Quy cách hóa con người và tập trung dân số vào thành thị

Vấn đề quy cách hóa con người và giáo dục đại trà theo quy cách cũng được nghĩ ra và thực hiện. Giáo trình giáo dục được ấn định, bản chỉ đạo giáo dục được soạn ra và trường học trên toàn quốc nhất loạt giảng dạy cùng một nội dung. Việc chỉ đạo học sinh chủ yếu là làm mất khuyết điểm đi, hơn là chú trọng tới phát triển ưu điểm. Vì thế, tất cả học sinh đều trở thành tương tự như nhau, không có sở trường cũng không có khuyết điểm, tất cả đều trở thành những con người "tròn trĩnh," nghĩa là không "gai góc," không bướng bỉnh. Áp dụng phép chấm điểm năm bậc, thì học sinh giỏi đều được điểm 5 cho mỗi môn học, học sinh trung bình được điểm 3. Năng lực của người ta được đo bằng độ lớn của khuyên tròn. Khuyên tròn là nói trị giá thiên lệch trong thống kê năng lực của học sinh. Nghĩa là chỉ một khuyên tròn như vậy đủ đánh giá con người!

Ở Mỹ hay ở châu Âu, người ta chú trọng tới phát triển cá tính. Cho nên học sinh có đứa giỏi thể thao nhưng dốt toán, có đứa giỏi toán sau này có khả năng làm giáo sư đại học được nhưng kém về thể thao. Có một dạo bộ phim Forest Gamp khá được hâm mộ ở Nhật Bản. Forest Gamp đỗ vào đại học được vì là cầu thủ bóng đá Mỹ¹⁸⁴[21] chứ chữ cũng chưa viết được ra hồn (về sau bỏ ngang).

Nhưng ở Nhật Bản, dù cho giỏi thể thao đến mấy, nhưng nếu không khá toán, quốc văn, Anh văn thì không sao vào đại học được. Ngay vào đại học Mỹ thuật để học vẽ, cũng phải học toán. Sở dĩ như vậy là từ khi có pháp lệnh về trường học quốc dân trong thời chiến tranh, rồi nội các Kishi làm chặt chẽ hơn, và nội các Ikeda thực thi triệt để. Ðó là ý tưởng tạo ra con người thích hợp cho sự sản xuất đại trà theo quy cách.

Mặt trái và mặt phải của sự việc đã được thể hiện rõ rệt trong sự tập trung dân số vào các đô thị. Song song với tiến độ triển khai sự chế tạo đại trà, lớp trẻ đã tập trung vào các thành thị.

Kết quả là thôn quê trở thành vắng người. Người ít tuổi ra thành thị, làm việc trong nhà máy chế tạo đại trà, bán hàng cho các siêu thị lớn. Ở thôn quê chỉ còn lại lớp người trung cao niên mà thôi.

Nội các Ikeda có phần khuyến khích tình trạng này để có lực lượng lao động cho đô thị. Chính phủ xúc tiến xây dựng những khu chung cư quanh đô thị để cung cấp nhà ở cho đám người từ nông thôn ra thành thị làm việc cho những xí nghiệp sản xuất đại trà. Ðồng thời, chính phủ cũng cho chỉnh trang hệ thống đường sắt chuyên chở mau chóng và rẻ tiền. Vì coi năng suất là hàng đầu, cho nên nội các Ikeda đã xúc tiến đường lối đưa đến sự tập trung thái quá và sự thưa thớt thái quá của dân số. Ðó là phản ánh của tư tưởng quán triệt nguyên lý kinh tế vậy.

Người dân Nhật nhờ "Kế hoạch gấp đôi thu nhập" đã mau chóng trở nên giầu có. Ðiều lo lắng về khoảng cách giầu nghèo, đã không xẩy ra, nhưng vấn đề quá đông và quá vắng của dân số, đã xẩy ra. Thế rồi, nơi quá đông người phát sinh vấn đề ô nhiễm môi trường, mà ngay những người chê bai kế hoạch cũng không nghĩ ra lúc ban đầu.

