Taøi lieäu thuyeát minh xuyeân Vieät

Hoøn Tre

Treân ñaûo coù thoân Bích Ñaàm, ñoâng ñuùc ngöôøi ôû.

Chæ caùch ñaát lieàn coù 20 phuùt di chuyeån baèng ca noâ thöôøng, ñöùng taïi Caàu Ñaù, du khaùch cuõng thaáy roõ. Treân ñaûo coù nhieàu phöông tieän giaûi trí, nghó döôõng raát thích hôïp hoaït ñoäng thanh nieân, daõ ngoaïi.

Teân chöõ Haùn tröôùc ñaây goïi laø ñaûo Boàng Nguyeân.

Hoøn Thò

Cuõng coøn goïi laø hoøn Ñoû vaø ñaûo Hoa Lan naèm caùch bôø bieån Nha Trang gaàn hai giôø ñi ca noâ thöôøng. Taïi ñaây coù röøng, coù nuùi vaø baõi bieån keát hôïp thaønh moät caûnh quan haáp daãn. Truù nguï trong nhöõng ngoâi nhaø coù daïng nhaø roâng Taây Nguyeân. Caùc dòch vuï du lòch thieân nhieân giuùp khaùch thích thuù vôùi caùc loaïi hình vui chôi nhö bôi thuyeàn buoàm, saên baét haûi saûn.

Du khaùch tôùi Nha Trang khoâng theå khoâng gheù thaêm Hoøn Choàng, bôûi ñoù laø moät thaéng caûnh raát ñoäc ñaùo, laïi naèm ngay treân ñòa phaän cuûa thaønh phoá Nha Trang, chæ caùch Thaùp Baø 1500m veà phía Ñoâng Baéc. Xe coù theå vaøo ñeán taän Hoøn Choàng baèng con ñöôøng vaøo tröôøng ÑH Thuûy Saûn Nha Trang, qua nhaø nghæ cuûa Lieân ñoaøn Lao ñoäng Khaùnh Hoaø laø ñeán. Coøn moät loái ñi khaùc, ñi quaù leân phía Baéc chöøng 500m,reõ theo loái ra bieån, men theo bôø bieån moät ñoaïn, baïn seõ thaáy Hoøn Choàng hieän ra ngay tröôùc maét.

Hoøn Choàng laø moät baùn ñaûo xinh xaén troøn tròa, hôi traàn truïi song raát noåi tieáng, bôûi ñoù laø moät quaàn theå caùc khoái ñaù hoa cöông lôùn nhoû, ña hình ña daïng xeáp choàng leân nhau, hoaëc chen chuùc, hoaëc cheânh veânh, töôûng chöøng nhö ñöôïc baøn tay taïo hoùa xeáp ñaët neân. Chuùng chia laøm hai nhoùm, nhoùm ñaù phía Baéc nöûa chìm nöûa noåi thöôøng ñöôïc goïi laø Hoøn Choàng. Nhoùm nhoû hôn, naèm phía chaân ñoài phía Ñoâng, goïi laø Hoøn Vôï.

Veà caáu truùc ñòa chaát, ñoù chæ laø phaàn xuaát loä ñaù hoa cöông goác, phaàn rìa cuûa moät phöùc heä ñaù xaâm nhaäp coù teân laø Ñeøo Caû, thaønh taïo cuoái Cainozoi, chòu aûnh höôøng maïnh meõ cuûa caùc taùc nhaân quaù trình phong hoùa vaø baøo moøn cuûa bieån (aùnh naéng maët trôøi, nhieät ñoä, ñoä aåm, nöôùc möa, khoâng khí, soùng vaø gioù bieån…), ñaõ bò nöùt ra vaø vôõ thaønh khoái, theo caùc khe nöùt nguyeân sinh vaø thöù sinh, bieán chaát vaø vôõ vuïn. Phaàn meàm vöõa bò vöõa troâi. Nhöõng khoái taûng vôùi ñoä beàn cao hôn thì trô ra, ñöôïc soùng bieån baøo moøn thaønh troøn tròa, ñöùng vöõng tröôùc thieân nhieân vaø bieån caû bao la döõ doäi, maø ñoái vôùi chuùng laø “laønh ít döõ nhieàu”, vôùi ñuû moïi hình daïng vaø kích thöôùc, cuõng nhö theá ñöùng theá naèm. Ñaây khoâng phaûi laø loaïi ñaù laên töø treân nuùi nhö truyeàn thuyeát.

