3. Ph©n tÝch c¸c yÕu tè t¸c ®éng tíi c¬ cÊu kinh tÕ T©y Nguyªn 3.1. Ph©n tÝch yÕu tè lao ®éng
C¬ cÊu lao ®éng T©y nguyªn râ rµng thÓ hiÖn lµ mét vïng n«ng nghiÖp víi tû lÖ trung b×nh 73,44% lao ®éng thuéc khu vùc n«ng l©m nghiÖp. Tû lÖ nµy cao h¬n kh¸ nhiÒu møc 51,92% trung b×nh c¶ níc, theo sè liÖu kÕt qu¶ ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë n¨m 2009 cña Tæng côc thèng kª, L©m §ång lµ tØnh cã tû lÖ lao ®éng n«ng nghiÖp thÊp nhÊt, víi 66,69%, cao nhÊt lµ §¨k N«ng víi 82,69%. VÒ tû lÖ lao ®éng trong c«ng nghiÖp, T©y Nguyªn hiÖn chØ chiÕm 7,93% so víi 21,55% c¶ níc. Trong ®ã, L©m §ång còng lµ tØnh cã tû lÖ cao nhÊt, vµ ngîc l¹i ®èi víi §¨k N«ng. Tû lÖ lao ®éng trong khu vùc dÞch vô T©y Nguyªn còng chØ chiÕm 18,54%, so víi 26,54% c¶ níc.
B¶ng 16. C¬ cÊu lao ®éng ph©n theo khu vùc kinh tÕ n¨m 2009
|
N«ng l©m Thñy s¶n
|
C«ng nghiÖp vµ x©y dùng
|
DÞch vô vµ du lÞch
|
Tû träng (%)
|
XÕp h¹ng
|
Tû träng (%)
|
XÕp h¹ng
|
Tû träng (%)
|
XÕp h¹ng
|
C¶ níc
|
51,92
|
|
21,55
|
|
26,54
|
|
T©y Nguyªn
|
73,44
|
2
|
7,93
|
6
|
18,63
|
5
|
Kon Tum
|
71,95
|
15
|
8,17
|
51
|
19,88
|
36
|
Gia Lai
|
76,93
|
10
|
6,78
|
55
|
16,83
|
49
|
§¨k L¨k
|
73,36
|
12
|
7,6
|
53
|
18,8
|
42
|
§¨k N«ng
|
82,54
|
4
|
4,22
|
61
|
13,24
|
60
|
L©m §ång
|
66,69
|
22
|
11,14
|
43
|
22,17
|
28
|
Nguån: Tæng côc Thèng kª, kÕt qu¶ ®iÒu tra d©n sè vµ nhµ ë n¨m 2009
MÆc dï T©y Nguyªn nãi riªng ®ang ë trong giai ®o¹n c¬ cÊu d©n sè vµng (nhãm d©n sè tõ 10-24 tuæi chiÕm gÇn 1/3 d©n sè) nhng chØ sè ph¸t triÓn con ngêi vµ chÊt lîng d©n cßn ë møc thÊp. Tû lÖ lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt chØ ®¹t 9,79% tæng d©n sè vïng, thÊp h¬n so víi trung b×nh c¶ níc lµ 13,31%. §iÒu nµy cho thÊy chÊt lîng nguån nh©n lùc thÊp cha ®¸p øng ®îc nhu cÇu ph¸t triÓn kinh tÕ vïng.
