khi coù giaùn ñoaïn gioù taây nam ñaàu tieân, ñoä daøy cuûa lôùp gioù taây nam phaûi ñaït ít nhaát phaûi leân tôùi ñoä cao 3000 - 6000m, treân ñoù laø lôùp gioù ñoâng nhieät ñôùi. Vôùi quy öôùc naøy cho pheùp chuùng ta loïc ra nhöõng nhieãu ñoäng mang tính nhaát thôøi khoâng coù heä thoáng lôùn cuûa gioù muøa [9]

Treân khu vöïc Nam Boä, gioù muøa taây nam thöôøng xuaát hieän muoän hôn thôøi kyø baét ñaàu muøa möa. Theo Orgill, gioù muøa taây nam baét ñaàu treân khu vöïc Ñoâng Nam AÙ trung bình vaøo khoaûng ngaøy 17/5, sôùm nhaát laø ngaøy 1/5 vaø muoän nhaát laø ngaøy 3/6.

c/ Chæ tieâu döï baùo ngaøy baét ñaàu muøa möa

Hoaït ñoäng cuûa gioù muøa taây nam ñem laïi möa aåm cho khu vöïc Nam Boä, laø ñieàu kieän raát quan troïng cho neàn saûn xuaát noâng nghieäp cuûa khu vöïc ÑBSCL noùi rieâng vaø cho caû khu vöïc Nam Boä noùi chung. Vieäc döï baùo ngaøy baét ñaàu gioù muøa taây nam laø raát höõu ích. Tuy nhieân coøn gaëp raát nhieàu khoù khaên bôûi vì cô cheá ñieàu chænh hoaøn löu treân phaïm vi roäng lôùn trong thôøi kyø tieàn gioù muøa coøn chöa ñöôïc naém vöõng.

Theo Riehl, trong thöïc teá söï thay ñoåi töø gioù tín phong ñoâng sang gioù taây xích ñaïo khoâng phaûi luoân luoân roõ neùt, maø thöôøng coù nhöõng nhieãu loaïn giöõa gioù taây xích ñaïo vaø gioù taây tieàn gioù muøa hoaëc gioù taây tín phong. Löôïng möa trong thôøi kyø naøy khoâng theå duøng nhö moät chæ tieâu ñeå xaùc ñònh gioù muøa, bôûi vì trong thôøi kyø tieàn gioù muøa thöôøng coù möa lôùn do möa raøo vaø doâng nhieät, töông töï nhö möa do gioù muøa. ÔÛ ñaây chuùng toâi chæ ñeà caäp ñeán caùc ñaëc tröng cuûa söï baét ñaàu gioù muøa muøa heø vaø moái lieân heä giöõa söï thay ñoåi hoaøn löu taàng cao vaø söï boäc phaùt gioù muøa ôû khu vöïc Nam Boä.[14]

Thaùng 4 ta thaáy gioù tín phong ôû taàng thaáp ñöôïc thay theá bôûi gioù taây coù nguoàn goác xích ñaïo töø Aán Ñoä Döông leân. Söï thay ñoåi naøy gaây neân söï gia taêng löôïng maây, löôïng möa, ñoàng thôøi khu vöcï Nam Boä khoâng coøn chòu aûnh höôûng bôûi löôõi cao aùp phoù nhieät ñôùi Taây Thaùi Bình Döông. Sau ñoù raõnh thaáp xích ñaïo tieàn thaân cuûa DHTNÑ ôû khu vöïc Ñoâng Nam AÙ dòch chuyeån leân phía baéc laøm cho heä thoáng maây caøng maïnh meõ hôn..

Ñaëc tính chung cuûa söï baét ñaàu gioù muøa taây nam ôû khu vöïc Nam Boä cho thaáy khi DHTND naèm ôû khoaûng 5-7 ^oB vaø di chuyeån daàn leân phía baéc, laøm cho maây ñoái löu phaùt trieån maïnh meõ trong suoát thôøi kyø baét ñaàu gioù muøa muøa heø.