Ñeán Hoøn Choàng, du khaùch seõ thaáy thaät thích thuù, vì nhö ñang ñöùng tröôùc moät troø chôi thieân nhieân kyø laï. Khoái ñaù vuoâng vöùc naøy cöù nhö ñöôïc neùm xuoáng töø treân trôøi, bò keïp chaët giöõa hai khoái ñaù khaùc, voâ tình taïo neân moät caùi coång ñaù, töïa nhö moät coång thaønh coå xöa, laøm thaønh moät loái ñi roäng raõi cho du khaùch leân xuoáng nhoùm ñaù Hoøn Choàng. Nhöõng taûng ñaù to lôùn coàng keành kia, trôù treâu thay laïi ñöôïc “xeáp” moät caùch cheânh veânh vaø maïo hieåm treân nhöõng phieán ñaù nhoû hôn nhieàu laàn, khieán cho du khaùch neáu ai yeáu boùng vía, chaéc khoâng daùm ñeán gaàn. Vaø kia nöõa, treân ñænh cao nhaát cuûa Hoøn Choàng, ñöùng cheânh veânh moät mình laø khoái ñaù khoång loà, baïn seõ thaáy in loà loä moät daáu aán baøn tay khoång loà, coù ñuû caû 5 ngoùn, in raát saâu vaøo maët Ñoâng cuûa khoái ñaù. Baøn tay naøy laøm chuùng ta lieân töôûng ñeán moät quaù khöù xa xaêm cuûa traùi ñaát, khi maø traùi ñaát naøy coøn toàn taïi nhöõng sinh vaät khoång loà – nhöõng con khuûng long daøi haøng chuïc meùt vaø naëng haøng traêm taán, nhöõng khu röøng ñaïi thuï vôùi nhöõng caây to haøng chuïc ngöôøi oâm khoâng xueå… Quaù trình taïo sôn vaø söï thay ñoåi khí haäu, moâi tröøông ñaõ huûy hoaïi hoaøn toaøn theá giôùi khoång loà ñoù, maø daáu veát cuûa chuùng vaãn coøn in haèn treân nhöõng vaùch ñaù, hang ñoäng ngaøy nay, nhöõng boä xöông nhö coøn ñöôïc giöõ nguyeân veïn trong nhieàu ñòa taàng, nhöõng væa than voâ taän – keát quaû cuûa quaù trình choân vuøi nhöõng khu röøng ñaïi thuï. Vaøo thôøi ñoù, chuùng ta coù theå thuù vò maø töôûng töôïng tieáp, bieát ñaâu chaúng coù toàn taïi moät gioáng ngöôøi khoång loà ñeå thoáng trò chuùng nhö loaøi ngöôøi hieän nay ñang thoáng trò muoân loaøi, moät theá giôùi bao goàm toaøn nhöõng vaät “Con con”. Baøn tay cuûa gioáng ngöôøi khoång loà ñoù, ngaøy nay coøn in loà loä treân vaùch ñaù Hoøn Choàng.

Moät söï tích daân gian keå veà baøn tay khoång loà naøy. Vaøo moät thôøi, vì thaáy traàn gian ñaày hoa thôm, coû daïi, phong caûnh höõu tình, caùc tieân cuûa trôøi cuõng thöôøng keùo xuoáng ñeå kieám thuù vui tieâu khieån, vaø thöôøng taém maùt ôû Suoái Tieân. Caùc tieân oâng thì giôû côø tieân, xeáp nhöõng baøn côø veõ saün treân nhöõng phieán ñaù vuoâng vöùc phaúng lì, say söa caân nhaéc nhöõng böôùc tieán, theá thuû. Caùc tieân baø, tieân coâ troâng töøa töïa nhö nhau ai cuõng ñeïp nhö …”tieân giaùng traàn”, vöùt boû xieâm aùo treân bôø, nhaøo xuoáng suoái tieân, thích thuù vuøng vaãy, ñuøa côït laøm aâm vang caû moät vuøng. Moät chaøng khoång loà cuõng töø xa ñeán, treân ñöôøng ñi tìm thuù vui, ñieàu laï voâ tình loït voâ ñoäng tieân traàn naøy. Kinh ngaïc tröoc caûnh “ngaøn naêm chæ thaáy moät laàn” naøy, chaøng khoång loà say söa ngaém nhìn, voâ tình tröôït chaân suyùt ngaõ, voäi vaøng baùm vaøo nhöõng moâ ñaù beân söôøn suoái. Söôøn ñaù khoâng chòu noåi söùc maïnh cuûa chaøng khoång loà, lôû vaø ñoå aøo aøo xuoáng, vaêng xa taân cöûa bieån, taïo neân Hoøn Choàng ngaøy nay. Khoái ñaù loâi chaøng bíu voâ, coøn in haèn caû baøn tay. Ñaù tung leân trôøi, rôi xuoáng, hoøn sau keït ñöùng giöõa hai hoøn tröôùc, môùi taïo neân caùi “coång thaønh coå” aáy. Vaø cuõng chính vì vaäy maø môùi coù nhöõng taûng ñaù xeáp lôùp naèm cheânh veânh treân nhöõng taûng ñaù nhoû, hay ñöôïc ñaët nghieâng nhö caùi baãy ñaù, chaúng bieát luùc naøo thì saäp xuoáng.