B¶ng 17. Tû lÖ t¨ng d©n sè vµ d©n biÕt ch÷, cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt trªn 15 tuæi
|
Tû lÖ t¨ng d©n sè (%)
|
Tû lÖ tèt nghiÖp PTTH (2010)
|
Tû lÖ cã tr×nh ®é CMKT (2009)
|
2005
|
2010
|
Tû lÖ
|
XÕp h¹ng
|
Tû lÖ
|
XÕp h¹ng
|
C¶ níc
|
1,17
|
1,05
|
92,57
|
|
13,31
|
|
T©y Nguyªn
|
2,23
|
1,66
|
83,87
|
5
|
9,79
|
5
|
Kon Tum
|
3,27
|
2,68
|
97,16
|
17
|
11,96
|
29
|
Gia Lai
|
2,4
|
1,55
|
83,09
|
49
|
9,09
|
46
|
§¨k L¨k
|
1,4
|
1,08
|
78,14
|
57
|
10,09
|
41
|
§¨k N«ng
|
4,99
|
3,98
|
78,20
|
56
|
7,13
|
52
|
L©m §ång
|
1,91
|
1,31
|
92,51
|
33
|
10,37
|
40
|
Nguån: Sè liÖu thèng kª vÞ thÕ kinh tÕ-x· héi c¸c tØnh thµnh phè n¨m 2011.
3.2. T×nh h×nh xuÊt nhËp khÈu/liªn kÕt kinh tÕ
XuÊt khÈu ®ang cã xu híng t¨ng lªn trong giai ®o¹n 2001-2011 do T©y Nguyªn ph¸t triÓn m¹nh vÒ c©y c©y c«ng nghiÖp, thÞ trêng kh«ng chØ trong níc mµ híng m¹nh ra thÕ giíi. Gi¸ trÞ xuÊt khÈu n¨m 2001 cña T©y Nguyªn chØ ®¹t 238,293 triÖu USD nhng n¨m 2011 ®· t¨ng lªn gÇn 8 lÇn, t¬ng ®¬ng 1,86 tû USD. HiÖn nay ViÖt Nam ®· lµ níc xuÊt khÈu tiªu sè 1 thÕ giíi, sè 2 vÒ cµ phª vµ ®iÒu, trong ®ã T©y Nguyªn chiÕm tû träng lín nhÊt c¶ níc.
B¶ng 18. Gi¸ trÞ xuÊt nhËp khÈu T©y Nguyªn theo gi¸ 1994 (§¬n vÞ: ngh×n USD)
|
2001
|
2005
|
2011
|
XuÊt khÈu
|
NhËp khÈu
|
XuÊt khÈu
|
NhËp khÈu
|
XuÊt khÈu
|
NhËp khÈu
|
C¶ níc
|
15029200
|
16218000
|
32447100
|
36761100
|
96257000
|
105774000
|
T©y Nguyªn
|
238293
|
33576
|
561014
|
88705
|
1867821
|
89297
|
Tû träng so víi c¶ níc (%)
|
1,59
|
0,21
|
1,73
|
0,24
|
0,19
|
-
|
Kon Tum
|
5937
|
2602
|
12884
|
13840
|
97974
|
6199
|
Gia Lai
|
46527
|
23270
|
39379
|
16164
|
347597
|
23961
|
§¨k L¨k
|
185829
|
7704
|
290852
|
12476
|
769599
|
15301
|
§¨k N«ng
|
87219
|
5593
|
399190
|
5590
|
L©m §ång
|
-
|
-
|
130680
|
40632
|
253461
|
38246
|
Nguån: Tæng hîp GSO c¸c tØnh T©y Nguyªn, 2012
3.3. Ph©n tÝch vèn ®Çu t vµ hiÖu qu¶ ®Çu t 3.3.1. Vèn ®Çu t
Theo b¸o c¸o cña Ban ChØ ®¹o T©y Nguyªn, ®Õn hÕt th¸ng 6 n¨m 2011, c¸c tØnh T©y Nguyªn ®· thu hót ®îc 1.569 dù ¸n ®Êu t lín nhá bao gåm c¶ trong vµ ngoµi níc, víi tæng vèn ®¨ng ký ®¹t 262.692 tû ®ång; trong ®ã cã 25% sè dù ¸n vµ 22% sè vèn ®¨ng ký ®· ®i vµo triÓn khai thùc hiÖn. Cã thÓ nhËn xÐt t¨ng trëng cña T©y Nguyªn trong thêi gian qua chñ yÕu dùa vµo vèn ®Çu t, víi tû lÖ 46,43%. Riªng Kon Tum, tû lÖ nµy n¨m 2010 lªn tíi gÇn 90%, mét con sè qu¸ cao vµ ®¸ng quan ng¹i. Ngîc l¹i, §¨k L¾k, tû lÖ nµy chØ chiÓm 30%, cã vÎ an toµn vµ thÊp nhÊt vïng. Víi tû lÖ ®Çu t GDP nh vËy chøng tá T©y Nguyªn ®ang ®Çu t rÊt nhiÒu, rÊt m¹nh vµo c¸c c«ng tr×nh lín, khu c«ng nghiÖp vµ c¬ së h¹ tÇng.