Gioù muøa taây nam thöôøng xuaát hieän sôùm nhaát töø caùc tænh ven bieån phía taây vaø caùc tænh phía baéc Mieàn Ñoâng, sau ñoù lan daàn veà phía ñoâng. Thöôøng thì treân Bieån Ñoâng gioù taây nam xuaát hieän muoän nhaát, treân khu vöïc Nam Boä trung bình gioù muøa taây nam xuaát hieän trong khoaûng töø ngaøy 02 /5 ñeán 25/5.

• 
  Ngaøy baét ñaàu muøa möa ôû Nam Boä thöôøng khoâng truøng vôùi ngaøy baét ñaàu gioù muøa taây nam vaø xaûy ra sôùm hôn, coù theå xem nhö giai ñoaïn BÑMM laø thôøi kyø tieàn gioù muøa.
  
• 
  Nam Boä naèm trong khu vöïc gioù muøa chaâu AÙ nhöng coù ñaëc thuø rieâng do vò trí ñòa lyù vaø ñieàu kieän ñòa hình vôùi vuøng ven bieån keùo daøi töø Bieån Ñoâng sang vònh Thaùi Lan, neân khoâng hoaøn toaøn truøng hôïp quy luaät cuûa vuøng gioù muøa Ñoâng Nam AÙ noùi chung vaø Vieät Nam noùi rieâng. Gioù taây nam baét ñaàu sôùm nhaát (khoaûng ñaàu thaùng 5) treân ñaûo Phuù Quoác thuoäc tænh Kieân Giang, vuøng ven bieån phía taây vaø vuøng phía baéc Mieàn Ñoâng Nam Boä, trong khoaûng töø ñaàu thaùng 5, muoän nhaát laø vuøng ven bieån Ñoâng thuoäc Mieàn Ñoâng Nam Boä. Thôøi kyø baét ñaàu gioù muøa taây nam laø do söï ñieàu chænh caùc heä thoáng synop trong khu vöïc, tuøy theo töøng naêm vò trí vaø cöôøng ñoä cuûa moãi loaïi heä thoáng naøy khaùc nhau gaây söï khaùc bieät trong söï thieát laäp gioù taây nam, ngaøy baét ñaàu gioù muøa sôùm hôn hay muoäân hôn ngaøy baét ñaàu muøa möa ôû Nam Boä.
  
• 
  Thöôøng khoaûng vaøo cuoái thaùng 4, aùp thaáp noùng Aán Mieán baét ñaàu phaùt trieån vaø môû roäng sang phía ñoâng, taïo thaønh raõnh thaáp gioù muøa toàn taïi ôû khu vöïc töø 23 –25^oB, coù xu höôùng dòch chuyeån xuoáng phía nam. Neáu aùp thaáp naøy phaùt trieån sôùm trong thaùng 4, ñoàng thôøi vò trí cuûa daûi thaáp xích ñaïo ôû khoaûng 5-7 ^oB (cao hôn vò trí trung bình), trong khi ñoù aùp cao Taây Thaùi Bình Döông hoaït ñoäng khoâng maïnh, truïc soáng aùp cao naèm trong khoaûng 16 -18 ^oB (cao hôn vò trí trung bình), thì muøa möa ñeán sôùm do aûnh höôûng bôûi caùc nhieãu ñoäng trong ñôùi gioù leäch ñoâng vaø truïc raõnh thaáp höôùng taây baéc – ñoâng nam.
  
• 
  Söï hoaït ñoäng cuûa caùc xoaùy thuaän nhieät ñôùi treân vònh Bengal ôû taàng thaáp raát quan troïng trong thôøi kyø thieát laäp gioù taây nam. Treân vònh Bengal xuaát hieän xoaùy thuaän nhieät ñôùi maïnh daàn leân vaø coù xu höôùng di chuyeån veà phía ñoâng baéc thì moät hai ngaøy sau gioù taây nam xuaát hieän.
  
