TÀi liệu tập huấN ĐỒng ruộng (ffs)

- Thời vụ: Xác định thời gian thích hợp dựa trên điều kiện của mỗi vùng và sự biến đổi khí hậu trong những năm gần đây cũng như thời gian sinh trưởng của mỗi giống. Trồng đúng thời vụ tạo điều kiện cho cây trồng sinh trưởng, phát triển khỏe mạnh và ít bị sâu bệnh tấn công, và do vậy đạt được năng suất và chất lượng tốt nhất.

- Vệ sinh đồng ruộng:  Loại bỏ các cây (hoặc các phần cây) bị nhiễm bệnh trên đồng ruộng, thu gom tập trung và và xử lý sẽ giúp ngắn ngừa sự lan truyền của các tác nhân gây bệnh tới các cây khỏe.

- Xử lý đất: Phơi ải, ngâm ruộng để diệt mầm bệnh và nhộng, sâu ở trong đất.

- Tỉa cành tạo tán:Tỉa bỏ lá già, sâu bệnh, dọn sạch cỏ dại trong ruộng rau để tạo sự thông thoáng.

- Luân canh: Thay đổi cơ cấu cây trồng trong năm.

- Xen canh: Xen canh là biện pháp tốt nhất để đồng thời tận dụng tối đa các điều kiện về đất, ánh nắng, nước và dinh dưỡng để tăng năng suất và giảm thiệt hại cây trồng do vật hại gây ra. - Bẫy côn trùng: Sử dụng các loại bẫy bả như bẫy chua ngọt, bẫy dính, bẫy pheromone để bắt côn trùng trưởng thành.

- Dùng lưới chắn côn trùng và sử dụng màng phủ đất để hạn chế cỏ dại và một số dịch bệnh trong đất.

- Kiểm tra đồng ruộng phát hiện và phòng trừ kịp thời khi bệnh chớm phát (khi nấm mới xâm nhiễm) và sâu còn nhỏ (sâu tuổi 1 đến tuổi 3).

- Sử dụng thuốc bảo vệ thực vật khi thật cần thiết và cần phải theo nguyên tắc 4 đúng đó là đúng thuốc, đúng lúc, đúng liều lượng và đúng cách theo hướng dẫn của Trạm BVTV trên địa bàn

Sử dụng các loại giống mà khi dịch hại tấn công thường ít hay không gây ảnh hưởng thiệt hại về mặt kinh tế.

- Chọn giống có thời vụ gieo trồng quanh năm, chống chịu sâu bệnh, sạch bệnh, không lép lửng và được thị trường ưa chuộng.

- Gieo ươm cây con bằng khay, bầu để tạo cây con khỏe mạnh và rút ngắn thời gian cây trồng trên đồng ruộng, giảm áp lực sâu bệnh.

- Mật độ trồng nên theo đúng khuyến cáo ghi trên bao bì không trồng dày vừa tốn giống, vừa làm tăng số lượng côn trùng gây hại nhưng nếu quá thưa sẽ lãng phí đất và làm tăng chi phí tưới nước, phòng trừ cỏ dại.

- Biện pháp quan trọng nhất là đảm bảo thoát nước để giữ cho đất quanh rễ không bị úng nước nhằm ngăn ngừa thối rễ, là trồng cây trên luống đã được tôn cao có thể cũng giúp làm giảm độ ẩm của đất

- Giữ cho tán lá được khô cũng rất quan trọng vì các vật liệu nhiễm bệnh hoặc dịch khuẩn của các tác nhân gây bệnh có trong nước sẽ lan truyền từ lá cây nhiễm bệnh tới lá cây khỏe qua các gọi nước và các nấm gây bệnh cần nước để nảy mầm và xâm nhập vào lá.

- Tưới phun mưa sẽ rửa trôi sâu non khỏi lá và bị dìm chết. Ngăn cản trưởng thành giao phối, đẻ trứng thì tưới phun mưa vào buổi chiều (sâu tơ) hoặc vào khoảng 22 giờ (sâu đục trái đậu)…Tuy nhiên nếu bệnh hại xuất hiện trên ruộng việc tưới phun mưa se giúp bệnh lan truyền dễ hơn theo những giợt nước bắn đi khi tưới…

- Phân hữu cơ cung cấp lượng vi sinh vật đất có nhiệm vụ “đệm” hay điều hoà vi sinh vật đất. Trong nhiều trường hợp các vi sinh vật đối kháng như nấm Trichoderma, giữ vai trò cạnh tranh với vi sinh vật gây bệnh.

Trong hệ sinh thái luôn có mối quan hệ dinh dưỡng, các thành phần trong chuỗi dinh dưỡng luôn khống chế lẫn nhau để chúng hài hòa về số lượng, đó là sự đấu tranh sinh học trong tự nhiên. Trong sản xuất nên lợi dụng đặc tính này để hạn chế sự can thiệp của con người.