Coøn coù moät truyeàn thuyeát nöõa. Moät chieác thuyeàn cuûa ñoâi vôï choàng ngö daân treû bò soùng to, gioù lôùn ñaùnh troâi daït vaøo cöûa bieån naøy, voán tröôùc kia coøn laø nhöõng vaùch ñaù cao vaø döïng ñöùng. Soùng xoâ thuyeàn ñuïng phaûi vaùch ñaù, vôõ tan taønh. Soùng cuoán troâi ngöôøi vôï ra xa. Ngöôøi choàng voùi lao theo keùo vaøo. Song, cöù moãi laàn keùo vaøo ñöôïc gaán bôø, soùng laïi tung boït traéng xoùa, noåi cao haøng chuïc meùt, ñaùnh baät ngöôøi vôï trôû laïi nhö quyeát chí cöôùp laïi moät sinh linh cho bieån caû. Laàn cuoái cuøng, ngöôøi choàng moät tay dìu ñöôïc vôï, moät tay baùm vaøo vaùch ñaù. Nhöng ñaùng thöông thay, vaùch ñaù voán ñaõ cheânh veânh muoán ñoå, nay theâm söùc naëng töø baøn tay ngöôøi choàng neân ñoå aøo xuoáng bieån, nhaán chìm luoân caû ñoâi vôï choàng baát haïnh noï. Ngöôøi cheát, song daáu aán baøn tay thuûy chung cuûa ngöôøi choàng vaãn coøn haèn treân ñaù, giöõ maõi vôùi thôøi gian. Nhìn ra xa xa moät chuùt, du khaùch seõ thaáy moät hoøn ñaûo nhoû nhaáp nhoâ, nhö nöûa chìm nöûa noåi, ngöôøi ta baûo ñoù chính laø caùnh buoàm cuûa ñoâi vôï choàng thöông taâm noï…

Khoùm ñaù taïo neân Hoøn Vôï bao goàm nhöõng taûng ñaù lôùn xeáp choàng leân nhau, song nhieàu goùc caïnh hôn, do “tuoåi” coøn nhoû, chöa chòu nhieàu aûnh höôûng cuûa soùng bieån baøo moøn. Ñaù nôi Hoøn Vôï naèm keà beân nhau, khaêng khít aâu yeám hôn. Hoøn Vôï nhoû nhaén, laïi naèm ôû moät vò trí kín ñaùo, thaät cuõng gioáng nhö baûn chaát cuûa ngöôøi phuï nöõ, neáu ai chöa nghe tôùi chaéc ít ñeå yù. Moät du khaùch ñeán thaêm Hoøn Choàng ñaõ thuù vò, thaám thía vaø thoát leân:

Ñöùng treân Hoøn Choàng, nhìn veà phöông Baéc, du khaùch seõ thaáy ngay tröôùc maët laø moät daõy nuùi chaïy doïc theo höôùng Ñoâng – Taây, vôùi nhieàu ñænh cao khaùc nhau. Ñoù laø nuùi Coâ Tieân. Goïi nhö vaäy laø vì ñöôøng vieàn cuûa caùc ñænh nuùi taïo neân moät hình töôïng ngöôøi con gaùi naèm ngöûa maët leân trôøi, toùc xoõa daøi tôùi chaám nöôùc bieån Ñoâng, moät chaân co cao, moät chaân duoãi daøi veà höôùng Taây. Maùi toùc, vaàng traùn, khuoân maët baàu bónh, loàng ngöïc thanh xuaân nhoâ cao ñaày söùc soáng, ñaàu goái co cao troøn laún, moät tö theá naèm baát ñoäng, traàm tö… thaät laø moät kieät taùc cuûa taïo hoùa khieán cho du khaùch caûm thaáy thuù vò, caûm xuùc trìu meán, löu luyeán…

Döôùi trieàu Duy Taân (1907-1916) Chí só Traàn Cao Vaân vaøo Khaùnh Hoaø tìm ñoàng chí, gheù chôi Hoøn Choàng coù ñeà moät luaät raèng:

Ñaát naén trôøi nung kheùo ñònh ñoâi

Hoøn Choàng ñöïc caùi phoái hai ngoâi

OÂng xaây neân ñoáng caây truø muïc,

Baø ñuùc ra khuoân ñaù moïc choài.

Maây nuùi ruû giaêng maøn tònh tuùc,

Nöôùc khe haàu roùt cheùn giao boâi.

Non theà giai laõo trô trô ñoù

Gioù chaúng lung lay soùng chaúng boài.

...Moät nöõ giaùo vieân höu trí, baø Tuøng Trang möôïn caûnh Hoøn Choàng ñaå taû caûnh eùo le cuûa mình raát yù nhò (Baø Tuøng Trang cuøng “ ñaáng phu quaân” khoâng aên ôû vôùi nhau ñaõ laâu, nhöng vaãn coøn laø vôï choàng. Ñeán luùc giaø hai oâng baø laïi veà Nha Trang chung moät con ñöôøng, baø ñaàu treân, oâng ñaàu döôùi, moãi ngöôøi moät giang sôn ñoäc laäp, khoâng maáy ai bieát ñoù laø caëp vôï choàng.