• 
  Hoaït ñoäng cuûa aùp cao caän nhieät ñôùi coù yù nghóa quan troïng ñoái vôùi quaù trình thieát laäp gioù taây nam treân caùc taàng cao, noù ñoùng vai troø doøng daãn cho doøng gioù ñoâng nam chuyeån sang gioù taây nam treân khu vöïc naøy. Treân caùc möïc 850 vaø 700 mb khi löôõi aùp cao caän nhieät ñôùi coù xu höôùng suy yeáu vaø ruùt veà phía ñoâng baéc, truïc soáng cao ôû khoaûng 16-18^oB, trong khi ñoù ôû möïc 500 mb cao aùp naøy gaàn nhö oån ñònh taùc ñoäng laøm cho doøng gioù ñoâng nam treân khu vöïc baùn ñaûo Maõ Lai chuyeån höôùng daàn sang taây nam goùp phaàn thieát laäp gioù muøa taây nam.
  
• 
  Daûi aùp thaáp xích ñaïo coù xu höôùng dòch chuyeån leân phía baéc, naèm ôû khoaûng 5-7^oB, laøm cho aùp cao caän nhieät ñôùi suy yeáu nhanh hôn. Caùc xoaùy thuaän nhieät ñôùi treân taây Thaùi Bình Döông ôû phía ñoâng Philipines hoaëc treân Bieån Ñoâng vaøo thaùng 5, ñoùng vai troø trung taâm huùt gioù taïo cô hoäi cho gioù taây nam ñöôïc thieát laäp nhanh choùng hôn.
  
• 
  Aùp cao phoù nhieät ñôùi nam baùn caàu dòch chuyeån leân phía baéc laøm cho gioù hoäi tuï ôû phaàn nam Bieån Ñoâng vaø Nam Boä, keát hôïp vôùi söï phaùt trieån cuûa aùp thaáp noùng laøm cho gioù taây nam thieát laäp.
  
• 
  Khi treân möïc 500mb xuaát hieän moät trung taâm aùp cao treân khu vöïc cao nguyeân Taây Taïng (vôùi moät ñeán hai ñöôøng ñaúng cao 588 –592 dam ñòa theá vò ñoùng kín) töông öùng vôùi xoaùy thuaän nhieät ñôùi taàng thaáp taïo ñieàu kieän cho xoaùy thuaän ôû taàng thaáp phaùt trieån, sau ñoù khoaûng 1-2 ngaøy gioù taây nam ñöôïc thieát laäp thay theá hoaøn toaøn gioù ñoâng nam.
  
• 
  Hoaït ñoäng cuûa raõnh gioù muøa ôû nam Trung Quoác trong quaù trình bò ñaåy luøi xuoáng phía nam goùp phaàn thuùc ñaåy quaù trình thieát laäp gioù taây nam ôû khu vöïc phía nam Bieån Ñoâng.
  
• 
  Trong thaùng 3 vaø nöûa ñaàu thaùng 4, khi treân caùc taàng cao coù hoaøn löu vó höôùng thì muøa möa coù theå baét ñaàu sôùm hôn bình thöôøng (vaø ngöôïc laïi)
  

- Neáu trong thaùng 3 vaø nöûa ñaàu thaùng 4 ôû taàng thaáp daûi aùp thaáp xích ñaïo naèm ôû vò trí trung bình, treân cao truïc soáng cao aùp ôû vò trí trung bình, treân möïc 200 mb doøng xieát gioù taây ôû trong khoaûng 40 –45 ^oB, hoaøn löu daïng kinh höôùng roõ reät. Trong khi ñoù aùp thaáp noùng phía taây coù khí aùp thaáp nhaát <1000mb, thì muøa möa seõ baét ñaàu moät caùch bình thöôøng, nôi sôùm nhaát laø vaøo khoaûng cuoái thaùng 4, nôi muoän nhaát giöõa thaùng 5, thöôøng truøng vôùi ngaøy baét ñaàu gío muøa taây nam hoaëc chæ cheânh leäch vaøi ngaøy.

