Science and innovation
tải về 0.76 Mb. Chế độ xem pdf
|
| 2022
№4 441 tinglovchining ongli mustaqil va faol faoliyatini tashkil etishga asoslanishi, uni kasbidagi ma’lum pedagogik vaziyatlarni echishga jalb qilishdan iborat bo‘lmog‘i lozim. Qayta tayyorlash va malakasini oshirsh jarayoni o‘qituvchi va tinglovchining birgalikdagi murakkab va ko‘pqirrali faoliyatlaridan tashkil topadi. Bunday jarayonning mohiyati ularning individual xususiyatlari, o‘quv materialining mazmuni, jarayonni amalga oshirish sharoitlariga bog‘liq bo‘ladi. Bu esa kattalar ta’limiga ijodiy yondashuv hamda turli-tuman metodlarni qo‘llashni taqozo qiladi. SHunday qilib, pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish jarayonidagi ta’limni o‘qitishning boshqa shakllari bilan taqqoslash, uning o‘ziga xos tuzilishi va xususiyatlarini – ta’lim maqdsadi, ob’ektning o‘ziga xosligi, o‘qituvchi shaxsi va faoliyatining katta yoshdagi shakllangan mutaxassis sifatida namoyon bo‘lishini tasdiqladi. Bu esa tinglovchi o‘quv faoliyatining tuzilishi bilan belgilanishi, uning ta’lim jarayonining faol sub’ekti bo‘lishini taqozo qilishini ko‘rsatdi. Pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish jarayoni-ning kamchiliklaridan biri ta’lim jarayonini tashkil etishda kattalar ta’limiga xos psixologik-pedagogik xususiyatlarni inkor qilishdir. Maktab ta’limi, yoki o‘rta maxsus, kasb-hunar ta’limi, yoki oliy ta’limga doir metodikalar, o‘qitish usullarini asossiz ravishda kattalar ta’limiga ko‘chirish ham uning ta’sirchanligini pasaytirmoqda. SHuningdek, uning samaradorligiga salbiy ta’sir qilayotgan omillardan yana biri malakasini oshirish jarayonining avtoritar tarzda tashkil qilinishi, ya’ni kattalar ta’limida demokratik va insonparvarlik munosabatlarining yo‘qligidir. Ta’lim beruvchi o‘qituvchining diktatorligi, baholash mezonlari va o‘quv rejalarining «qattiqligi» ham tinglovchilarda o‘qishga xohishning pasayishiga yoki «qo‘rquvi»ga sababchi bo‘lmoqda. Bulardan tashqari malakasini oshirish bosqichlari va shakllari o‘rtasida uzviylik hamda qat’iylikning ma’naviy va moddiy jihatdan baholanmasligi tinglovchi-ning malakasini oshirishga bo‘lgan rag‘batining pasayishiga sababchi bo‘lmoqda. Yuqorida ta’kidlaganimizdek, pedagoglarni qayta tayyorlash va malakasini oshirishining o‘ziga xos kasbiy ta’limning turi hamda kattalar ta’limining o‘ziga xosligidan kelib chiqib, mazkur tizim uchun maxsus mutaxassis o‘qituvchilarning maxsus tayyorlanmasligi ham bu tizimning rivojlanishiga salbiy ta’sir qilmoqda. SHu asosda kattalar ta’limining metodik asoslarini ishlab chiqish, malakasini oshirish tizimida yoshi hamda ruhiy-fiziologik, pedagogik faoliyati va shaxsi xususiyatlarini hisobga olish asosida malakasini oshirishni tashkil etish ilmiy- amaliy zaruriyatga aylanmoqda. Biz izlanishimizni shakllangan ilmiy farazimizni asoslash hamda malakasini oshirish muassasalari xodimlari ish tajribalarini o‘rganish maqsadida tashkil qildik. Bunda soha mutaxassislarining (malakasini oshirish xududiy markazlari o‘qituvchilari) aksariyati malakasini oshirish tizimidagi ta’limning umumiy o‘rta ta’lim maktablari, o‘rta maxsus, kasb-hunar kollejlari hamda oliy ta’lim maktabidagi farqini aniq tasavvur qila olmaydilar. Jumladan, so‘ralganlardan ko‘rsatilgan ta’lim muassasalari bilan malakasini oshirish kurslarida o‘qitish farqini izohlashda: 33,3% - «malakasini oshirish kurslarida kasb mahoratini oshiradi»; 49-50% - «ha, farq qiladi»; 13,33 % - «juda ham farq qiladi» va 3,33% - javob berolmadilar. SHuningdek, ko‘rsatilgan ta’lim muassasalari orasidagi umumiylik va farqni aniq pedagogik nuqtai nazarda asoslay olmadilar. UIF-2022: 8.2 SCIENCE AND INNOVATION ISSN: 2181-3337 INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL tải về 0.76 Mb. Chia sẻ với bạn bè của bạn:
|