 

Tăng cường thể chế chỉ đạo của quan liêu (công chức)

Thêm một ảnh hưởng trọng đại nữa của chính trị gia Ikeda Hayato là sự cấu kết của ba giới: chính trị, quan liêu và kinh tài, qua sự tăng cường thể chế chỉ đạo của giới quan chức.

Cho đến khoảng 15 năm sau chiến tranh, tức là với những nội các Yoshida, Hatoyama và Kishi, tư tưởng và cơ chế dân chủ do MacArthur vun trồng còn giữ được một phần. Chứ tới nội các Ikeda với "Kế hoạch gấp đôi thu nhập," cơ chế quan liêu chỉ đạo càng mạnh. Tầng lớp quan chức có quyền lực lớn qua kiểm soát quy cách và quản lý xây dựng công cộng.

Ðám chính trị gia xuất thân từ quan trường như Thủ tướng Ikeda, cùng đám quan chức đương nhiệm ở các bộ sở trung ương đã nắm tay nhau, xúc tiến kiến thiết đường bộ, đường sắt, chung cư, thiết bị đô thị. Các chính trị gia như Ikeda đã đồng tình ủng hộ và rót tiền vào những dự án do quan liêu thảo ra để nuôi dưỡng mô hình sản xuất đại trà theo quy cách của công nghiệp nặng và hóa chất.

Như thế, đô thị cũng như địa phương, tất cả đều trở thành giống nhau nhất loạt không có cá tính gì cả nữa. Trường học cũng vậy, trở thành đồng chất không còn đặc điểm gì nữa. Việc không làm được ngay cả trong thời kỳ chiến tranh, đã làm xong dưới thời Thủ tướng Ikeda.

Tổ chức quan liêu được thêm sức mạnh như vậy đã kết hợp với đảng Dân chủ tự do. Ðồng thời, dưới sự chỉ đạo của quan liêu, các đoàn thể ngành nghề cũng được tăng cường.

Ví dụ, các xí nghiệp trong Liên minh sắt thép bàn bạc với nhau, rồi quyết định phân chia lò luyện thép với nhau, chẳng hạn, Công ty A ba lò, Công ty B hai lò, Công ty C một lò, v.v.. Rồi quyết định như vậy được đem đến Bộ Thương mại quốc tế và công nghiệp trình bẩm: "Như vầy được chăng?" Các quan bèn phán: "Như thế hơi nhiều. Cắt bớt một lò đi." Trong quá trình chỉ đạo như vậy, quyền hành của quan liêu ngày một mạnh hơn lên.

Một hình thức khen thưởng đã được lợi dụng để tăng cường sự chỉ đạo của quan liêu, là huân chương. Thời MacArthur, huân chương đã bị bỏ đi, nhưng sau lại phục hồi, và được dùng làm đón bẩy cho sự chỉ đạo của quan chức. Khi một doanh gia trở thành chủ tịch của một đoàn thể ngành nghề, thì có chính sách khen tặng huân chương hạng nhất. Ðương nhiên, nếu thuận theo sự chỉ đạo của quan liêu, thì dễ trở thành chủ tịch như vậy. Cho nên, các doanh gia ham muốn huân chương đã ngoan ngoãn nghe theo quan chức.

Quan chức làm trung tâm, giật dây điều khiển một bên là đám chính trị gia thuộc đảng Dân chủ tự do, một bên là các đoàn thể ngành nghề, tạo ra một thể chế hòa hợp do quan chức chỉ đạo. Có thể nói, thể chế như vậy đã được xác lập là vào thời kỳ nội các Ikeda.

Từ giới doanh nghiệp, tiền cúng cho chính trị gia đã được đổ ra. Ðể bù lại, chính trị gia đóng vai truyền đạt ý hướng của giới doanh nghiệp tới quan liêu. Quan chức suy nghĩ đắn đo. Chính trị gia lại lợi dụng sự suy nghĩ đắn đo như vậy của quan chức. Nghĩa là, một hình tam giác hỗ trợ lẫn nhau đã thành hình, gọi là "tam giác chính trị - quan chức - doanh nghiệp."