- Neáu trong thaùng 3 vaø thaùng 4, vò trí cuûa truïc soáng cao aùp Taây Thaùi Bình Döông naèm ôû vò trí cao hôn trung bình (vò trí trung bình thaùng 4 laø 15^oB) vaø daûi thaáp xích ñaïo cuõng hoaït ñoäng ôû khoaûng töø 5 – 8 ^oB (vò trí trung bình trong thaùng 4 laø 2-4 ^oB). Trong khi ñoù aùp thaáp noùng phía taây coù khí aùp thaáp nhaát <1000mb phaùt trieån maïnh meõ sang phía ñoâng nam taïo neân raõnh thaáp coù höôùng taây baéc - ñoâng nam hoaëc baéc – nam. Treân cao vò trí truïc soáng cao Taây Thaùi Bình Döông coù höôùng ñoâng baéc –taây nam naèm ôû khoaûng 16-18 ^oB thì muøa möa seõ baét ñaàu sôùm hôn trung bình do hoaït ñoäng cuûa caùc nhieãu ñoäng nhieät ñôùi trong tröôøng gioù ñoâng vaø truïc raõnh thaáp taây baéc-ñoâng nam, tröôùc khi coù gioù muøa taây nam. Nôi sôùm nhaát laø vaøo khoaûng ñaàu thaùng 4, nôi muoän nhaát khoaûng giöõa thaùng 5, ngaøy BÑMM sôùm hôn ngaøy baét ñaàu gioù muøa taây nam khoaûng 20-30 ngaøy.

- Ngöôïc laïi, neáu trong thaùng 3 vaø thaùng 4, vò trí cuûa truïc soáng cao aùp Taây Thaùi Bình Döông naèm ôû vò trí thaáp hôn trung bình vaø daûi thaáp xích ñaïo khoâng dòch chuyeån leân baéc baùn caàu va’ khoâng coù caùc nhieãu ñoäng ôû vuøng bieån nam Bieån Ñoâng. Aùp thaáp noùng phía taây coù khí aùp thaáp nhaát > 1000mb, khoâng phaùt trieån maïnh sang phía ñoâng nam vaø treân cao vò trí truïc soáng cao Taây Thaùi Bình Döông coù höôùng ñoâng – taây naèm ôû khoaûng töø 12-15 ^oB, gioù ôû Nam Boä vaø nam Bieån Ñoâng coù höôùng ñoâng nam thì muøa möa seõ baét ñaàu muoän hôn trung bình. Nôi sôùm nhaát laø vaøo khoaûng giöõa thaùng 5, nôi muoän nhaát vaøo khoaûng giöõa thaùng 6, ngaøy BÑMM ñeán muoän hôn ngaøy baét ñaàu gioù muøa taây nam khoaûng 10 ngaøy.

Trong phaàn tröôùc, chuùng ta ñaõ phaân tích söï phaân boá löôïng möa do baõo vaø aùp thaáp nhieät ñôùi aûnh höôûng tröïc tieáp hoaëc giaùn tieáp ñeán thôøi tieát Nam Boä. Trong ñoù löôïng möa do aûnh höôûng tröïc tieáp cuûa baõo vaø ATNÑ chieám tæ leä khoâng lôùn. Thieät haïi do daïng hình theá naøy chuû yeáu do gioù maïnh, soùng cao vaø nöôùc daâng do baõo gaây neân vaø coøn tuyø thuoäc vaøo nhöõng taùc ñoäng khaùc nöõa.

Toå hôïp hình theá gaây möa do gioù muøa taây nam keát hôïp vôùi baõo – ATNÑ hoaït ñoäng treân Bieån Ñoâng chieám hôn 50% nhöõng ñôït möa vöøa möa to ôû Nam Boä. Ñaây laø daïng hình theá chính gaây möa treân dieän roäng xaûy ra haøng naêm vaø thöôøng gaây ngaäp uùng, luõ luït ôû ÑBSCL, luõ queùt ôû Mieàn Ñoâng Nam Boä

