Vaên hoïc Vieät Nam 1900 – 1930 - 14 –
ThS. Phan Thò Hoàng Khoa Ngöõ Vaên
quaù trình saùng taùc mang tính töï phaùt, caù nhaân rieâng leû tröôùc ñaây. Vaên chöông caùc
nhaø Nho yeâu nöôùc khoâng döøng laïi ôû vieäc “chôû ñaïo” moät caùch chung chung nöõa maø
thaät söï laø vuõ khí soá moät trong coâng cuoäc choáng thöïc daân phong kieán, duy taân ñaát
nöôùc. Chính söï naûy nôû cuûa caùc taàng lôùp ngöôøi môùi trong xaõ hoäi vaø ñieàu kieän thoâng
tin thuaän lôïi hôn tröôùc ñaõ khieán cho taùc phaåm cuûa caùc nhaø Nho yeâu nöôùc ñöôïc löu
truyeàn nhanh choùng, coâng chuùng ñoùn tieáp noàng nhieät thaønh phong traøo raàm roä treân
toaøn quoác. Ñoù laø nhöõng thay ñoåi “tuy môùi chæ laø böôùc ñaàu nhöng laø thay ñoåi
trong
taùc giaû, trong coâng chuùng, trong baûn thaân vaên hoïc” (Traàn Ñình Höôïu – Leâ Chí
Duõng)
3. Ñeå vaên thô tuyeân truyeàn yeâu nöôùc nhanh choùng ñeán vôùi ñoâng ñaûo coâng
chuùng, caùc nhaø Nho duy taân thaáy raèng caàn phaûi caûi caùch vaên töï, ngoân ngöõ, ngheä
thuaät vaên hoïc. Bôûi chöõ Haùn, chöõ Noâm cuõng nhö ngoân ngöõ ngheä thuaät vaên hoïc nhaø
Nho khieán ñaïi ña soá nhaân daân ta raát khoù tieáp caän. Ñeå giaûi quyeát vaán ñeà naøy, caùc
nhaø Nho saùng laäp Ñoâng Kinh Nghóa Thuïc chuû tröông duøng chöõ quoác ngöõ, vieát vaên
xuoâi. Haàu heát caùc aùng vaên tieâu bieåu ñeàu ñöôïc vieát baèng quoác ngöõ hay nhanh choùng
ñöôïc dòch ra quoác ngöõ ngay sau khi xuaát hieän. Ñaëc bieät baøi
Phuù caûi löông keâu goïi
duy taân cuûa Hoaøng Giaùp Nguyeãn Thöôïng Hieàn laïi söû duïng toaøn tuïc ngöõ vaø thaønh
ngöõ. Vôùi ngoân ngöõ daân toäc, lôøi vaên suùc tích, gioïng vaên loâi cuoán, truyeàn caûm caùc taùc
phaåm lôùn nhö
Haûi ngoaïi huyeát thö, Baøi ca AÙ teá aù, Hôïp quaàn doanh sinh thuyeát v.v...
laø nhöõng aùng vaên ngheä thuaät xuaát saéc.
Ñaët trong lòch söû vaän ñoäng, phaùt trieån cuûa vaên hoïc daân toäc – vaên hoïc 30 naêm
ñaàu theá kyû cuûa caùc nhaø Nho yeâu nöôùc coù moät ñoùng goùp quan troïng: “Trong moät thôøi
gian ngaén nguûi cuûa buoåi giao thôøi, vaên chöông yeâu nöôùc cuûa ngöôøi chí só daân toäc –
daân chuû chöa taïo ra nhöõng giaù trò thaät ñaëc saéc. Nhöng nhöõng caùi môùi maø noù mang
vaøo ñôøi soáng vaên hoïc laïi raát coù yù nghóa vôùi lòch söû phaùt trieån vaên hoïc daân toäc.
Nhöõng caùch taân cuûa caùc nhaø Nho yeâu nöôùc chöa ñöa laïi nhöõng taùc phaåm lôùn, nhöng
laïi chuaån bò cho vaên hoïc sau ñoù phaùt trieån”
(1)
.
[ ]
VAÁN ÑEÀ OÂN TAÄP
1. Nhöõng noäi dung chính cuûa vaên hoïc yeâu nöôùc ba möôi naêm ñaàu theá kyû?
2. Ñaëc ñieåm veà hình thöùc ngheä thuaät cuûa vaên hoïc yeâu nöôùc ba möôi naêm ñaàu theá
kyû?
(1)
Traàn Ñình Höôïu – Leâ Chí Duõng, Sñd, tr. 106.