Hoøn Choàng vaøo nhöõng ngaøy cuoái tuaàn thaät ñoâng vui vaø naùo nhieät. Ñeán ñaây baïn seõ gaëp nhöõng du khaùch trong vaø ngoaøi nöôùc, ñuû moïi thaønh phaàn, quoác tòch, tuoåi taùc veà ñaây vaõn caûnh nhö traåy hoäi, nhöõng ñoâi trai gaùi beân nhau, vöøa tæ teâ chuyeän troø, tình töï say söa chieâm ngöôõng phong caûnh sôn thuûy höõu tình nhö laøm soáng laïi caâu chuyeän truyeàn thuyeát ñaày thöông taâm cuûa ñoâi vôï choàng treû baát haïnh ngaøy naøo…

Ñoàng Ñeá

Moät trung taâm huaán luyeän lôùn nhaát mieàn Trung cuûa quaân ñoäi mieàn Nam ñöôïc thaønh laäp naêm 1956, chuyeân ñaøo taïo caùc haï só quan boä binh. Sau 1975, Ñoàng Ñeá trôû thaønh doanh traïi QÑND Vieät Nam. Ñoàng Ñeá naèm sau nuùi Coâ Tieân.

Ngöôøi daân Nha Trang vaãn coøn löu truyeàn caâu thô noùi veà tröôøng Ñoàng Ñeá tröôùc naêm 1975, khi taïi saân tröôøng coøn moät böùc töôïng moät anh lính Vieät Nam Coäng Hoøa ñöùng trong tö theá nghæ, beân caïnh ñoù laø nuùi Coâ Tieân:

Anh ñöùng ngaøn naêm thao dieãn nghæ

Em naèm xoõa toùc ñôïi chôø ai?

Ñeøo Ruø Rì

Daøi 2km, cao 120m so vôùi möïc nöôùc bieån. Ñeøo Ruø Rì caùch Nha Trang 5km, döôùi chaân ñoài beân traùi ta thaáy moät ngaõ 3, reõ traùi laø ñöôøng veà TP. HCM, ñi thaúng laø theo QL 1A ñeán Haø Noäi. Ñöôøng beân phaûi ñi caêm cöù Ñoàng Ñeá. Vì coù nhieàu caây coái rì raøo khi gioù thoåi neân ngöôøi ta ñaët laø ñeøo Ruø Rì.

Treân ñaûo tröôùc kia ñaây laø nôi nuoâi khæ ñeå thí nghieäm, ñieàu cheá vaccin, hôïp taùc giöõa Vieät Nam vaø Lieân Xoâ (cuõ). Sau khi Lieân Xoâ tan vôõ, ñaøn khæ bò boû hoang, khoâng ai troâng nom. Ngaøy nay, khæ nuoâi khoâng coøn cho muïc ñích naøy nöõa maø ñeå tham quan du lòch. Giôø ñaây khæ soáng treân ñaûo nhö moät moâi tröôøng töï nhieân. Neáu coù dòp tham quan treân ñaûo Khæ hay Hoøn Lao, du khaùch seõ thích thuù vôùi nhöõng maøn xieác thuù vui nhoän, baõi bieån saïch, khoâng khí trong laønh…

Qua caàu Suoái Tre laø ñeán ñeøo Roï Töôïng. Ñeøo daøi 1km, xöa kia vua Quang Trung choïn nôi naøy laøm nôi huaán luyeän töôïng binh treân ñöôøng tieán quaân vaøo Nam chinh phaït quaân Nguyeãn AÙnh vaø beø luõ neân môùi coù teân goïi nhö hieän nay.

Ñaây laø khu vöïc vöïa luùa chính cuûa tænh Khaùnh Hoaø, nhöng cuõng chính laø nôi deã bò ngaäp luït nhaát, ñoaïn ñöôøng naøy thöôøng hay bò taét ngheõn vaøo muøa möa luõ. Ñaëc saûn noåi tieáng laø nem Ninh Hoøa vôùi chaát xuùc taùc leân men laø laù caây chuøm ruoät. Neáu reõ traùi laø QL29 ñi Buoân Ma Thuoät daøi 146km.

Daøi 1km. Qua ñeøo ngay beân phaûi coù taám bieån ñeà “Doác Leát 10km”, ñoù laø ñöôøng vaøo Doác Leát. Ñòa danh naøy coù teân goïi nhö vaäy laø vì nôi ñaây tröôùc kia coù nhieàu ñoài caùt taïo thaønh nhöõng doác cao maø daân cö hai laøng muoán qua thaêm nhau thöôøng leo leân doác roài tuoät xuoáng cho ñôõ meät neân goïi maõi thaønh moät teân rieâng laø Doác Leát. Doác Leát caùch thaønh phoá Nha Trang 46km, taïi Doác Leát hieän coù khu coâng nghieäp ñoùng taøu lôùn cuûa Nam Trieàu Tieân: Hyundai Vinaship – ñaây laø nhaø maùy ñoùng taøu lôùn nhaát Vieät Nam. Qua khoûi ñoaïn ñöôøng naøy laø ñeán huyeän Vaïn Giaõ, Vaïn Ninh.