Toå hôïp hình theá gaây möa do gioù muøa ñoâng baéc keát hôïp vôùi baõo – ATNÑ hoaït ñoäng treân Bieån Ñoâng chieám khoaûng 20% nhöõng ñôït möa vöøa möa to ôû Nam Boä. Ñaây laø daïng hình theá gaây möa nhöng phaân boá möa khoâng ñeàu vaø thöôøng xaûy ra vaøo cuoái naêm. Möa taäp trung ôû Mieàn Ñoâng vaø vuøng ven bieån treân dieän roäng xaûy ra haøng naêm, vaø thöôøng gaây ngaäp uùng, luõ queùt ôû Mieàn Ñoâng vaø thöôøng laø nguyeân nhaân laøm cho luõ luït ôû ÑBSCL ruùt chaäm. Qua ñoù chuùng ta coù theå ñöa ra moät soá chæ tieâu ñeå döï baùo möa do baõo vaø ATNÑ nhö sau:

Trong phaàn naøy chuùng toâi chæ ñöa ra nhöõng chæ tieâu döï baùo möa do baõo vaø ATNÑ hoaït ñoäng ñôn thuaàn, hoaëc khi coù söï keát hôïp vôùi gioù muøa taây nam vaø ñoâng baéc nhö sau:

- Haàu heát nhöõng côn baõo ñoå boä vaøo khu vöïc naøy coù cöôøng ñoä töø caáp 8 ñeán caáp 9, xaûy ra vaøo caùc thaùng cuoái naêm nhieàu nhaát laø trong thaùng 11. Khi ñoå boä vaøo ñaát lieàn baõo suy yeáu raát nhanh. Thôøi gian coù gioù maïnh caáp 8 – 9 chæ trong voøng maáy tieáng ñoàng hoà (ít hôn 6 tieáng), gioù maïnh caáp 6-7 chæ khoaûng 12 giôø. Thôøi gian coù möa treân dieän roäng khoâng quaù 2 ngaøy, löôïng möa trung bình töø 30- 60mm/ngaøy, nôi coù möa lôùn nhaát khoaûng 70-100mm/ngaøy. Neáu khi coù baõo ñoå boä keát hôïp vôùi gioù muøa ñoâng baéc thì thôøi gian möa coù theå töø 3-4 ngaøy, trong ñoù chæ coù khoaûng 1-2 ngaøy coù möa vöøa ñeán möa to.

• 
  Khi baõo ñoå boä vaøo khu vöïc töø Nha Trang – Qui Nhôn (töø 12 – 14 ^oB) maø khoâng coù gioù muøa taây nam hoaëc ñoâng baéc thì gaây möa nhoû trong 1-2 ngaøy, taäp trung ôû caùc tænh Mieàn Ñoâng, caùc nôi khaùc haàu nhö möa khoâng ñaùng keå (Baõo DAWN, (9813), töø 18-20/11/1998).
  
• 
  Khi baõo ñoå boä vaøo khu vöïc töø Thuaän Haûi cho ñeán Vuõng Taøu (11-12 ^oB) khoâng coù gioù muøa taây nam hoaëc ñoâng baéc, thì ôû caùc tænh phía baéc Mieàn Ñoâng, vuøng ven Bieån Ñoâng vaø ven bieån phía taây coù möa vöøa ñeán möa to coøn caùc nôi khaùc möa nhoû, thôøi gian möa töø 2-3 ngaøy (baõo CHIP, (9812), töø 12-14/11/1998). Neáu coù gioù muøa keát hôïp thì thôøi gian möa keùo daøi theâm moät vaøi ngaøy nöõa.
  