Trong tam giác đó, quan chức có sức mạnh nhất. Luật pháp cấm chính trị gia không được hoạt động cho một xí nghiệp cá biệt, cho nên họ phải hoạt động với danh nghĩa cho toàn thể giới doanh nghiệp thông qua các bộ sở trung ương để được ủng hộ tiền hoạt động chính trị. Có câu nói "chính tri gia nào bị quan chức ghét thì không mở mặt được." Câu này là biểu hiện một truyền thống do nội các Ikeda và bè phái Ikeda trong đảng Dân chủ tự do tạo ra.

Cái thể chất tiền và quyền như vậy khiến cho kinh tế tăng trưởng, tích cực xúc tiến xây dựng công cộng và phát triển công nghiệp nặng. Thể chất này mỗi năm một được tăng cường. Ðến nỗi, người ta quan niệm rằng, chỉ có nhờ các nghị viên đảng Dân chủ tự do mới có tiền tài trợ, chứ các đảng khác thì không xong. Do đó, đảng Dân chủ tự do mỗi ngày một vững vàng hơn. Thậm chí, tiến thêm một bước nữa tới "thời đại phe phái lớn" trong đảng Dân chủ tự do.

Lịch sử phe phái trong nền chính trị Nhật Bản bắt đầu từ thời cuối nội các Yoshida, từ sau khi các chính trị gia thoát khỏi lệnh thanh trừng công chức. Những người như Hatoyama Ichiro, Miki Takeyoshi đã được phục quyền sau khi lệnh trên hết hiệu lực. Họ lập ra phe phái để chống lại hình thức độc tài của thủ tướng Yoshida. Ðến thời nội các Kishi, thì xung quanh những chính trị gia có máu mặt, có khả năng quyên tiền lớn đã kết tụ thành phe phái. Khi nội các Hatoyama đợt thứ ba từ chức và nội các Ishibashi thành lập, người ta đã thấy những phe nhóm như phái Ono, phái Kono, v.v., hoạt động mạnh mẽ. Kết quả vận động của những phe phái này, là ba người đã ra ứng cử chức chủ tịch đảng Dân chủ tự do. Ðó là Kishi, Ishibashi và Ishii. Kishi được nhiều phiếu nhất, nhưng người thứ nhì Ishibashi và người thứ ba Ishii hợp lực lại, đánh bại Kishi bằng 7 phiếu và do đó Ishibashi đã đứng ra lập nội các (Ngay sau đó, ông ngã bệnh). Việc này để lại vết rạn nứt làm cho các phe phái đối lập nhau mãi.

Cho tới đó, đại biểu phe phái đều là những nhân vật có sức quyến rũ cá nhân và săn sóc đàn em chu đáo. Nhưng kể từ nội các Ikeda trở đi, phe phái trở thành một tổ chức mạnh vượt ra ngoài tầm của cá nhân người đại biểu. Khi Ikeda qua đời, Hội Hoằng Chì vẫn không vì thế mà tan rã. Tức thời, Maeo Shige-Saburo kế thừa. Maeo từ chức, thì Ohira Masayoshi thế chân. Ohira mất đi, thì Suzuki Zenko kế tiếp. Sau Suzuki là Miyazawa Ki’ichi¹⁸⁶[23]. Nghĩa là phe phái trở nên một tồn tại tách rời khỏi cá nhân của người đại biểu.

Khác với phái Ikeda kể trên, những phái khác như phái Ono, phái Kono và phái Kishi đã phân tán rồi hợp nhất với phe khác mỗi khi lãnh tụ qua đời hay thay đổi. Thế rồi phái cực lớn do Thủ tướng Sato Eisaku lập ra, khi Sato nghỉ hưu, cũng tách ra làm hai, là phái Fukuda và phái Tanaka mới ổn định. Phái Kono được Thủ tướng Nakasone Yasuhiro kế thừa, đổi thành phái Nakasone cũng hoạt động thành một tổ chức hợp nhất. Cuối cùng là một phái "nhỏ nhưng lâu đời" do Thủ tướng Miki Takeo lập ra. Như vậy, là hình thành đầy đủ phe phái trong đảng Dân chủ tự do: bốn phái lớn và một phái nhỏ, thường nói là "bốn sư đoàn cộng với một liên đội.¹⁸⁷[24]"

Tại sao khác với phái Kono và phái Ono, phái Ikeda (Hội Hoằng Chì) lại xác lập thành một tổ chức chắc nịch được? Ðó là vì họ kết hợp với giới kinh doanh nên nhận được tiền ủng hộ đều đều. Ðó cũng là nhờ sự nhìn xa trông rộng của cố thủ tướng Ikeda nghĩa là, sau khi ông mất rồi, người kế vị ông vẫn thu thập được tiền ủng hộ của giới kinh tài.

