2022
№4
438
O‘qish ehtiyoji, o‘z ma’lumotini chuqurlashtirish,- deb yozadi YU.N. Kulyutkin, - katta
kishilarda amaliy hayotda va ishlab chiqarish faoliyatida paydo bo‘ladi, shuningdek,
muammolarni echish jarayonida vujudga keladi. Katta kishi egallanayotgan bilimlarini amaliy
jihatlari bilan solishtirib, baholaydi. Katta kishida bilish faoliyatining motivi, faolligi va
maqsadga qaratilganligi, bilimining shaxsiy mohiyati bilan belgalanadi. Bu ham bo‘lsa o‘quv
jarayonida o‘qituvchilarning (tinglovchi-larning) ijtimoiy-psixologik xususiyatlari, shuningdek,
ta’lim tizimida muhim o‘rin egallovchi muloqotning ahamiyatini eslatish joiz. CHunki
malakasini oshirish jarayonidagi pedagogik muloqot darajasi va funksiyasi bilan umumiy o‘rta
ta’lim maktabi, o‘rta maxsus va kasb-hunar ta’limi hamda oliy o‘quv yurtidagi muloqotdan
keskin farq qilishi kerak [2].
TADQIQOT NATIJALARI
Tadqiqotlar pedagog kadrlar malakasini oshirishning yuqoridagi talablariga javob
berolmasligi, kurslardagi o‘quv rejalari real o‘quv yurti hamda pedagoglarning talab va
ehtiyojlariga to‘la javob bermasligi, ularning biryoqlamaligini ko‘rsatadi.
Malakasini oshirish jarayonidagi bu kabi kamchiliklarni bartarab qilish uchun o‘quv
muassasasidagi ta’limni tashkil qilishda ilm-fanning so‘ngi yutuqlari hamda ilg‘or tajribalarni,
o‘quv jarayonida yangi pedagogik hamda axborot texnologiyalarini qo‘llashning aniq usullari va
tipik qiyinchiliklarni bartaraf qilish yo‘llarini ko‘rsatish lozim. Ta’lim jarayonini shu talablar
asosida tashkil qilish malakasini oshirish tizimida faoliyat ko‘rsatayotgan professor-o‘qituvchilar
mahoratiga ham oshirilgan talablar qo‘yadi. Malakasini oshirish jarayonini o‘quv muassasasi va
unda ishlayotgan pedagoglar ehtiyoji bilan bog‘lash prinsiplari hamma vaqt, hamma joyda,
hamma o‘qituvchilar tomonidan to‘liq amalga oshirilmay kelmoqda. Bu talabni ham malakasini
oshirish tizimida, ham o‘quv muassasasida bir vaqtning o‘zida ishlaydiganlargina amalga oshira
oladilar. Faqat umumiy o‘rta ta’lim maktablari, yoki oliy o‘quv yurtlarida ishlaydiganlar
malakasini oshirishidagi o‘quv xususiyatlarini chuqur tushunmaydilar, ularning mashg‘ulotlari
bir yoqlama va tinglovchilarning talablarini to‘liq qondira olmaydi.
Pedagog kadrlarni qayta tayyorlash va malakasini oshirish jarayonini takomillashtirishni
ilmiy asosda qayta qurish uchun bu jarayon tashkilotchilarning tayyorgarlik darajasi,
tinglovchilar bilan muomalasi, muloqotining yuksak darajada bo‘lishi hal qiluvchi omil
hisoblanadi. CHunki bu tizim o‘qituvchisining vazifasi maxsus metodikalar, ta’sir etish usullari,
shaxsiy va kasbiy sifatlari bilan ta’lim jarayonida tinglovchilarga yangi insonparvarlik,
demokratik munosabatlarini shakllantirishning namunalarini ko‘rsatishlari zarur. SHu asosda
tinglovchilardagi salbiy - «Men hamma narsani bilaman» stereotipni yo‘qotish mumkin.
Tinglovchilar faoliyati va tajribasini tahlil qilganda shunday vaziyatlarda boshqa
o‘qituvchilar tajribasida uchraydigan qiyinchiliklar, ularni bartaraf qilish uchun qanday
harakatlar qilish lozimligi, o‘quvchilar bilimi turlicha bo‘lganda ta’lim mazmunini belgalashning
o‘ziga xos tomonlari, o‘quvchilarning o‘ziga xos xususiyatlarini hisobga olish yo‘llarini aniq
misollarda ko‘rsatish muhimdir. SHuningdek, o‘qituvchilar tomonidan qo‘llaniladigan qanday
usul va vositalar o‘quvchilarda bilim egallashda rag‘bat uyg‘otishi hamda o‘quv faoliyatini
faollashtirib, ruhiy sifatlari va dunyoqarashi shakllanishiga asos bo‘lishini aniq misollarda
ko‘rsata bilish tinglovchilarda kurs mashg‘ulotiga nisbatan qiziqish uyg‘otadi. CHunki ta’lim
jarayonida o‘qituvchi kasbiy faoliyatining bosh sub’ekti – o‘quvchi, uning predmeti – o‘quvchi
ma’naviy dunyosining shakllanishidir.
UIF-2022: 8.2
SCIENCE AND INNOVATION
ISSN: 2181-3337
INTERNATIONAL SCIENTIFIC JOURNAL
Chia sẻ với bạn bè của bạn: |