• 
  Khi baõo ñoå boä vaøo vuøng ven bieån töø Traø Vinh – Caø Mau: phía baéc Mieàn Ñoâng coù möa nhoû ñeán möa vöøa, vuøng ven bieån phía ñoâng vaø caùc tænh Mieàn Taây coù möa vöøa ñeán möa to, thôøi gian xaûy ra möa to tuøy theo ñöôøng ñi cuûa baõo – ATNÑ, phaàn beân phaûi theo höôùng di chuyeån cuûa baõo thöôøng xaûy ra möa lôùn hôn caùc nôi khaùc (xem phaân boá khu vöïc möa do ATNÑ ñoå boä vaøo Traø Vinh –Soùc Traêng, töø 23-24/10/1999) (Phuï luïc hình III.1.2.4c)
  
• 
  Tröôùc khi coù baõo ñoå boä neáu coù gioù muøa ñoâng baéc maïnh thì löôïng möa taêng leân vaø thôøi gian möa keùo daøi (baõo ERNIE, töø ngaøy 6 -15/11/1996). Sau khi baõo ñoå boä, coù gioù muøa ñoâng baéc veà thì möa chæ taäp trung vuøng phía baéc Mieàn Ñoâng, möa nhoû vaø thôøi gian möa chæ 1-2 ngaøy.
  
• 
  Neáu toác ñoä gioù trong baõo maïnh vaø höôùng di chuyeån oån ñònh thì phaàn beân phaûi theo höôùng di chuyeån cuûa baõo coù möa nhieàu vaø gioù maïnh nhaát. Möa lôùn ñöôïc quan trac thaáy ôû nhöõng nôi tröôùc khi taâm baõo ñi qua khoaûng moät vaøi giôø (baõo LINDA (97), töø 31/10 – 3/11/1997).
  

Trong phaàn tröôùc chuùng ta ñaõ thaáy roõ daïng toå hôïp naøy gaây ra hôn 50% caùc ñôït möa lôùn ôû Nam Boä haøng naêm. Trong thôøi gian töø thaùng 6 ñeán thaùng 11, baõo vaø ATNÑ thöôøng xuyeân hoaït ñoäng treân Bieån Ñoâng, trong ñoù khoaûng 70% coù nguoàn goác töø Taây Thaùi Bình Döông vaø 30% hình thaønh ngay treân Bieån Ñoâng. Löôïng möa do baõo hoaït ñoäng ñôn thuaàn khoâng coù gioù taây nam ñoâi khi khoâng gaây neân möa keùo daøi. Tuy nhieân, khi coù baõo vaø ATNÑ hoaït ñoäng treân Bieån Ñoâng, vôùi vai troø trung taâm huùt gioù cuûa chuùng laøm cho gioù taây nam maïnh leân vaø thöôøng gaây neân nhöõng ñôït möa vöøa ñeán möa to treân dieän roäng. Ñaëc bieät khi coù baõo ñoâi treân Bieån Ñoâng, hoaëc giöõa Bieån Ñoâng vaø phía ñoâng Philipines, thì gioù muøa taây nam caøng maïnh hôn vaø thôøi gian keùo daøi nhieàu ngaøy gaây möa lôùn coù khaû naêng sinh ra luõ luït.

Trong phaàn naøy chuùng toâi phaân vuøng hoaït ñoäng cuûa baõo – ATNÑ treân Bieån Ñoâng thaønh 5 vuøng :