Ñeøo Coå Maõ daøi 2km, treân ñeøo nhìn beân phaûi ta thaáy nhöõng ñuïn caùt raát ñeïp. Ñeøo Caû laø teân moät daõy nuùi cao thuoäc heä thoáng nuùi Ñoâng Tröôøng Sôn, coù söôøn phía ñoâng doác ñöùng vaø tieáp xuùc thaúng vôùi bieån Ñoâng. Ñöôøng chia nöôùc treân ñænh ñeøo Caû, nôi coù QL 1A chaïy qua, laø ranh giôùi phaân chia giöõa hai tænh Phuù Yeân vaø Khaùnh Hoaø (caùch thaønh phoá Nha Trang 90km vaø thò xaõ Tuy Hoaø 30km). Ñaây laø moät ñòa danh raát noåi tieáng, ñöôïc khaùch phöông xa bieát ñeán, bôûi döôùi chaân coù Vuõng Roâ saâu thaúm vaø baõi bieån Ñaïi Laõnh ñöôïc xeáp laø baõi bieån ñeïp baäc nhaát cuûa caû nöôùc.

Daõy Ñeøo Caû coù caáu truùc ñòa chaát khaù ñieån hình. Ñoù laø moät phöùc heä ñaù xaâm nhaäp,bao goàm haàu nhö ñoäc moät loaïi ñaù Granit (ñaù hoa cöông) biotit hocplen, keát tinh haït raát thoâ, ñoâï beàn cöïc cao, möùc ñoä nöùt neû thaáp,vaø thöôøng coù nhöõng monolith (khoái) kích thöôùc lôùn, moät nguyeân lieäu thieân nhieân lí töôûng cho ngheä thuaät taïo hình vaø cho coâng ngheä ñaù traùng laùt. Phöùc heä ñaù granit Ñeøo Caû ñöôïc caùc nhaø ñòa chaát hoïc ñieån hình hoaù vaø laáy teân goïi chung cho taát caû caùc thaønh taïo xaâm nhaäp ñöôïc hình thaønh vaøo cuoái thôøi cainozol, coù cuøng caáu taïo vaø thaønh phaàn ôû suoát moät daõy cuûa Nam Trung Boä – phöùc heä Ñeøo Caû.

Ñöôøng thieân lyù Baéc Nam uoán löôïn quanh co treân 10km ôû löng chöøng Ñeøo Caû. Ñeøo Caû thuoäc ñòa phaän Phuù Yeân raát doác. Sau nhöõng caùnh ñoàng luùa baùt ngaùt cuûa Tuy Hoaø laø ñoät ngoät nuùi cao, xuaát hieän vôùi raát nhieàu heûm, vöïc. QL 1A luùc aån luùc hieän treân löng chöøng ñeøo, coá gaéng naâng daàn bình ñoä ñeå ñaït ñeán ñænh cao, khieán cho du khaùch nhieàu phen hoài hoäp ñeán toaùt moà hoâi khi nhìn xuoáng nhöõng heûm nuùi saâu thaêm thaúm döôùi chaân ñeøo. ÔÛ ñòa phaän cuûa tænh Khaùnh Hoaø, ñoä doác cuûa ñeøo töông ñoái thaáp hôn, döôùi chaân ñeøo laø Vuõng Roâ xanh ngaét moät maøu. Cuoái Ñeøo Caû laø caùnh cung Ñaïi Laõnh, moät laøng chaøi, moät baõi bieån nöùc tieáng gaàn xa.

Treân Ñeøo Caû coù ñænh nuùi Ñaù Bia (Thaïch Bi Sôn), cao 706m, ñöùng söøng söïng uy nghi, saùng sôùm vaø chieàu chieàu maây phuû töù beà, khi aån khi hieän. Trong “Lòch Trieàu Híeân Chöông Loaïi Chí” coù ghi: “Thaïch Bi Sôn ôû bôø bieån laø choã phaân chia ñòa giôùi giöõa caùc trieàu tröôùc vôùi nöôùc Chieâm Thaønh”. Naêm 1471, Vua Leâ Thaùnh Toân nhaân laàn thaân chinh deïp giaëc Chieâm Thaønh, ñaõ töøng sai ñuïc ñaù döïng bia ñeå laøm giôùi haïn vaø löu laïi nhöõng chieán tích. Tuy nhieân, cho tôùi nay nhöõng nhaø khaûo coå hoïc ñaõ daøy coâng tìm kieám xung quanh vaø treân taûng ñaù bia khoång loà naøy, song vaãn chöa tìm thaáy buùt tích noùi treân.

Coøn moät ñieåm noåi tieáng nöõa ôû khu vöïc Ñeøo Caû, phía Ñoâng Baéc cuûa ñænh Thaïch Bi Sôn coù Cape Varella (Muõi Naäy), ngoïn haûi ñaêng ñöùng ôû toïa ñoä 12^o55’50” vó ñoä Baéc, 100^o23’32” kinh ñoä Ñoâng. Ñaây laø ñieåm cöïc Ñoâng treân ñaát lieàn cuûa Vieät Nam, con maét thöùc ñeâm ñeâm treân ñieåm cöïc ñoâng cuûa ñaát nöôùc, ngaøy ñeâm doõi nhìn ra ñaïi döông meânh moâng, ñònh höôùng cho taøu thuyeàn qua laïi.