Tóm lại, khi tìm hiểu thể chế hậu chiến của Nhật Bản, người ta thấy Ikeda Hayato và "Kế hoạch gấp đôi thu nhập" do nội các của ông làm ra, quả là có ý nghĩa trọng yếu đặc biệt.

Trong thập niên 1990 này, điều mà Nhật Bản đang cần phải giải quyết, chính là cải cách "cấu tạo gấp bội thu nhập." Cấu tạo như vậy lấy tiền đề là kinh tế tăng trưởng, xí nghiệp lớn ra, thu nhập của cá nhân tăng lên. Ðương nhiên, như vậy thuế cũng tăng lên. Giá đất và giá cổ phiếu phải tăng đều đều lâu dài. Xí nghiệp đầu tư trước để khuếch đại quy mô sản suất, thì chắc chắn có lời. Dù không có lời thường niên hay lời doanh nghiệp ngay, thì "tài sản theo thời giá" tăng lên, thành ra cũng như có lời. Người từ thôn quê ra tỉnh thành đông đúc, cho nên phải đầu tư vào chung cư, vào đường xe điện ngầm. Như vậy, giá đất đai tất sẽ lên cao. Thành ra, người nào mua nhà sớm ắt có lời.

Phủ nhận sự bất an chính trị và tư tưởng cách mạng, hướng con mắt quốc dân nhìn vào vấn đề kinh tế, cái gì cũng nghĩ theo chiều hướng tích cực. Ðó là tư tưởng hậu chiến được nuôi dưỡng từ thời đại "gấp đôi thu nhập" vậy.

"Kế hoạch gấp đôi thu nhập" không những chỉ đẻ ra sự tăng trưởng kinh tế. Nó còn làm cho kỹ thuật tiến bộ và xí nghiệp lớn lên. Do đó, giá đất và giá cổ phiếu tăng. Tương lai thì nhuốm màu hồng, cho nên xí nghiệp hễ đầu tư trước là có lời. Xí nghiệp vì thế chăm lo cuộc sống của công nhân viên, trong khi công nhân viên thì thấy cuộc đời quy thuộc vào xí nghiệp là an tâm, là có lợi. Nhờ đó "xã hội chức lộc" đã xác lập.

Thế nhưng điều kiện cơ bản hiện nay đã làm cho cơ chế xã hội "gấp đôi thu nhập" và niềm tin tâm lý do Ikeda Hayato cấy vào người Nhật Bản, đã dần dần biến đổi. Người ta phải có can đảm nhìn thẳng vào hiện thực như vậy.

 

Doanh gia trở thành anh hùng dân tộc

Người cuối cùng được chọn trong "Mười hai người lập ra nước Nhật," là Matsushita Konosuke.

Matsushita Konosuke bắt đầu cuộc đời là một người lao động, đã gây dựng nên một xí nghiệp có tầm cỡ thế giới, đồng thời trong thập niên 1960, là một triết gia có tư tưởng kinh doanh và quan niệm về lao động độc đáo, đã để lại ảnh hưởng lớn cho Nhật Bản ngày nay.

Ðiểm đặc sắc nhất của Matsushita là, không giống những nhà giầu khác hay những nhà kinh doanh dựng nghiệp khác, ông đã trở thành anh hùng dân tộc trong quá trình Nhật Bản tiến tới một đại cường quốc kinh tế. Với ý nghĩa này, ông là người đã để lại ngày nay những ảnh hưởng tuyệt đại, cả ảnh hưởng hữu hình cũng như ảnh hưởng vô hình.