• 
  Vuøng 1: Giôùi haïn trong khoaûng 7 -12 ^oB vaø 108 – 115 ^oÑ
  
• 
  Vuøng 2: Giôùi haïn trong khoaûng 12 -15 ^oB vaø 108 – 115 ^oÑ
  
• 
  Vuøng 3: Giôùi haïn trong khoaûng 15 -20 ^oB vaø 108 – 115 ^oÑ
  
• 
  Vuøng 4: Giôùi haïn trong khoaûng 10 -15 ^oB vaø 115 – 120 ^oÑ
  
• 
  Vuøng 5: Giôùi haïn trong khoaûng 15 -20 ^oB vaø 115 – 120 ^oÑ
  

• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 1, di chuyeån theo höôùng taây baéc – baéc: gaây möa to treân toaøn khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 - 5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 200-300mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 1, di chuyeån theo höôùng taây – taây nam: gaây möa to treân toaøn khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 5 - 7 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 300-400mm, caùc nôi khaùc khoaûng 200-300mm. Trong tröôøng hôïp naøy neáu baõo ñi vaøo vuøng bieån Nam Boä thì phaàn beân phaûi theo höôùng di chuyeån cuûa baõo seõ coù möa raát to, thôøi gian keùo daøi ñôït möa cho ñeán khi baõo vaøo ñaát lieàn vaø suy yeáu (ít gaëp tình huoáng naøy vì baõo ñi vaøo Nam Boä thöôøng vaøo cuoái muøa, khoâng coøn gioù muøa taây nam, do vaäy löôïng möa khoâng nhieàu)
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 2, di chuyeån theo höôùng taây baéc – baéc: gaây möa vöøa treân khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 - 5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 150-200mm, caùc nôi khaùc khoaûng 100-150mm, vuøng naèm giöõa soâng Tieàn soâng Haäu ít möa.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 2, di chuyeån theo höôùng taây – taây nam: gaây möa vöøa ñeán möa to treân khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 - 5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 200-300mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 3, di chuyeån theo höôùng taây baéc – baéc: gaây möa vöøa treân khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3-5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 150-200mm, caùc nôi khaùc khoaûng 50-100mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 3, di chuyeån theo höôùng taây–taây nam: gaây möa vöøa ñeán möa to treân khu vöïc Nam Boä, taäp trung chuû yeáu ôû caùc tænh Mieàn Ñoâng, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 - 5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng khoaûng 250-350mm, ven bieån phía taây khoaûng 200-300mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 4, neáu khoâng coù gioù muøa taây nam vaø DHTNÑ, haàu nhö möa nhoû hoaëc khoâng möa, thôøi tieát toát.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 4, neáu coù gioù muøa taây nam trung bình ñeán maïnh vaø DHTNÑ, baõo di chuyeån theo höôùng taây baéc – baéc: gaây möa vöøa ñeán möa to treân khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 4 - 5 ngaøy, taäp trung ôû Mieàn Ñoâng, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng khoaûng 300-400mm, ven bieån phía taây khoaûng 200-300mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 4, neáu coù gioù muøa taây nam trung bình ñeán maïnh vaø DHTNÑ, baõo di chuyeån theo höôùng taây – taây nam: gaây möa to treân haàu heát khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 4-5 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng vaø ven bieån phía taây khoaûng 200-300mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 5, neáu khoâng coù gioù muøa taây nam vaø DHTNÑ, khoâng möa, thôøi tieát toát.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 5, neáu coù gioù muøa taây nam trung bình ñeán maïnh vaø DHTNÑ, baõo di chuyeån theo höôùng taây baéc – baéc: gaây möa vöøa treân khu vöïc Nam Boä, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 -4 ngaøy, taäp trung ôû Mieàn Ñoâng, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng khoaûng 200-300mm, ven bieån phía taây khoaûng 100 - 200mm, caùc nôi khaùc khoaûng 50-100mm.
  
• 
  Baõo hoaït ñoäng trong vuøng 5, neáu coù gioù muøa taây nam trung bình ñeán maïnh vaø DHTNÑ, baõo di chuyeån theo höôùng taây – taây nam: gaây möa vöøa, Mieàn Ñoâng coù nôi möa to, ñôït möa keùo daøi khoaûng 3 -4 ngaøy, toång löôïng möa toaøn ñôït ôû phía baêùc Mieàn Ñoâng khoaûng 200-300mm, ven bieån phía taây khoaûng 150-200mm, caùc nôi khaùc khoaûng 150-200mm.
  

Ngoaøi ra, khi coù baõo – ATNÑ hoaït ñoäng ngoaøi kinh tuyeán 120 ^oÑ, khi phaàn phía taây nam cuûa hoaøn löu baõo keùo tôùi nam Bieån Ñoâng – vònh Thaùi Lan, gioù taây nam seõ raát maïnh, nhöng möa ôû Nam Boä chæ taäp trung ôû vuøng ven bieån phía taây, caùc nôi khaùc möa khoâng ñeàu, thaäm chí coù khi khoâng möa hoaëc möa nhoû.

(Phuï luïc: Hình III.1.2b Sô ñoà caùc vuøng hoaït ñoäng cuûa baõo treân Bieån Ñoâng)