Nuùi Ñaù Bia nhoâ haún mình ra bieån Ñoâng, keùo daøi, taïo neân moät baùn ñaûo che chaén soùng gioù cho Vuõng Roâ. Bôûi vaäy, caûng Vuõng Roâ tuy raát saâu, nôi saâu nhaát coù theå ñaït khoaûng 16m, maø quanh naêm soùng yeân beå laëng. Tröôùc naêm 1975, ñaây töøng laø moät caûng quaân söï cuûa Myõ – Nguïy, ñaûm baûo tieáp teá haäu caàn cho haøng loaït caùc caên cöù quaân söï keùo daøi ñeán 20km, suoát töø Ñaø Noâng ñeán Ñoâng Taùc. Vaø cuõng thaät laø thuù vò khi du khaùch coøn bieát raèng, cuõng chính nôi ñaây, Vuõng Roâ coøn laø moät beán caûng maø caùc caùn boä chieán só caùch maïng tieáp nhaän vuõ khí, ñaïn döôïc vaø caùc phöông tieän chieán ñaáu töø mieàn Baéc göûi vaøo, chi vieän cho chieán tröôøng Quaân khu 5, ñöôïc chuyeân chôû baèng nhöõng con taøu khoâng soá cuûa Haûi quaân Vieät Nam, laøm ñieân ñaûo nhöõng boä oùc chuyeân tính toaùn baèng maùy tính ñieän töû cuûa Laàu Naêm Goùc Hoa Kyø. Bieát bao taán vuõ khí, ñaïn döôïc, muoái gaïo, thuoác men ñaõ ñöôïc boác leân töø Vuõng Roâ vaø vaän chuyeån treân nhöõng ñoaïn ñöôøng naøy ñeå tôùi tay caùc chieán só giaûi phoùng, caùc chieán só töï veä maät trong caùc Caên cöù Caùch maïng vaø ñoâ thò. ÔÛ Vuõng Roâ hieän nay vaãn coøn xaùc moät con taøu khoâng soá töø mieàn Baéc vaøo bò loä, caùc chieán só cuûa ta tranh thuû boác heát haøng, ñaët boäc phaù ñaùnh ñaém taøu, ñaët thuoác noå ñaùnh saäp cöûa haøng, khoâng cho ñòch cöôùp vuõ khí coøn laïi ôû trong hang sau khi ñaõ chuyeån ñöôïc moät phaàn leân caên cöù.

Döøng chaân treân löng chöøng Ñeøo Caû, phoùng taàm maét xa xa, du khaùch seõ coù dòp ngaém toaøn caûnh Vuõng Roâ huøng vyõ, nuùi Ñaù Bia uy nghi, nhöõng hoøn ñaûo xa gaàn, quy tuï laïi taïo neân moät böùc tranh sôn thuûy tuyeät vôøi. Du khaùch coøn thaáy löu luyeán vaø thöông meán nôi ñaây hôn khi bieát raèng, Vuõng Roâ vaø Thaïch Bi Sôn ñaõ chöùng kieán nhöõng böôùc thaêng traàm cuûa lòch söû ñaát nöôùc, taïo neân nhöõng ñieån tích vaãn coøn löu maõi ñeán ngaøn ñôøi sau.

Noùi ñeán bôø bieån Khaùnh Hoaø, khoâng theå khoâng noùi ñeán baõi bieån Ñaïi Laõnh. Nhieàu ngöôøi coøn cho raèng, baõi bieån Ñaïi Laõnh laø baäc nhaát, baõi bieån ôû Nha Trang coøn phaûi khieâm nhöôøng xeáp haïng phía sau noù.

Ñaïi Laõnh naèm keïp giöõa hai ñeøo: Coå Maõ phía Nam vaø ñeøo Caû phía Baéc. Ñaïi Laõnh töïa nhö moät vaønh traêng khuyeát, hay nhö moät chieác löôõi lieàm, maø soáng lieàm laø nhöõng daõy phi lao xanh cong cong chaïy daøi töø muõi ñeán caùn, coøn löôõi laø baõi taém Ñaïi Laõnh saùng loaùng döôùi aùnh maët trôøi, hay nhöõng ñieåm traéng, duø laø môø hay toû. Ngaém nhìn Ñaïi Laõnh töø baát cöù ñieåm naøo cuõng thaáy ngoaïn muïc. Ñaïi Laõnh phoâ veû ñeïp cuûa mình tröôùc bieån caû vaø thieân nhieân maø raát hieàn hoøa. Ngay beân QL 1A laø nhöõng daõy nuùi lieân hoaøn ñöùng söøng söûng vôùi theá hoaønh traùng, daêng luõy daêng thaønh, laøm theá töïa vöõng chaéc cho laøng chaøi naøy. Baõi bieån khaù roäng vaø ñuû daøi, nöôùc bieån luoân xanh bieác maøu ngoïc bích, laáp laùnh, soùng saùnh döôùi aùnh maët trôøi. Thuyeàn beø ngaøy ñeâm ra vaøo san saùt, taáp naäp, töïa nhö caûnh Xoùm Boùng Nha Trang.