Trong biết bao nhiêu phú hào và doanh gia khởi nghiệp, tại sao chỉ có Matsushita Konosuke được kể là anh hùng dân tộc?

Năm 1955, trong bảng thứ bậc nhà giầu (người đóng thuế nhiều nhất) do tổng cục thuế công bố, lần đầu tiên Matsushita Konosuke đã đứng đầu bảng. Tin này đã gây một xúc động mãnh liệt trong toàn dân Nhật Bản.

Bảng thứ bậc nhà giầu được công bố hàng năm đã có từ lâu rồi. Song trước đó, những nhà giầu nhất nước đều là nhưng người làm nghề than đá, tức là ngành nghề được Nhà nước ưu đãi, hay những nhà giầu xổi kinh doanh bất động sản được trúng mẻ.

Nhưng, Matsushita Konosuke là người cần cù khắc khổ từ thuở thiếu thời, nhờ nỗ lực và sáng kiến của riêng mình, đã tích lũy gây dựng nên Công ty Matsushita Denki Sangyo cùng những công ty liên hệ, phát triển kinh doanh mà chèo lên tới địa vị số một trong Bảng thứ bậc nhà giầu như vậy, nên ấn tượng mới mãnh liệt. Thời đó là lúc mỗi thứ đều thiếu thốn, người dân thường sống trong bầu không khí chán nản, nhưng tin Matsushita trở thành người giầu nhất nước, đã làm họ phấn khởi. Họ nghĩ nếu mình cố gắng thì mình cũng có thể trở nên giầu có như vậy được. Matsushita quả đã là một anh hùng mang lại niềm hi vọng cho quốc dân Nhật Bản trong thời kỳ phục hưng sau chiến tranh.

Matsushita Konosuke đã trở thành hiện thân của "giấc mơ Nhật Bản," cái đích cho mỗi người khao khát. Chính vì vậy mà lời nói của ông đã có ảnh hưởng lớn của một triết nhân.

 

Gặp gỡ điện khí

Matsushita Konosuke sinh ngày 27-11-1894 (niên hiệu Minh Trị thứ 27), tại thị trấn Wakayama (thời đó còn gọi là thôn Wasa, quận Umigusa). Gia đình nghèo, năm chín tuổi Konosuke phải đi ở đợ. Ðầu tiên, Konosuke ở cho một nhà hàng bán lò than. Năm sau, chuyển sang một cửa hàng bán xe đạp, Konosuke lại làm đứa ở gần 6 năm nữa nghĩa là từ tuổi lên mười cho đến tuổi hơn 15, Konosuke đã sống với xe đạp.

Năm 1910, Matsushita Konosuke trở thành thợ học nghề của công ty Osaka Dento (nay là công ty Ðiện lực Osaka). Ðây là buổi hội ngộ giữa Matsushita Konosuke với điện khí.

Matsushita tiếp tục cuộc đời thợ điện ở công ty này cho tới năm 1917 (niên hiệu Taisho thứ sáu) tức là giữa thời Chiến tranh thế giới thứ nhất, thì xin thôi, tách ra độc lập, và phát minh ra kiểu đui (chân cắm) hai bóng đèn. Năm sau, ông sáng lập ra công ty kinh doanh cá nhân Mastsushita Denki Kigu Seisakusho. Lúc đầu, sản phẩm chỉ có phích cắm điện, đui chĩa hai, tức là đui hai bóng đèn nói trên. Dùng loại đui này thì chỉ một dây đèn có thể nối ra thành mấy ngọn đèn cũng được. Thời đó, giá tiền điện ở Nhật Bản còn tính khoán và mỗi nhà chỉ được kéo một đường dây đèn thôi. Nếu dùng đui đèn chĩa hai, có thể kéo thêm nhiều ngọn đèn khác, nên phụ kiện này bán khá chạy.