TÝnh ®Õn hÕt th¸ng 8/2011, toµn khu vùc T©y Nguyªn ®· thu hót ®îc 149 dù ¸n FDI cßn hiÖu lùc víi tæng vèn ®¨ng ký (kÓ c¶ cÊp míi vµ t¨ng vèn) ®¹t gÇn 808 triÖu USD, chiÕm 20,52% vÒ sè dù ¸n vµ 3,42% vÒ tæng vèn ®¨ng ký cña c¶ khu vùc miÒn Trung - T©y Nguyªn, b»ng 1,15% sè dù ¸n vµ 0,4% tæng vèn FDI ®¨ng kÝ cña c¶ níc. C¸c dù ¸n ®Òu tËp trung vµo c¸c lÜnh vùc chÕ biÕn n«ng, l©m s¶n, vËt liÖu x©y dùng, trång rõng, trång cao su vµ du lÞch... Nguyªn nh©n FDI vµo khu vùc T©y Nguyªn cßn h¹n chÕ lµ do sù hîp t¸c vµ liªn kÕt vïng cha ®îc chó träng ®óng møc, c«ng t¸c thu hót ®Çu t cßn rêi r¹c, chÊt lîng lao ®éng cha cao, kÕt cÇu h¹ tÇng kinh tÕ - x· héi cña vïng cßn yÕu lµm gi¶m sù hÊp dÉn ®èi víi c¸c nhµ ®Çu t, nhÊt lµ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi.
3.3.2. HiÖu qu¶ ®Çu t (ICOR6)
So víi c¶ níc, tû träng vèn ®Çu t trªn GDP cña T©y Nguyªn cao h¬n chót Ýt vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng, tõ 39,16% n¨m 2001 lªn 46,43% n¨m 2010. §¸ng chó ý, tû lÖ ®Çu t cña Kon Tum rÊt cao, lªn tíi 89,72% n¨m 2010. Tû lÖ nµy ë Gia Lai còng t¬ng ®èi cao, ®Òu trªn 50% nh÷ng n¨m qua.
Theo Bïi Trinh vµ Anh Phong, trong giai ®o¹n 2006-2010 ®Ó t¨ng 1 ®ång GDP T©y Nguyªn th× cÇn bá ra 2,57 ®ång vèn ®Çu t. So víi ViÖt Nam giai ®o¹n nµy th× râ rµng hiÖu qu¶ ®Çu t ë T©y Nguyªn cao h¬n nhiÒu, so víi møc 6,52 ®ång vèn. Giai ®o¹n tríc ®ã 2000-2005, ®Ó t¨ng 1 ®ång GDP T©y Nguyªn th× cÇn bá ra 3,74 ®ång vèn ®Çu t. Nh vËy hiÖu qu¶ ®Çu t ë T©y Nguyªn cã phÇn t¨ng lªn vµ hiÖu qu¶ h¬n so víi c¶ níc trong giai ®o¹n 2000-2010. Trong c¸c tØnh T©y Nguyªn, hÖ sè ICOR cña Kon Tum lu«n cao nhÊt (6,22 giai ®o¹n 2000-2005 vµ 4,42 giai ®o¹n 2005-2010) vµ thÊp nhÊt lµ §¨k L¨k (1,51 giai ®o¹n 2005-2010). Tuy nhiªn, hiÖu qu¶ ®Çu t cña c¸c tØnh T©y Nguyªn cã xu híng gi¶m dÇn trong vµi n¨m trë l¹i ®©y víi hÖ sè ICOR n¨m 2010 lµ 4,25 vµ n¨m 2011 lµ 4,65.