Biện pháp điều hòa là tổ chức việc kiểm dịch, khử trùng nhằm ngăn chặn dịch hại.

Biện pháp sinh học sử dụng các thiên địch tự nhiên ví dụ như ong xanh ký sinh trứng sâu đục thân lúa, ong đen kén trắng ký sinh sâu non sâu cuốn lá, kiến 3 khoang ăn sâu non sâu cuốn lá.

Biện pháp hoá học:

Sử dụng hóa chất khi cần thiết và hợp lý. Ðây là biện pháp cuối cùng sau khi áp dụng các biện pháp trên không có hiệu quả, khi mật độ dịch hại phát triển đến ngưỡng gây thiệt hại về kinh tế. Tuy nhiên, khi sử dụng thuốc phải cân nhắc kỹ theo nguyên tắc 4 đúng và các hướng dẫn sử dụng thuốc trước khi dùng.

- Sử dụng thuốc trong ngưỡng kinh tế: Tiết kiệm được chi phí, giữ cân bằng sinh học trên đồng ruộng, hạn chế ô nhiễm môi trường.

- Sử dụng thuốc an toàn với thiên địch: Lựa chọn thuốc ít độc hại, chọn thời gian và phương thức xử lý ít ảnh hưởng với thiên địch.

- Sử dụng thuốc theo nguyên tắc 4 đúng:

Trong IPM, người ta chủ trương ưu tiên dùng các loại thuốc có phổ tác động hẹp hay còn gọi là thuốc có tác động chọn lọc. Tuy nhiên, cho đến nay những nghiên cứu về tác động chọn lọc và độ an toàn của thuốc đối với thiên địch còn rất ít.

Nội dung này nông dân cần biết được vai trò của nước với cây trồng, nhu cầu cần nước của cây trồng ở mỗi gia đoạn sinh trưởng khác nhau để có biện pháp cung cấp nước hợp lý

- Nhu cầu sử dụng nước của cây lúa:

Nhu cầu nước tưới chủ yếu bao gồm nhu cầu nước bay hơi (gồm lượng nước thoát ra từ cây và lượng nước bốc hơi từ đất) và nhu cầu nước để làm giảm độ chua, phèn, chất độc hại tại khu vực rễ. Trong việc tưới vũng cho cây lúa, việc mất nước là không thể tránh khỏi do sự thẩm thấu sâu vì canh tác lúa ngập nước. Các biện pháp tưới khác cho các cây trồng khác cũng cần nhu cầu nước thấm cơ bản để kiểm soát độ mặn của đất. Việc tưới nước có thể được dùng để điều chỉnh môi trường sinh trưởng của cây thông qua việc điều khiển nhiệt độ và độ ẩm không khí.

- Các biến (điều kiện) liên quan đến phương pháp tưới và lịch tưới:

Nhu cầu nước bay hơi thay đổi theo giai đoạn sinh trưởng của cây trồng và thời tiết bao gồm ánh nắng, không khí nóng, gió, độ ẩm và nhiệt độ không khí. Cây hút nước có sẵn tại vùng rễ với áp lực kẽ rỗng mà rễ có thể hấp thu được sử dụng lực hút mao dẫn. Thời gian giữa các lần tưới thay đổi tùy theo loại đất, cây trồng, giai đoạn sinh trưởng của cây trồng, nhu cầu nước tưới và kỹ thuật tưới.

- Các biện pháp tưới tiết kiệm nước

Công nghệ tưới tiết kiệm nước là tưới vừa đủ, thỏa mãn nhu cầu nước tưới của cây trồng. Không có nước dư thừa cũng như không có nước thất thoát trong quá trình tưới, vì vậy, cây trồng có thể lớn nhanh và có năng suất cao. Có nhiều biện pháp tưới tiêt kiệm nước cũng như các kỹ thuật tưới tiết kiệm nước như tưới nhỏ giọt, tưới phun mưa, tưới phun mưa bằng vòi phun cầm tay, v.v... Tuy nhiên, mục tiêu chính là để giảm lượng nước thất thoát từ nguồn cho tới ruộng và để cung cấp đủ nước cho cây trồng phát triển tối ưu.

Áp dụng kỹ thuật tưới nước tiết kiệm đưa lại hiệu quả như sau:

+ Tiết kiệm được 35 - 50% nước tưới

+ Tăng năng suất 8 - 15%

+ Giảm đầu tư, tăng lợi nhuận 50 - 80%

# Biện pháp tưới nước tiết kiệm (khô ướt luân phiên): Để nâng cao hiệu quả của nước tưới,việc áp dụng tưới khô ướt luân phiên là chỉ cung cấp nước cho cây vào giai đoạn cây trồng cần nước.

Kiểm tra mức nước trong ống đo để quyết định bơm nước vào ruộng