Baõi taém Ñaïi Laõnh ñöôïc caáu taïo thuaàn khieát vôùi moät thöù caùt traéng mòn, ñaàm neùn chaët cheõ, khoâng heà gôïn moät maûnh san hoâ hay ñaù soûi vuïn, laïi coù ñoä thoaûi lôùn. Ai khoâng bieát bôi hay chöa moät laàn taém bieån, neáu ñeán vôùi Ñaïi Laõnh luoân caûm thaáy töï tin, yeân taâm ñaàm mình vuøng vaãy trong laøn nöôùc xanh bieác naøy. Baõi taém Ñaïi Laõnh coøn coù moät öu ñieåm ñaëc bieät trôøi phuù nöõa, laø ngay giöõa khu vöïc baõi taém laïi coù moät nguoàn nöôùc ngoït chaûy ra töø chaân nuùi hoøa vaøo bieån caû. Nöôùc quanh naêm maùt laïnh, tinh khieát. Phôi naéng vaø taém bieån thoûa thích, du khaùch coù theå thaûnh thôi ngaâm mình trong suoái nöôùc ngoït, maëc cho nöôùc vuoát ve cô theå, laøn da, röûa troâi heát nhöõng vò maën cuûa muoái bieån coøn ñoïng laïi, mang laïi moät veû thanh thoaùt, nheï nhaøng hoaøn toaøn cho du khaùch. Gaén vôùi khung caûnh thieân nhieân caåm tuù thöôøng laø nhöõng thieân tình söû thô moäng maø eùo le traéc trôû, bôûi nhöõng theá löïc thieân nhieân hay bôøi chính con ngöôøi taïo neân, keát ñoïng trong nhöõng caâu ca, gioïng hoø baát töû vöøa ngoït ngaøo, vöøa cay ñaéng maø ngöôøi xöa ñaõ taëng laïi cho theá heä keá tieáp töïa nhö moät thöù traàm höông keát ñoïng laïi töø nhöõng veát thöông cuûa nhöõng caây gioù nôi sôn cuøng thuûy taän:

Böôùc chaân leân ñeøo Caû

Troâng sang Vaïn Giaõ, ngoù laïi Tu Boâng

Bieát raèng cha meï ñaønh khoâng

Anh chôø, em ñôïi, uoång coâng hai ñaøng

(Ca dao Khaùnh Hoaø)

Ñaïi Laõnh töø xöa ñaõ ñöôïc lieät vaøo haøng danh lam thaéng caûnh cuûa caû nöôùc. Naêm 1836, vua Minh Maïng ñaõ cho chaïm troå caûnh Ñaïi Laõnh vaøo moät trong chin Ñænh ñoàng ñaët tröôùc saân Theá Mieáu cuûa ñaát ñeá ñoâ. Möôøi baûy naêm sau, vaøo naêm 1853, döôùi thôøi vua Töï Ñöùc, Ñaïi Laõnh laïi ñöôïc giôùi thieäu trong “Töø ñieån quoác gia” do trieàu ñình bieân soaïn. Ñieàu ñoù thaät hieám thaáy ñoái vôùi moät ñòa danh naèm xa haún nôi ñoâ thò, vaø haàu nhö chöa ñöôïc taïo döïng bao nhieâu bôûi baøn tay con ngöôøi.

Ñeán Ñaïi Laõnh, du khaùch coù theå daïo doïc theo daõy phoá chính hoaëc ñi saâu vaøo laøng chaøi ñeå tìm hieåu loái soáng vaø cung caùch sinh hoaït cuûa ngöôøi daân Ñaïi Laõnh, hoaëc mua haûi saûn khoâ laøm quaø. Caù khoâ, toâm khoâ, khoâ möïc vaø nöôùc maém laø nhöõng ñaëc saûn cuûa Ñaïi Laõnh vôùi giaù caû raát phaûi chaêng, khaùch tha hoà choïn löïa. Ñaëc bieät, toâm caù töôi ôû ñaây raát reû, nhaát laø vaøo nhöõng buoåi chieàu hoaëc saùng sôùm, khi töøng ñoaøn thuyeàn ñaùnh caù taáp naäp noái ñuoâi nhau caäp beán. Saûn löôïng ñaùnh baét ôû ñaây quaù lôùn so vôùi möùc tieâu thuï ôû ñòa phöông. Vì vaäy, caù toâm thöôøng ñöôïc mang ñi baùn ôû caùc ñòa phöông laân caän, tôùi Tuy Hoøa, Ninh Hoøa vaø Nha Trang.

Ñeán vôùi Ñaïi Laõnh, du khaùch coøn ñöôïc thöôûng thöùc caùc moùn haûi saûn töôi roùi vöøa môùi ñöôïc ñaùnh baét töø bieån vôùi caùch cheá bieán phong phuù vaø ñaäm ñaø höông vò ñòa phöông. Muøi toâm nöôùng, cua nöôùng, caù khoâ, möïc töôi nöôùng, nhöõng chuù gheï luoäc vaøng röôïm… laøm löu luyeán loøng ngöôøi luùc ñi xa, vaø chaéc chaén vaøo moät ngaøy gaàn ñaây, seõ gheù thaêm laïi maûnh ñaát höõu caûnh höõu tình naøy.