Sau chiến tranh thế giới lần thứ nhất, tình hình làm ăn trở nên khó khăn. Rồi năm 1923, sau trận động đất lớn vùng Kanto, ông đã dùng kinh nghiệm với xe đạp chế ra đèn điện cho xe đạp. Sản phẩm này bán rất chạy. Rồi năm 1926, lần đầu tiên ông đã bán ra loại đèn pin với pha đèn hình vuông có gắn nhãn hiệu National. Sản phẩm này bán chạy như tôm tươi. Thời đó, ông đã yêu cầu công ty pin đèn hợp tác nên đã có thể phát không 10 ngàn chiếc đèn pin như vậy để quảng bá. Sản phẩm này còn bán chạy cho tới sau cuộc Chiến tranh thế giới thứ hai.

Năm 1929, ông đổi tên công ty thành Matsushita Denki Seisakusho. Hai năm sau, ông được dịp nhẩy vọt như sau.

Năm 1931, Ðài Phát thanh Tokyo (nay là Hãngi Truyền thông Nhật Bản NHK) đã mở kỳ thi kiểu radio tiêu chuẩn với mục đích phổ cập radio giá hạ, vì thời đó radio hãy còn hiếm và giá đắt. Sản phẩm của công ty Matsushita Denki Seisakusho đã đoạt giải nhất. Công ty bèn sản xuất đại trà kiểu radio này, đặt tên là "Kiểu trúng giải."

Từ thời điểm này, hoạt động kinh doanh mỗi ngày một lớn ra, công ty Matsushita Denki Seisakusho lần lần chiếm được địa vị một công ty chế tạo đồ điện tổng hợp. Ngay từ năm 1933, công ty đã áp dụng đường lối kinh doanh theo chế độ bộ môn. Mỗi bộ môn đều có quyết toán độc lập. Thể chế này được duy trì cho tới ngày nay.

Năm 1935, sau khi pháp nhân hóa tổ chức và đổi tên là Công ty Cổ phần Matsushita Sangyo, Matsushita Konosuke liền nhậm chức tổng giám đốc, tiếp tục sản xuất radio và bóng đèn cùng những sản phẩm điện khác nữa.

Thế rồi cuộc Chiến tranh Thái bình dương nổ ra, công ty ông chế tạo quân nhu như máy vô tuyến điện, máy radar, rồi cả máy bay nữa. Vì thế, sau khi Nhật Bản thua trận, ông bị bộ Tổng tư lệnh Quân đội chiếm đóng Nhật Bản liệt vào hàng tài phiệt, và bị thanh trừng khỏi các chức vụ công cộng. Sự kiện ông đã bị liệt vào hàng tài phiệt ngay sau chiến tranh, đủ cho thấy công ty ông đã thành một đại xí nghiệp rồi. Lúc đó Matsushita Konosuke 50 tuổi.

Năm 1947, nhờ sự đấu tranh phản đối của công đoàn Matsushita, ông được xóa tên khỏi danh sách tài phiệt và được phục quyền trở về làm kinh doanh. Tuy nhiên, những sự kiện vừa xảy ra, chiến tranh rồi bị thanh trừng, là những điều khó quên đối với ông.

 

Sự phổ cập "đường lối kinh doanh Matsushita" qua mạng lưới bán hàng vững chắc

Ðược phục quyền trở lại làm tổng giám đốc, Matsushita Konosuke đã hăng say khuếch trương kinh doanh làm cho Công ty Matsushita Denki Sangyo ngày một lớn hơn. Kết quả là năm 1955, ông đã trở thành người giầu nhất Nhật Bản, như kể trên. Ðây là cái giầu tính bằng phần chia lời cổ phiếu, chứ không phải là cái giầu nhất thời như doanh thu hay do bán tư sản. Vì thế, sau đó, ông còn nhiều lần đứng đầu bảng những người giầu nhất Nhật Bản.

Sau chiến tranh, năm 1949, Thị trường cổ phiếu Nhật Bản đã hoạt động trở lại. Năm đó nếu mua cổ phiếu Matsushita Denki Sangyo với giá 100 ngàn Yen, rồi từ đó cứ tiếp tục dùng tiền được chia lời cổ phiếu đóng thêm mỗi khi có tăng vốn, thì tới năm kinh tế bong bóng 1989, trị giá cổ phiếu đó đã lên tới 2,4 tỉ Yen. Nghĩa là trong 40 năm, giá cổ phiếu của Matsushita Denki Sangyo đã tăng gấp 24 ngàn lần.