B¶ng 19. ICOR T©y Nguyªn vµ c¸c tØnh theo c¸c giai ®o¹n
|
2000-2005
|
2005-2010
|
2010
|
2011
|
T©y Nguyªn
|
3,74
|
2,57
|
4,25
|
4,65
|
Kon Tum
|
6,22
|
4,42
|
6,61
|
7,71
|
Gia Lai
|
4,61
|
2,89
|
4,24
|
4,00
|
§¨k L¨k
|
3,63
|
1,51
|
2,94
|
2,80
|
§¨k N«ng
|
3,28
|
3,16
|
4,24
|
6,44
|
L©m §ång
|
2,97
|
2,84
|
5,01
|
5,25
|
Nguån: TÝnh to¸n cña Bïi Trinh vµ Anh Phong dùa trªn sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª
3.4. Ph©n tÝch chÊt lîng t¨ng trëng b»ng n¨ng suÊt nh©n tè tæng hîp TFP7
B¶ng tèc ®é t¨ng trëng vµ sù ®ãng gãp cña c¸c nh©n tè cho thÊy giai ®o¹n 2006-2010, t¨ng trëng GDP T©y Nguyªn lµ 66,64% trong ®ã chñ yÕu lµ do vèn chiÕm tíi 55,64% vµ ®ãng gãp cña n¨ng suÊt nh©n tè tæng hîp (TFP) vµ lao ®éng lµ kh«ng ®¸ng kÓ, t¬ng ®¬ng 4,97% vµ 6,03%. Trong giai ®o¹n nµy chØ §¨k L¨k lµ cã ®ãng gãp ®¸ng kÓ cña TFP ®¹t 24,48%, TFP ©m ë L©m §ång vµ §¨k N«ng (lÇn lît lµ -10,6 vµ -36,31) cã nghÜa lµ TFP g©y k×m h·m t¨ng trëng.
B¶ng 20. Tèc ®é t¨ng trëng vµ ®ãng gãp cña c¸c nh©n tè (%)
|
N¨m 2003
|
N¨m 2006-2010
|
Tèc ®é t¨ng trëng GDP
|
T¨ng trëng Lao ®éng (L)
|
T¨ng trëng cña Vèn (K)
|
TFP
|
Tèc ®é t¨ng trëng GDP
|
T¨ng trëng Lao ®éng (L)
|
T¨ng trëng cña Vèn (K)
|
TFP
|
T©y nguyªn
|
13,40
|
2,18
|
6,27
|
4,96
|
66,64
|
6,03
|
55,64
|
4,97
|
Kon Tum
|
12,39
|
2,65
|
1,87
|
7,88
|
74,54
|
4,86
|
64,57
|
5,11
|
Gia Lai
|
11,92
|
2,95
|
9,94
|
-0,96
|
67,26
|
7,92
|
47,20
|
12,14
|
§¨k L¨k
|
7,50
|
1,75
|
3,48
|
2,27
|
62,47
|
4,65
|
33,34
|
24,48
|
§¨k N«ng
|
12,74
|
4,38
|
13,40
|
-5,03
|
75,87
|
18,84
|
93,34
|
-36,31
|
L©m §ång
|
24,57
|
1,52
|
6,75
|
16,30
|
66,23
|
2,47
|
74,36
|
-10,60
|
Nguån: TÝnh to¸n cña Bïi Trinh vµ Anh Phong dùa trªn sè liÖu cña Tæng côc Thèng kª
Sè liÖu n¨m 2003 còng cã phÇn t¬ng tù khi t¨ng trëng kinh tÕ T©y Nguyªn còng chñ yÕu lµ do t¨ng trëng vèn (6,27 %), tiÕp theo lµ TFP (4,96%), cßn l¹i lµ lao ®éng víi 2,18%. VÒ tû träng ®ãng gãp trong t¨ng trëng th× TFP gãp tíi 36,97%, ®øng sau vèn 46,76%, cßn l¹i lµ lao ®éng víi 16,27%.