Ñaïi Laõnh cuøng vôùi Vaân Phong, Doác Leát vaø thaønh phoá Nha Trang trong moät töông lai khoâng xa seõ ñöôïc ñaùnh giaù laø moät trong nhöõng ñieåm du lòch vaøo haïng baäc nhaát ôû Ñoâng Nam AÙ. Nghæ ngôi, taém bieån, taém buøn khoaùng, ngoaïn caûnh bieån vaø caâu caù, du lòch theå thao leo nuùi, laø nhöõng dòch vuï nuõi nhoïn cuûa thaønh phoá du lòch töông lai naøy.

Ngöôøi ta hay noùi: “Möa ñoàng coï, gioù Tu Boâng…” chính laø vuøng ñaát naøy. Töø Ñaïi Laõnh sang Vònh Vaân Phong, Quan toaøn quyeàn Phaùp ñaõ döøng laïi khaù laâu tröôùc caûnh non xanh nöôùc bieác, sôn thuûy höõu tình. Nhöõng ngöôøi thaùp tuøng hoûi vieân quan Phaùp thaáy phong caûnh theá naøo? Vieân quan toaøn quyeàn ra veû ñaéc yù baûo: “Tout est bon” (Taát caû ñeàu ñeïp). Ai deø töø aáy nôi naøy coù teân goïi laø Tu Boâng. Tröôùc ñaây ñaõ coù moät döï aùn taùo baïo xaây döïng cuïm khaùch saïn 5 taàng lieân doanh vôùi nöôùc ngoaøi theo yeâu caàu chính cuûa nguoàn khaùch töø Ñoâng AÂu sang. Hoï meâ Ñaïi Laõnh coøn hôn caû Nha Trang. Nhöng nhöõng khuûng hoaûng vöøa qua ôû Ñoâng AÂu khieán döï aùn bò phaù saûn, nay chæ coøn ngoâi nhaø hoang pheá beân QL 1A töø gaàn 10 naêm nay. Töø bôø bieån coù theà nhìn thaáy raát roõ nhöõng baõi caùt traéng phau cuûa nhöõng hoøn ñaûo nhoû nhö Hoøn Ñieäp, Hoøn Vung, Hoøn Mao, Hoøn Gaàm, Hoøn Moät.

Neáu ñi veà phía nuùi, phía con soâng Toâ thanh lòch:

Toâ giang nöôùc chaûy löõng lôø

Maây loàng boùng nöôùc ñoâi bôø tre xanh

Truyeàn thuyeát veà töôïng Hoøn Voïng Phu treân ñænh Ñeøo Caû: Ngaøy xöa coù hai anh em soáng cuøng chung vôùi nhau raát hoaø thuaän, ngöôøi anh luoân daønh heát nhöõng söï öu aùi cuûa mình cho ngöôøi em gaùi. Moät ngaøy kia ñang luùc vui ñuøa vôùi nhau ngöôøi anh voâ tình laøm ngöôøi em gaùi bò ngaõ ñeå laïi moät veát thöông daøi ôû ñaàu. Roài chieán tranh xaûy ra, hai anh em bò thaát laic khoâng bieát ñöôïc tung tich cuûa nhau. Thôøi gian daàn troâia4h trôû thaønh moät ngöôøi thöông buoân giaøu coù, ngöôøi em trôû thaønh moät thieáu nöõ xinh ñeïp ñaûm ñang hieàn thuïc, gioûi theâu thuøa deäït vaûi. OÂng trôøi thaät trôù treâu, oâng tô baø nguyeät laïi se duyeân cho hai anh em naøy laáy nhau. Hoï soáng raát haïnh phuùc trong söï ñaàm aám thöông yeâu cuûa nhau vaø coù moät beù trai raát khaùu khænh. Moät ngaøy noï, ngöôøi choàng môùi laáy löôïc chaûi toùc cho vôï phaùt hieän moät veát seïo to treân ñaàu vôï mình,beøn sinh nghi, hoûi vôï veà nguoàn goác veát seïo. Naøng thaät thaø keå laïi ñaàu ñuoâi caâu chuyeän. Trôøi nhö saäp ñoå ñaàu ngöôøi anh! Ngöôøi vôï bao nhieâu naêm nay chung soáng laïi chính laø ngöôøi em thaân yeâu thaát laïc laâu nay. Ngöôøi anh boái roái khoâng bieát tính sao? Anh quyeát ñònh ra ñi, ra ñi vónh vieãn khoâng veà ñaây laø giaûi phaùp toát nhaát ñeå söï thaät maõi im laëng. Ngöôøi vôï thaáy choàng ñi ñaõ laâu maø khoâng veà, ngaøy ngaøy boàng con leân nuùi ngoùng choàng veà, chôø maõi chôø maõi naøng ñaõ hoaù ñaù vôùi noãi nieàm mong ngaøy ñoaøn tuï.

Taïi Laïng Sôn cuõng coù Hoøn Voïng Phu – naøng Toâ Thò, nhöng laïi laø chôø choàng ñi chinh chieán maø vaãn khoâng veà neân hoùa ñaù, maët höôùng veà phía Baéc.