Ðương nhiên, là người sáng lập đồng thời là cổ đông lớn của công ty, Matsushita Konosuke đã giầu to. Số cổ phiếu của ông không nhiều lắm vì công ty đã bán công khai cổ phiếu từ rất sớm. Vì thế, ngoài ông ra, còn nhiều người khác đã có cơ hội làm giầu. Trên thực tế, phải có hàng mấy chục người như vậy.

Từ năm 1955, tức là năm đầu tiên Matsushita Konosuke trở thành người giầu nhất Nhật Bản, người ta đã thấy có rất nhiều sản phẩm điện gia dụng. Rồi tới thời đại "ba bửu bối" tức là máy TV, máy giặt và máy lạnh. Công ty Matsushita Denki Sangyo đã thừa cơ có phòng trào điện hóa gia đình này phát triển không ngừng. Công ty đã chế ra hết sản phẩm này tới sản phẩm khác, sản xuất đại trà, bán thật nhiều. Rồi công ty mở rộng mạng lưới bán ra nước ngoài khiến nhãn hiệu Panasonic được nổi tiếng khắp thế giới.

Một đặc điểm nữa của công ty Matsushita Denki Sangyo là từ năm 1949, công ty đã lập ra một mạng lưới bán sản phẩm chằng chịt trên khắp Nhật Bản. Bằng mạng lưới này, công ty đã có một hệ thống bán hàng hùng mạnh đồng thời phổ cập ra khắp Nhật Bản triết lý kinh doanh Matsushita.

Ở Nhật Bản, Matsushita Konosuke được người ta ngưỡng mộ như là "ông thánh kinh doanh." Thật ra, tài kinh doanh của ông được như vậy cũng là nhờ có mạng lưới kinh doanh trên. Chính Matsushita Konosuke và những nhân vật khác của nhóm Matsushita đã đích thân chỉ dẫn các tiệm bán trong mạng lưới khiến cho những tiệm bán cũng rất thỏa mãn.

Năm 1961, Matsushita Konosuke trở thành chủ tịch công ty, năm 1973, là Cố vấn, nghĩa là trên bề mặt, ông không còn giữ vai trò trục tiếp lãnh đạo công ty nữa, mà chỉ đưa ra những quan điểm vĩ mô cho công ty thôi. Thế nhưng, trên thực chất, ông vẫn là người có ảnh hưởng tuyệt đại đối với công ty.

Ngoài sự nghiệp kinh doanh như kể trên, Matsushita còn có nhiều đóng góp về mặt tư tưởng. Năm 1946, tức là chẳng bao lâu sau khi chiến tranh kết thúc, ông đã lập ra "Viện Nghiên cứu PHP" với mục đích phát động phong trào "Hòa bình và Hạnh phúc trong Phồn thịnh (Peace and Happiness through Prosperity)."

Rồi năm 1979, mặc dầu đã tới tuổi 85, ông còn quyết chí đào tạo nhân tài để cải cách nền chính trị Nhật Bản. Ông bỏ tiền riêng ra mở "Trường Kinh tế chính trị Matsushita" rồi tự mình đứng ra làm chủ tịch hội đồng quản trị và hiệu trưởng. Số người tốt nghiệp trường này trở thành nghị sĩ quốc hội cũng có tới vài chục người.

Matsushita Konosuke đã sống những năm cuối đời như một triết nhân, người đề xướng cải cách, rồi ngày 17-4-1989, ông đã kết thúc cuộc đời ở tuổi 94.

Tuổi thọ cũng là một yếu tố đóng góp vào sự nghiệp của con người. Bởi vì, có sống lâu mới làm được nhiều việc. Vào lúc cuối đời, với tầm nhìn xa trông rộng của mình, Matsushita đã đóng góp những ý kiến về tương lai Nhật Bản và được nhiều người hưởng ứng. Nói cách khác, cho tới chết, ảnh hưởng của ông đối với xã hội Nhật Bản vẫn không hề bị suy giảm.