3.5. Ph©n tÝch kh¶ n¨ng c¹nh tranh T©y Nguyªn (PCI, ESI)
3.5.1. ChØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh (PCI8)
Theo c«ng bè cña VCCI, ChØ sè c¹nh tranh cÊp tØnh PCI 2012 kh«ng cã tØnh T©y Nguyªn nµo n»m trong nhãm tèt vµ rÊt tèt. ChØ sè PCI n¨m 2012 cña tØnh Gia Lai lµ 56,5 ®iÓm t¨ng 1,43 ®iÓm so víi n¨m 2011 (55,07 ®iÓm), xÕp thø 32/63 tØnh, thµnh c¶ níc, ®øng ®Çu khu vùc T©y nguyªn vµ ®îc xÕp nhãm trung b×nh kh¸ cïng víi §¨k L¨k (36/63) vµ §¨k N«ng (48/63). So víi n¨m 2011, ®· cã sù tiÕn bé m¹nh mÏ khi mµ hÇu hÕt c¸c tØnh T©y Nguyªn (trõ Kon Tum) ®Òu n»m trong nhãm trung b×nh kÐm. Riªng Kon Tum ®i ngîc víi sù ph¸t triÓn chung cña khu vùc, gi¶m tõ thø 44/63 n¨m 2011 thµnh 59/63 n¨m 2012 vµ ®ang ë nhãm kÐm.
B¶ng 21. ChØ sè n¨ng lùc c¹nh tranh cÊp tØnh PCI
C¸c tØnh
|
2008*
|
2009
|
2010
|
2011
|
2012
|
Kon Tum
|
59/64
|
51/63
|
39/63
|
44/63
|
59/63
|
Gia Lai
|
38/64
|
43/63
|
50/63
|
51/63
|
32/63
|
§¨k L¨k
|
33/64
|
38/63
|
38/63
|
58/63
|
36/63
|
§¨k N«ng
|
61/64
|
62/63
|
63/63
|
59/63
|
48/63
|
L©m §ång
|
46/64
|
54/63
|
29/63
|
61/63
|
54/63
|
Ghi chó: * N¨m 2008 c¶ níc cã 64 tØnh vµ thµnh phè, tõ n¨m 2009 c¶ níc cã 63 tØnh thµnh phè
Nguån: V¨n phßng C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI)
PCI 2012 cho thÊy chØ sè gia nhËp thÞ trêng, tiÕp cËn ®Êt ®ai cña c¸c tØnh T©y Nguyªn lµ t¬ng ®èi cao trong khi chØ sè vÒ ®µo t¹o lao ®éng, thÓ chÕ chÝnh s¸ch, vµ dÞch vô hç trî doanh nghiÖp lµ kh¸ thÊp. C¸c chØ sè vÒ minh b¹ch th«ng tin, chi phÝ thêi gian, chi phÝ kh«ng chÝnh thèng cña c¸c tØnh chØ ë møc trung b×nh. XÐt riªng PCI c¸c tØnh, Kon Tum cã chØ sè chÝnh s¸ch thÓ chÕ, dÞch vô hç trî doanh nghiÖp lµ t¬ng ®èi thÊp, trong khi c¸c chØ sè vÒ ®µo täa lao ®éng, n¨ng ®éng cña l·nh ®¹o, chi phÝ thêi gian, minh b¹ch tiÕp cËn th«ng tin còng chØ ë møc trung b×nh vµ díi trung b×nh. Gia Lai lµ tØnh cã sù tiÕn bé kh¸ ng¹c nhiªn khi chØ sè PCI 2012 xÕp thø 32/63, cao nhÊt T©y Nguyªn vµ ®øng ë nhãm gi÷a c¶ níc. Ngo¹i trõ chØ sè hç trî dÞch vô vµ thÓ chÕ chÝnh s¸ch, lao ®éng díi trung b×nh th× c¸c chØ sè cßn l¹i cña Gia Lai ®Òu ë møc trung b×nh vµ kh¸. L©m §ång lµ tØnh cã nhiÒu dù ¸n FDI nhÊt nhng chØ sè PCI l¹i ®øng thø 2 tõ díi lªn trong c¸c tØnh. ChØ sè chÝnh s¸ch thÓ chÕ vµ hç trî doanh nghiÖp t¬ng ®èi thÊp lµ nh÷ng rµo c¶n cña L©m §ång cÇn c¶i thiÖn trong t¬ng lai. §¾k L¾k vµ §¾k N«ng ë hoµn c¶nh t¬ng ®èi gièng nhau vµ c¸c chØ sè chØ ë møc trung b×nh ®¹i diÖn cho c¸c tØnh T©y Nguyªn.
B¶ng 22. §¸nh gi¸ chi tiÕt PCI c¸c tØnh T©y Nguyªn n¨m 2012
C¸c tiªu chÝ
|
§¾k L¾k
|
§¾k N«ng
|
Gia Lai
|
Kon Tum
|
L©m §ång
|
Gia nhËp thÞ trêng
|
8,93
|
9,00
|
8,43
|
8,96
|
8,63
|
TiÕp cËn ®Êt ®ai
|
6,60
|
7,02
|
6,17
|
6,35
|
5,78
|
Minh b¹ch tiÕp cËn th«ng tin
|
5,71
|
5,52
|
5,79
|
5,09
|
6,09
|
Chi phÝ thêi gian
|
5,61
|
5,56
|
5,87
|
4,48
|
4,99
|
Chi phÝ kh«ng chÝnh thèng
|
5,65
|
6,85
|
7,14
|
4,97
|
5,49
|
TÝnh n¨ng ®éng cña l·nh ®¹o
|
5,56
|
4,53
|
5,71
|
5,13
|
6,22
|
Dich vô hç trî DN
|
4,03
|
2,31
|
2,95
|
3,70
|
3,95
|
§µo t¹o lao ®éng
|
4,72
|
5,48
|
4,69
|
4,64
|
5,20
|
ThÓ chÕ chÝnh s¸ch
|
3,40
|
3,10
|
3,64
|
2,52
|
2,87
|
ChØ sæ PCI
|
55,94
|
53,91
|
56,50
|
51,39
|
52,84
|
Nguån: V¨n phßng C«ng nghiÖp ViÖt Nam (VCCI)
3.5.2. ChØ sè ph¸t triÓn kinh tÕ bÒn v÷ng cÊp tØnh (ESI9)
Theo sè liÖu n¨m 2009, §¨k N«ng ®ang cã nguy c¬ thiÕu sù bÒn v÷ng cao nhÊt trong ph¸t triÓn kinh tÕ, n»m trong nhãm cã nguy c¬ ®e däa (xÕp h¹ng 55/63). TiÕp theo lµ L©m §ång vµ §¨k L¨k còng n»m trong nhãm cã nguy c¬ ®e däa nhng vÞ trÝ cao h¬n, xÕp h¹ng 40 vµ 34. Cßn Kon Tum vµ Gia Lai ë møc trung b×nh kh¸ vµ trung b×nh.
B¶ng 23. ChØ sè ESI c¸c tØnh T©y Nguyªn
C¸c tØnh
|
ChØ sè 2009
|
§¸nh gi¸ bÒn v÷ng
|
XÕp h¹ng 2009
|
ChØ sè 2006
|
XÕp h¹ng 2006
|
Kon Tum
|
0,17
|
Trung b×nh kh¸
|
9
|
0,06
|
21
|
Gia Lai
|
0,06
|
Trung b×nh
|
23
|
0,03
|
25
|
§¨k L¨k
|
-0,02
|
§e däa
|
34
|
-0,09
|
47
|
§¨k N«ng
|
-0,18
|
§e däa
|
55
|
-0,05
|
39
|
L©m §ång
|
-0,06
|
§e däa
|
40
|
0,14
|
12
|
Nguån: NguyÔn C«ng Mü, T¹p chÝ Kinh tÕ vµ dù b¸o sè 22/2011
4. KÕt luËn vµ gîi ý ph¸t triÓn bÒn v÷ng
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |